La parobola del Figliol Prodigo LMO/23

La parabola del Fioeu Trason (dialett d'Ivreja)

Un òm a l'avìa dui fieui.
Ël pì giovën a-j ha dit a sò pare: "Pare, i veui ch'i 'm daje lo ch'a 'm ven!" e 'l pare a-j ha dèt soa part.
Da lì 'n pòchi ëd dì a s'è fèt sò fagòt e a l'è andèt ënt un paìs lontan, e a l'ha sguliardà tut.
Dòp d'avéj sgherà tut, a-j è vnù 'na gran carestìa 'n col paìs; e chiel a l'ha comensà a provar ëd fam.
Batend për lì la sgheusia, a s'è sercà 'n padron për là, ch'a l'ha mandà a 'na soa cascina a largar i porchèt.
Chiel l'avrìa vorsù ëmpìsse la pansa ëd l'agian ch'a mangiavo i porchèt; ma gnun a-j në dava.
Ant l'ora a l'è tornà 'n chiel e a l'ha dit dspërchiel: "Quanti servitor a cà ëd mè pare a mangen a crpapansa e mi i ston sì a morir ëd fam!
I 'm daró ardriss e i andró a cà ëd mè pare e i-j diró: Pare, i ho fèt mal contra Nossgnor e contra ëd voi;
I dovrissi pì nin ciamàme vòss fieul; ma tratème m'i fuss 'n servitor".
E s'è aussà e a l'è andèt dë sò pare; a l'era 'ncora lontan ch'sò pare a l'ha vist e, pià dë la compassion, a-j è corù 'ncontra, a l'ha pià 'nt 'na brassà e a l'ha basà.
E chiel a-j ha dit: "Pare, i ho mancà contra ëd Nossgnor e contra ëd voi e i son pì degn d'esse ciamà vòss fieul".
Ël pare a l'ha dit aj servitor: "Tirèje fòra prest ël vestì pì bèl, ch'a 's lo buta adòss, butèje l'anèl al dì e i stivalin aj pé;
Andè piar ël bocin pì grass, sagnèlo, mangiomlo e stoma alegher;
Porché cost mè fieul a l'era mòrt e l'è 'rsussità; a l'era perdù, e a s'è trovà". E a l'han comensà la ribòta.
Ël fieul pì vèj a l'era 'n campagna e, tornand a cà, l'ha sentì sonar e balar.
Ciama a 'n servitor: "Lo ch'a l'era 'st rabèl?"
E l'àut a-j ha rispondù: "A-j è tornà tò frèl, e tò pare l'ha massà un vèl grass, porché ch'a l'è vnù san".
Chiel a l'è sautà 'n bèstia e a vrìa pì nin entrar. Ma ël pare a l'è sortì fòr a pregàlo.
Ma chiel a l'ha rispondù a sò pare: "A son tanti agn ch'i 't servo e i t'ho mai dsubidì, e ti 't m'hè mai dèt 'n cravòt ch'i 'ndèissa a mangiàlo ansèm aj mè amis
Ma adèss ch'a-j è vnù cost tò fieul, ch'a l'ha mangià ël fat sò con le pòrche, t'hè massà ël vèl grass për chiel".
Ma ël pare a-j ha dit: "Fieul, ti t'è semper mè, e lo ch'a l'è mè a l'è tò;
ma a ventava far 'na ribòta e star alegher, porché tò frèl a l'era mòrt e a l'è 'rsussità; a l'era pers a s'è trovà".
Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853, pag. 526

Alter variant

Corio: Un òm a l'avìa doi fì. Ël pì cit a l'ha dit a sò pare: "Pare, dème la part dij ben ch'a 'm vèn!" e chiel a l'ha fèt le doe part. Dë lì a quarch dì, ël fì pì cit, dòp avèj 'mbaronà ël fèt sò, a l'é 'ndèt ënt un paìs dë lons dë lons, e a l'ha sgherà tut ënt le desbàucie.
San Bernardo d'Ivrea: Un òm a l'ha biù dui fieui. E 'l pì gioven a l'ha dit a sò pare: "Pare, dèime la porsion ch'a 'm vèin!" e a-j ha dèt la soa part. E dë lì a pòch dì a s'è fèt ël sò fagòt e l'è andà 'nt un paìs lontan e là a l'ha mangià tut ël fat sò, fasend ël balord.
Pavone Canavese: Un òm a l'avée doi fì. Ël pì gioven a l'ha dit al sò pare: "Pare, dèime la part ch'a 'm vegn!" e 'l pare a-j ha spartì tùit doi. Quàich temp aprèss ël pì gioven a s'è 'nsacà ij seu dnér e a l'è 'ndà dë leuns, e a l'ha consumà tüt ën desbàucie.
Vistrorio: 'N òm a l'ha avù dui fieui. E 'l pì zoven di 'sti dui a l'ha dit al pare: "Pare, dème-sì la part ch'a 'm tòca a mi!" E chiel a-j ha divis ël patrimòni. E a l'è nin andà longh temp che 'sto fieul pì zoven a 's n'è partì per paìs lontan lontan e lì l'ha dèt camin e macià tut ël fat sò, mnand 'na vita disonesta.
Caluso: Un òmo a l'avìa dui matèt; e 'l pì giovo a-j ha dit a sò pà: "Pà, dème la mia part ch'a 'm tòca!" e 'l pà a-j ha dèt a tùit dui 'l fat sò. Da lì an pòch, stensù ël fat sò, ël matèt pì giovo a l'è andèt ant un paìs lontan, a l'ha mangià tut qué che sò pare a-j ha dèt fasend ël putané.
Strambino: Un òmen a l'avìa dui cèt. Ël pì gioven ëd 'sti matit a l'ha dit al pare: "Pare, dème la part dël patrimòne ch'a 'n vegn!" e 'l pare a-ja ha spartì ël patrimòne. Pòech dì aprèss, mtend tut ansèm, ël cèt pì gioven a l'è andà 'nt un paìs lontan e a l'ha consumà la soa part, vivend dë plandron.
San Giorgio Canavese: Un òm a l'avìe dui cét. E 'l scond a l'ha dit a sò pari: "Pà, dème 'l fat mè!" e 'l pari a-j ha fèt la part ëd sò ch'a-j tocava a ciel. E dë lì an pòch les-lì a l'ha rabastà tut sò ch'a-j ha dèt e a 's n'è 'ndèt lontan lontan, e a l'ha sgherà tut ël sò vivend dë striplà.
Castellamonte: 'N òm l'ava dui fieui. E 'l pì giovan dij dui l'ha dit al pare: "Pare, dèimi mè tòch!" e chel l'ha fèt la part a tuti dui. Dë lì an pòch ël fieul pì giovan, rabassà tut ël fèt sov, ës n'è tirà via lontan lontan, e là a l'ha sgherà tut dë gugliard con le fomne.
Valperga: Un òm a-j ha avù dui fent. Ël pì gioven ëd lor a-j ha dit al pare: "Pare, dème la part ch'a 'm ven" e chiel a-j l'ha dèta. Dë lì 'n pò, ël fì pì gioven, argrià tut, a l'è andèt ant un paìs da lons, e là l'ha dsipà ël fèt sò a far ël desbàucc.
Pont-Canavese, Alpette e Frassinetto: 'N òm a l'avìa dui fieui. E 'l pì giovan a l'ha dit al pare: "Pare, dème la mia part ch'a 'm tòca!" e 'l pare a-j l'ha dèta. E dë lì an pòchi dì a s'è antuscà tut, ël fieul pì giovan, s'n'è andà 'nt un paìs frostér e là l'ha gruplonà tut lò ch'a l'avìa, dandse al bel tèimp.
Locana: 'N òm a l'avéa dui figl. E 'l pì gioven de chigli dui a l'ha dit a sò pare: "Pare, dème la part d'ardità ch'a 'm tòca!" e cieul a-gli ha spartì l'ardità. E dòpo pòchi dì, cost figl pì gioven, piglià tut seun ch'a-gli avagnéa, a l'è partì dë sò paìs e l'è andà logn logn e là, vivend alegrament, a l'ha dsipà le soe sostanse.
Sparone: Un scert òm a l'avìa doi fieui. E 'l pì giovo ëd costi a l'ha dit al sò pare: "Pare, dème la porsion ch'a 'm tòca dle sostanse!" e a l'ha subit dividù tra costi le sostanse. E dë lì a pòchi dì, ritirand tut ël prèsse dle soe sostanse, cost fieul pì giovo a 's n'è andàsne via 'n paìs lontan, e là l'ha dissipà tute soe sostanse vivend lussuriosament.
Caravino: Un òm a l'éja dui fì. Ël più giovo a-j ha dicc a sò pari: "Dèmi, pari, so ch'a 'm toca ëd mia part!" e 'l pari a-j ha divis e a-j ha dacc soa part. Dë lì an pòich dì apreu, ël fì pì giovo a s'ha 'ncaminàssi e a 's n'ha 'ndàsni lontan e a l'ha mangiassà tut ël facc sò mnand una vita a mal mòd.
Azeglio: Un òm a l'èja dui fieui. E 'l sicond a l'ha dicc a sò pari: "Pari, dèmi la mia part dej beni ch'i 'm lassrissi!" e col pari a l'ha fèi le part dej beni ch'a l'èja. E dë lì an pòich dì, ël sicond fì a l'ha butà tut ansèm e 's n'andà 'n lontan paìs e a l'ha mangià tut in bagordari.
Borgomasino: Un òm a l'avìa dui fì. Ël pì cit a-j ha dicc a sò pare: "Pare, dème la mia part ch'a 'm tòca dij beni!" e cel a-j ha subit dividùje dasendje lòn ch'a-j tocava. Dòp peui an pòche giornà 'sto fieul pì giovo, avebd ramassà tut lòn ch'a l'ha podù, a 's n'è partì pr'un paìs lontan, dont ch'a l'ha dsipà tut col ch'a l'avìa con ëd meretris.
Drusacco di Vico Canavese: Un òm a l'avìa doi fieui. Ël pì dovo a-j dis al pare: "Pare, dème la mia part!" e 'l pare alora a l'ha spartì a tut doi 'l patrimòni. Dë lì a quàich dì, ël fì pì dovo, ramassà e pià con chel tut ël fat sò, a 's n'è partì e l'è andàit ant un paìs lontan, dove a l'ha mandà al breu la soa ròba con balossade.
Rueglio: 'N òm a l'ha avù dù fì. E 'l pì giovan a l'ha dicc al pare: "Pare, dème la porsion ch'a 'm vèn!" e 'l pare a-j ha dècc a tucc e dù la soa part. Dë lì an pòich dì ël fì pì giovan a l'è partì, dòp avàj stropà tut sò ch'a l'ha possù arbasar, ant un paìs tanto dë lons e, bèl e là, a l'ha macià tut sò ch'a l'ava con 'na partìa ëd s-cianche.
Settimo Vittone: 'N òm a l'avìa dui muj. Ël mulèt a l'ha dit a sò pare: "Pare, dème 'l mè tòch ëd paìs ch'a 'm ven!" e a-j ha partìje. E dòp 'na chela, a l'ha 'nsacà coi quat sòit ch'a l'ha tirà e a 's n'ha andàsne da lons; e à, fasend viòle e desbàucie ansèm a dë lùfie a l'ha fèt arlan a tut.

Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853, de pag. 512