Na Hrodźišću

nadpis	Na Hrodźišću
awtor	Jakub Bart-Ćišinski
lěto
žórło	luzice.euweb.cz
licenca	public domain
nota	stary prawopis

Činohra w 5 jednanjach.
I. jednanje, 3. wustup.

Miliduch

(zamysleny steji; potom pócnje samemu sebi):

    Što?! So dlěje tajić njehodźi
    tyšny strach a bojosć w wutrobje!? -
    Hrozna mysl, kiž we mni hobrscy
    stawa, ducha ćěsnje putajo,
    duše horjatej' proh překroči,
    do skutka so přewobroći, lud
    bědny puta putać nječesne!? -
    Hižo njehodźi so rozćepić
    wacy njenasytnej hłowisko,
    zničić dych jej' klamy zahubny!? -
    Abo dyrbi, - dyrbi zahinyć
    kwětka na honach na połobskich
    zbožopłódna złotej' swobody,
    wotročkowstwa nosyć hanibnu
    kwaklu serbske ramjo swobodne!?- -
    Tola słyš pak Franko tyranski,
    za swědka budź ty mi Pjeruno!:
    Doniž jedno ramjo mocy změje
    přimać brónje so, dóńž poslědnja
    krewje krjep ze storhowatej' kipić
    budźe wutroby, Serb wótcne budźe
    mačeć hona z krewju kurjatej,
    zo by kćěła kwětka swobody. -
    A ty, mječo mój, kiž wjesoły
    kupał sy so w krewi njepřećelskej,
    smjertne rany rył do wutrobow,
    namrěty po rodźe swobodnym,
    pycha dawna mjenow Serbam swjatych,
    nihdy po bjedru njeswobodnym
    nješćerč, skiwlo žałosć wotročstwa;
    radšo do mojej' so wutroby
    zaryj a so we mni na kruchi
    złamaj ze złamanym Serbowstwom! -

4. wustup.

(Miliduch je so za blido sydnył a woblico do dłónje zaprěł; Brónmił z durjemi na lěwicy do jstwy stupa.)

Brónmił:

    Na dworje žno žada ryćeŕstwu
    wójniwosć do zjězdźowanja, jenož
    twojeho mi čaka rozkaza. -
    Što! - Ty zrudny!? - Dźensa!? - Při kwasu!?------
    Radosć woko błyska kóždźičke
    na Hrodźišću, sydłu kralowskim;
    kajki ćěsni stysk to wutrobu
    jeno twoju!? -

Miliduch:

    Radosć z domom je
    na Hrodźišću wysk a wjesele;
    ach pak budźe dźeń, dźeń zahuby,
    a na hrodźe Miliduchowym
    zrudoba b'dźe šeptać z wječora
    wokoło tych stołpow rozbitych
    mjena Milec rodu kralowskeho,
    a b'dźe z hrodu toho kralować
    z horda ludam serbskim němski Frank.

Brónmil:

(tež so sydajo):

    Z ćežkej myslu wulka wutroba
    bědźi so ći dźensa; tola nihdy
    njezaswitnje bědonošny dźeń
    sydłu Milec rodu sławnemu.
    Hišće rodźi statne serbska zemja
    ryćeŕstwo, krew´ serbska po žiłach
    hišće šumi rjekam swobodnym,
    a mysl žadosćiwa swobody
    po stawach so mócnje rozliwa:
    a kćěw rjeńši khrobłoh' ryćeŕstwa,
    Wjelesław, kaž z njebjes Porywit,
    kitać budźe korjeń swobody,
    tónle hród, ze swojej wutrobu,
    mužnych Milec mjena dostojny.

Miliduch:

    Znaju, znaju pychu ryćeŕstwa,
    widźał wójniwosć sym rjekowsku,
    spytał sylnosć krutych ramjenjow. -
    Tola podarmo so wobara
    law, hdyž na sto wjelkow na njeho.

Brónmił:

    Haj, law jedyn, ale cyły ród!

Miliduch:

    Tež so wjelkow njedowobara.

Brónmił:

    Tež nic cyły ród?!

Miliduch:

    Hdyž jedna mysl
    na wjelki móc lawsku njewjedźe. -
    My smy na stajnosći w překorach:
    na wójnu 'šće ženje jedna mysl
    wjedła njeje splahi přezjedne,
    a drje nihdy ludy połobske
    přećiwo tym Frankam njestaja
    přezjednosć, škit njepřeražliwy,
    kaž by ćežiło nad našej zemju
    Čornoboha hrozne pokleće.

Brónmil:

    Swobodnosć sej splahi swoju haja,
    kaž to było hižo za starsku.

Miliduch:

    Zmylk zmylk wostanje tež prastary.

Brónmil:

    Zmyłk? - To dźiwny zmylk! Traš přez črjódy
    wójnskich ludow njewurubałe
    puć sej splahi naše daloki
    wot Wólgi hač k Łobju našemu!?

Miliduch:

    Črjódy rozdrjebjene přewinyć,
    skutk to njewulki.

Wjelesłow

(kotryž je njepytnjeny zastupił a jimaj hižo khwilu připosłuchał):

    Skutk njewulki, ale Frankow wotmach wotrazyć! -

Brónmił

(postawajo a so na Wjelesława wobroćejo):

    Frankow tež so Serbja njestróža.
    Štó naš z ruku k bróni hotowy
    njebył do boja za lud a kraj,
    do boja za statok namrěty?!

Wjelesław:

    Ale štó tych rjekow powjedźe?

Brónmił:

    Kóždy swoju črjódu wójwoda.

Miliduch:

    Rozkora jim budźe wjednica,
    dobyće pak kwakla wotročstwa.

Brónmil:

    Serbsku bróń a khrobłosć přewinyć
    Frankojo!? - Ha! kajke hanjenje!

Miliduch:

    Rozkora ju naša přemóže,
    Frankam puć na knježstwo wuruba - -

Brónmił:

    Ha twój zamysł! Ród chce kralować
    Milec splaham wšitkim sam!

Miliduch:

    Štó to prajił?

Brónmil:

    Wzać chceš Serbam swobodu,
    ródny lud swój měć za wotročka!

Miliduch:

    Prawa ludam rosće swoboda
    ze zakonja. - Jedne kralestwo
    rune płodźi prawo kóždemu.

Brónmił:

    Kajka lesna rěc!

Wjelesłav:

    Wo susoda
    susod wuknyć dyrbi rozumny,
    ze samsnej so brónju wobarać
    jeho bróni. - Přichod njewěsty
    naš, dóńž jedyn kral a jedyn Bóh
    njebudźe wšěm splaham połobskim...

Miliduch:

    Swobody row zažny serbskeje
    samostatnosć budźe splahowa...

Brónmil:

    Běda! Cuze wašnje, Bóh ...!

(Wrótnik z wěže zatrubi a móst so přez přěrow pušća.)

Wjelesław:

    Što to!? -
    Wrótnik zatrubi a mostowy
    šćerči rjećaz!

Miliduch:

    Hosćo dojěli
    k nam juž ze wšěch hrodow, hrodźišćow.