Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/34

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
I parlari italiani  (1875)  by Giovanni Papanti
34-Dialet regian
Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo

Una nuvela del Bucasc[edit]

Dialet de Brescello[edit]

Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo p. 381

A degh donca che in chegli epochi dal prom re ad Sipri, dop l'aquist ch'i han fat dla Sante Tere da Gotifré ad Buglion, una volte una sgnore ch'la 'gnive ad Guascogne, e a l'andäve al Sepolcher Sant, e intant ch'la tornäva, dop ch'l'è 'gnude a Sipri, da di omass cativ e brut l'è städa insultäda. Intant che 'sta sgnore la gh'eve 'st gran dispiaser, l'ha pensä d'andär dal re. Ma a gh'è stä quälch d'on ch'al g'ha det acsè: ch'la gh'andarè sensa otgner gnent, perchè col re l'era molt indiferent par 'stel cose, ansi al n'en lassäva andär tant ch'a gh'even fat a ló; e a 'sta manere, ché a gh'eve dla rabie contre quälch d'on, al sa sfogäva e al gh'feva di li ofesi e a l'oltragiäva. Cla sgnore, quand la senté acsè, tute arabide parché la 'n posseve mighe fär al sò vendet, intant ch'la podess tores vie da doss cla noie ch'la gh'aveve, a gh'è 'gnû in ment ad morder la miserie da col re; e l'andè davanti al re e la gh'ha det: "Cär al mè sgnor, mé an vegn meghe da té par fär quälch vendete parchè i m'ha ingiuriäde, ma parchè a posse sopurtärle, at dmand par piaser ch'at m'insegn la manere ch'a la posse sopurtär; che al Sgnor al sa quant vlontere, s'a potess, at la darè a té, ch'at ja sofr acsé ben".
Al re, che fin d'alora l'ere stä longh e pigher, come s'al s'fuss dessdä da une bone dormide, comensand de l'ofesa ch'even fata a 'sta dona, ch'la 's vendiché, l'è 'gnû rigorosissim persecutor ad coi che, contra l'onor dla sacra corone, al fäss quälch cose ad mäl.
Giovanni Papanti, I Parlari Italiani in Certaldo, 1875, pag. 381

Dialet de Correggio[edit]

A digh donca che int i temp dal prim re 'd Cipro, dop la ciapäda fata ed Terasanta da Gufredo Bujoun, a suzzess che una sgnureina ed Guascogna l'andé in pelegrinagg al Sepolcher, e int al turnär indrei, ariväda a Cipro, la fu da zert baloss d'om sgarbedament strapazzäda. E lê, lamentandes senza cunsulazioun de 'sta birbunäda, la pensé d'andärsen a ricorer dal re; ma 'gh fu dit da quälch d'oun ch'la perdré la fadiga, perchè ló l'era 'd 'na vita acsé sbiossa, e acsé poch boun, che ló inveiz ch'al vendicass con giustizia ägli ufeis di äter, a l'in tuleräva coun 'na vigliacheria imperdunabil del più grossi fati a ló; intant che quî ch'i aviven quälch dispiaseir, i al sfugäven fazenden i coren a ló. Sintend 'sta cossa la dona, despräda ed vendicäres, per cunsulärs dal só magoun, la 's miss in meint ed vleir pzigär la balurdagin ed 'ste re; e, andäda da ló pianzend, la 'gh diss: "Al mé sgnour, mé an vegn miga dednaz a vó per vendeta ch'a m'aspeta dl'ingiuria ch'i m'han fata, ma per cumpeins ed quela, mé av preigh che vó a m'insignädi cuma fê a sufrir quili ch'i 'm disen ch'i 'v fan, perché imparand da vó, mé a possa purtär pazintiment la mia; zaché Dio al sa (e al psissia pur fär), vlunteira 'v la dunarev, tant siv boun mincioun a purtärli".
Al re, che fin aloura l'era stä lungagnan e pigher, cmé s'al 's desdäss da la son, prinzipiand da l'ingiuria fata a 'sta dona, che ló al vendiché teribilmeint, al dvinté severissem castigadour ed quî che, countr'a l'unour dla só curona, i fässen quälch mäl andand inanz.
ibidem, pag. 382

Dialet de Novellara[edit]

A digh donca che int i temp dal prim re 'd Cipro, dop la conquista dla Tera Santa fata da Goffredo 'd Buglione, avens ch'na sgnora 'd Guascogna l'andì 'n pelegrinagg al Sepolcher 'd Gerusalem. E tornäda de 'd là e ariväda a Cipro, zert omera da forca i 'gh finn un brut tir, s'a s'intendem. Tuta despräda per quest e zó com il cros di pozz, la pensì d'andär dal re a dären querela. Ma un quelchidun al ghe dsì ch'l'era temp pers, perchè al re l'era tant martuf e acsé bon da gnint, che non solament lù al 'n s'in toleva per i äter, ma, vigliach e senza riputazion, al se vbeva tut il mil birbonädi ch'i 'gh fevn a lù; e acsé chi 'gh l'aveva segh, al se sfogäva con färegh tut i improperi ch'al vreva. La dona, sentend acsé e vdend ch'an gh'era speranza d'arfärsen, pr'aver se non äter la consolazion di adanä, la pensì ed tor un po' in gir la mlensonera ed col re. E mocland la gh'andì dednanz e la ghe dsì: "Al mé sgnor, mé a 'n t'vegn miga davanti per la speranza d'aver giustizia dla figura ch'i m'han fat; ma, pr'aver un po' 'd dolz in boca, at pregh a insgnärm com t'fê tì a ingognär tut quili ch'a sent a dir ch'i 't fan; intant ch'imparand da tì, a possa anca mé mandär zó al mé magon; e Dio al sa lù s'an t'al zedrê lontera, zà che 't gh'ê un sì bon stomegh".
Al re, che fina a col moment l'era stä acsé incojonî, desdands alora cmé da un insoni, al prinzipì da la disgrazia 'd cla povra dona, medgand benben chî melnät, e al dventì un flagellum Dei ed tut quî ch'i s'atentissn a fär anch sol un cvlin contr'a l'onor dla só corona.
ibidem, pag. 383-384

Dialet de Poviglio[edit]

Donca a digh che int i teimp dal prim re 'd Ziperia, dop fat l'aquist dla Tera Santa da Gotifrè 'd Buglion, a sucess che 'na siora nobla 'd Guascogna l'andì pelegrinand al Sant Sepolcher, e tornand de 'd là, quand la fu ariväda in Ziperia, di omeri, ch'i 's pölen dir schelz ed galera, i la tratinn cmè s'la fuss 'na slandrona. E per cost, lamintandes da despräda, la pinsì d'andärsen a ricorer dal re; mo agh fu dit da un queicadon che l'arè fat un bus int l'aqua, perchè al re l'era un om tant indolent, trascurä e acsì poch da bein, che non sol al ne castigäva miga giustameint il birbonädi ch'i fäven ai äter, che anzi, da sonaj, al soportäva tut culi ch'i 'gh fäven a lù, intant che cui ch'even un quäich fastidi per testa, al la sfogäva con al färegh un quälch dispet o 'na quälca balossäda a lù. La siora, sintend 'sta cosa, arabida de 'n s'posser vendicär, e per consuläres un bris int la sò malinconia, la 's miss in meint de vrer sboghir al re dla sò poca considerazion. E, andäda dednanz a lù, la ghe dsiss con il leghermi ai occ: "Al mè sior, mì an vegn miga a la sò preseinza perchè a pretenda una vendicazion dla bruta figura ch'm'è städa fata, mo in sudisfazion d'costa al pregh a vrerom insgnär cmè 'l possa sufrir culi ch'a seint a dir ch'i 'gh fan a lù, e ch'al sa beversli acsì bein, che alora, imparand da lù, anca mì a possa procurär da smintgärm la mia; che, e Dio 'l sa, se a possiss fär 'sta cosa, agh farè lontera un regal da sò päri".
Al re, che fin alora l'era stä pigher e leint, cmè s'al s'desdiss da l'insoni, prinzipiand da la bruta azion fata a 'sta siora, ch'al voss castigär cmè la meritäva, andand inanz al s'fì dessoniä int al perseguitär tut cui 'ch s'azzardäven de vrer desonorär lù o la sò corona.
ibidem, pag. 384-385

Dialet de Regg[edit]

Ä digh donca ch'ai temp del prim re 'd Zipri, dop l'aquist dla Tera Santa fat da Gotifrè 'd Bujon, una nobil dona 'd Guascogna l'andò in pelegrinagg al Sepolcher; d'indov tornand, ariväda a Zipri, la fu da zert bricon senza legg nè fed infamement oltragiäda. Dla quäl cosa lé, adolorandes senza mai därs päs, la pensò 'd ricorer al re. Ma 'gh fu dit da quelcun ch'la srev 'na fadiga butäda, perchè l'era d'un'indol acsì flossa e tant da poch, che ben luntan dal vendicär cun giustizia i tort di äter, a in soportäva anzi cun una viltä da ebrei, di fat a lù un'infinitä. Tant che chi l'iva un po' cun lù, al se sfugäva cun al färgh quälch afront o vergogna. E la dona, sentend quest smiss la speranza dla vendeta. Per consolärs in quälch manera dla sò aflizion, la 's propos de vler där una scartazzäda a la vigliacaria 'd col re. E, andäda davanti a lù pianzend, la diss: "Sacra Curona, än vegn miga a la tò presenza asptand vendeta dl'ingiuria ch'm'è städa fata; ma pr'un po' 'd sodisfazion ät pregh che 't m'insegn comé 't soport té queli ch'ä sent dir che t'hin fati, perché, imparand da té, ä possa cun pazinzia soportär la mia; che Dio sa come 't la donarev luntera, (s'a fuss possibil), post che té 't li port acsì ben".
Al re, ch'era stä fin alora una gata 'd piomb, come s'al s'desdäss da durmir, al s'miss (prinzipiand da l'ingiuria fata a cla dona, ch'al vendicò severissimament) a perseguitär a späda trata tut quî che da col dì inanz cometessen quälch cosa contra l'unor dla sò curona.
ibidem, pag. 386