Page:A dictionary of Islam.djvu/127

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.

Ihe akaebe

Ihe akaebe
111
na "otu onye were etich ihe onwunwe,"
iji chekwaa ikike nke ndị na-akwado ya.
onye isi;  ma okwu e weere ga-eji
kama izu ohi, ruo ọgwụgwụ na mpụ
enwere ike idobe ya ;  e wezụga, ọ bụrụ na okwu
E ji ihe zuru ohi mee ihe, onye ohi ga-asụgharị ya
nwere ike igbupụ ;  na dị ka, ebe amputa-
a na-enweta ya, ọ nweghị ọrụ ọ bụla
ihe onwunwe, ikike onye nwe ga-bo
ebibie.

Ihe akaebe achọrọ na ikpe nke akwụna.

dom bụ nke ndị ikom anọ, dị ka a na-achị na
Kor'an (Sura xxiv. 3);  na akaebe-
monny nke nwanyi n'uzo di otu a abughi ad-
agbaji;  n'ihi na, az-Zuhri na-ekwu, "n'oge
nke onye-amụma na nke abụọ ya ozugbo.
cessors, ọ bụ iwu na-adịghị agbanwe agbanwe ka ewepu
ihe àmà nke ndị inyom na niile ikpe inducing
ntaramahụhụ ma ọ bụ mmegwara,” nakwa n'ihi
akaebe nke ụmụ nwanyị gụnyere ogo nke
obi abụọ, ebe ọ bụ na ọ bụ naanị ngbanwe maka ịgbapụ.
dence, na-anabata naanị ebe akaebe-
a pụghị inwe ọtụtụ mmadụ;  ya mere
a naghị anabata ya n'ihe ọ bụla a ga-akwụ ụgwọ
dobe si ịdị adị nke obi abụọ.

Ihe akaebe achọrọ na ndị omempụ ndị ọzọ

ikpe bụ nke ndị ikom abụọ, dị ka ndị
ederede nke Qui-'an;  na akaebe nke
ndị inyom na-adịghị kwetara, na ike nke
omenala az-Zuhri n'elu e hotara.  N'ime
ikpe ndị ọzọ niile ihe akaebe achọrọ bụ nke ahụ
nke nwoke abua, ma-ọbu nke otù nwoke na ndinyom abua;
ma ikpe ahụ metụtara ihe onwunwe ma ọ bụ na
ikike ndị ọzọ, dị ka alụmdi na nwunye, ịgba alụkwaghịm,
ụlọ ọrụ, onye mmebe, ma ọ bụ ihe ndị yiri ya.  Ash-Shafi'i
ekwuwo na ihe akaebe nke otu nwoke na
Agaghị anabata ụmụ nwanyị abụọ, ewezuga na
ikpe ndị metụtara ihe onwunwe, ma ọ bụ dabere na ya.
akwụkwọ ikike, dị ka ụgwọ ọrụ, ịgbapụta, na ndị ọzọ;
n'ihi na ihe akaebe nke ụmụ nwanyị bụ na mbụ
inadmissible n'ihi na ha ntụpọ nke
nghọta, ha chọrọ nke ebe nchekwa na
enweghi ike ochichi, ebe o si bia
A naghị anabata ihe akaebe ha na ndị omempụ
ikpe.
A na-anabata ihe akaebe nke otu nwanyị
ikpe ọmụmụ (dị ka ebe otu nwanyị, maka
ọmụmaatụ, na-ekwupụta na otu nwanyị
muru nwa).  N'otu aka ahụ
n'ụzọ kwa, ihe àmà, nke otu nwanyị bụ
zuru oke gbasara amaghị nwoke, ma ọ bụ ya
n'ihe gbasara ntụpọ nke akụkụ ahụ a
nwanyi nke ezoro ezo n'iru nwoke.  Nke
ụkpụrụ nke iwu na ndị a na-ewepụtara
site n'okwu ọdịnala nke onye amụma:
"Ihe akaebe nke ụmụ nwanyị bụ vaUd na
nkwanye ùgwù maka ihe ndị na-ekwesịghị ekwesị
mmadụ ịhụ." Ash-Shafi-i jigidere ihe ọjọọ ahụ.
ụmụ nwanyị foxir ka ọ bụrụ ihe dị mkpa.
dition n'ọnọdụ ndị dị otú ahụ.
Ihe akaebe nke nwanyị gbasara
istihldl (mkpọtụ nwata na-eme na ya
ịmụ nwa), agaghị ekwe omume, n'echiche nke
Abii Hanifah, ruo n'ihe gbasara esta-
nkwutọ nke ikike nketa na
nwa;  n'ihi na ụzụ a bụ ihe okike ịbụ
ndị mmadụ mara ma ọ bụ chọpụta ;  mana ọ bụ admis-
sible dị nnọọ ka metụtara mkpa nke
ịgụ ekpere olili ozu n'elu nwa;
n'ihi na ekpere ndia bu nani okwu nke
okpukperechi: n'ihi ihe akaebe ya,
ya mere, ekpere olili ozu ga-abụ
ugboro ugboro n'elu ya.  Ndị na-eso ụzọ abụọ ahụ, Mu-
hammad na Abu Yusuf, kwadoro na
ovidonco nke nwanyi zuru oke iji guzobe
ikike nke ihe nketa kwa;  n'ihi na ụzụ
na ajụjụ a na-eme n'oge ọmụmụ, ọ dịghị ma
ụmụ nwanyị nwere ike ịsị na ha nọ mgbe
emebere ya.  Ihe akaebe nke nwanyị, e-
n'ihi na, na nke a noiso, bụ otu ihe àmà ya
na-amụ nwa;  na dị ka ihe àmà nke
ụmụ nwanyị na otu ikpe bụ nnabata, otú ahụ bụkwa
ya na nke ọzọ.
N'ikike niile, ma nke ihe onwunwe ma ọ bụ nke ọzọ-
amamihe, ihe puru omume nke onye akaebe, na ojiji
nke okwu ashhadu, "Ana m agba ama," bụ
dị nnọọ mkpa, ọbụna n'ọnọdụ nke
ihe akaebe nke ụmụ nwanyị gbasara ọmụmụ na
dị ka.  Ya mere, ọ bụrụ na onye akaebe ga-asị,
' • Amaara m," ma ọ bụ "Amaara m nke ọma," na-
site n'iji okwu ashhadu mee ihe, na nke ahu
bụrụ na enweghị ike ịnakwere ihe akaebe ya.  Ya na
n'ihe gbasara ọnọdụ nke onye akaebe, ọ bụ na-
dispensable, n'ihi na e dere ya na
QurYin, Surah Ixv.  2, "Were ihe akaebe nke
ndị ezi omume abụọ"; na kwa n'ihi na ihe gbasara omume
nke ndị akaebe na-ebute ihe gbasara nke puru omume nke
eziokwu.
Ọ bụrụ na onye a na-azara ọnụ tụbara mkparị na
ndị akaebe, ọ bụ n'ọnọdụ ahụ dị mkpa na
Qazi ibido ajuju gbasara omume ha.
racter;  n'ihi na n'otu aka ahụ ka ọ dị
eleghị anya na onye Alakụba na-ezere ụgha-
mkpuchi dị ka ihe amachibidoro na ntụkwasị obi
gion ọ na-ekwupụta, ya mere ọ ga-ekwe omume na
otu onye Alakụba agaghị ata ya ụta n'ụzọ na-ezighị ezi
ọzọ.
O zighi ezi n'iwu ka madu inye ihe-nzuzo.
dence ihe ndị dị otú ahụ na ọ bụghị n'ezie
hụrụ, ewezuga n'ihe gbasara ọmụmụ, ọnwụ;
alụmdi na nwunye, na ibikọ ọnụ.
Ma ọ bụrụ na mmadụ, na nke ọ bụla n'ime ihe ndị a dị n'elu,
na-enye ihe akaebe sitere n'aka ndị na-anụ ihe, ọ bụ
chọrọ ka o nye ya n'ụzọ zuru oke
n'ụzọ, site n'ịsị, dịka ọmụmaatụ, "Ana m agba akaebe.
timony na A. bụ nwa nke B,” ma ọ bụghị, “I
na-agba akaebe otu ahụ na otu ahụ, n'ihi na enwere m
nụrụ ya," n'ihi na mgbe ahụ ndị Qazi enweghị ike
nabata ya.
Ihe akaebe nke onye ọ bụla bụ;;ro-
perty - ya bụ, ohu, nwoke ma ọ bụ nwanyị
- adịghị anabata;  n'ihi na akaebe bụ nke
ọdịdị ikike;  na dị ka ohu nwere
ọnweghị ikike n'ebe onye nke ya nọ, ọ na-esote
na o nweghị ike inwe ikike n’ebe ndị ọzọ nọ, a
fortiori.
Amụma nke onye na kemgbe
ntaramahụhụ maka nkwutọ bụ inadmissible, n'ihi na
ka ekwuru n’ime Koran, Surah xxiv.  4,
"Ma maka ndị na-ebo di na nwunye ebubo.
umu-ndikom nke ikwa-iko, ma unu amutaghi anọ.
N'eziokwu, were foiu pia ha ihe -
tie ihe-otiti, ma unu anara-kwa-ra ha àmà
ruo mgbe ebighị ebi;  n'ihi na ndị dị otú ahụ bụ ajọ prevari-
ndị na-eri nri, - ewezuga ndị ga-emesịa.
ndị nche nchegharị."
Ọ bụrụ na onye ekwesịghị ntụkwasị obi nke tara ahụhụ
n'ihi na nkwutọ ga-emesịa bụrụ a
Musm, ihe akaebe ya bụ mgbe ahụ ekweta;  maka
ọ bụ ezie na, n'ihi ntaramahụhụ ahụ ekwuru,