Jump to content

Page:An-Kaduntan-Han-Bungto-ni-Jose-Rizal-1962.pdf/328

From Wikisource
This page has been validated.


318


nga iya naginkabuka nga kahil...(6) hay! ini nga kahil kay maaslom man! An ngaran hini nga waray palad amo hi Tiburcio Espadana nga, bisan kakatluan kaglima na an panuigon ngan kanan tigurang na an dagway, barubata pa gihapon kan donya Victorina nga kakatluan pa la kagduha. Masayunay santupon an hinungdan hini,, kundi makaharadlok ig-asoy.

Opisyal kinto hiya ha Aduana nga mapakadto ha Pilipinas, kundi maraot kaupay an iya palad kay labot la nga gindagat hiya hin diri harumamay ngan nabarian pa han iya luyo nga paa dida ha pagsakay, ha ikanapulo kaglima kaadlaw tikang hiya naabot kumarawat dayon hin sugo paghukas ha iya, nga dara han Salvadora,(7) hadto pa ba nga waray na hiya mausa nga guti.

Tungod han paghimaan han dagat waray na anay karuyag hin pagbalik ha Espana nga diri pa makakaagi hin salapi, salit naghunahuna pamiling hin buruhaton. An dungog han katsila diri natugot hin buhat nga ginpupulawas: ini nga tawo dako an karuyag pagbuhat ngan pag-ukoy hin mamingaw, kundi an ngaran nga katsila diri gud natugot, ngan ini nga ngaran diri nakakatalwas ha iya ha damo nga kakurian!

Ha siyahan ginsinakop hiya han iya igkasi katsila, kundi, tungod kay ini hi Tiburcio may alo, nagmamapait an tinapay,(8) salit, hingan angay tumambok nagtikagasa lugod. Tungod kay waray hibaro, waray salapi ngan waray niya mga sariganan nga dara, ginsagdunan hiya han iya mga igkasi katsila, basi la diri na ha ira makasagaki, nga mapakadto ha mga lalawigan ug magpakamananambal. Ha siyahan nagdumiri hiya, kay bisan pa nasuruguon hiya didto ha Hospital ha San Carlos, waray gud mahibaro hin pamulong: an iya la didto nabuhat asya an pamaspas han taputapo dida han mga bangko, an pagdagkot han mga haringan, ngan ini waray man la ngani kaiha. Kundi tungod kay naghihimakuri na, ngan an iya kasangkayan nagbabagi han iya mga pag-alang, ha katapusan nag-alagad hiya:(9) napakadto ha mga lalawigan ngan magtikang hin panlaoy hin mga magsakit, talagudti la an iya pagsukot, sugad han iya hunahuna nga nahaaangay. Kundi, sugad han pilosopo nga isinusumat ni Samaniego,(10) ha katapusan nagsukot hin mahal ngan binutangan hin hataas nga bayad an usa niya kapagsaka; salit waray kaiha pinakasiring hiya nga