La parobola del Figliol Prodigo LMO/35

La parabula del Fiö Trasun in d'una quai variant del Votcent e del dì d'incö

Dialet de Tej

Un om el gh'ha 'vüt dü s'ciet.
El piü piscen el gh'ha dicc al pà: "Pà, dem el cò de la roba che 'm tuca!" e 'l gh'ha spartit la roba.
E miga dopu tancc dì, ramat scià tüt, el s'ciet piü piscen l'è fügit ni paes luntà, e gliò l'ha majat el facc sò cul viv a l'ingranda, e da pursciel.
E dopu che l'ha majat tüt, l'è vegnit 'na gran puverigia in quii sit, e a lü l'ha cumensàt a vegnìgh besogn.
E l'è fügit e andat da ün de quel paes: e lü el l'ha mandat a pastürà i ciun.
E 'l ghe vegniva voja de empienì el sò ventru di giand, che mangiava i purscei, e nessün ghe 'n dava.
Turnat in sentina, el diseva: "Quancc famej che vanza pà en cà del mè pà, e mì chilò lüsissi de fam!
Em tuleroo fö di pee, endaroo dal mè pà e ghe diseroo: "Pà, hoo stravargat ai vü dicc, e a quii del ciel
già sun 'ca degn d'ess ciamat tò fiöl; fam biscì cume un di tò famej".
E levat sü el s'è inviat del sò pà. De che l'era amò luntà, el sò pà el l'ha vedüt e 'l s'è tracc a cumpassiun e, andacc incuntra a petecala l'è travacat sür el sò col e l'ha sbaiüsciat sü de basin.
E 'l fiöl el gh'ha dicc a lü: "Hoo stravargat ai vü dicc, e a quii del ciel; gh'hoo gnà lüssüria d'ess ciamat tò fiöl".
El pà el gh'ha pò dicc ai sò famej: "Purtee scià sübet i strasc piü bei e vestìl sü, e metìgh dent l'anel ni sò dii, e i sciavat sü in di sò pee!
E menee scià un vedel peciard e cupél, e m'el majerà, e fomen 'na piena!
Che 'stu mè fiöl el tegneven mort e l'è resüscitat; l'era perdüt e l'hoo truvat".
El gh'era pò el fiöl piü vegg, che 'l stava ni lögh; e quand che l'è vegnit apröv a la baita, l'ha sentit i cancc e i son.
E l'ha ciamat un di famej, e 'l gh'ha dumandat che bacà ch'i fava.
E lü el gh'ha dicc: "El tò fradel l'è vegnit e 'l tò pà l'ha facc fò un bel vedel, perchè 'l l'ha truvat sà e salv".
Lü ignura l'ha ciapat la futa e 'l vuleva brica andà de dent. El sò pà pò andacc da fò: "Da ura, calè, che te gh'eet?".
E lü l'ha turnat a dì al sò pà: "Vitu, l'è una mà d'agn che stoo chilò a sbedenà, e sò mai nacc fò di tò ubedienze, e tì te m'heet brica dacc biscì un uzöl de fugà fò cui mè amis.
Ma dopu che 'stu tò fiöl, che l'ha majat la sò sustanza cu le sgualdrine, l'è vegnit, te cupet el vedel piü bel".
Ma lü el gh'ha dicc: "S'cet, tì te seet sempru stacc cun mì, e tüt el facc mè l'è tò.
Bogna mangià e stà alegru, perchè 'stu tò fradel l'era mort e l'è resüscitat; l'era perdüt e l'è stacc truvat".
Pietro Monti, Vocabolario dei dialetti della città e della diocesi di Como, 1845, pag. 411-412

Dialet de Busagia

Ün om al gh'eva du fioi.
E 'l piü piscen al gh'ha dicc al pà: "Pà, dem la part de quel ch'um vee del fat mè!" e lü l'ha facc la divisiù in tacc culundei de la roba.
E d'ailò a poch dì, ol fiöl piü piscen l'ha tocc sü el facc sò, e pò l'è caminat ja lontà en ün paes, e l'ha facc andà iscé tüt cun tüt li cumpagnii cativi a l'osteria.
De ca l'ha abüt finit tüt, en quel paes j'eva ramat nient, e là i gh'eva nient da viv.
L'è 'ndacc da ün citadìi de quel paes, e 'l l'ha mandat ent ön sò lögh a cüràa i ciü.
E ilò ghe tucava da majà implinìss el vetro de quili giandi che maja i ciü, e 'l gh'eva nient otru.
E gh'è pò vügnüt sü e l'ha dicc: "En cà del mè pai al gh'è bunune lauree ca i maja pàa fin ca i nö völ, e mì stoo chilò de murì de fam!
Levaroo sü e pö andaroo en ghe pà, e 'gh diroo a lü: Pà, hoo fac' pecat cuntra 'l ciel e cuntra vó.
Duca só 'ca degn s'ca 'm disedev voss fiöl; fém almanch ön di voss famei .
E levat sü, al s'è mess al sò pà. Lü l'era fin la ja e 'l sò pà üu l'ha idüt e 'l s'è tracc a cumpassiù, e andacc incuntra a birlu, üu 'l gh'è saltat adoss al col, e 'l gh'ha facc basìi.
E 'l fiöl al gh'ha dicc a lüu: "Hoo facc pecat cuntra 'l ciel e cuntra vó; gh'hoo fidegh d'ess dicc tò fiöl".
E 'l padri l'ha dicc ai sò servitur: "Fee debot cerchee scià la giacheta piü aldricc, e pò mitigla scià, e pò mitìgh ent al dit l'anel, e i culser ai pee;
Cupée 'n vedel grass, e pò majèl, e se staghi alegri!;
Parchè 'stu mè fiöl l'era mort e l'è resüscitat, al s'è perdüt e pò el s'è truvat da pee".
L'otro fiöl ol piü vecc l'era l'aitee fó per i lögh par i càap, e int ol vegnì a cà l'ha sentüt a sunà e balà.
E l'ha ciamat en servitor, e 'l gh'ha domandat chèl ca l'era chèst.
E lü el gh'ha respundüt ca l'era ruvat el sò fradel, "e 'l tò pà l'ha mazzat en vedel grass parchè l'ha truvat sà".
E lüu l'ha ciapat la rabia e 'l vuleva 'ca andà di té. Ol pà ilura l'è 'ndacc fó a pregàl.
Ma lüu l'ha respundüt e 'l gh'ha dicc al sò pà: "L'è già tancc agn che stöo chilò a fàv ol servitor, e nu v'hoo mai desubedit ai voss cumancc, e vuu m'hii mai dacc biscì 'n caurèt da good coi mè amis;
Ma di ca l'è vügnüt quest tò fiöl ca l'ha facc endaiscé tüt cun tüt li femni in quai maneri, hii mazzat per lüu en vedel grass".
Ma 'l pà el gh'ha dicc: "Fiöl, tì te see sempre stacc ensem a mì, e tüt chèl ca gh'hoo l'è tò;
Ma erel ca giüst a fà 'na ligria ensema a i paré e amis, parchè 'stu tò fradel l'era mort e l'è resüscitat; el s'era perdüt e 'm l'ha truvat".
ibidem, pag. 412-413
Dialet Bósac'- Dialetto di Albosaggia by Vittorio Crapella

Dialet de Muntagna

Un cert om el gh'ha abüt dü fiö.
El ciü piscen de 'sti dü l'ha dicc al pà: "Dém la roba che me ven!" el pà el gh'ha dacc quel che ghe pertucava de sò parti.
Da ilò a poch dì, ramat scià tücc i robi che 'l gh'aveva, el ciü giuven l'è andacc per i pais luntan e, a fà la baraca, l'ha majat in poch temp tüt el facc sò.
In quel pais l'è vignit la carestia, e lü el gh'eva ciü nagot; l'ha cumensat a patì la fam.
E l'è andacc a metes a famej d'un sciur de quel pais, che 'l l'ha facc andà in di sö lögh a dà a mangià ai ciun.
E 'l saress stacc cuntent de pudè mangià i giandi che mangiava i ciun, se 'l ghe n'ess abüt.
Pensandegh sü, alura l'ha dicc intra de lü: "Quanci famej in cà del mè pà i gh'ha pan che ghe vanza, e mì me tuca murì de fam.
Ah! 'Sta vita del fulet la vöj ciü fà; vöj andà a truvà el mè bun vegg e ghe vöj dì che hoo ufes el Signur, e pö anca lü;
mì pretendi brich d'ess ciü tegnüt, ma piscì per un famej".
Dicc e facc l'ha ciapat la strada sut ai pee e l'è andacc dal pà. L'era ancamò luntan da cà quand el l'ha vedüt a vignì el sò bun pà, che 'l s'è sentit a cur int el sangh vergot, che 'l ghe diseva: "L'è 'l mè fiö!" e senza guardà che 'l füss gnè vegg, gnè bun de stà sü int i ginogg, el gh'è curüt incuntra, e 'l gh'è andacc sül col cui brasc a strengel e basàl, e 'l ghe diseva: "Te seet scià, mè car fiö?".
"Sì, pà, sun scià; ma mì sun stacc trop cativ cun vù e cul Signur, gnè ciü pretendi d'ess voss fiö".
"Fenissela un bot da ciangg, tas giò, bardassa! Dégh scià sübet", l'ha dicc a quei de cà, "i sö strasc, che l'è giot e mort del fregg, dégh el sò müsciet da met in testa e metìgh sü i culzee!
Tulìgh giò la pel a un vedel grass, mangemel e stem alegri!
Perchè 'stu snercc l'era andacc e adess el gh'è ancamò; majem de galantom e ciuchemegh sura!"
El fiö ciü grand l'era andacc int i camp a lavurà; int el vignì a cà el sent a cantà e a sunà el scigurel;
E 'l dumanda al famej: "Che diavul fai?"
"L'è vignit el tò fradel san e salv, e 'l tò pà l'ha facc mazzà per alegria un bel vedel".
L'ha ciapat sü i nocc e nu 'l vuleva brich andà de dent; ma el sò pà l'è vignit de fö a pregàl.
E l'oltru el ghe diseva: "A n'hoo a feda a feda che vöj brich vignì; l'è de mè regord che lavuri a fà quel poch che poss senza mai disübidìt un bot, e vü m'hii mai dacc un ulzö da majà cui mè amis;
e adess, che 'stu bindun d'un voss fiö l'ha majat cui pütani el facc sò, hii facc mazzà un bel vedel".
Ma el pà el gh'ha respost: "Tì, car fiö, te seet sempru stacc cun mì, e te seet sempru stacc patrun de tüt;
Adess maja e bev e sta' alegru, perchè 'stu tò fradel l'era mort e l'è resüscitat, l'era andacc, e adess el gh'è ancamò".
ibidem, 413-414

Dialet de Gros

Al gh'è stacc ün omen che 'l gh'eva dü matej.
El püssee piscen l'ha dicc al padri: "Dém la mia part de quel che 'm toca!" e lü el gh'ha partii la roba.
Dopu ün pit de temp, el püssee gioven l'ha ramasciä tüt quel che 'l gh'eva e pö l'è andacc int ün paes luntan, e ilò l'ha cunsümä tüta la sua fagultà, a viver insì da ligozz e andà a badent.
E sübet che l'ha 'biüü cunsümä tüt, l'è vegnüü in quel paes üna gran fam; e ilora l'ha scumensä a pruvà una gran barloca.
E l'è andacc famej in baita d'ün scior de quel paes, e a l'ha mandä int i sè lögh a pastürà i purscei.
E 'l s'è ridücc tant in miseria che l'aress majä fin i giand che majavan i cion; ma negün ghe 'n dava.
E ilò l'è turnä in se stess e l'ha dicc: "Quancc famej che mangen el pan in cä del mè padri, e mì chilò möri de fam!
Vöj tom ìa de chilò e vöj andar in cä de mè padri e vöj dìgh: Padri, mì hoo pecä contra el siel e contra vü;
Nu son minga degn d'esser ciamä per voss fiol; ma metém bessì nel nümer di voss famej".
E l'è levä sü e l'è andacc dal sè padri; e denänt che ch'al vness a cä, el padri el l'ha vedüü un bel toch da luntan; el s'è metüü a cumpassion, el gh'è andacc incontra e 'l l'ha brasciä sü.
El fiol ilura el gh'ha dicc al sè padri: "Padri, mì hoo pecä contra el siel e contra vü, nu son minga degn d'esser ciamä per voss fiol".
Ilura el padri l'ha dicc ai sè servidur: "Anden, prest! Tulee fò el püssee bel vestii che gh'è in cä, e metéghi sü; purtee ün anel e metéghi sü; metéghi sü anca ün bel para de scarp;
E tulee ün vedel grass, cupél, ch'em possa mangiar e fà festa;
perchè 'stu mè fiol l'eva mort e adess l'è resüscitä; l'eva perdüü e l'hoo truvä". E i ha scumensä a fà üna gran festa.
Ilura el fiol püssee vegg che l'era int el cämp e che 'l turnava a cä, l'ha sentii a sunà e cantà.
L'ha ciamaa ün servitù, e 'l gh'ha dumandä cossa che l'eva quel burdeleri.
E 'l servitù el gh'ha dicc: "El tè fradel l'è turnä e 'l tè padri l'ha cupä ün vedel grass, perchè 'l l'ha truvä san e salv".
E lü l'ha ciapä tant la rabia, che 'l vuleva miga andä in cä; ilura el padri l'è andacc fò e l'ha scumensä a pregàl, che l'andass int.
Ma lü el gh'ha respundüü: "Vü sev che v'hoo servii tancc agn, e nu v'hoo mai facc gnà crià contra quel che cumandauv, e nu m'hee mai dacc bessì ün chissot o ün cauret, che pudess mangiàl cui mè cumpagn;
E quel alter voss fiol, che l'ha furnii tüta la sua part a viver da lüssürius, per lü hev scanä ün vedel grass!"
Ilura el padri el gh'ha dicc: "Veta, el mè fiol, ti seet semper insem a mì, e quel che gh'hoo l'è tè;
Ma 'dess gh'hoo de stà alegher e fà past, perchè 'stu tè fradel l'eva mort e l'è resüscitä; l'eva perdüü e l'em truvä".
Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853, pag. 39