Novella IX della Giornata I del Decamerone (Lumbaart)/24
| ←23 | I parlari italiani (1875) by 24-Dialet lissandrin |
25→ |
| Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo |
Una nuvela del Bucasc[edit]
Dialet de Lissandria[edit]
Av diró dónca che ai témp der prim der pais ch'i disu Cipri, giüst an po' dòp che in cèrtu Gufrè 'd Bujón l'ha facc ra cunquista dra Tèra Santa, ina gran dama dra Gascònia r'è andacia 'n pelegrinagi au San Sepülcher. Va' che turnanda da là, cmè ch'r'è rivaia a Cipri, la s'è 'mbatia ant 'na maniga 'd pelgrami, ch'i r'han insültaia 'd 'na brüta manéra. Lè, pòvra dòna, tüta trista e magugnaia par sólei, e sénsa pudéisasni dä pas, r'ha pensaa d'andä dau re par fäss ar sò rasón. Ma quaichedön u j'ha dicc an bèla avèrta ciära, ch'ra scanseissa i pass, parchè u re l'éra 'n taròss sénsa puntigliu e sénsa vargògna e csì gram, che ben luntan da fä giüstisia di afrónt di ater, bèla lü u lassava par gargaréia ch'i 'j na féissu püra a péndi, a ra mira che chisiséia ch'l'éiss avì quaich capsturn par ra vita, u sa sfugava ans ar sò spali fandij quaich dispréssi o scarcagnandli. Quand ch'ra santii paricc, 'sta siura r'ha pers ra speransa d'avéi sudisfasión ma, s'u 'n fiss ater par sulevässi anca lè ant quaica manéra d'u só magòn, a s'è miss an tèsta d'andä l'istéss dau re a dìjni quater dra só plandrunaréia; e cundifati, a s'è presentaia da lü ch'òr lagrimi ai ócc e a j'ha dicc: "An crèditi nénta, o re, ch'a séia avnia chì da téi par t'am fassi giüstisia dra balussada ch'i m'han facc... nò; ma an paga armanch at prègh che t'am mustri cmè 't fai a digerìti an santa pas tücc i vitüperi ch'a sént ch'i 't fan; parchè acséi amparanda, a póssa purtä anca méi con pasiénsa ist afrónt che u sa u Signur s'at daréissa vulantéra, s'a pudissa, da purtä insema ai ater, da zà ch'a vigh che t'hai ar spali csì bòni".
A sentènda 'sta rasón u re l'è rmast tüt murtificaa e, giüst cmè ch'u s'asvigéissa anlura, l'ha slarga i ócc e, cminsipianda a fä bóina giüstisia dl'afrónt facc a cula siura, cmè che prima l'éra pigher e trascuraa, atartant l'è dventaa pò filón, danda 'dòss sénsa remissiòn a tücc cui là che pó u 'j fiss soutaa u rat da fä quaich sgarb a l'unur dra só curógna.
Giovanni Papanti, Parlari italiani in Certaldo, 1875, pagg. 67-68
Dialet de Casal Cermelli[edit]
Ant i temp dir prim re 'd Sipar, dop che Giufré Büjòu u 'sera ampadrunii dra Tera Santa, u j'è capitaa che 'na siura 'd Uascogna r'è andacia 'n piligrinagi au Sepulcar; quandi ch'a 's na turnava a cà, arivaia ch'r'è stacia 'nt Sipar, r'è stacia 'ngiraia ant 'na brita manera da 'na mania 'd scarus. Par su coi, chira r'ha 'vii tant dispiasì ch'a 'n pudiva pì rachiä, e u j'è amnì an ment d'andäili a dì au re. Ma u j'è stacc cucadì ch'u j'ha dicc ch'l'era inütil, pirchè ch'l'era tantu 'n povar mischì e uaruat che autar che fä giüstisia ai aucc par i antort ch'i avu arsvii, u 's tniva an santa pas ticc cui ch'i 'j favu a chili; e sei che i 'j na favu tancc e franch da sparsiaa! Pr'ist, ticc cui ch'i avu cuch dispiasì, i 's na sfugavu fandij di spressi o cujunandli. Cula dona, quand ch'r'ha santii parecc, avganda ch'a 'n pudiva nenta vandicässi, pr'avei almeno 'n sfogh au sò dulur, r'ha aussì spunsiuné csì 'n pò cul gram ransii d'in re. Donca a j'è andacia adnäu a pianzanda, e a j'ha dicc: "Ir mì car siur, an ven nenta adnäu au Siurèia pirchè ch'a uacia 'na vandeta di antort ch'a i ho arsvii; ma 'n cambi, pr'avei 'na quaich sudisfasiòu, a vureiva am pò ch'u 'm mustreissa ant che manera che chili u suporta ticc cui sgarb ch'a i ho santii ch'i 'j fäu; pirchè csei amprendarò a däm pas 'd cul ch'u m'è stacc facc a mei. E u Signur u 'l sa s'a mì la dareissa nenta a chili, da zà ch'l'ha 'r spali csì bogni".
Cul re, ch'l'era 'd longh stacc in povar aurip, squasi ch'u s'asvigeissa anlura da drumì, l'ha cmansaa a sgnachei 'n bun tenament par l'angiria facia a 'sta dona, e poi u 's j'è bitaa propi 'd spirbiòu a dä ir facc ch'u 'j amniva a ticc cui che dop d'anlura il busticheissu chili.
ibidem, pagg. 69-70
Dialet de Fresonara[edit]
A digh donch che ant i temp dir prüm re 'd Cipri, dop ra cunquista facia dra Tera Santa da Gotifré 'd Büglion, l'è capitaa che ina gran dama 'd Guascogna 'n pelegrinagg l'è andacia au Sepulcri, e tornanda 'ndree, arivaia a Cipri, l'è stacia trataia 'd brüta minera da di pochi 'd bon. Lee a 'n podeiva pü dàss pas d'ist afront, e l'ha pensaa d'andàsni a lamentà an cou re. Ma u gh'è stacc ëd quei ch'i gh'han dicc ch'a sareiva stacia fadia persa, pirché u re l'era csì 'n cagadübi che ancambi 'd fà giüstisia ai atri di afronti arsvüi, o na supurteiva lee 'd quei ch'i 'gh feivu d'u tort: ansi, u maltrateiva ancu quei là ch'i 's lamenteivu d'avei fastüdi, giüsta tant per sfugàss. Ista dama, santanda acsì, disperaia 'd pudei fà vendeta, pir consolàss csì 'n pò, l'ha pensaa d'aurei murtificà u re; andandsni pianzanda dadnan a lee e gh'ha dicc: "Sior re, mì a 'n ven nenta a ra tò presensa pirché ch'a specia vendeta 'd l'afront ch'i m'han facc; ma pr'aveini 'na sodisfassion, a 't pregh che ti 'm mostri cmè 't fai a sufrì quei ch'i m'han quintaa ch'i t'han facc a tì, pirché ch'a possa 'mparà da tì a supurtà quei faci a mì con pasiensa, ch'u sa u Signur quant aurantera a 't j'arnünsiareiva a tì, ch'a vegh ch'ti suporti csì ben".
U re, che fin anlura l'era stacc bela chiet, l'ha smijaa ch'u 's füssa svigiaa; l'ha prinsipiaa a vendicà l'ingiüria facia a 'sta dama, e d'anlura l'ha persegüitaa tüci quei là ch'i feivu dir cossi contra l'unur dra sò curogna.
ibidem, pag. 72