La racheta impurtanta

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
La racheta impurtanta  (1888) 
by Oscar Wilde


En curt dueva avair lieu la nozza dal figl dal retg e tut che sa legrava gia da quai. In entir onn aveva el spetgà sin sia spusa e finalmain era ella arrivada. Ella era ina princessa russa ed ina schlitta tratga da sis rens l’aveva manà nà da la Finlanda. La schlitta era furmada sco in grond cign e tranter las alas dal cign ruassava la pitschna princessa. Ses lung mantè d’ermelin la tanscheva fin als pes, sin chau purtava ella in pitschen chapè d’in tessì d’argient ed ella era uschè pallida sco il palaz da naiv, en il qual ella aveva adina abità. Uschè sblatga era ella che l’entir pievel sa smirvegliava da quai, giond ella en schlitta tras las vias.

«Ella è sco ina rosa alva!», clamavan ins e bittava flurs dals balcuns sin ella.

Avant la porta dal chastè ha il prinzi retschavì ella. El aveva egls siemius e ses chavels eran sco fin aur.

Cur ch’el l’ha vis, è el sa mess en schanuglias ed ha bitschà ses maun.

«Voss purtret era bel», ha el ditg da bass, «ma Vus essas anc pli bella che Voss purtret.» E la pitschna princessa è vegnida cotschna.

«Ella era sco ina rosa alva», ha ditg in giuven pagi a l’auter, «ed uss è ella sc’ina rosa cotschna.» E l’entira curt è stada intgantada.

Durant ils proxims trais dis tut che scheva: «Rosa alva, rosa cotschna, rosa cotschna, rosa alva» ed il retg ha cumandà da dublegiar la paja dal pagi. Damai ch’el na retschaveva insumma nagina paja n’al ha quai betg gidà bler, ma i valeva sco gronda onur ed è vegnì communitgà tenor reglament en la gasetta da la curt.

Suenter ch’ils trais dis èn stads passads, è vegnida festivada la nozza. Igl è stà ina grondiusa chaussa e spusa e spus gievan solennamain maun en maun sut in baldachin da vali purpur surcusì cun pitschnas perlas. Alura hai dà in past statal ch’ha durà tschintg uras. Il prinzi e la princessa sesevan sisum en la gronda sala e bavevan or d’in buccal da cristal. Be inamurads per propi pudevan baiver da quest buccal; uschespert che lefs fauss al tutgavan, vegniva el turbel e nivlus.

«Ch’els charezzan in l’auter», ha ditg il pitschen pagi, «è uschè cler sco cristal!» Ed il retg ha dublegià per la segunda giada sia paja, uschia che l’entira curt ha clamà: «Tge onur!»

Suenter il banchet dueva avair lieu in bal ed ils spus duevan sautar il saut da las rosas ed il retg aveva empermess da sunar la flauta. El sunava miserabel, ma nagin che n’aveva ristgà d’al dir quai, pertge ch’el era il retg. El saveva be sunar trais melodias e na saveva mai propi, tgenina ch’el sunava gist; ma quai n’empurtava nagut, pertge che tuttina tge ch’el fascheva, tut che clamava adina: «Magnific! Bellischem!»

La davosa part sin il program furmava in grond fieu artifizial che dueva avair lieu precis da mesanotg. La pitschna princessa n’aveva anc mai vis en sia vita in fieu artifizial e perquai aveva il retg cumandà ch’il pirotecnicist roial haja d’esser preschent il di da las nozzas.

«Tge è quai insumma, in fieu artifizial?», aveva ella dumandà il prinzi, cur ch’els gievan ina damaun a spass sin la terrassa.

«Igl è sco la glisch polara», ha ditg il retg che deva adina resposta a dumondas ch’eran drizzadas ad auters, «mo bler pli natiral. A mai plaschi meglier che las stailas, perquai ch’ins sa adina precis cur ch’i cumenza ed igl è uschè bel sco cur che jau sun flauta. Ti stos propi ir a guardar quai.»

Pia è vegnì mess si il pli giudim en il curtin roial in stan ed uschespert ch’il pirotecnicist ha gì endrizzà tut al dretg lieu, ha il fieu artifizial cumenzà a sa discurrer tranter pèr.

«Il mund è pelvaira memia bel!», ha ditg ina pitschna petarda schuschuranta. «Guarda be questas bellas tulipanas. Sch’ellas fissan dretgas petardas, na pudessan ellas betg esser pli bellas. Jau sun propi cuntent d’esser viagià. Viagiar furma il spiert e fa urden cun tut ils pregiudizis.»

«Il curtin dal retg n’è betg il mund, ti petarda narra!», ha ditg ina gronda chandaila romana. «Il mund è in’immensa plazza, ti duvrassas trais dis per vesair tut.»

«Mintga plazza ch’ins ama, è per ins il mund», ha ditg ina roda da fieu pensiva ch’era fermada dapi si’uffanza vi d’ina veglia stgatla da stalizzas e che sa gloriava cun ses cor rut. «Ma l’amur n’è betg pli en moda ed ils poets l’han mazzà. Els han scrit uschè bler sur dad ella che nagin n’als carteva pli, quai che na ma fa betg surstar. Pertge che vaira amur patescha e tascha. Jau ma regord co che jau mez sun ina giada... Ma quai n’interessescha nagin pli – la romantica tutga tar il passà.»

«Betg raquintar burlas», ha ditg la chandaila romana, «la romantica na mora mai. Ella è sco la glina e viva en perpeten. Il spus e la spusa per exempel aman in l’auter fitg. Jau ha udì oz en damaun tut sur dad els d’ina chargia da ballins che giascheva per casualitad en il medem truchet sco jau e ch’enconuscheva las ultimas novitads da la curt.»

Ma la roda da fieu ha scurlattà il chau: «La romantica è morta, la romantica è morta, la romantica è morta», ha ella ditg da bass. La roda tutgava tar quels che crain ch’ina chaussa vegnia vaira sch’ins la repetia pliras giadas.

Tuttenina han ins udì in tuss giz e sitg e tut ch’ha guardà enturn.

El vegniva d’ina gronda racheta che veseva or loscha e ch’era fermada vi da la fin d’in lung fist. Ella tussiva adina avant che far ina remartga per attrair uschia l’attenziun.

«Ehem! Ehem!», ha ella ditg e tut ch’ha tadlà cun excepziun da la roda da fieu che scurlattava anc adina il chau e ch’insistiva da bass: «La romantica è morta.»

«Ruaus! Ruaus!», ha clamà ina petarda schuschuranta. Ella era insatge sco in politicher ed aveva adina giugà ina gronda rolla tar las elecziuns e perquai enconuscheva ella las dretgas expressiuns parlamentaras.

«Morta dal tut», ha ditg la roda da fieu ed è sa durmentada. Uschespert ch’igl era dal tuttafatg quiet, ha la racheta tussì per la terza giada ed ha cumenzà. Ella discurriva plaun e cler, sco sch’ella dictass sias memorias, e guardava sur il givè sin quels, als quals ella sa drizzava. Ella aveva propi manieras fitg noblas.

«Tge fortuna per il figl dal retg», ha ella remartgà, «ch’el fa gist nozza il di che jau duai vegnir sajettada. Schizunt sche quai fiss vegnì arranschà uschia ordavant, n’al avessi betg pudì cunvegnir meglier; ma prinzis han gea adina fortuna.»

«Tge chaussas», ha ditg la pitschna petarda, «jau hai pensà ch’i saja precis il cuntrari e nus vegnian laschads libers en favur dal prinzi.»

«Quai po bain esser uschia en voss cas», ha respundì la racheta, «ed igl è senz’auter uschia. Ma tar mai è quai insatge auter. Jau sun ina racheta fitg speziala e deriv da geniturs spezials. Mia mamma è stada la roda da fieu la pli celebrada da ses temp e famusa per ses sautar grazius. Cur ch’ella è sa preschentada publicamain, è ella ida enturn deschnov giadas avant ch’ella è sa stizzada e tar mintga vieuta ha ella sajettà en l’aria set stailas da colur rosa. Ella aveva in diameter da trais pes e mez ed era fatga da la meglra pulvra da sajettar. Mes bab era ina racheta sco jau e da derivanza franzosa. El è sgulà uschè ad aut ch’ins temeva ch’el na vegnia mai pli a turnar enavos. Ma el è tuttina returnà, pertge ch’el era ordvart amiaivel da natira ed ha fatg ina crudada splenduranta en in uradi da plievgia dad aur. Las gasettas han descrit sia prestaziun cun expressiuns ordvart flattantas. La gasetta da la curt al ha numnà in triumf da la pilotecnica.»

«Pirotecnica manegias ti, pirotecnica», ha ditg ina glisch bengala. «Jau sai ch’igl ha num pirotecnica, pertge ch’uschia statti scrit sin mi’atgna stgatla.»

«Jau en mintga cas di pilotecnica», ha respundì la racheta en in tun sever. La glisch bengala è sa sentida uschè smardegliada da quai ch’ella ha da sia vart cumenzà ad intimidar las pitschnas petardas per mussar ch’ella saja anc adina insatgi d’ina tscherta muntada.

«Jau scheva gist», ha cuntinuà la racheta, «jau scheva – gea, tge era jau londervi da dir?»

«Ti discurrivas da tai», ha respundì la chandaila romana.

«Sa chapescha; jau saveva bain che jau discurriva gist d’insatge interessant, cur che jau sun vegnì interrut uschè maltscheccamain. Jau odiesch groppadad e tuttas nauschas manieras, pertge che jau patesch da quai. Jau sai, sin l’entir mund na datti nagina creatira pli sensitiva che jau.»

«Tge è quai pomai, ina creatira sensitiva?», ha dumandà ina petarda la glisch romana.

«Ina creatira che passa adina ad auters giu per ils pes, perquai ch’ella ha sezza egls-giazla», ha respundì la chandaila romana da bass; e la petarda fiss bunamain schluppada dal rir.

«Per plaschair, sur da tge riais Vus?», ha vulì savair la racheta.

«Jau na ri bain betg.»

«Jau ri, perquai che jau sun cuntenta», ha ditg la petarda.

«Quai è in motiv fitg egoistic», ha ditg la racheta en tun vilà. «Tge dretg avais Vus dad esser cuntenta? Vus duessas pensar ad auters. Vus duessas pensar a mai. Jau pens adina a mai e spetg da tut ils auters ch’els fetschian il medem. Quai è quai ch’ins numna simpatia. Igl è quai ina bella virtid ed jau la possed en abundanza. Prendain per exempel il cas ch’i ma capitass questa notg insatge – tge disgrazia che quai fiss per tuts! Il prinzi e la princessa na pudessan mai pli esser cuntents, lur entira vita matrimoniala fiss ruinada ed il retg na vegniss mai a surventscher questa frida, quai sai jau precis. Pelvaira, mintga giada che jau clom en memoria la muntada da mia posiziun, sun jau commuventada ch’i ma vegnan las larmas.»

«Sche ti vul porscher in divertiment ad auters», ha ditg la chandaila romana, «èsi meglier sche ti guardas da restar sitga.»

«L’intelletg ordinari cusseglia bain da far quai», ha manegià la glisch bengala che cumenzava a vegnir da buna luna.

«L’intelletg ordinari, geabain», è s’indignada la racheta. «Ma Vus emblidais che jau sun ordvart extraordinaria e speziala. Intelletg ordinari po mintgin avair, premess ch’el haja nagina fantasia. Ma jau hai fantasia, pertge che jau na pens mai a las chaussas sco ch’ellas èn per propi; jau ma las pens adina diversas e tut autras. E quai che reguarda il tegnair sitg na datti qua apparentamain nagin ch’è insumma bun d’appreziar ina natira sensibla. Per fortuna na fatsch jau betg cas da quai. Il sulet che gida ins tras la vita, è d’esser conscient da l’immensa inferiuradad da tut ils auters. Igl è quai in sentiment che jau hai adina cultivà. Cor n’ha gea nagin da vus. Vus riais qua e faschais narradads gist sco sch’il prinzi e la princessa na maridassan betg.»

«Ma sche pertge betg?», ha exclamà ina pitschna culla da fieu. «Pertge pomai betg? Las nozzas èn bain in’occasiun fitg legraivla e cur che jau sgol siadora en l’aria hai jau prendì avant da raquintar a las stailas tut davart quella. Ti las vegns a vesair a tschegnar cur che jau raquint ad ellas da la bella spusa.»

«Tge concepziun da la vita triviala che ti has!», ha ditg la racheta. «Ma jau n’hai spetgà nagut auter da tai. Ti na cuntegnas nagut; ti es chavortga e vida. Forsa ch’il prinzi e la princessa vivan in di en in pajais nua ch’igl ha in flum profund e forsa ch’els han er in sulet figl, in pitschen mattatsch cun tschurrichels blonds ed egls viola sco il prinzi sez. Quel va forsa ina giada a spass cun sia baila e quella sa durmenta sut ina gronda siringia; e lura forsa ch’il mattatsch croda en il flum e naja. Tge terribla disgrazia! Povers umans che perdan lur sulet uffant. Igl è memia trist! Jau na vegn mai a pudair surventscher quai!»

«Ma els n’han gea gnanc pers lur sulet uffant!», ha ditg la chandaila romana. «I n’è insumma gnanc capità ina disgrazia!»

«Quai n’hai jau er betg pretendì», ha respundì la racheta, «jau hai be ditg ch’i pudess capitar. Sch’els avessan propi pers lur sulet figl, sche na faschessi nagin senn pli da discurrer da quai. Jau odiesch umans che fan canera cur ch’il latg è spons. Ma sche jau pens ch’els pudessan perder lur sulet figl, alura sun jau tut commovida.»

«Ti sa chapescha», ha clamà il fieu bengal, «ma ti es er la creatira la pli sentimentala che jau hai entupà insacura.»

«E ti es la creatira la pli brutala che jau hai vis insacura», ha ditg la racheta. «Ti n’es sa chapescha betg buna da chapir mi’amicizia envers il prinzi.»

«Ti n’al enconuschas gea gnanc», ha gnugnà la chandaila romana.

«Jau n’hai mai pretendì d’al enconuscher», ha respundì la racheta. «Jau pretend schizunt che jau na fiss segiramain betg ses ami sche jau al enconuschess. Igl è ina chaussa fitg privlusa d’enconuscher ses amis.»

«Fa plitost attenziun da restar sitga», ha ditg la culla glischanta, «quai è l’impurtant.»

«Per tai bain, da quai sun jau persvasa», ha remartgà la racheta; «ma jau bragel cur che jau vi.» Ed uss ha ella propi cumenzà a sponder dretgas larmas. Quellas culavan sco daguts da plievgia dal fist giuadora ed avessan bunamain najentà dus pitschens baus che vulevan fundar in agen dachasa e ch’eran en tschertga d’in lieu sitg adattà per quest intent.

«Ella sto propi avair ina disposiziun fitg romantica», ha ditg la roda da fieu, «pertge ch’ella bragia nua ch’i na dat nagut da bragir.» Ed ella ha suspirà profundamain ed ha pensà a sia stgatla da stalizzas.

Ma la chandaila romana ed il fieu bengal eran fitg indignads ed han clamà dad aut: «Cugliunaria! Cugliunaria!» Els eran orientads fitg pratic e sch’insatge n’als plascheva betg, numnavan els quai immediat ina cugliunaria.

En quel mument è levada la glina sc’in grondius scut d’argient e las stailas han cumenzà a glischar e nà dal palaz han ins udì musica.

Il prinzi e la princessa manavan il saut. Els sautavan uschè bain che las autas gilgias alvas guardavan da la fanestra viaden e las grondas flurs papaver cotschnas ballantschavan ils chaus e devan il tact.

Alura ha l’ura dà las diesch, pli tard las indesch e per finir las dudesch e cun la davosa frida da mesanotg èn tuts vegnids ora sin la terrassa ed il retg ha fatg vegnir il pirotecnicist da la curt.

«Il fieu artifizial duaja cumenzar», ha ditg il retg. Il pirotecnicist ha fatg ina profunda reverenza ed è sa rendì da l’autra vart dal parc. El aveva cun sai sis gidanters e mintgin dad els purtava vi d’ina lunga pitga in tizun ardent.

Tge grondius spectacul!

«Uitz! Uitz!», fascheva la roda da fieu durant ch’ella girava adina puspè en rudè. «Bumm! Bumm!», tunava la chandaila romana. Alura han sautà las pitschnas petardas sur l’entira plazza ed il fieu bengal ha fatg vegnir tut cotschen da stgarlat. «Stai bain!», ha clamà la culla da fieu cur ch’ella è schuschurada davent tramettend giuadora pitschnas sbrinzlas da colur blaua. «Crac! Crac!», han respundì las raunas da fieu che sa divertivan grondius.

Uschia mintgin ch’ha gì in grond success cun excepziun da la racheta impurtanta. Ella era vegnida uschè bletscha dal bragir ch’ella na pudeva insumma betg sgular siadora. Pertge ch’il meglier vi dad ella era la pulvra da sajettar e quella era vegnida uschè bletscha da las larmas ch’ella ha disditg. Tut ses miserabels parents, tar ils quals ella na discurriva mai auter che cun in rir spretschant, s’auzavan si en tschiel sco magnificas flurs dad aur cun chaus da fieu. «Hurra! Hurra!», ha clamà la curt e la pitschna princessa rieva dad aut dal plaschair.

«Jau suppon ch’els tegnian en salv mai per in mument tut spezial», ha ditg la racheta. «Gea gea, uschia èsi», ed ella veseva ora pli superbia che mai.

L’autra damaun èn vegnids ils lavurers per metter puspè tut en urden. «Quai è segiramain ina deputaziun, jau la vi beneventar cun la dignitad che cunvegna», ha ditg la racheta ed ha chatschà il nas ad aut e rubiglià profundamain il frunt sco sch’ella ponderass davart ina chaussa fitg impurtanta. Ma la glieud n’ha gnanc fatg stim dad ella. Pir cur ch’els eran semtgads per ir, ha in percurschì ella. «Qua hai anc ina da questas rachetas nauschas», ha el clamà e bittà ella sur il mir en il foss.

«Racheta nauscha? racheta nauscha?», ha ella ditg faschond turnigls tras l’aria. «Impussibel! Bella racheta ha l’um natiralmain ditg. Bel e nausch, quai tuna uschè sumegliant ed è savens il medem», ed ella è crudada en la lozza.

«Confortabel n’èsi betg gist qua», ha ella remartgà. «Ma i vegn bain ad esser in lieu da bogn ch’è gist en moda ed els m’han tramess qua per che mia sanadad ch’è in pau flaivlentada possia sa remetter. Mia gnerva è senza dubi in pau irritada ed jau dovrel ruaus.»

Qua è nudada natiers ina pitschna rauna cun egls mellens traglischants e vestgida cun in tschop cun tachels verds.

«Bain in nov giast!», ha ditg la rauna. «I na dat er propi nagut meglier che la lozza. Aura da plievgia ed in foss – quai ma fa cuntent sco in retg. Pensais Vus ch’i vegnia a plover oz suentermezdi? Quai giavischass jau fitg; ma il tschiel è tut blau e senza nagin nivel. Donn!»

«Ehem! Ehem!», ha ditg la racheta ed ha cumenzà a tusser.

«Tge bella vusch che Vus avais!», ha clamà la rauna. «Ella tuna gist sco quella d’in corv e per mai è quai la pli bella musica dal mund. Vus duessas udir questa saira noss chor! Noss lieu sa chatta en il vegl puz dad andas dasper la chasa dals magiurs e cur che la glina leva, cumenzain nus. Igl è uschè fascinant che la glieud resta alerta en letg per ans tadlar. Anc ier hai jau udì co che la dunna dal magiur ha ditg a sia mamma ch’ella n’haja l’entira notg betg pudì clauder egl. I legra ins natiralmain ordvart, sch’ins vegn stimà uschè fitg.»

«Ehem! Ehem!», ha ditg la racheta tut vilada. Ella sa grittentava nunditg ch’ella na vegniva betg en cun il pled.

«In’excellenta vusch», ha cuntinuà la rauna. «Speranza vegnis Vus ina giada vi tar il puz da las andas. Uss stoss jau guardar suenter mias figlias. Jau hai numnadamain sis bellas figlias ed hai tema ch’il scarun las pudess scuntrar. El è numnadamain in terribel monster ed avess naginas retegnientschas da las stranglar giuaden d’ensolver. Pia, a revair! Jau As poss sincerar che jau hai gì grond plaschair da nossa conversaziun.»

«Ina bella conversaziun è quai stà», ha ditg la racheta, «Vus avais discurrì tut temp suletta. Quai na numnel jau betg ina conversaziun.»

«In sto tadlar», ha ditg la rauna, «ed jau surpigl gugent da discurrer. Quai spargna temp ed impedescha tutta dispita.»

«Ma jau hai gugent dispita», ha ditg la racheta.

«Quai na sper jau betg», ha ditg la rauna curtaschaivlamain. «Dispita è insatge vulgar; en la buna societad tut ch’è da la medem’opiniun. Pia anc ina giada: a revair – vi là èn mias figlias». E la pitschna rauna è nudada davent.

«Vus essas ina persuna impertinenta», ha ditg la racheta, «e senza nagin’educaziun. Jau odiesch persunas sco Vus che discurran adina be da sai, entant ch’ins vuless sco jau discurrer da sasez. Quai numnel jau egoissem ed egoissem è insatge disgustus, en spezial per insatgi da mes temperament, pertge che mes natiral simpatic fa che jau vegn apprezià dapertut. Vus duessas propi prender in exempel da mai, in meglier na chattassas gnanc. Ed uss ch’i sa dat la chaschun cussegliass jau da la nizzegiar, pertge che jau vom prest puspè enavos a la curt, nua ch’ins ma stima fitg. En mi’onur han il prinzi e la princessa fatg ier nozza. Ma da quai na savais Vus sa chapescha nagut, pertge che Vus vegnis da la champagna.»

«I na fa nagin senn da la vulair raquintar insatge», ha ditg ina libella che seseva sin ina gronda schervetta brina, «pertge ch’ella è gia davent.»

«Donn per ella, betg per mai», ha ditg la racheta. «I na ma vegn gnanc endament da vulair chalar da discurrer cun ella be perquai ch’ella na taidla betg. Jau ma taidlel fitg gugent a discurrer. Quai è schizunt mes pli grond plaschair. Jau main savens lungas conversaziuns cun mamezza ed jau sun uschè perderta che jau na chapesch magari gnanc pled da quai che jau di.»

«Alura duessas Vus tegnair prelecziuns da filosofia», ha ditg la libella. Ed ella ha rasà ora in pèr bellezza alas da gasa ed è schuschurada davent.

«Quant tgutg dad ella da betg esser stada qua», ha ditg la racheta. «Jau sun persvasa ch’ella na chatta betg savens ina tala pussaivladad da far insatge per sia furmaziun. Ma a mai po quai esser tuttina. In scheni sco jau retschaiva baud ni tard sia renconuschientscha.» Ed ella è sfundrada anc in zic pli profund en la glitta.

Suenter in mument è nudada natiers ina gronda anda alva. Ella aveva chommas melnas e palmettas vi dals pes e pervi da ses ballinar valeva ella sco bellezza extraordinaria.

«Quac, quac, quac», ha ella ditg, «tge curius cumpogn es ti? Dastg jau dumandar schebain ti es gia vegnì uschia sin il mund u sche quai è la consequenza d’in accident?»

«Igl è cler che Vus avais adina be vivì sin la champagna», ha remartgà la racheta, «uschiglio savessas Vus tgi che jau sun. Ma jau As perdun gugent Vossa nunsavida. I fiss malgist da pretender dad auters dad esser uschè spezial ed extraordinari sco ins sez. I vegn senz’auter a far surstar Vus che jau sun buna da sgular en tschiel e da returnar sin terra en furma d’in uradi da plievgia dad aur.»

«Jau na m’interess betg per da quai», ha ditg l’anda. «Jau na ves betg en per tge che quai duess esser bun. Sche ti fissas buna d’arar il funs sco il bov, da trair in char sco il chaval u da pertgirar las nursas sc’in chaun-nurser – quai fiss anc insatge!»

«Ah, povretta!», ha ditg la racheta en in tun fitg superbi. «Jau ves che Vus appartegnais a la classa inferiura. Insatgi da mia posiziun n’è mai nizzaivel. Nus avain ina tscherta furmaziun e quai è pli che suffizient. Jau n’hai nagina simpatia per lavurs da tut gener ed il pli pauc per quellas che Vus cussegliais. Jau sun adina stada da l’avis che be glieud ch’haja nagut da far tschertgia la fugia en la lavur.»

«Gea, gea», ha ditg l’anda ch’era fitg paschaivla e che na cumenzava mai a sa dispitar cun insatgi, «gea, gea, ils gusts èn differents. Ma jau sper bain che Vus As stabileschias qua per pli ditg, u betg?»

«Na ma vegn betg endament!», ha clamà la racheta. «Jau sun qua be en visita – ina nobla visita. Ma il lieu m’unfisescha. Igl ha qua ni societad ni solitariadad. Igl è sco en l’aglomeraziun. Probablamain return jau puspè a la curt, pertge che jau sai che jau sun destinada d’excitar il mund.»

«Er jau sun ma fatschentada pli baud cun l’idea da passar en la vita publica», ha remartgà l’anda, «i dat qua uschè bler che stuess vegnir refurmà. Ed jau hai propi er manà ina giada ina sesida e nus avain relaschà resoluziuns che condemnavan tut quai che n’ans plascheva betg; ma i para ch’ellas n’hajan betg cuntanschì bler. Uss sun jau daventada dal tuttafatg chasana e m’occup be pli da mia famiglia.»

«Jau sun destinada per la vita publica», ha ditg la racheta, «jau e tut mes parents fin als pli pitschens. Adina cur che nus cumparain, faschain nus sensaziun. Jau mezza na sun anc betg ma preschentada publicamain, ma cur ch’igl è uschè lunsch, vegn quai a dar in spectacul d’emprima qualitad. E quai che pertutga la lavur chasana: quella fa vegnir ins baud vegl e tegna ins davent da las chaussas pli autas.»

«Ah gea, las chaussas pli autas da la vita, quellas èn bellas!», ha ditg l’anda. «E quai fa endament tge fomaz che jau hai.» Ed ella è nudada da l’aual giuadora faschond «quac, quac, quac».

«Ve tuttina enavos! Ve enavos!», ha ditg la racheta. «Jau t’hai anc da dir ina massa.» Ma l’anda n’è betg pli s’empatschada dad ella.

«Jau sun cuntenta ch’ella è ida», ha ditg la racheta a sasezza, «ella aveva insatge propi ordinari.» Ed ella è anc sfundrada in zic pli fitg en la glitta ed ha cumenzà a reflectar davart la solitariadad dal scheni. Qua èn tuttenina chaminads dus mattatschs per lung il foss che purtavan mintgin in scussal alv; enta maun tegnevan els in pariel ed ina mona da frastgas.

«Quai sto esser la delegaziun», ha ditg la racheta ed è sa spruvada da guardar plain dignitad.

«Holla», ha clamà in dals mattatschs, «guarda qua quest lain nausch! Co è bain quel vegni nà qua?», ed el ha prendì la racheta or da la glitta.

«Lain nausch?», ha ditg la racheta, «impussibel! El ha natiralmain ditg fist dad aur e quai è in grond cumpliment. El pensa probabel che jau saja in dignitari da la curt.»

«Nus al vulain metter en il fieu», ha ditg l’auter giuven, «alura buglia noss pariel pli spert.»

Pia han els preparà la mona da frastgas, han mess lasura la racheta ed han envidà in fieu.

«Quai è grondius!», ha ditg la racheta. «Els ma laschan sgular da bel cler di per che mintgin ma vesia.»

«Uss vulain nus durmir in zic», han ditg ils mattatschs, «e cur che nus ans resvegliain, vegn l’aua a buglir.» Ed els èn sa mess en il pastg ed han serrà ils egls.

La racheta era tut umida e perquai hai duvrà ditg, fin ch’ella ha piglià fieu. Finalmain ha ella cumenzà ad arder.

«Uss sgol jau siadora!», ha clamà la racheta ed è sa fatga tut airia e guliva. «Jau sai che jau vegn a sgular bler pli aut che las stailas, bler pli aut che la glina, bler pli aut ch’il sulegl. Jau vegn a sgular uschè aut che...»

«Fzzz! Fzzz! Fzzz!», ed ella è sgulada dretg si sco ina chandaila. «Fantastic», ha ella clamà. «Ed uschia vai uss vinavant en tutta eternitad. Tge success!»

Ma nagin na l’ha vis.

Qua ha ella sentì in curius piztgar vi da l’entir corp. «Uss vegn jau ad explodir!», ha ella clamà. «Jau vegn a dar fieu a l’entir mund ed a far ina tala canera che la glieud na vegn in entir onn a pudair discurrer da nagut auter.»

Ed ella è propi explodida. «Pamf! Pamf! Pffft!», ha fatg la pulvra da sajettar. Da quai na devi nagin dubi.

Ma nagin na l’ha udi, gnanc ils dus mattatschs, pertge che quels durmivan stagn e bain.

«Per l’amur da Dieu», ha clamà l’anda, «i plova fists!», ed ella è svelt scappada sut l’aua.

«Jau saveva bain che jau vegnia a far sensaziun», ha fladà la racheta ed è sa stizzada.


Indicaziuns bibliograficas[edit]

Oscar Wilde. The Remarkable Rocket. Cuntegnì en: The Happy Prince and Other Tales. Londra 1888.


Licenza[edit]

Public domain
This work is in the public domain in countries where the copyright term is the author's life plus 70 years or less. See Copyright.


Translaziun:[edit]

I, the copyright holder of this work, hereby release it into the public domain. This applies worldwide.

In case this is not legally possible:
I grant anyone the right to use this work for any purpose, without any conditions, unless such conditions are required by law.