Lifanunods tidelas volapüka. Kniele Rupert
Lom oba binom Betzenweiler, lanedapag, lälönöl stüke Riedlingen. Pemotob in yel 1844, kilul 18. Evisitöl des lifayel lulid oba popajuli loma obik äkömob in balsul yela 1855 in juli latinik in Buchau (Buqau), ed in yel 1858 in gümnadi disik in Biberach (Biberaq), kö älefulob kladi mälid öned söl dokel Müller, rekel, kel nu lifom pebäledamonöl in Calw (Kalb) as kopanal zilik e palestimöl kluba vürtänik, togo plofed vpa. Emalädöl vemo telul yela 1860 emutob golön domü, ed äseistob malädik in dom paelas obik jü fin lulula yela ät. Dinäd at, e bi ya evedob tu bäledik (ya büo emutob dabegön däli plo lanedaxam), e pato def monamedas sätik, eneletoms obi fovön studis lonedikum, kodo esludob studön vunasanavi (1861). Ebefulöl tidüpi lonik de yels kil (du tim kel ab äifovob studön oko pükis latinik, glikik…) äkömob as yufan vunasanelik (äslik lon vürtänik eplogom tiemo) ali Biberach (1863—65). Des folul yela 1865 estudob in niver Tübingen öned söls rigetik Bruns, Luschka, Vierordt, Köhler, Breit… In jölul yela 1866 pexamob as vunasanel e yufaman ko sek gudik. Sis yel 1866 äplagob in cal obik in Schemmerberg lä Biberach (ko rop blefik, ünä estebob in Aitrach) jü yel 1885, kü äzugob ali Allmendingen, kö aibinob atüpo.
Pemekob senitik tefü pösod söla pädel Schleyer in yel 1880, efe dub söl Stehrer, pädan e julasulogel in Warthausen. Kod, seivön söli Schleyer, äbinom »Sionsharfe» (Sionahap), mulapenäd plo poed katolik, pepüböl fa söl Schleyer, keli ibonedob as flen poeda. Eilöföl lekani at, ed id eplägöl obi sotimo in poed me blüfs löfäbik, esedob poedotis anik söle Schleyer, e somo espodob ya in yel 1880 ke om, ünü tim kel söl at id ipotom obe, bevü votikos, sezüki blefik de glamat volapüka omik. Pötü spodam somik söl Schleyer äpenom obe velul 5. yela 1880: »No li-vilons i lenadön volapüki?« Ab tiemo nog no ekanob tuvön nitedi en, bi din at äbinom tu nulik e selednik, ed äjinom tu nevöladik obe. Ven söl Schleyer äpotom obe balul 1881, nümi balid vpableda omik, fe pemekob boso senitikum su vp., e ven sägo bal poedotas obik äpubom peprämöl in nüm de mälul y. a. Sionahapa, ävilob fino nilön vpe, dido plu kodü danöf kol datuvel, ab calavobs mödik oba e malädam fefik e pöligik jimana obik nog äneletoms obi studön vpi, plo kel dido nited velätik ainog ädefom obe.
Tö in flolatim yela 1882 (lemäno ya sis flukatim yela 1881 äilogob nitedumo mostepis vpa), ililädöl krüti gönik dö glamat volapüka in gased «Schwäbischer Merkur«, esludob fefiko studön volapüki. Epenob söle Schleyer demü glamat. Schleyer äpenom obe, das glamat segivota balid binom peseselöl, sikod äpotom glamati smalik feleigöl obe sa nun, das segivot telid glamata opubom ünü vigs 6—8. Me glamatil at, e yufü vpableds anik, kelis söl Schleyer ipotom obe ya sunumo, estudob vpi, e somo elenadob volapüki nen glamat e vödabuk lefulniko, lilädöl bledis du spatavegams obik, sodas, igetöl glamati segivota telid, no ekanob tuvön bosi nis, kelosi no ya inolob. Folul 30, epenob blüfapenedi lätik, al dagetön dipedi as tidel, ed in vpabled lulula 1882, nüm 17., pekomedob as volapükatidel (19.). Lulul 11. yela at estukob yufü flens 14 vpaklubi balid vürtänik in pagil Alberweiler, fagik düp bal de Schemmerberg. In Alberweiler älabobs ya sis tim lonedikum sogi flenas mödumik, äikokömöls vävigo lulüdelo. Lä pagil Alberweiler seistom lulak jönik, zenodü lulak at pibumom fa söls Merk, pänel (edeilöl suno liedö) e Ils, tidel, smadomil (Pavillon) venudik, in kel sog obas äsiedom ed ämusamom oki gälüno, if stom ädälom osi. Cogiko änemobs lulaki at »Lülalaki» (Oelsee), e smadomili »Nymphenburg«, e sog obas päinemom suno «sog leülalakik«. Zenodü «leülalak« nu, in smadomil obsik, pebumöl su lestafs (lestafabumot), volapükaklub obsa pefomom, e so »leülalak« kanom gito panemön kled vpa, bi vp. us fe no pemotom, ab penulüdom.
Fe ötüpo i klubs votik pefomoms ud äbinoms pöfomöl, kels ab äbliboms lu pesevik begino (Löstän, Jlesän…), ab klub de «leülalak« älenzugom dubü bit bösetik oma e sutlid in bleds e tops maniföfik suno seniti mödikelas noe in Vürtän, soi in läns votik nilanik (Badän, Bayän…), ed egetob ya tiemo penedis lemödik de zifs e tops nilik e fagik, dilo lefagiks ed ämutob potön glamatis vätopi. Somo dalob lesagön, das ob e klub obas ebinoms pakels balid vpa. Dido atos no ejenos nen komips vemik: äsmilon ed äkofon dö obs, sägo nofs no päspäloms, ab obs efovobs nedledo, e klub eiglofom pianiko, e — eko! — ünü yels anik änumom kopanalis plu ka foltum. Kod lepatik glofama fovik at e pakama gletik döla vpa, id in läns votik, äbinom plisen ofenik söla datuvel in Vürtän e pükats omik. Estitamob lasami balid maniföfik vpa in Schemmerberg, zülul 12. yela 1882, kö Schleyer epükatom balidno dö vp. komü lilans 70. (In lasam at segivot lesunik vödabuka pesludom.) Des tim at datuvel epükatom sotimo in zifs difik (Ulm, Konstanz, Biberach, Geislingen, Ravensburg, Kempten, Überlingen) ed eibinob kopanel e kekomipel omik. Na söl datuvel no fovo ikanom tävön demü malädöf, ob soalik etävob pükatöl e komipöl (Ulm, Heilbronn, Stuttgart…) plo döl legletik väpüka: volapük. Somo äkömom yel 1884, kü äcedob as timi pötik, numön kopanalis ä flenis vpa e blüfön valüdi e stadi füdenik soga vpa in lasam balid valikodik vpaflenas valik, e so lasam at ezitom jeno des jölul 25—27. in Friedrichshafen len Bodanlak, kö stab fümik balid pegivom volapüke (logonöd: Volapükakaled 1886, flan 48).
Sis tim at äkanob plu vobön in e plo klub obik, kel nog aibinom bal gletikünas, do läns votik leiko emostepoms ed aimostepoms gloliko in föd e pak volapüka. Ya beginü mälul 1882, kü nog no elabob vödabuki, epenob, pesuflagöl fa söl Schleyer, popahümi vürtänik; in yel 1884 epübob bukili obik »Cogikos volapükik«, kel nu epubom in segivot telid; in yel 1885 epübob buki »Tedaspod deuto-volapükik« ed in yel 1886 elautob «Volapükakaled« obik, kel ninom lifanunodi kulädik datuvela. Egivob tidi in vp. in Regensburg e Biberach (1885). Dinäd at, das no lifob in zif sembal, kodom, das no kanob fovo tidön in vp., ab labob kevobeli legudik in pösod söla Heintzeler, löpapräzepel in Stuttgart, plofed vpa, kel aistitom tidüpis volapükik. Epükob pükatis lemödik dilo tugedü söl Schleyer, dilo soalik in lasams, pato in yelalasams kluba obsik in zifs difik. Id eyüfob söli datuval in fomam vödas nulik ed in vobs votik. Egetob fa söl datuval dipedi balid as löpatidel in yel 1886, balsul 28., leiko dipedi balid as plofed vpa in yel 1887, telul 15. Fovo pedanemob fa vpaklub de Nürnberg as stimakopanal in yel 1888, kilul 1., i binob kopanal spodöl kluba de München. Jötob ko vip, das God ogivomös sauni aiöfik e lifayelis nog lemödik obe, dat kanob vobön nog lonedo ed aiyüfön datuveli ma stenüds mögik oba.
Se Mulapenäd nebolitik: Volapükagased 1888, Nüm: 5, Pads: 28–29.