This page has been proofread.
MKPỤRỤ GRAMMAR XXI
IX. Okwu okwu.
A na-echekarị ebe na oge dịka otu. Nwa amaala uche nwere ebe a na-ahụ anya mgbe niile, na site na Adverbs na Particles, dị ka ke, ne, ma^ at, na-eduzi ihe omume ahụ na-aga n'ihu.
Okwu ndị na-eje ozi dị ka adverb bụ ụfọdụ n'ime ha aha ha nwere Prepositions, dị ka vea, avea, ebe; naisa, anaisa, mgbe. Oge gara aga a na-egosi na tupu naisa, nora, qarig, risa.
The Negative tagi bụ aha.
X. amụma amụma.
Enwere ike ikewa ndị a ka ọ bụrụ Mfe na Ngwakọta.
1. Mfe. Ụfọdụ bụ n'ezie Nouns, jje, ma, m, lee, nke n'agbanyeghị A na-ejikarị eme ihe n'ụdị ngwakọta.
Ebe ; a, pe, lee.
Ntugharị; to, i, sur, goro; si, nan.
Dative; mu, mun.
Intrumental ; mun, nna.
Mmekọrịta ; ta, ndị nwoke, ma, pe.
A na-ejikarị ebe a, na, eme ihe n'asụsụ Bekee 'si' ga- a ga-eji, ebe dị n'uche nwa afọ bụ nke na-emegharị ahụ malite ; ọ bụ m van ma avea? a Mota, kedu ebe o si bia? site na Mota.
Goro na-akwado ngwaa ahụ, ọ bụghị, dị ka amụma amụma ndị ọzọ, na Noun ọ na-achị.
Nan, nia, dị ka English 'si,' 'na,' nwere ike na-abịa na njedebe nke a ahiriokwu.
Ta na nkịtị ojiji na-ezo aka ebe onye ma ọ bụ ihe nwe; o tanun ta M.ota, o vavae ta Mota, nwoke ma ọ bụ okwu nke Mota ; ive vava ta Mota asụ Mota; o ta Mota onye Mota. Obi abụọ adịghị ya na okwu a bụ aha aha na mbụ. A na-eji ya scJmetimes, dị ka n'asụsụ ndị ọzọ, dị ka ihe nrịbama nke ntụaka dị mfe, mana naanị na okwu ngwakọta, dị ka lesles-ta-gasnive, pun-ta-ligas.
2. Ngwakọta. Ndị a bụ aha, (ụfọdụ n'ime ha na-eji dị ka prepositions dị mfe) jikọtara ya na nrịbama dị mfe. Site na pe J ape, ipe, teepu; site na ma, mu; ama, ame, ima, ime, tama, tame; site na lo; ilo, ilo, talo.
N'ime nke a ekwesịrị ịhụ na a na-egosi na ha bụ Nouns site na (1) ojiji nke preposition n'ihu ha; (2) site n'iwere ha mgbe ụfọdụ a suffixed Pronoun, dị ka apena, dị ka ọ na-adịkarị na agbataobi asusu ; (3) site na enweghị Nkeji edemede na-esote ha. N'akụkụ m bụ enwe kiki, ọ bughi enwe na kikik; n'ubi ya apugh ibu alo na tuqena mana enwere ike. Owuwu nke pe kikik na lo tuqena bụ nke aha abụọ nwere mmekọrịta. Ma ọ bụ ekwe omume ikwu ape nanok siopa, ape nagak sinaga, ebe nwere aha nwere akụkọ; nanok, nagak ịbụ nkọwa nke agwa nke siopa na sinaga. Mgbe enwe, alo, na-eji dị ka Adverbs the Article bụ ndammana na ebe.
Ọtụtụ okwu, nke nwere noun nwere ntụzịaka dị mfe, bụ
