bilangguan ug an tap-ong, ha ira panalinguha pag-ulang, nagtitikwang la lugod bin tipauswag. E pur si muove (4) nagsiring hi Galileo han ginpipirit hiya han mga dominikos hin pag-asoy nga an tuna diri nagkikiwa: ini nga mga pulong mahihimo hin kagamit ha kauswagan han tawo. May malulupigan nga mga kaburut’on, may hauunong nga mga tawo, kundi waray sapayan; an Kauswagan magpapadayon manta han iya tadong, ngan dida han dugo hadton magkapupuklid manmumuswak in bag-o ngan magdig-on nga mga saringsing. Kitaaf bisan an Pamatikan, bisan pa may kabtang nga tipaisol, napitad man hin tipauswag, bisan diri niya karuyag; bisan an mao nga mga dominikos diri nakakalikay hini nga sulog ngan say nira ginsusubad an mga hesuwitas nga ira mga kaaway ; nagtutukod hin mga kalingawan ha sakob han ira mga kolehiyo, naghihimo hin mga paguwa, nanunurat hin mga siday, tungod kay diri man mga kablas hin sarabutan, bisan kun aadto pa hira ha siglo XV, nakilala hira nga may katadungan an mga hesuwitas ngan mairog pa hira, mga sano buwas, han mga batan’on nga bungto nga ira gintututduan.
— Sugad hiton imo siring, an mga hesuwitas bunyog han Kauswagan?— nagpakiana hi D. Filipo, nahapapausa;—kay ano man nga inaaway hira han Europa?
—Babatunon ta ikaw sugad hin usa nga kadaan nga magturuon,—binmaton an pilosopo nga binmalik paghigda ngan naghiuli an iya dagway nga madurugas; —tutulo kalain an pag-upod han Kauswagan: nag-uuna, natupad ngan nabunyog; an siyahan nagtutugway, an ikaduha napadara ngan an urhi gindadanas, ngan amo ini an natatampuhan han mga hesuwitas. Hila haros na la nga magtutugway, kundi nakita nga mabaskog ug lain an paras, napalupig na la ngan nagapil pagbunyog nga diri magpasibaya, nga diri pagtaraon, o hibayaan man ha butnga han kasisidman han dalan. Yana, kitaa dinhi ha Filipinas kun haros diri la kay tutulo kagatos katuig an aton kaurhi dida ha luyo han karro: kay an tuman pa la kita nga naguwa ha sinisiring nga Edad Media; salit an mga hesuwitas, nga pukis didto ha Europa, kun pagkit’on dinhi, baga an mga magdadara han kauswagan ; hira an hin-uutangan han Filipinas han iya mga bag-o nga gin-adman, an mga Kinaiya nga Kinadaan nga asya an kalag hinin siglo XIX, sugad han mga dominikos nga aton hinudman han Escolasticismo nga maiha na nga
