Na rejach

nadpis	Na rejach
awtor	Jakub Bart-Ćišinski
lěto
žórło	luzice.euweb.cz
licenca	public domain
nota	stary prawopis

"Bohu dźakowano, zo je tola skoro zaso tydźeń dokonjany," tak rjekny sobotu popołdnju Wićazec Jakub. Ale kajku měješe to dźě přičinu, zo so tak žadosćiwje na njedźelu wjeseleše? so prašeš. To drje dołho rozkładować njetrjebam: jenož praju, zo běchu tehdy runje žně. Po cyłych dnjach wot ranja zahe, hač do wjecora pozdźe dyrbi tu, woprawdźe wobžarowanja hódny čłowjek, na polu stać a so stajnje na słóncu pražić, zo mohł so zapalić! Byrnje tež jenož w košli a kholowach był, so tola pót přeco z rěkami z njeho lije. Štóž to sam hišće njespyta, ani njewěri.

Tuž so njedźiwajmy, zo so wšitcy wjesela, hdyž słyša sobotu swjaty wječor zwonić; přetož njedźelu dźě budźa móc powotpočnyć.

Njedźelu rano abo dopołdnja pak njedźěłaju, pak ležo njespja prajo, zo dyrbja so tola tež jónu za tydźeń wuspać. Ně, bohudźakowano! tak daloko hišće pola Serbow njeje. Dźerža kruće do Boha a do bóžskich wěcow, a kóždy bur kedźbliwje za tym hlada, zo čeledź božich słužbow njeby zakomdźiła.

Po kemšach mužscy před cyrkwju zastawaju, powědajo sebi tu hromadźe, abo du tež hišće do wobjeda na škleńcu piwa. -

Michał: Nó, hólcy, hdźe pak dźensa póńdźemy, njejsu nihdźe reje?

Jakub: Kak by było, nastajmy so do Jawory! Tam dźensa su reje, a łubju maja tam tež, kaž je kóždemu znate, dušnu. Njejsmy tam dołho wjacy byli.

Wšitcy běchu z tym spokojom, a wosebje tež tohodla; přetož mějachu hišće něšto z Jaworčanami wučmjeć.

Michał: Dočakajće na mnje, ja wokoło wječora po was přińdu, zo bychmy potom móhli hromadźe hić.

Pětr: Njebudź pak nam zas' smjerć dołho, kaž je to hewak twoje wašnje; njebudźeš-li tu wokoło šesći, to my přeco pomału póńdźemy.

Hosćencaŕ: Witajće, hólcy! mje dołho wjacy wopytali njejsće, skoro sym wam za zło wzał.

Jakub: Smy wšak so poslědni raz khětrje napłóšeli - a zo běchmy tehdom cyle njewinowaći, to sam derje wěš. Dźensa pak chcemy so zaso zjednać.

Michał: Pójće horje, pójće! hercy dźě hižo piskaju.

Pětr: Michale, dźi jenož horje pohladać, a potom přińdź nam prajić, kak su će přiwzali, my wupijemy mjeztym deleka škleńcu piwa.

Michał dźěše nětko na łubju, a tu jeho Jaworscy hólcy jara witacha a jemu hnydom připijachu prajicy: zo to tehdy tak zlě měnjene njeběše, haž je so zdało, a zo jim to za zło brać njesmědźa. Skoci nětko spěšnje dele, zo bychu tež swoji towaŕšowje sobu horje šli, kotřiž so nad tymle jara zwjeselichu!

Jaworscy: Pójće so z nami napić, Wotrowčenjo! a njech je to, štož je so stało, wšitko zabyte!

Wotrowčenjo: To je tež naše přeće, a smy tohodla tež sem přišli, zo bychmy so zaso zjednali.

Powědachu pak sebi dołho, podawachu sebi přećelnje rucy, a wupichu za mału khwilku tójšto škleńcow na nowe přećelstwo.

Na cyłej łubi běše wšitko hišće dwójcy wjeselše, kaž hewak; přetož serbscy hólcy radźi njepřećelstwa nimaju.

Njeje pak tu widźeć, zo su žne a zo jich stawy bola; ale skakaju a wjerća so kaž popki, kotrež móža cyły tydźeń lehnić a jenož rejwać wuknyć. Wosebnje su holcy na reje wšě nabłazne, a piskanje jim woprawdźe do stawow zajězdźuje. Byrnje bychu tež bóle mučne byłe, reje pak tola njespušća, je-Ii jim to někak móžno.

Z najwjetšej lubosću a jednosću je tu młody lud přećelnje zhromadźeny, hdźež wšitke starośće, wšu prócu a rozlaty pót zapomina, zo by so tak prawje z cyłeje wutroby wjeselić mohł. Tu hrabnje čeŕwjeny młodźenc smějo a z rukomaj placajo lubozne holčo a wjerći so z nim mjelco do koła. Tam stoji črjódka hólcow, kiž spěwaju a juskaju, zo cyła łubja klinči. Je to z cyła za Serbow wosebite znamjo, zo přeco, haj samo při ćežkim dźěle wjele spěwaju. A wo čłowjeku, kiž rad spěwa, móžeš tež skoro z wěstosću prajić, zo ma dobru wutrobu.

Hdźež 'nož pohladaš, wšudźe nakhadźa wóčko wjesołych dobrych ludźi. Čuješ so mjez nimi čisće zbožowny; přetož njeje wšak w Serbach tak kaž we wulkich měšćanskich salonach, hdźež su na wěste prawidła wjazani. Ně, tu móže so kóždy po swojim wašnju zawjeselić; a kak derje čini to wutrobje!

Je-Ii traš so w tydźenju .tež druhdy hněwał a prawje nadźěłał, to tola kóždy zaso na to zabywa, myslo, wšak sym přetrał a škodźiło mi tež ničo njeje! -

Hańža: Hana, štó to tola je, kiž z Krawcec Mariju rejwa, staja jednu kroče] kaž druhu, a při tym tak mjelčo, zo jeho ani njesłyšiš.

Hana: Ja jeho tež njeznaju, přińdźe prjedy z Wićazec Jakubom sobu horje.

Lejna: To wšak je, kaž sym słyšała, Wićazec Jakubowy bratr, a změje dźensa wječor reju. Boju so hižo do časa, kak pak budźemy jich domoj nawabić móc. -

Michał: Ale Pětrje, takle so mi dołho wjacy na rejach lubiło njeje kaž dźensa. Kak šikowanje so to čas minje, hdyž so njestorkaja a njewurěčuja, kaž so to bohužel husto stawa.

Hańža: Jakubje, njebychmy skoro domoj šli; je hižo dwanaćich, a rano dyrbimy zaso zahe stawać.

Jakub: Dočakaj jenož hišće khwilku, póńdu pohladać, hač su wšitcy hotowi, a potom hnydom hromadźe póńdźemy.

Hólcy, njechamy so pozběhnyć? mamy skoro čas!

Ju, to móžemy, wupijmy škleńcu piwa hišće hromadźe, a potom mjelčo ćeknjemy, hewak pak nas tola zaso zdźerža.

Zapłaćichu nětko worćiznu a sunychu so, zo jich nichtó njeby pytnył, z domu, hosćencarjej dobru nóc přejo.