This page has been proofread.
MKPỤRỤ GRAMMAR XIX
na VerLal Particles prefixed; mana ụfọdụ okwu bụ ngwaa, dị ka aha omume ọ bụghị ihe.
Akụkụ okwu na-abịa n'ihu ngwaa ahụ, edere iche na ya. Ha bụ 1. Temporal, 2. Modal.
1. PaHicles oge; anyi, Trie, te, ti.
(a) Enweghị echiche siri ike nke oge n'ime anyị, naanị ruo na nke ahụ A naghị ewere omume dị ka gara aga ma ọ bụ n'ọdịnihu. Ogologo oge, ma ọ bụrụ na achọrọ a na-ebu akụkọ, nke m akara, gara aga, ma ọ bụ te, n'ọdịnihu na ivc.
(b) Oge gara aga bụ m akara; na mgbakwunye nke Adverb veta iji gosi ihe emechara. Ma m na-eji ọdịnihu aghọtalarị dị ka agafee.
(c) Ọdịnihu bụ te. A na-eji nke a eme ihe n'ịkọwa ihe gara aga, mana n'ọdịnihu n'oge ihe omume a kọrọ mere. A naghị ele oge anya mgbe a na-eji ihe ndị a na-ewere dị ka ihe doro anya mee. A na-eji adverb anaisa enye ọdịnihu ekpebiela.
(d) Ti bụ ihe na-aga n'ihu, ịnọchite anya, na ọtụtụ mgbe eji na akuko. O nwechaghị ike nwa oge.
2. Akụkụ Modal J- qe, ta.
Ndị a bụ ọnọdụ, ikike, nhọrọ, subjunctive; na inwe kama ịbụ onye nwere ike na nke nwere mmasị.
3. Enwere ihe ozo nke eji eji ngwaa eme ihe, ma obughi nke a Ngwakọta ọnụ dị ka nke bu ụzọ. Ọ na-eso Verb. Nke a, ọ bụrụ na okwu bụ otu, nwere atọ eji, (a) Ọ na-eweghachi oge, ka ọ bụrụ mee pluper , (b) Ọ na-enye echiche nke ezughị ezu na omume akọwara, (c) Ọ na-ebelata kpọmkwem ma ọ bụ ike ike nke a arịrịọ ma ọ bụ iwu. Lee ti 2, 3, 4, 5.
4. A na-eji ngwaa eme ihe na-enweghị mkpụrụ okwu ọnụ, (1) n'ihe dị mkpa. (2) n’ahịrịokwu nke jikọrọ ọnụ, (3) na Negetibe, na (4) mgbe ụfọdụ. adverbs.
(1) Na hnperative ngwaa dị mfe ezuola; ma ọ bụ ihe nkịtị iji Pronouns na, ka, ni, nina, nara, kara. Mgbe kamann na ewebata preposition a. Maka onye nke abụọ na Dual, ura, loura, na Trial tol, na Plural tnr, buru ngwaa ahụ.
A na-eme ihe na-adịghị mma site n'iji oipea 1, ngwaa dị n'ụdị na nke pụtara, ịbụ bụghị ma ọ bụ ihe ọ bụla; so ni i^e, ka o ghara idi, na ura agwa, tol ahihia, tur pea, emela gi abuo, ma obu gi ato, ma obu gi.
(2) N'akụkọ, kakakae, a na-ejikwa nnọchiaha nke atọ na-enweghị a okwu ọnụ; neira totoga, tawan ni uwa.
(3) N'ahịrịokwu na-adịghị mma nwere ọnụ ụzọ ámá, tete, ọ bụ ezie na ọnụma okwu dị ka ọ na-achọ, obi abụọ adịghị ya na ga na te dị otú ahụ ahụ, na na ike ọjọọ na-ebi na ikpeazụ te. Nke ihe nchọta ọnọdụ ọnọdụ qe, ta, na-ebutekwa tete.
(4) Ọ dịghị uruokwu ọnụ mgbe qara, qale, kere, teve. I 5. Mgbakwunye na ngwaa.
. Enwere ụfọdụ nkwụsị nke, mgbe suffix na neuter ngwaa ma ọ bụ ngwaa na-arụ ọrụ n'ozuzu ụzọ, mee ka ha maa transitive, ma ọ bụ chọpụta ihe omume n'elu ụfọdụ ihe. Ndị a gafere -
