Konäd dö bödanästaklips
Zao ün yel: 1540 in sulüd residäna büätik: ‚Bagalen‛ reigän gretik ‚Wanakerta‛ pinemöl ädabinon. Län at päreigon fa jiplin ‚Sri Baginda Maha Praboe Kalasekti‛ pinemöl, kel äbinof so jönik äs el ‚melati‛ änu ifloriköl‚ ed äsevädof pö züanef oka as „jigod plinik labü logs bijutik“.
Ün göd seimik äjenos naedilo, das jiplin, du äjäfof me dakonsälam ko reigäniguveran okik e reigänacifodans votik‚ äseadof paeliko ä nefäköfiko su stul okik, ibä of, kel votiko äbinof so saunik ä fredik, äsenof oki vemo malädiki. Äsoalükof oki ini cems okik ed äplekof us lü ‚Allah‛: Palelobölal ä Sublimal, das Om ga ädönusaunükomös ofi! Pos atos äseitof oki ad slipön, ed in drims okik älilof vögi, kel äsagof ofe‚ das te melaflor, kel glofon len klifs, ökanonöv gevön ofe saunikami. Ven jiplin igalikof, äkobolevüdof dönu reigäniguverani e reigänacifodanis‚ ed äkonof omes drimi okik, äbüdölo omes ad büedön sukön melaflori saunikami gevöli. Bevü reigänacifodans ebo i nouban, Mas Toemenggoeng Aroeng Binang‛ pinemöl ädabinom‚ kel, posä iduinom eli ‚sembah‛ okik lo jiplin, äspikom so lü of:
„Milna begob ore pardi, o jiplin nobik! das duinob ore begi. Komitorös obe, obe teik, ad sukön medini! Büedorös golön obi nen sökanef anik, nen yuf anik, lü tops, kö melaflor ma sag glofon‚ dat blinobös ore floris so vemo padesirölis‚ e smilil löfidik logoda orik klietonös obis dönu, äsä strals gödasola!“
Jiplin ädalilof küpälo noubani ed ägespikof ome: „Danob oli demü zil olik, o ‚Toemenggoeng Aroeng Binang‛! e gevob ole däli ad detävön nog adelo“.
El ‚Aroeng Binang‛ ädetävom täno lü melajol de ‚Karangtritis‛ ed ävisitom us lekevis difik. Ab melaflori no ätuvom us. Sekü kod at äflekom oki vesüdio ed äsökom joli, jüs ärivom eli ‚Karangbolong‛. Ilükömölo us äbexänom lubelis pebegloföl, ed äzigolom dü dels mödik, nes dagetön zeili okik. Fino äbexänom klifi ‚Karang Koeda‛ penemöli, ed älifom us dü dels vel äs härmit‚ ädaflapölo oki ed änüsumölo ni zibi ni drinedi. Pos pasetikam delas vel et ävipom ad soalükön oki lü top nog soalikum. De lubel oka älogom in mel klifi soalik seädol, len flans valik pebeflumöli dub batod skömöl seana. Top et äjinon lü om vemo pötik pro medits relöfik oma, kels cedü om ösötonsöv blinön omi fino lü zeil omik. Medü näm vila okik älöükom oki äsä böd ini lut, ed äflitom lü klif. Su klif soalik et el ‚Aroeng Binang‛ ästebom dönu dü degs vel, ädaflapölo koapi okik ed älebegölo yufi godas‚ dat ödalomöv tuvön topi, kö melaflor äglofon.
Tü soar dela velid äloegom süikön se sköm vietik levefas melaneüfi, kel älüspikof ko vög flenöfik so lü om:
„Glidob oli, o ‚Mas Toemenggoeng Aroeng Binang‛! oli, kel nog binol yunik ä so nämik äs klifs; sevob gudiko utosi, kelosi vilol sukön is. Klienob ad yufön oli, if vilol promön ad fölön i vipi obik“. El ‚Aroeng Bilang‛, vemo ifeniköl, ägespikom ofe ko vög fibik ab kleilik: „Paglidorös! or, kel pesedor fa ‚Allah‛: Mulöpal; kif binor-li, e kiöpao kömor-li, e kinik vip binon-li, kel muton pafölön fa ob?“ Ad atos neüf agespikof: „Nem oba binon ‚Tisnawati‛, e pesedob fa sör obik: jigod ‚Goenawati‛‚ jiplin sulüdäna, kel ekomitof obe ad jonön ole, o ‚Aroeng Binang‛! topi, kö melaflor glofon, if zepol ad matikön ko ob.“
El ‚Aroeng Binang‛ ägespikom, das ävilom matikön go vilöfo ko el ‚Tisnawati‛, if of te äjonof ome topi, kö äkanom tuvön melaflori, du leigüpo äbegom ad dalön blinön floris putuvöl lü jiplin, kel isedof omi. „Ibä ya dü dels e neits mödik äsukob melafloris saunüköl, nes äplöpob ad tuvön onis. Jonorös obe kludo topi, kö glofons! o ‚Tisnawati‛!
Jiatan äsäkof ele ‚Aroeng Binang‛, va äbinom klienik ad yulön, das om flori ütuvöl ömatikom ko of. Äsagom, das äbinom klienik ad dunön atosi. Täno el ‚Tisnawati‛ äbegof ome ad sökön ofi love mel lü klips, kels dabinons sulüdü ‚Karang Koeda‛, zao mö liöls tel vesüdü ‚Karangbolong‛. Ed us el ‚Aroeng Binang‛ älogom balidnaedo melaflori, kel glofon len klifs. Äbegom de ‚Tisnawati‛ däli da dalön konletön floris, e blinön onis jipline oka‚ äläsagölo, das posä üfölom komiti oka, ögekömom lü klif in mel, kö ikolkömom balidnaedo ofi‚ ad fölön omo promi e matikön ko of. Däl pibegöl pägevon ome, ed el ‚Aroeng Binang‛ ädevegom ko melaflors lü ledom jiplina okik.
Tü del et jiplin ikobükof dönu lä ok konsälalis oka ad dakonsälön dö sedäb okik: ‚Aroeng Binang‛‚ kel nog ai no igekömom de täv okik lü melaflors, e tefü kel adredoy, das mifät ireifon omi. Ed ekö! nu süpo el ‚Aroeng Binang‛ ädajonom oki in konsälalecem, mo medin so vemo pidesiröl‚ ed ädoseidom oni len futs jiplina sublimik okik. Lienäd freda äpubon su logod dolik ela ‚Maha Paraboe Kalasekti‛‚ e posä idanof eli ‚Aroeng Binang‛, ägolof lü cems okik ad blufön medini. Pos atos äslipikof, e ven ägalikof, äsenof oki go sauniki. Ven igekömof ini konsälalecem, äbegof ele ‚Aroeng Binang‛ ad nunodön dö täv omik ed ad nunön ofe, kiöpo ituvom fino flori saunüköl.
El ‚Aroeng Binang‛ äkonom täno fätotis okik küpäliko fa jiplin oka pädalilölis. Ven ifinükom konoti okik, el ‚Kalasekti‛ ävokädof: „Danob oli go ladöfo, o ‚Mas Toemenggoeng Aroeng Binang‛! Das edagetob dönu sauni, debob dani te lezile olik. Nemi olik votükob sekü kod at ini ‚Kjahi Soerti‛ (= utan, kel fägom ad fölön vipi), bi efölol vipi jiplina olik. Lekevi, kö etuvol melaflori, labedob, e gevob one nemi: ‚Dahar‛. Melaflor it obinon fovo el ‚soeseoh manoek lawet‛ (= näst melasvala), ibä de medin at frut vemo mödik binon spetabik pro menef.“ / Posä ileditom de jiplin okik, el ‚Kjahi Soerti‛ ägolom lü ‚Karangbolong‛. Pädugädom fa bal flenas okik: ‚Pak Soerapatra Widan‛, kel büiko äposblibom us‚ du el ‚Soerti‛ äspidom ad rivön klifi soalik in mel, ad matikön us ko ‚Tisnawati‛.
Nu kanobs mäniotön, das mat ko melajigod päbenedon ko cils lul, kels ädagetoms nemis: ‚Mas Agoes Klantoeng‛‚ ‚Mas Agoeng Tjemeti‛, ‚Mas Rara Bagem‛, ‚Mas Rara Kelipah‛ e ‚Mas Rara Kenanga‛.
Posä el ‚Kjahi Soerti‛ ifölom so promi ele ‚Tisnawati‛ pigevöli, ägegolom lü ‚Karangbolong‛ ad visitön us eli ‚Ki Nabsiah‛: cif ela ‚desa‛ (vilag). Pos glid geböfik el ‚Ki Nabsiah‛ äspikom:
„Kiöpao kömol-li e kim binol-li, e kisi desirol-li?“ El ‚Kjahi Soerti‛ ägespikom: „Licinob se ‚Sinag Kawoeng‛ (‚Wanakerta‛), e nem obik binon: ‚Kjahi Soerti‛. Viloböv spikön ko ol dö din veütik. Viloböv sevabo mobön ole ad yufön obi pö konletam melafloras, kels glofons len klif: ‚Dahar‛ sulüdü bel: ‚Karang Koeda‛.“
„If atos binon desir ola‚“ el ‚Ki Nabsiah‛ äsagom, ‚dälob atosi. No sevob, kiöpo klif: ‚Dahar‛ topon, e lio melaflors logotons. E kis binon-li kod, das vilol sukön floris et?“
El ‚Kjahi Soerti‛ äkonom täno ome, das el ‚Maha Praboe Kalasekti‛ ibüdof ome atosi. Pos atos el ‚Ki Nabsiah‛ äpromom ome ad ogevön yufi pibegöl.
El ‚Kjahi Soerti‛ äbüedom bumön täno lödi nelaidüpik su klif: ‚Dahar‛‚ e ven löd at äbinon blümik, xänöms rotenik lunik päjafädons ad kanön nexänön ve ons lü tops, kö melaflor glofon len klifs.
Klopot alik pödilon ad dils leigik fol, sevabo: dil bal pro jiplin ela ‚Wanakerta‛, dil bal pro ‚Kjahi Soerti‛‚ dil bal pro ‚Ki Nabsiah‛, e dil bal pro plökan.
Pos tim brefik el ‚Ki Nabsiah‛ ävedom man vemo monemik‚ ibä klopot svalanästas kanon paselon tä suäm löpik foginanes mödik, kels älükömons valöpao ad dagetön medini vemo peloböli. El ‚Ki Nabsiah‛ älabom kluo suno jimatanis kil‚ ed äslafälikom de mäkun, dub kelos pádränom ad vilön läükön liegotis ai mödikumis lä uts, kels ya ädalabom. Ed ad dagetön atis, äsludom ad gebön medi sököl. Äbüdom jimatanes okik ad mökön fidädi gudik; om övenenom täno zibi et, ed ölofom täno oni ele ‚Kjahi Soerti‛. Atan üfidöl de on ödeadom sekü atos, e dilod omik bödanästas pöpanidon fa ‚Ki Nasbiah‛.
Jimatans kil ye no äbaicedofs ko söl ä mastan ofsik. „Ga no dunolös atosi, o ‚Ki Nabsiah‛!“ äspikofs. „No labobs-li bundano fidotis e klotis mödik? Sekü kod kinik vilol-li üfo beravön eli ‚Kjahi Soerti‛ de omikos?“ El ‚Nabsiah‛ äzunikom vemo demü jimatans kil oka, ed äsagom ofes: „Sevols, das jimatan sötof fölön büdis himatana. If no dunols atosi, omomofob olis, ed if täno no moikols, odeidob olis me nam lönik oba.“ Tän jimatans no äkünofs ad riskön lunüpikumo ad tadunön mastani oksik‚ ed ämökofs nog ün soar ot fidädi, kel pävenenon poso fa ‚Nabsiah‛, ko disein ad pösedön tü göd fovik ele ‚Kjahi Soerti‛.
Ün soar ot el ‚Dewi Tisnawati‛ äkömof ad visitön himatani okik: ‚Kjahi Soerti‛. Änunof ome, das el ‚Nabsiah‛ ädesinom ad sedön ome tü göd fovik fidädi. No ädalom ye fidön bosi de at, bi votiko ödeadomöv. El ‚Kjahi Soerti‛ ädanom jimatani oka demü nuned, ed äkonom fovo flene okik: ‚Soerapatra‛ utosi, kelosi ilelilom. „Ed üf zesüdosöv, das no okanoböv blibön is lunüpikumo‚“ äläspikom ad atos‚ „tän begob ole, o ‚Soerapatra‛! ad lofön dünis olik cife ela ‚Karangbolong‛, dat okanol kälädön cilis obik, kelas dabin te sevädon lü ol.“
Tü göd fövik sedäb de ‚Ki Nabsiah‛ ädajonom oki, ed äspikom ele ‚Kjahi Soerti‛: „El ‚Ki Nabsiah‛: cif ela ‚Karangbolong‛ sedom obi lü ol ko fidäd balugik, ko beg ad vilön gevön ome stimi, dub dasum ata de om.“ El ‚Kjahi Soerti‛ ägespikom ome: „Loveblinolös dani oba ele ‚Ki Nabsiah‛ demü flenöf omik! El ‚Allah‛: Mulöpal plidomös ad mesedön eli ‚Ki Nabsiah‛ ma merit omik!“
Posä nunan imovegom, el ‚Soerti‛ ägivom mödotili risata fidäda ela ‚Nasbiah‛ doge okik, e töbo ad ifidon bosi ata, e deadiko ädofalon. El ‚Kjahi Soerti‛ äjedom täno fidädi lölik ini mel. Soaro el ‚Nabsiah‛ äbüedom vestigön, va el ‚Kjahi Soerti‛ ya ideadom, ab ad lezun gretik oka älelilom, das atan nog äbinom go saunik. Täno ädesinom ad koedön deadön eli ‚Kjahi Soert‛ ün göd fovik, ad kelos äledunom disini diabälik sököl.
Ägolom ün göd et, pädugädölo fa sökans fol, lü steböp ela ‚Kjahi Soerti‛. Us ilükömölo atan äkoskömom äglidölo omi, ed äsäkom ome flenöfiko desiri omik. El ‚Nabsiah‛ ägespikom, das ya lunüpo älabom vipi ad logön lekevi: ‚Dahar‛, ibä nog neai ilogom niliko lekevi et; sekü kod at ägolomös naedilo vilöfo pädugädölo fa ‚Kjahi Soerti‛ lü et. El ‚Kjahi Soerti‛ äsuemom gudiko, das el ‚Nabsiah‛ ninälo no älabom bosi gudik kol om‚ ab äkanom nemögiko refudön ome begi omik. Äbüedom kludo kesumön xänömis rotenik‚ ed ägolom pädugädelo fa ‚Nasbiah‛ lü klif: ‚Dahar‛, kö äbüedom fimükön xänömi, medü kel ämutoy nexänön ve klif. El ‚Nasbiah‛ äbegom ome, ad vilön fogolön. E ven el ‚Kjahi Soerti‛ äfölölo begi at inexänom ya zevegädo ve xänöm, älüvokädom ele ‚Nabsiah‛ ad sökön omi. „Sökob oli sunädo‚“ atan agespikom. Vüo äsumom cöpaneifi oka, ed äprimom ad ducöpön xänömi, len kel el ‚Kjahi Soerti‛ äpendülom mo e ge‚ dü ävokädom: „Nu odeadol dub nams obik.“ Ed el ‚Kjahi Soerti‛ ipäridikomöv, ifno skiläl lönik oka e yuf ela ‚Tisnawati‛ ineletons fali omik. Du ävebom us vü sil e taled, älüvokädom ele ‚Nabsiah‛: „Lilolöd malediti obik, o ‚Ki Nabsiah‛: cif ela ‚Karangbolong‛! Neföro olabol cilis, kels okanonsöv binön seimna stütan ä trodan ün bäld olik. Soaliko olifädol fovo lifi olik, e soaliko odeadol.“
Sekü jek vemik el ‚Nabsiah‛ äfugom lü löd oka‚ ed el ‚Kjahi Soerti‛ ägegolom pos atos lü flen okik: ‚Soerapatra‛, kele änunom utosi, kelos ijenon‚ du äläsagom, das nu timül ikömon, das ämutom lüvön eli ‚Karangbolong‛. Äbegom ome ad bligidön käli cilas omik, ed älüvom täno topädis et‚ posä nog büiko iblimom klifis ko trids, dat cils e cilacils omiks latikumo ökanonsöv klopön fasilikumo melafloris. Neföro älogoy dönu eli ‚Kjahi Soerti‛.
El ‚Pak Soerapatra Widan‛ äfölom fiediko promi ele ‚Kjahi Soerti‛ pigevöli. Äblibom in ‚Karangbolong‛ ed ädünikom lä ‚Ki Nabsiah‛. Ed aldeliko ägubom lü klif soalik in mel, kö cils flena omik älödons‚ e kö el ‚Kjahi Soerti‛ balidnaedo iseivom eli ‚Dewi Tisnawati‛: sör ela ‚Dewi Goenawati‛: jigod Sulüdäna.
Se Volapükagased pro Nedänapükans 1947, Nüm: 2, Pads: 5-7, Nüm: 3, Pads: 9-11.