Il profet

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Il profet  (1923) 
Kahlil Gibran


L’arrivada da la nav
[edit]

Al-Mustapha, l’elegì ed amà, ch’era stà a ses temp in’aurora, aveva spetgà en la citad Orphalese dudesch onns sin l’arrivada da sia nav, la quala al dueva manar enavos sin l’insla nua ch’el era naschì.

Il dudeschavel onn, il settavel di dal mais da racolta Ailul, ha el ascendì ina collina ordaifer ils mirs da la citad e guardà sin la mar; qua ha el vis a l’orizont lontan a cumparair ina nav sco or da la tschajera.

Las portas da ses cor èn s’avertas dal tuttafatg ed han laschà erumper ses sentiments da plaschair. Alura ha el serrà ses egls ed urà en il silenzi da ses cor.

Ma descendend da la collina, è el vegnì surprais da tristezza, ed el ha pensà per sasez: Co pudess jau sparter da qua en pasch e senza displaschair? Na, senza plaja en il cor na vegn jau betg a bandunar questa citad.

Lungs e grevs èn stads ils dis che jau hai passentà en ses mirs, e lungas èn stadas mias notgs solitarias; e tgi po bandunar senza quitads sia suffrientscha e sia solitariadad?

Memia bleras stgaglias da spiert hai jau sternì sin questas vias, e memia numerus èn ils uffants da mes desideri che giran enturn nivs tranter questas collinas, che jau pudess volver il dies ad els senza quità e dolur.

I n’è quai betg in vestgì che jau tir simplamain or, mabain ina pel che jau stoss trair giu a mamez; ed i n’èn quai betg simplamain patratgs che jau lasch enavos qua, mabain in cor calmà da fom e said.

Ma jau na poss betg ma fermar qua pli ditg. La mar che tira tut vers sai ma cloma, ed jau stoss suandar ses clom.

Pertge che da restar enavos, cumbain che las uras ardan da notg, vuless dir da schelar e da sa marventar.

Gugent prendess jau cun mai tut quai ch’i dat qua. Ma co duess quai esser pussaivel? Po ina vusch prender cun sai la lieunga ed ils lefs che l’han furmà ed animà? Persula sto ella s’auzar en l’eter, e persula, senza ses gnieu, sgola l’evla vers il sulegl.

Suenter esser descendì da la collina, è el danovamain sa vieut vers la mar. El ha vis ad entrar sia nav en il port, ed a bord ha el vis mariners, umens da ses pajais.

E si’olma als ha clamà:

Figls da mia mamma respectabla, vus chavaliers da las undas, quantas giadas avais vus tratg si en mes siemis las velas! Ed uss ma cuntanschais vus sveglià – quai ch’è mes siemi pli profund!

Jau sun pront da partir, e cun velas stendidas spetg jau il vent. Ma lubì be anc da respirar ina giada quest’aria calma e da guardar in’ultima giada enavos plain affecziun.

Alura vegn jau ad ir cun vus, sco mariner tranter mariners.

E ti, mar nunsurvesaivla, mamma durmenta, che das suletta als flums e currents libertad e pasch, be anc ina storta dal flum, in murmurar en il cleragl, ed jau vegn a vegnir tar tai sco dagut illimità en la mar infinita.

E sin via vers il port ha el vis en il lontan umens e dunnas che bandunavan lur champs e vignas e vegnivan en prescha tar las portas da la citad.

El als udiva a clamar ses num, e la novitad da l’arrivada da sia nav è sa derasada da champ tar champ.

Qua ha el pensà per sai: Duaja il di dal cumià daventar il di da la racolta? E duaja mia saira pelvaira esser mi’aurora?

Tge sun jau bun da dar ad insatgi che lascha star ses arader amez il sultg u ferma la roda da ses torchel?

Vegn mes cor a sumegliar ina planta, emplenida ritgamain cun fritgs, ils quals jau poss racoltar e reparter? E vegnan mes giavischs a sburflar sco ina funtauna, a la quala ils umans pon emplenir lur bitger?

Sun jau in’arfa ch’il Tutpussant tutga, u ina flauta, en la quala entra ses flad?

In tschertga-silenzi sun jau; e tge stgazi hai jau chattà en il silenzi, il qual jau poss senz’auter reparter?

Sche quai è il di da mia racolta, sche savess jau gugent, sin tge funs che jau hai semnà mes graunins e durant tge stagiuns emblidadas.

E sche quai è l’ura d’auzar mia laterna, sche na duai betg mia flomma glischar lien.

Vida e stgira la vegn jau ad auzar, ed il guardian da la notg la vegn ad emplenir cun ieli.

Uschia ha el discurrì, ma bler en ses cor è restà nunpronunzià; pertge che ses misteri il pli profund na sa laschava betg metter en pleds.

E cur ch’el è entrà en la citad, al è la glieud vegnida encunter, al clamond ad ina vusch.

Ils vegls da la citad han supplitgà: N’ans banduna betg anc! Ti has pir gist passentà il mezdi en nossa glisch tschorventanta, e tia giuventetgna ans ha regalà siemis.

Ni ester ni giast es ti en noss mez, mabain noss figl e noss amant. Na lascha betg gia star uss noss egls senza tia fatscha.

Ed ils sacerdots e las sacerdotas han ditg: N’accepta betg che las undas da la mar ans separan da tai e ch’ils onns che ti has passentà tar nus sa perdan a regurdanzas!

Sco in spiert ta muvevas ti tranter nus, e tia sumbriva era glisch sin nossas fatschas.

Nus t’amavan fitg, ma nus avain manchentà d’exprimer noss’amur e l’avain zuppentà cun vels. Uss però stat ella davant tai nuncuverta e discurra cun tai cler e net.

E gia adina èsi stà uschia che l’amur enconuscha sia vaira profunditad pir en l’ura dal cumià.

Auters èn vegnids natiers ed al han implorà, ma el n’ha betg dà resposta. El ha vieut ses chau e quels che stevan en sia vischinanza, han vis sias larmas a crudar sin ses pez.

Circumdà da la massa, è el sa rendì sin la gronda plazza davant il tempel.

Qua è sortì dal sanctuari ina dunna cun num al-Mitra, la quala era ina profeta.

El l’ha guardà cun grond’affecziun, pertge ch’ella era vegnida sco emprima tar el ed aveva cret en el, cur ch’el sa chattava l’emprim di en la citad.

Ella al ha salidà e ditg: Profet da Dieu, en tschertga dal Suprem, sur lung temp has ti tschertgà tia nav a l’orizont. Uss è ella arrivada, e ti ans stos bandunar.

Profunda è tia brama suenter il pajais da tias regurdientschas e la patria da tes giavischs ils pli sublims. Noss’amur na ta duaja betg liar e nossa miseria na ta duaja betg retegnair. Ma ina supplica avain nus, avant che ti ans bandunas: Pleda tar nus ed ans revelescha tia vardad; nus la vegnin a dar vinavant a noss uffants, e lezs puspè a lur uffants, ed uschia na vegn ella betg a svanir.

En tia solitariadad has ti veglià sur da noss dis, ed en tes vegliar has ti udì il bragir e rir da noss siemis.

Ans palaisa pia tia savida davart nus ed ans fa a savair tut quai che t’è vegnì revelà davart la vita tranter naschientscha e mort!

El ha respundì: Umans dad Orphalese, da tge duess jau discurrer cun vus, sche betg da quai che muventa gist vossas olmas.


Ils pleds dal profet
[edit]

Da l’amur

Qua ha ditg al-Mitra: Pleda tar nus davart l’amur!

El ha auzà ses chau e guardà sur la fulla, ed in profund silenzi ha tschiffà ils radunads. Qua ha el discurrì ad auta vusch:

Sche l’amur ta fa in segn, la suonda, er sche sias vias èn diras e stippas!

E sche sias alas ta brancan, ta surlascha ad ella, er sche la spada ch’ella porta sut sias plimas ta blessa.

E sche l’amur discurra cun tai, sche ta fida dad ella, er sche sia vusch sfratga tes siemis, sco ch’il vent dal nord devastescha il curtin.

Pertge che sco che l’amur ta curunescha, ta vegn ella er a crucifitgar; e sco ch’ella t’avra e ta sviluppa, vegn ella er a ta smuttar.

E sco ch’ella s’auza en tias autezzas a charsinar tias frastgas che tremblan en il sulegl, descenda ella er a scurlattar tias ragischs che sa tegnan vi dal terren.

Ella ta clegia sco ina mona e ta scuda per t’exponer. Ella ta crivla per ta liberar da tia paglia, ella ta mola fin che ti vegns alv e t’empasta fin che ti vegns lom.

Alura ta surdat ella a ses fieu sontg, per che ti daventias paun sontg per la sontga tschavera da Dieu.

Tut quai vegn l’amur a far cun tai, sinaquai che ti enconuschias ils misteris da tes cor e daventias grazia a quest’experientscha ina part dal cor da la vita.

Ma sche ti tschertgas en tia stretgezza be il daletg e la pasch da l’amur, fas ti meglier da zuppentar tia nivadad e da remplazzar l’iral da l’amur tras il mund senza stagiuns, nua che ti vegns a rir, ma betg tes entir rir, e nua che ti vegns a bragir, ma betg tut tias larmas.


L’amur regala be sasezza e prenda be da sasezza.

Ella na vul ni posseder, ni lascha posseder sasezza, pertge che amur basta a l’amur.

E sche ti amas, sche na di betg: Dieu è en mes cor. Di plitost: Jau sun en il cor da Dieu.

Na craja betg che ti vegnias da diriger il curs da l’amur; igl è l’amur che dirigia tes curs, sch’ella è da l’avis che ti meritias quai.


L’amur n’enconuscha nagin auter giavisch che d’emplenir tai. Ma sche ti amas ed has tuttina giavischs, sche ta tegna a quests:

da luar e da sumegliar in dutg sgargugliant che chanta sia chanzun a la notg;

d’enconuscher la dolur da memia gronda tenerezza; d’esser blessà da ti’atgna chapientscha d’amur, e da perder sang da libra voluntad e cun plaschair;

da ta svegliar en l’aurora cun cor allegher e da dir engrazia per in nov di d’amur;

da ruassar da mezdi pensond a l’intgant da l’amur;

da returnar la saira engraziaivel e da ta durmentar cun in’uraziun per l’amanta en il cor ed in chant da laud sin ils lefs.


Da la lètg

Puspè è al-Mitra sa vieuta vers el ed ha dumandà: Co statti cun la lètg, magister?

Ed el ha respundì: Vus essas naschids ensemen e duais restar ensemen per adina!

Vus duais esser unids cur che las alas alvas da la mort sparpaglian voss dis; schizunt en il commemorar mit da Dieu duais vus esser unids.

Ma laschai in l’auter spazi en vossa convivenza!

Laschai sautar ils vents dal tschiel tranter vus!

Amai in l’auter, ma na faschai da voss’amur nagina chadaina! Ella saja plitost ina mar undegianta tranter las rivas da vossas olmas.

Emplenì in a l’auter il bitger, ma na bavì betg or dal medem vasch!

Parti voss paun in cun l’auter, ma na mangiai betg dal medem toc!

Chantai e sautai ensemen e sajas da buna luna, ma mantegnì voss’independenza!

Sajas sco las cordas da la lauta che stattan mintgina per sasezza, er sche la medema musica resuna sin ellas.

Regalai voss cors, ma n’als dai betg in a l’auter en conservaziun, pertge che be il maun da la vita po conservar voss cors.

Stai ensemen, ma betg memia datiers in da l’auter, pertge che er las pitgas dal tempel stattan mintgina singula; ed er ils ruvers e las cipressas na creschan betg en la sumbriva da l’autra.


Dals uffants

Ina dunna che tegneva in poppin vi da ses pèz ha supplitgà: Ans discurra dals uffants!

Ed el ha ditg: Voss uffants n’èn betg voss uffants! Els èn ils figls e las figlias da la brama da la vita suenter accumpliment.

Lur vita vegn tras vus, ma betg da vus; e cumbain ch’els èn tar vus, na tutgan els betg a vus.

Vus als pudais regalar voss’amur, ma betg voss patratgs, pertge ch’els han lur agens patratgs.

Vus pudais dar suttetg a lur corps, ma betg a lur olmas, pertge che lur olmas vivan en las chasas da damaun, en las qualas vus na pudais betg entrar, gnanc en voss siemis.

Vus dastgais empruvar da sumegliar els; ma n’empruvai betg, da far sumegliar els vus, pertge che la vita na va betg enavos e na sa trategna betg en il passà.

Vus essas l’artg, dal qual voss uffants vegnan sajettads sco frizzas viventas.

Il tiradur vesa la finamira sin il traject da la perpetnadad; el as tenda en sia pussanza, sinaquai che sias frizzas sgolian tant pli svelt e pli lunsch.

As sturschì cun plaschair en il maun dal tiradur, pertge che gist sco ch’el ama la frizza che sgola, ama el l’artg che tegna dir.


Dal dar

Ed in um ritg ha supplitgà: Pleda tar nus davart il dar!

El ha respundì: Sche vus dais da voss possess, dais vus pauc. Pir sche vus dais da vus sezs, dais vus propi.

Tge è vossa facultad auter che voss bains e possess che vus accumulais e pertgirais per tema che vus pudessas avair basegn da quai damaun?

Tge vegn quai a purtar damaun al chaun da zuppentar ord spir precauziun ses oss en il sablun, sch’el suonda ils pelegrins vers la citad sontga?

N’è betg la tema da la miseria sezza ina miseria?

E sche vus avais said malgrà ch’il bigl è plain, tge munta quai auter che d’avair ina said insaziabla?

I dat glieud che dat pauc da quai ch’ella posseda – ed els fan quai per amur da la renconuschientscha; ma lur intenziun zuppada renda lur dun invan.

Ed i dat glieud che posseda pauc e dat tut. Igl èn quai ils umans che crain en la vita ed en la surabundanza da quella e dals quals las truccas da stgazis na vegnan mai vidas.

Intgins dattan cun plaschair, ed il plaschair è lur paja; auters dattan cun dolurs, e la dolur è lur batten. Ed i dat umans che resentan cun dar ni plaschair, ni dolur ni virtid.

Els dattan sco la mirta en la val cur che quella derasa sia savur. Tras ils mauns da tala glieud discurra Dieu, e tras lur egls surri el si per la terra.

Igl è bun da dar sch’ins ans roga persuenter. Ma meglier èsi da dar senza vegnir dumandà ed ord empatia.

I fa al generus pli grond plaschair da tschertgar insatgi, al qual el po far in regal ch’il regalar sez.

E pertge duessas vus tegnair enavos insatge? A tut quai che vus possedais, vegnis vus a stuair renunziar in di.

Perquai dai uss, ed il temp da dar vegn ad esser il voss e betg quel da voss ertavels.

Savens faschais vus valair: Jau dess gugent, ma be a quals che meritan quai.

Las plantas da voss curtins n’ageschan betg uschia, ed er betg las muntaneras sin vossas pastgiras.

Ellas dattan per viver, pertge che da tegnair enavos vul dir d’ir a la malura.

Tgi ch’è degn da retschaiver ils dis e las notgs da la vita, merita er da retschaiver tut voss duns.

E tgi ch’è degn da baiver or da la mar da la vita, merita er d’emplenir ses bitger vi da vossa funtauna.

Datti in pli grond merit che quel che giascha en il curaschi, la fidanza e la bainvulientscha dal retschaiver?

Tgi essas vus da pudair pretender ch’ils umans avrian lur pèz e scuvrian lur luschezza, sinaquai che vus as possias persvader da lur dretga valur e da lur sentiment d’onur betg zuppà?

As stentai da daventar degns d’esser in donatur ed in instrument dal dar.

En vardad èsi la vita che dat, entant che vus, che manegiais da dar, essas be perditgas.

E vus che retschavais – e vus essas tuts retschaviders –, na faschai da l’obligaziun da dir engrazia nagin burdi, ni per vus ni per quel che dat!

As auzai pli gugent ensemen cun el siador sin ses duns sco sin alas;

pertge che sche vus dais memia bler pais a l’obligaziun da dir engrazia, dubitais vus vi da la grondezza da quel ch’ha la terra generusa sco mamma ed il Dieu misericordaivel sco bab.


Dal baiver e mangiar

In vegl ustier ha supplitgà: Pleda tar nus dal baiver e mangiar!

Ed el ha ditg: Pudessas vus bain viver da la savur da la terra e da la glisch sco las plantas da l’aria!

Ma damai che vus stuais mazzar per mangiar e prendais davent al novnaschì il latg-mamma per stizzar vossa said, sche succedia quai cun respect!

E vossa maisa saja in altar, sin il qual il pur ed innocent dal funs e dal guaud vegn unfrì per quai ch’è en l’uman anc pli pur ed anc pli innocent.

Sche vus stuais mazzar in animal, schai ad el en voss cor: La medema pussanza che mazza tai, vegn er a mazzar mai, ed er jau vegn a vegnir consumà.

Pertge che la lescha che t’ha surdà en mes maun, ma vegn a surdar ad in maun pli pussant. Tes sang e mes èn il suc che nutrescha la planta dal tschiel.

E sche ti ruis cun tes dents en in mail, discurra cun el en tes cor: Tes sems vegnan a viver vinavant en mes corp e tes brumbels da damaun vegnan a flurir en mes cor.

Tia savur vegn ad esser en mes flad, ed ensemen vegnin nus ad ans legrar da tuttas stagiuns.

E cur che vus racoltais l’atun las ivas en vossas vignas per las torclar, schai en voss cors:

Er jau sun ina vigna, ed er mes fritgs vegnan a vegnir rimnads per torclar, e sumegliant al nov vin vegn jau a vegnir conservà en vaschs perpetens.

E cur che vus servis d’enviern il vin, saja en voss cor ina chanzun per mintga magiel da vin.

Possia questa chanzun clamar en memoria ils dis d’atun, la vigna ed il torchel.


Da la lavur

Ed in pur ha supplitgà: Pleda tar nus davart la lavur!

Ed el ha ditg: Vus lavurais, per tegnair pass cun la terra e cun l’olma da la terra.

Pertge che da star laschent signifitga da daventar ester a las stagiuns e da bandunar il pelegrinadi da la vita, il qual sa mova a moda degna ed en loscha submissiun vers la perpetnadad.

Cur che vus lavurais, sumegliais vus ina flauta, en il cor da la quala il scutinar dal temp sa transfurma en musica.

E tgi da vus vuless esser in bischen vid, sche tut ils auters chantan en armonia?

Adina as èsi vegnì ditg che la lavur saja ina smaladicziun e strapatsch ina sventira.

Jau però as di: Cur che vus lavurais, realisais vus ina part dal siemi infinit ch’as è vegnì affidà cur che quel è naschì.

Cun as dar fadia, cumprovais vus vossa amur per la vita.

E d’amar la vita tras la lavur munta d’enconuscher il pli profund misteri da la vita.


Ma sche vus resentis en vossa dolur la naschientscha sco paina ed il quità per il corp sco smaladicziun che stat scritta sin voss frunt, alura as di jau che be il suaditsch è bun da sfruschar giu da voss frunt quai che stat scrit sin el.

Ins as ha er ditg che la vita saja stgiradetgna, ed en vossa trumpada repetis vus quai ch’ils trumpads din.

Jau però as di che la vita è pelvaira stgiradetgna, sch’i la manca il stimul.

E tut stimul è tschorv senza savida.

Tutta savida è adumbatten senza lavur.

E tutta lavur n’ha nagin senn senza amur.

Sche vus lavurais però cun amur, chattais vus tar vussezs, tar in l’auter e tar Dieu.

E tge vul quai dir da lavurar cun amur?

I signifitga da taisser il vestgì cun fils tratgs or da voss cor, sco sche voss amant avess da purtar quel.

I signifitga d’eriger ina chasa cun passiun, sco sche voss’amanta avess da viver lien.

I signifitga da semnar cun sentiment e da racoltar cun plaschair, sco sche l’amanta giudess quels.

I signifitga da munir tut las chaussas che vus producis cun in zic da voss spiert e da savair che tut ils morts stattan enturn vus ed as guardan tiers.

Savens as aud jau a discurrer sco en il sien: Tgi che lavura cun marmel e dat al crap la furma da si’olma, è pli nobel che quel che ara la terra.

E tgi che tschiffa l’artg ed al represchenta en furma umana sin taila, è pli grond ch’il chalger che fa sandalas per noss pes.

Jau però as di – e quai betg en sien, mabain en la cumplaina schientscha dal mezdi –, ch’il vent na discurra betg pli dultsch tar ils immens ruvers che tar il pli pitschen fain.

Be quel è grond che transfurma la vusch dal vent en ina chanzun che tuna grazia a si’amur anc pli dultscha.

Lavur è amur rendida visibla.

E sche vus na pudais betg lavurar cun amur, mabain mo cun malaveglia, alura èsi meglier da bandunar vossa lavur e d’as tschentar davant la porta dal tempel a rugar almosnas da quels che lavuran cun plaschair.

Pertge che sche vus cuiais il paun a moda dischinteressada, alura cuiais vus in paun amar, il qual na stizza la fom dals umans gnanc a mesas.

E sche vus torclais las ivas cunter veglia, maschaida vossa malcuntentientscha in tissi en il vin.

Sche vus chantais er sco anghels, ma n’amais betg il chant, alura rendais vus las ureglias dals umans mittas per las vuschs dal di e las vuschs da la notg.


Dal plaschair e da la suffrientscha

Ina dunna ha supplitgà: Pleda tar nus davart il plaschair e davart la suffrientscha!

Ed el ha ditg: Voss plaschair è vossa suffrientscha nunmascrada.

La medema funtauna, or da la quala curra voss rir, è stada emplenida savens cun vossas larmas.

E co pudessi esser auter?

Pli profund che vossa suffrientscha sa chava en voss esser, e dapli plaschair che quel po tschiffar.

N’è betg il bitger che cuntegna voss vin il medem recipient ch’è vegnì brischà avant en il furn dal vaschler? E n’è betg la lauta che calma voss spiert fatga dal medem lain ch’è vegnì stgavorgià cun cuntels?

Cur che vus essas cuntents, guardai profund en voss cor, e vus vegnis a scuvrir ch’il motiv per vossa suffrientscha passada furma uss il motiv per voss plaschair.

E cur che vus essas trists, guardai puspè en voss cor, e vus vegnis a vesair che vus bragis en vardad sur da quai ch’era stà avant voss plaschair.

Intgins da vus din: Il plaschair è pli grond che la suffrientscha; auters cuntradin: Na, la suffrientscha è pli gronda ch’il plaschair.

Jau però di a vus: Omadus èn inseparabels.

Els cumparan ensemen, e sch’in sesa persul cun vus a maisa, sche sappias che l’auter ruaussa gia sin voss letg.

Pelvaira, sco dus plats da la stadaira essas vus pendids si tranter voss mal e voss plaschair, e be sche vus essas vids, essas vus en suspensiun ed en l’equiliber.

Cur ch’il possessur dal stgazi as auza per pasar ses aur u argient, ston voss plaschair u voss mal s’auzar u sa sbassar.


Da las chasas

In miradur è vegnì enavant ed ha supplitgà: Pleda tar nus davart las chasas!

Ed el ha ditg: As erigì en vossa fantasia in portic arius en la cuntrada selvadia, avant ch’eriger ina chasa entaifer ils mirs da la citad!

Pertge che sco che vus returnais gugent enten far stgir, uschia er il viandant en vus ch’è en perpeten lontan e solitari.

Vossa chasa è l’amplificaziun da voss corp.

Ella crescha en il sulegl e dorma siemiond en il silenzi da la notg. U na crajais vus betg che vossa chasa dorma e banduna siemiond la citad per sa fermar en guaudets e sin collinas?

Pudess jau be rimnar vossas chasas en mes mauns e las sterner sco in semnader sur guauds e pradas!

Fissan be las vals vossas vias ed ils trutgs verds vossas giassas, uschia che voss viadis manassan tras las vignas cur che vus visitais in l’auter e vossa vestgadira savurass da terra tar voss’arrivada.

Ma fin qua na sa laschan questas chaussas anc betg realisar.


En lur tema èn voss perdavants sa chasads memia datiers in da l’auter; e questa tema vegn anc a durar in mument. Voss mirs da citad vegnan anc a separar in temp vossa fuaina da voss funs. E ma schai, glieud d’Orphalese, tge avais vus en vossas chasas, e tge conservais vus davos ischs serrads?

Avais vus en là pasch, quest giast quiet, captivant che revelescha vossa forza?

Avais vus en là regurdanzas che sa stendan sco arvieuts glischants sur las tschimas da voss spiert?

Avais vus en là bellezza che maina il cor da chaussas ch’èn fatgas da lain u crap sin la muntogna sontga?

Ma schai, avais vus tut quai en vossas chasas?

U datti en là be cumadaivladad ed il giavisch suenter cumadaivladad, suenter questa creatira mascrada ch’entra en vossa chasa sco giast, che daventa alura ustier e la finala patrun-chasa?


Gea, quella vegn anc a sa sviluppar a voss domptur; cun giaischla enta maun vegn ella a far da voss giavischs sublims marionettas.

Ses mauns èn or da saida, ma ses cor è or da fier.

Ella as nina en la sien per star silsuenter davant voss letg a far beffas cun l’onur da la charn.

Ella fa beffas da vossa sauna raschun e la zuglia en vatta, sco sche quella fiss in vasch rumpaivel.

Pelvaira, il regl da la cumadaivladad mazza las passiuns da l’olma e suonda silsuenter sfrignind lur til da bara.

Vus però, uffants da la terra, ch’essas anc en il ruaus adina a la tschertga, na crudai betg en la trapla da la cumadaivladad, e n’as laschai betg suttametter dad ella!

Ina chasa na saja nagin’ancra, mabain in arber!

Ella na saja nagina pellina glischanta che cuvra vossas plajas, mabain ina palpevra che protegia voss egl.

N’erigi vossa chasa betg uschia che vus stuais plegar vossas alas per pudair tras ils ischs, trair en voss chaus per betg tutgar il palantschieu sura, ubain avair tema da trair flad, sinaquai che las paraids na balluchian betg e crodian ensemen! Vus na duais betg viver en fossas ch’ils morts han erigì per ils vivs!

Ed er sche vossa chasa è grondiusa e pompusa, na duess ella ni pertgirar voss misteri ni dar suttetg a vossa brama.

Pertge che quai ch’è infinit en vus, viva en la chasa dal tschiel, da la quala la tschajera da la damaun è la porta e las chanzuns ed il silenzi da la notg las fanestras.


Da la vestgadira

In tessunz ha supplitgà: Pleda tar nus davart la vestgadira!

Ed el ha ditg: Vossa vestgadira cuvra bler da vossa bellezza, senza zuppentar il trid.

E tschertgais vus er en vestgids vossa libertad persunala, sche faschai attenziun ch’els n’as daventian betg cuirass e chadaina.

Pudessas vus be preschentar al sulegl ed er al vent dapli da vossa pel e damain da vossa vestgadira!

Pertge ch’il flad da la vita è en la glisch dal sulegl, ed il maun da la vita è en il vent.


Intgins da vus din: Il vent dal nord ha tessì la vestgadira che nus purtain.

Ed jau di: Quai constat, igl era il vent dal nord; ma ses taler è stà il turpetg, e la lassezza è stada ses fil.

E suenter che questa lavur è stada fatga, è el sa tratg riend en il guaud.

N’emblidai betg che decenza è ina protecziun cunter las egliadas dals malnets.

Ma sch’i na dat nagins malnets pli, tge è decenza alura auter che chadainas ed irritaziun dal spiert?

E n’emblidai betg ch’i legra la terra da sentir voss pes nivs; e ch’ils vents giavischan da pudair giugar cun voss chavels.


Dal cumprar e vender

In commerziant ha supplitgà: Pleda tar nus davart il cumprar e vender!

Ed el ha ditg: La terra producescha per vus fritgs ed i n’as vegn a mancar nagut, sche be vus essas buns d’emplenir voss mauns.

Sche vus barattais ils duns da la terra, na vegnis vus betg be ad esser saziads, mabain a viver en abundanza.

Ma senz’amur e giustia bainvulenta vegn il stgomi a manar ils ins en l’engurdientscha ed ils auters en la fom.

Sche vus pestgaders, purs e viticulturs vegnis ensemen sin la plazza da martgà cun tessunzs, vaschlers e martgadants da spezarias, alura supplitgai il spiert da la terra generus da vegnir en voss mez e da benedir las stadairas e las stimaziuns che decidan davart la valur da la rauba.

Na tolerai tar vossas fatschentas da barat nagin cun mauns vids che vul barattar ses pleds cunter vossa lavur!

A tals umans schai: Vegni cun nus sin il funs, u accumpagnai noss frars sin la mar cur ch’els bittan or las raits, pertge che la terra e l’aua vegnan a sa mussar tuttina generus envers vus sco envers nus.

Vegnan però chantadurs, sautunzs e flautists, alura prendai er da lur duns!

Pertge ch’er els èn rimnaders da fritgs ed entschains; e sa cumpona lur rauba er be d’imaginaziuns, serva quella tuttina a voss’olma sco vestgadira e nutriment.

Ed avant che vus bandunais la plazza dal martgà, faschai la segira che nagin na va davent cun mauns vids.

Pertge ch’il spiert da la terra generus na vegn betg a ruassar paschaivlamain sur ils vents, fin ch’ils basegns dal pli pitschen tranter vus èn cuntentads.


Da culpa ed expiaziun

Alura è in derschader da la citad sa drizzà ad el ed ha supplitgà: Pleda tar nus davart culpa ed expiaziun!

Ed el ha ditg: Sche voss spiert sa lascha purtar davent dal vent, faschais vus sulets e nunsurvegliads in entiert vi dad auters ed uschia la finala er vi da vus sezs.

Per quest entiert commess stuais vus spetgar in temp davant la porta dals beads, fin ch’ins dat suatientscha a voss spluntar ed avra.

Il divin en vus sumeglia la mar. I resta en perpeten senza macla. Sco l’eter porti be siador quels cun alas. E sco il sulegl è il divin en vus. I n’enconuscha ni ils tunnels da la talpa ni las taunas da las serps.

Ma il divin na viva betg sulet en voss intern.

Bler en vus è anc uman, e bler auter n’è anc betg uman, mabain in nanin senza furma che somnambulescha tras la tschajera – en tschertga da ses resvegl.

Ma laschai uss discurrer da l’uman en vus, pertge ch’el – e betg il divin en vus u il nanin en la tschajera – èsi ch’enconuscha culpa ed expiaziun.

Savens hai jau udì vus a discurrer d’in malfatschent sco sch’el na fiss betg in da vus, mabain in ester ed in infractur en voss mund.

Jau però di a vus: Tuttina sco ch’il gist na po betg muntar pli ad aut ch’il pli sontg en vus, na po er il nausch e flaivel betg crudar pli a bass ch’il pli bass en vus.

E tuttina sco ch’in singul fegl na sblatgescha betg senza la savida mitta da l’entira planta, na datti er nagins malfatschents senza la voluntad zuppada da vus tuts.

Sco en in til festiv as muvais vus communablamain vers voss jau divin.

Vus essas la via ed ils pelegrins.

Sch’in da vus croda, croda el per quels che van davos el – sco avertiment dal crap da stgarpitsch.

Gea, el croda schizunt per quels che van davant el, ils quals chaminan pli spert e pli segir e ch’han manchentà d’allontanar il crap da stgarpitsch.

Ed anc in pled, cumbain che quel as vegn ad engrevgiar il cor:

L’assassinà n’è betg innocent da ses agen assassinat.

Il spoglià n’è betg senza culpa d’esser vegnì spoglià.

L’onest n’è betg senza culpa areguard l’ingiustia dal malfatschent.

E quel dal qual ils mauns èn schubers n’è betg nunparticipà als malfatgs dal nausch.

Gea, il culpant è savens l’unfrenda dal donnegià.

Ed anc pli savens porta il sentenzià il burdi da l’innocent ed irreproschabel.

Vus na pudais betg sparter il gist dal malgist ed il bun dal nausch.


Ensemen stattan els en fatscha al sulegl, gist tuttina sco ch’il fil alv ed il fil nair èn entretschads in cun l’auter.

E stgarpa il fil nair, sto il tessunz controllar l’entir taissi ed er il taler.

Sch’in da vus maina davant dretgira la dunna malfidaivla, sche duain ins er metter sin stadaira il cor da ses um e duvrar tar el la medema mesira.

E quel che vul giaschlar l’offensur, duaja l’emprim examinar il spiert da l’offendì.

Quel da vus che vul pronunziar en num da la giustia in chasti e metter maun vi da la planta dal nausch, quel duaja l’emprim intercurir las ragischs da quella!

Pelvaira, el vegn a chattar entretschadas en il fund quiet da la terra las ragischs dal bun e dal mal, dal fritgaivel e dal nunfritgaivel.

E vus derschaders che vulais esser gists, tge sentenzia pronunziais vus envers quel ch’è gist en sia charn, ma in lader en ses spiert?

Co truais vus in che sturnescha en la charn, ma ch’è en il spiert in sturnì?

E co persequitais vus in ch’è in engianader ed oppressur en sias acziuns, perquai ch’el sez è vegnì offendì e vulnerà?

E co vulais vus chastiar quels, dals quals la ricla è gia pli gronda ch’il mal ch’els han commess?

N’è betg la ricla il chasti decretà da la lescha, a la quala vus pretendais da servir?

Vus na pudais ni adossar al nunculpant ricla ni liberar il culpant da sia paisa.

Senz’esser envidada vegn ella a spluntar la notg, sinaquai ch’ils umans veglian e stettian attents.

E vus che crajais da chapir la giustia, co duessas vus esser buns da far quai, sche vus na vesais betg tut las ovras en glisch cumplaina?

Pir lura vegnis vus a chapir che tant l’onest sco er il crudà èn in sulet uman, il qual stat en la mesa glisch – tranter la notg da sia natira nanina ed il di da ses jau divin;

e ch’il crap da chantun dal tempel na stat betg pli ad aut ch’il pli profund crap en ses fundament.


Da las leschas

In giurist ha dumandà: Co statti cun nossas leschas, magister?

Ed el ha respundì: I as fa plaschair da relaschar leschas; ed anc pli grond plaschair as fai da las rumper.

Sco uffants che giogan a la mar e bajegian chastels da sablun, per als destruir silsuenter riend.

Ma entant che vus construis voss chastels da sablun, maina la mar natiers adina dapli sablun.

E cur che vus destruis voss chastels da sablun, ri la mar cun vus.

Pelvaira, la mar ri adina cun ils innocents.

Ma co statti cun quels, per ils quals la vita na sumeglia betg la mar e las leschas fatgas dals umans betg chastels da sablun?

Per ils quals la mar è plitost in grip e la lescha in stgalper, cun il qual els vulan stgalprar il crap tenor lur sumeglia.

E tge èsi cun il struptgà ch’odiescha il sautunz?

E cun il bov ch’ama ses giuf e prenda la selvaschina dal guaud per vagabunds?

Tge èsi cun la veglia serp che n’è betg pli buna da sa paletschar e tegna tut ils auters per nivs e senza turpetg?

E co statti cun quel che vegn memia baud al past da nozzas e va sinaquai davent sursazià e stanchel e pretenda che tut las festas sajan violaziuns e tut ils participants a la festa rumpian la lescha?

Er els, tge duai jau dir auter, stattan en la glisch dal sulegl; mo ch’els stattan cun il dies cunter il sulegl.

Els vesan mo lur atgnas sumbrivas, e questas sumbrivas èn lur leschas.

E tge è il sulegl auter per els ch’insatge che bitta sumbrivas?

Da renconuscher leschas, na munta per els nagut auter che da sa sgobar e da dissegnar suenter lur sumbrivas sin la terra.

Vus però che giais encunter al sulegl, tge siluettas per terra duessan retegnair vus?

Vus che viagiais cun il vent, tge cot dal clutger duess mussar a vus la via?

Tge lescha umana duess liar vus, cur che vus rumpais voss giuf, senza stgadanar vi dals ischs-praschun dad auters?

Tge lescha duessas vus temair, cur che vus sautais senza stgarpitschar sur las chadainas-fier dad auters?

E tgi duess metter vus davant dretgira, cur che vus trais or voss vestgì senza metter quel enta pes ad auters?

Abitants dad Orphalese, vus pudais moderar il tun dals schumbers e schluccar las cordas da la lira, ma tgi duess cumandar a la lodola da betg chantar?


Da la libertad

In oratur ha supplitgà: Pleda tar nus davart la libertad!

Ed el ha ditg: A la porta da la citad e sper vossa fuaina as hai jau vis ad adurar en schanuglias voss’atgna libertad.

Sco sclavs che s’umilieschan davant in tiran ed al glorifitgeschan, cumbain ch’el als sturnescha.

En il guaudet dal tempel ed en la sumbriva da la citadella hai jau vis ils pli libers tranter vus a purtar lur libertad sco in giuf u sco pastuiras.

E mes cor ha pers sang, pertge che vus essas be libers, sche la brama da libertad è voss cuirass e sche vus chalais da discurrer da la libertad sco finamira ed accumpliment.

Libers n’essas vus betg anc, cur che voss dis èn libers da fastidis e vossas notgs libras da pensiers.

Mabain pir cur che omadus tschinclan vossa vita e vus as auzais nivs e nunliads sur els.

Ma co duessas vus as auzar sur voss dis e vossas notgs senza rumper las chadainas che vus mettais en l’aurora da vossa raschun enturn voss’ura da mezdi?

Pelvaira, quai che vus numnais libertad, è la pli ferma da questas chadainas, er sche ses anels traglischan en il sulegl e tschorventan voss egls.

N’èn quai betg parts da voss jau che vus vulais bittar giu per daventar libers?

Ed èsi er ina lescha malgista che vus vulais dismetter, sche l’avais vus scrit a vus sezs cun agen maun sin voss frunt.

Vus na la pudais betg allontanar cun arder voss cudeschs da leschas u cun la fruschar giu dal frunt da voss derschaders, schizunt sche vus derschessas suravi l’entira mar.

Sche vus vulais detronisar in despot, alura guardai l’emprim da destruir il tron, il qual vus al avais erigì en voss cor!

Co pudess in tiran reger ils libers e loschs, sch’i na dess en lur libertad nagina tirannia pli ed en lur luschezza nagina dischonur?

Ed èsi in quità, dal qual vus as vulais liberar, sche n’èsi betg in quità ch’as è vegnì adossà, mabain in che vus avais sezs elegì.

U èsi ina tema che vus vulais stgatschar, alura ponderai che quella abitescha en voss cor e na sa chatta betg en il maun dal temì.

Pelvaira, tut questas chaussas abitan en voss intern en in entretschament cuntinuà: il desiderà ed il temì, il disgustus e l’attractiv, quai che vus giavischais e quai ch’as fa tema e dal qual vus empruvais da fugir.

Tut quai sa fa sentir en vus sco glisch e sumbriva che cumpletteschan in l’auter. Sa perda la sumbriva però quasi dal tut, alura daventa la glisch restanta la sumbriva d’ina nova glisch.

Ed uschia daventa vossa libertad, cur ch’ella sa liberescha da sias chadainas, la chadaina d’ina pli gronda libertad.


Da raschun e passiun

E puspè ha la sacerdota supplitgà: Pleda tar nus davart la raschun e la passiun!

Ed el ha ditg: Voss’olma sumeglia savens in champ da battaglia, sin il qual vossa raschun e voss intelletg van en guerra cunter vossa passiun e voss desideris.

Pudess jau be far la pasch en voss’olma e transfurmar discharmonia e malperinadad en ina melodia armonica!

Ma co ma duess quai reussir, sche vus n’essas betg sezs pacifitgaders, anc dapli, sche vus n’amais betg tut ils elements en vus.

Vossa raschun e vossa passiun èn rembel e vela da voss’olma che va a mar.

Sche rembel u vela rumpan, pudais vus be pli undegiar ed as laschar chatschar ubain star airi sin l’auta mar.

Regia la raschun suletta, alura è quella ina forza che restrenscha, e dominescha mo la passiun, alura arda ses fieu fin che quella destruescha sasezza.

Perquai duaja voss’olma auzar la raschun a la tschima da vossa passiun, sinaquai che quella chantia. E possia ella manar vossa passiun cun raschun, sinaquai che quella naschia mintga di da nov e s’auzia sco in fenix or da l’atgna tschendra.

Jau ma giavischass che vus considerassas vossa raschun e vossa passiun sco dus chars giasts en vossa chasa. Franc na vegnis vus betg a render ad in giast dapli onur che a l’auter, pertge che tgi che tracta in da ses giasts pli attent che l’auter, perda l’amur e la confidenza dad omadus.

Sche vus – circumdads da collinas – sesais en la sumbriva frestga da paplas alvas e la pasch e l’allegria da champs e pradas lontans as emplenescha, alura duaja voss cor pensar: Dieu ruaussa en la raschun.

E sch’in stemprà rumpa or e vents furius fan stremblir il guaud, sche tun e chametg reveleschan la supremazia dal tschiel, alura duaja voss cor dir plain respect: Dieu sa fa sentir en la passiun.

E damai che vus essas in ventin en l’eter da Dieu ed in fegl en ses guaud, sche duais er vus ruassar en la raschun ed as far sentir en la passiun!


Da la dolur

Ina dunna ha supplitgà: Pleda tar nus davart la dolur!

Ed el ha ditg: Vossa dolur è il rumper il vasch che circumdescha voss’enclegientscha.

Sco ch’il cros sto rumper, sinaquai che ses cor sentia il sulegl, stuais er vus sentir la dolur.

Fiss voss cor abel d’adina puspè sa smirvegliar dals miraculs quotidians da la vita, alura na paress er la dolur betg main miraculusa ch’il plaschair.

Vus acceptassas las stagiuns da voss cor, sco che vus avais acceptà las stagiuns da voss funs.

Vus supportassas cun calma l’enviern da voss quità. Bler da vossa dolur è sez elegì.

Igl è quai la medischina amara, cun la quala il medi en vus guarescha voss jau malsaun.

As fidai da quest medi e prendai la medischina ch’el as prescriva, taschì e sajas senza quitads!

Pertge che ses maun – as para quel er grev e dir – vegn dirigì dal maun miaivel da l’invisibel.

Ed il bitger ch’el as tanscha – schebain che quel as brischa ils lefs –, è vegnì furmà da l’arschiglia ch’il grond vaschler bogna cun sias larmas sontgas.


Da l’enconuschientscha da sasez

In um ha supplitgà: Pleda tar nus da l’enconuschientscha da sasez!

Ed el ha ditg: Voss cors enconuschan senza pronunziar ils misteris dals dis e da las notgs.

Ma vossas ureglias han brama dals tuns da la savida en voss cors.

Vus vulais savair en pleds quai che vus savevas en il zuppà.

Vus vulais tutgar il corp niv da voss siemis cun voss dets.

E quai è bun uschia!

La funtauna zuppada da voss’olma duaja muntar e sa svidar sgargugliant en la mar.

Ed il stgazi en voss profund infinit vul esser vesaivel per voss egls. Ma na pasai voss stgazis zuppads betg cun la stadaira!

E na sondai las profunditads da vossa savida betg cun la corda dal plumin!

Pertge ch’il jau è ina mar senza mesira e senza cunfins.

Na schai betg: Jau hai chattà la vardad, schai plitost: Jau hai chattà ina vardad.

Na schai betg: Jau hai chattà la senda da l’olma, schai plitost: Jau hai chattà mi’olma chaminond sin mia senda.

Pertge che l’olma chamina sin tut las vias.

L’olma na sa mova betg sin in traject e na crescha betg sco ina channa.

L’olma sa sviluppa plitost sc’ina flur da lotos or da nundumbraivels petals.


Da l’instruir

Alura ha in magister supplitgà: Pleda tar nus davart l’instruir!

Ed el ha ditg: Nagin n’as po revelar insatge che na cupida betg gia inconscient en vossa savida.

Il magister che va enturn cun ses scolars en la sumbriva dal tempel n’als regala betg sia sabientscha, mabain sia cretta e si’amur.

È el propi sabi, n’as envida el betg d’entrar en la chasa da sia sabientscha, mabain as maina a la sava da voss agen spiert.

L’astronom as po communitgar sia chapientscha da l’univers, ma n’as po betg dar sia chapientscha.

Il musicist as po sunar avant il ritmus da l’univers, ma el n’è betg bun d’as dar in’ureglia che auda quest ritmus ed er betg d’as dar ina vusch ch’è buna d’al reproducir.

E tgi ch’è versà en la scienza da las cifras, as po rapportar dal mund dals pais e da las mesiras, ma el n’as po betg manar en lur reginavel.

Pertge che la visiun d’in uman n’empresta sias alas a nagin auter.

E sco che mintgin da vus è persul en la savida da Dieu, sto mintgin er esser persul en sia savida davart Dieu ed en sia chapientscha da la terra.


Da l’amicizia

In giuven ha dumandà: Pleda tar nus davart l’amicizia!

Ed el ha ditg: Voss ami è la resposta sin voss basegns.

El è il champ sin il qual vus semnais cun amur e racoltais cun engraziaivladad.

El è vossa maisa e vossa fuaina.

Pertge che vus vegnis tar el cun vossa fom e tschertgais pasch tar el.

Sche voss ami discurra avertamain cun vus, n’hajas ni tema dal ‹na› da voss’opiniun, ni tegnai enavos voss ‹gea›!

E cur ch’el tascha, na duaja voss cor betg chalar da tadlar sin ses cor.

Pertge ch’en l’amicizia naschan e vegnan tut ils patratgs, giavischs ed aspectativas partids senza pleds – e cun in plaschair che na spetga nagin applaus.

E sche vus avais da prender cumià da l’ami, sche na sajas betg trists; pertge che quai che vus stimais il pli fitg vi dad el, vegn a resortir pli cler en si’absenza, gist tuttina sco che la muntogna cumpara a l’alpinist a moda pli clera en la planira.

E na possia voss’amicizia suandar nagin’autra mira che d’approfundar il spiert.

Pertge che l’amur che tschertga insatge auter che da revelar ses agen misteri, n’è nagin’amur, mabain ina rait bittada ora, cun la quala ins tschiffa be rauba malnizzaivla e senza valur.

Laschai vegnir tiers a voss ami be il meglier!

E sch’el emprenda a conuscher la mar bassa da voss fluss e refluss, sch’al laschai er sentir vossa mar auta!

U tge ami fiss el, sche vus al visitassas be per mazzar il temp.

Al giai plitost a visitar per parter in cun l’auter il temp!

Pertge che l’ami è qua per recuperar vossa mancanza, betg per emplenir vossa videzza.

E possia la dultschezza da l’amicizia vegnir cumplettadad tras il rir e plaschairs partids!

Pertge ch’en il ruschè da las pitschnas chaussas chatta il cor sia damaun e ses refrestg.


Dal discurrer

Ed in erudit ha supplitgà: Pleda tar nus davart il discurrer!

Ed el ha ditg: Vus discurris cur che vus chalais d’esser en pasch cun voss patratgs.

Cur che vus n’essas betg pli buns da restar en la solitariadad da voss cor, vivais vus en voss lefs, ed en ils pleds chattais vus distracziun e passatemp.

En blers da voss discurs vegn il pensar pli u main destruì. Pertge ch’il patratg è in utschè en il vast spazi; en ina chabgia da pleds po el bain rasar or sias alas, ma betg sgular.

Tranter vus datti baininqual che tschertga la cumpagnia dals tschantschus, per tema d’esser persul.

Il silenzi da la solitariadad scuvra a l’egliada da quella ses jau niv, dal qual ella emprova da mitschar.

Ed i dat intgins che discurran senza savida ed intenziun e che reveleschan en lur pleds ina vardad ch’els n’èn sezs betg buns da chapir.

Auters han la vardad en lur intern, ma n’èn betg buns da la tschiffar en pleds.

En il pèz da quests umans abita il spiert en vibraziuns armonicas.

E scuntrais vus sin via u sin la plazza da martgà voss ami, sche duaja il spert en vus muventar voss lefs e guidar vossa lieunga!

Laschai discurrer la vusch en vossa vusch tar l’ureglia da si’ureglia!


Pertge che si’olma vegn a conservar la vardad da voss cor sco il gust d’in vin, vi dal qual ins sa regorda anc ditg;

er cur ch’ins ha emblidà la colur dal vin ed il bitger n’è betg pli avant maun.


Dal temp

In astronom ha dumandà: Magister, co statti cun il temp?

Ed el ha respundì: Vus vulais mesirar il temp, il temp senza mesira e senza fin.

Tenor las uras e las stagiuns vulais vus drizzar or vossa vita – e schizunt voss spiert.

Vus vulais far dal temp in current, a la riva dal qual vus als stabilids per al guardar a passar sperasvi.

Ma l’atemporal en vus è conscient da l’atemporalitad da vossa vita.

El sa che l’ier è be la memoria dad oz ed il damaun be ses siemi.

E quai che sauta e ponderescha en vus, sa trategna anc adina entaifer ils cunfins da lez emprim mument ch’ha sternì las stailas en l’univers.

Tgi da vus na senta betg che la pussanza da l’amur n’enconuscha nagins cunfins?

E tuttina, tgi na senta betg che si’amur senza cunfins è serrada a l’intern da sia creatira e na sa mova betg d’in patratg d’amur a l’auter e d’in’ovra d’amur a l’autra?

E n’è il temp betg nundividì ed immovibel sco l’amur?

Ma sche vus stuais mesirar il temp en stagiuns, alura laschai enserrar mintga stagiun tut las autras!

Laschai circumdar l’oz il passà cun regurdientschas e l’avegnir cun brama!


Dal bun e dal mal

Ed in dals patriarcs da la citad ha supplitgà: Pleda tar nus davart il bun ed il mal!

Ed el ha ditg: Dal bun sai jau discurrer, ma betg dal mal. Tge è il mal numnadamain auter che bun marterisà da fom e said?

Pelvaira, sch’il bun è fomentà, tschertga el schizunt en taunas stgiras suenter nutriment; e sch’el ha said, stizza el sia said schizunt vi dad auas mortas.

Vus essas buns, sche vus essas en armonia cun vus sezs.

Ma sche vus n’essas betg en armonia cun vus sezs, n’essas vus per quai anc betg nauschs.

Pertge ch’ina chasa en dischuniun n’è anc nagina tauna da brigants; ella è be ina chasa en dischuniun.

Ina nav senza timun po errar tranter inslas privlusas senza sfundrar sin il fund da la mar.

Vus essas buns, sche vus as sfadiais da dar da vus sezs.

Ma vus n’essas betg nauschs, sche vus tschertgais voss gudogn.

Tschertgais vus voss gudogn, essas vus sco ina ragisch che sa tegna ferm vi da la terra e tschitscha vi da ses pez.

Franc na duess il fritg betg dir a la ragisch: Sajas sco jau, uschè madir e plain, e parta or tia ritgezza!

Pertge che per il fritg è il dir ina necessitad, tuttina sco ch’il retschaiver è ina necessitad per la ragisch.

Vus essas buns, sche vus essas dal tuttafatg alerts en voss pleds.

Ma vus n’essas betg nauschs, sche vus cupidais, entant che vossa lieunga sbarbutta nunponderadamain.

Pertge che er in pled plain interrupziuns po rinforzar vossa lieunga flaivla.

Vus essas buns, sche vus persequitais vossa finamira cun pass franc e curaschus.

Ma vus n’essas betg nauschs, sche vus as avischinais a vossa finamira zoppegiant.

Pertge che er ils zops na van betg enavos.

Vus ferms e svelts, faschai attenziun da betg zoppegiar davant il zop e da considerar quai sco amiaivladad!

Vus essas buns en blers reguards; e vus n’essas betg nauschs, sche vus n’essas betg bun, mabain be tardivant e lass.

Donn ch’il tschierv na po betg mussar a la tartaruga sveltezza!

En vossa brama suenter voss jau pli grond sa chatta voss esser bun; e questa brama viva en vus tuts.

Ma en intgins da vus è ella in current furius che sa bitta cun tutta forza en la mar, manond cun sai ils misteris da las collinas e las chanzuns dal guaud.

En auters percunter è la brama sco in aualet che sa perda en chantuns e carauns avant che cuntanscher la riva.

Ma quel che brama bler, na di betg a quel che brama pauc: Pertge es ti uschè plaun e targlinant?

Pertge che quel ch’è propi bun na dumonda betg il niv: Nua è tes vestgì? E la persuna senza tetg: Tge è capità cun tia chasa?


Da l’urar

Ed ina sacerdota ha supplitgà: Pleda tar nus davart l’urar!

Ed el ha ditg: Vus urais en voss basegns e vossas miserias; possias vus er urar en la ritgezza da voss plaschair ed en ils dis da la surabundanza.

Tge è l’uraziun auter che l’extensiun da voss jau en l’eter vivent.

Sche vus, per vossa consolaziun, spundais en l’univers il stgir en vus, duessas vus er laschar currer per voss plaschair l’aurora da voss cor.

E sche vus essas be buns da bragir cur che voss’olma as envida d’urar, alura duess ella – malgrà vossas larmas – animar vus d’urar fin che vus riais.

Sche vus riais, as auzais vus en l’univers per as scuntrar cun quels che uran a medem temp ed ils quals vus na pudais entupar nagliur auter che en l’uraziun.

Possian voss muments en quest tempel invisibel esser segnads da pur intgant e da dultscha communicaziun!

Ma duessas vus entrar en quest tempel be per rugar, alura na vegnis vus betg recepids.

E sche vus entrais en el per as abassar, na vegnis vus betg a vegnir auzads.

I basta d’entrar en il tempel invisibel.

Jau n’as poss betg instruir cun tge pleds che vus duais urar.

Dieu na taidla betg sin voss pleds – nun ch’el als pronunzia sez tras voss lefs.

Er l’uraziun da las mars, dals guauds e da las muntognas n’as poss jau betg mussar.

Vus però, uffants da las muntognas, dals guauds e da las mars, vus vegnis a chattar lur uraziuns en voss cors.

E sche vus tadlais en il silenzi da la notg lur taschair, als vegnis vus ad udir a discurrer:

Noss Dieu, ti ch’es noss jau cun alas;

tia voluntad en nus èsi che vul;

tes giavisch en nus èsi che giavischa;

tia forza en nus transfurma nossas notgs, ch’èn tias, en dis ch’èn medemamain tes.

Nus na ta duvrain rugar per nagut, pertge che ti enconuschas noss basegns, anc avant ch’els naschan en nus.

Tai sulet duvrain nus; e cun dar a nus dapli da tai, das ti a nus tut.


Dal plaschair sensual

Alura è vegnì enavant in eremit che vegniva ina giada ad onn en la citad ed ha rugà: Pleda tar nus davart il plaschair sensual!

Ed el ha ditg: Il plaschair sensual è ina chanzun da la libertad, ma betg la libertad.

El è la flur da voss giavischs, ma betg lur fritg.

El è profunditad en tschertga d’autezza, ma el n’èn ni profunditad ni autezza.

El è enserrà en ina chabgia ed emprova da sgular ad aut.

Ma el na cumpiglia betg l’entir spazi.

Pelvaira, il plaschair sensual è ina chanzun da la libertad.

Jau as udiva gugent a chantar quella da tut cor, ma durant chantar na duessas vus betg perder voss cor.

Inqual da vossa glieud giuvna tschertga il plaschair sensual sco sche quel fiss tut, ed els vegnan crititgads e condemnads pervi da quai.

Jau ni crititgass ni condemnass els, mabain als laschass tschertgar.

Els vegnan a tschertgar il plaschair, ma ella na vegn betg ad esser persula.

Pertge ch’ella ha set soras, e la pli pitschna dad ellas surpassa il plaschair sensual areguard bellezza.

N’avais vus betg udì da l’um ch’ha chavà en la terra suenter ragischs ed ha chattà in stgazi.

Intgins pli vegls tranter vus sa regordan cun displaschair da lur plaschairs sensuals, sco sche quels fissan malfatgs commess en l’aivrezza.

Ma displaschair è turblaziun dal spiert e betg puniziun.

I fiss meglier sch’els sa regurdassan da quels cun plaschair, sco ch’ins sa regorda d’ina racolta da stad.

Ma sche lur displaschair als consolescha, sch’als laschai questa consolaziun!

Auters tranter vus èn ni giuvens avunda per tschertgar ni vegls avunda per sa regurdar.

Ed en lur tema dal tschertgar e dal sa regurdar guntgeschan els tut plaschair sensual per ni spretschar ni offender il spiert.

E schizunt en la renunzia chattan els plaschair.

Uschia chattan er els in stgazi, er sch’els chavan be cun mauns tremblants suenter ragischs.

Ma schai a mai, tgi è bun d’offender il spiert?

Violescha la luschaina il silenzi da la notg u il bau-glisch la glisch da las stailas? Engrevgescha vossa flomma u voss fim il vent?

Cartais vus ch’il spiert saja in’aua quieta, la quala vus pudais metter en moviment cun voss fist?

Cun as serrar envers in plaschair, spustais vus savens be il desideri en ils anguls stgirs da voss esser.

E tgi sa sche quai che vegn laschà star oz na spetga betg sin damaun?

Voss corp enconuscha sia ierta e ses basegns giustifitgads ed el na vul betg vegnir privà da quai.

Voss corp è l’arpa da voss’olma; i dependa da vus da rabitschar or melodias dultschas u tuns confus.

Vus as dumandais uss: Co duain nus distinguer il bun en nossas quaidas da quai che n’è betg bun?

Giai or sin la prada; vus vegnis a vesair ch’igl è per l’avieul in plaschair da rimnar il mel da las flurs. In plaschair tuttina grond èsi per la flur, da surlaschar a l’avieul ses mel.

Per l’avieul è la flur numnadamain ina funtauna da la vita.

E per la flur è l’avieul in ambassadur da l’amur.

Per omadus, per l’avieul e per la flur, è il dar e retschaiver ils plaschairs sensuals a medem temp basegn ed extasa.

Glieud dad Orphalese, sajas en voss desideri sco flurs ed avieuls!


Da la bellezza

Ed in poet è vegnì enavant ed ha supplitgà: Pleda tar nus davart la bellezza!

Ed el ha ditg: Nua duessas vus tschertgar la bellezza, e co duessas vus chattar ella, sch’ella na fiss betg sezza vossa passida e voss mussavia!

E co pudessas vus discurrer dad ella, sch’ella na tessess betg sezza voss pleds!

Ils trumpads e vulnerads din: La bellezza è buna e miaivla. Sco ina mamma sa mova ella tranter nus – in pau schenada pervi da sia maiestusadad.

Ils passiunads respundan: La bellezza è plain pussanza e sgarschur!

Sco in stemprà fa ella stremblir la terra sut nus ed il tschiel sur nus!

Ils stanchels e fiacs vulan savair: Bellezza è in scutinar miaivel en noss spiert.

Sia vusch s’adattescha a noss taschair sco ina brausla glisch che trembla per tema da la sumbriva.

Ils agitads pretendan: Nus l’avain udì a clamar en la muntogna.

E ses clamar era accumpagnà dal pitgar da chalzers-chaval, dal sgulatschar dad alas e da l’urlar da liun.

La notg han ditg ils guardians da la citad: La bellezza vegn a cumparair cun l’aurora en l’ost.

Ed ils lavurants e viandants han ditg da mezdi: Nus avain vis co ch’ella s’enclinava sur la terra or da las fanestras dal cotschen da la saira.

L’enviern han ditg ils ennavads: Ella vegn a vegnir cun la primavaira e siglir da collina tar collina.

Ed ils medunzs han ditg en la chalur da la stad: Nus l’avain vis a sautar cun la feglia d’atun e floccas da naiv ornavan lur chavels.

Tut quai avais vus ditg davart la bellezza.

En vardad n’avais vus betg discurrì dad ella, mabain da voss basegns nuncuntentads.

Ma bellezza n’è nagin basegn, mabain extasa.

Ella n’è nagina bucca ch’ha said e nagin maun vid stendì or.

Ella è plitost in cor ch’ha piglià fieu ed in’olma intgantada.

Ella n’è ni il maletg che vus vulais vesair, ni la chanzun che vus vulais udir.

Ella è plitost in maletg che vus vesais, malgrà che voss egls èn serrads, ed ina chanzun che vus udis, malgrà che vossas ureglias èn stuppadas. Ella è ni il suc en scorsa plain sfessas, ni in’ala pendida vi d’ina grifla.

Ella è plitost in curtin che flurescha adina, ed ina rotscha anghels en sgol cuntinuant.

Glieud dad Orphalese, bellezza è vita cur che quella scuvra sia fatscha sontga.

Ma vus essas la vita, e vus essas il vel.

Bellezza è eternitad che sa contempla en il spievel.

Ma vus essas l’eternitad, e vus essas il spievel.


Da la religiun

In vegl sacerdot ha supplitgà: Pleda tar nus davart la religiun!

Ed el ha respundì: Hai jau discurrì oz insacura d’insatge auter?

N’èn betg tuttas ovras e tutta contemplaziun religiun?

E n’è ella betg a medem temp ni ovra ni contemplaziun, mabain miracul e smirvegl che creschan d’in cuntin or da l’olma, er durant ch’ils mauns stgalpran il crap u fan ir il taler.

Tgi po sparter sia cretta da sias ovras u sia fidanza da si’occupaziun?

Tgi po rasar or sias uras davant sai e dir: Quai è per Dieu e quai per mai u quai è per mi’olma e quai per mes corp.

Tut vossas uras èn alas che sgulatschan tras il spazi – da jau tar jau.

Tgi che porta sia morala be sco vestgì da festa, faschess meglier da restar niv.

Vent e sulegl na vegnan betg a perfurar sia pel.

E tgi che s’orientescha en sia conduita tenor ductrinas moralas, serra ses utschè chantadur en ina chabgia.

La pli bella e pli libra chanzun na resuna betg davos giatters e fildarom.

Tgi ch’è da l’avis ch’il servetsch divin saja ina fanestra ch’ins po avrir e serrar sco ch’ins vul, n’è betg anc entrà en la chasa da si’olma, las fanestras da la quala stattan avertas d’aurora tar aurora.

Vossa vita da mintgadi è voss tempel e vossa religiun.

Adina cur che vus entrais en quel, prendai cun vus tut quai che tutga tar vus:

Prendai cun vus l’arader e la mazza, il martè e la lauta!

Chaussas che vus avais stgaffì or da necessitad u per plaschair.

Pertge ch’en vossa pietusadad na pudais vus betg as auzar sur vossas prestaziuns e betg crudar pli bass che fin a voss desdir.

E prendai tut ils umans cun vus!

En aduraziun na pudais vus betg sgular pli aut che lur speranzas e crudar pli bass che lur desperaziun.

E sche vus vulais arrivar a l’enconuschientscha da Dieu, na crajai betg da pudair schliar il nuf!

Guardai plitost enturn vus, e vus vegnis a vesair co ch’el gioga cun voss uffants.

Guardai siador en l’univers e vus vegnis a vesair ad ir el en ils nivels, co ch’el stenda or sia bratscha en il chametg e descenda en la plievgia.

Vus vegnis a vesair co ch’el ri en las flurs, munta ed as salida or da las plantas.


Da la mort

Alura ha ditg al-Mitra: Nus ta vulain uss supplitgar da discurrer da la mort!

Ed el ha ditg: Vus vulais enconuscher il misteri da la mort.

Co vulais vus enconuscher quel, sche vus n’al tschertgais betg en il cor da la vita?

La tschuetta, da la quala ils egls che vesan da notg èn tschorvs durant il di, n’è betg abla da scuvrir il misteri da la glisch.

Sche vus vulais propi contemplar il spiert da la mort, alura avri voss cors dal tuttafatg al corp da la vita!

Pertge che vita e mort èn in’unitad, sco ch’il flum e la mar èn in’unitad.

En la profunditad da voss sperar e giavischar giascha vossa savida implicita da l’auter mund.

E sumegliant al sem che siemia sut la naiv, siemia voss cor da la primavaira.

As fidai da voss siemis, pertge ch’els as mussan la porta tar l’eternitad.


Vossa tema da la mort è be il tremblar dal pastur, cur che quel stat davant il retg ch’al metta si il maun sco segn da sia stima.

N’è quest pastur betg sut ses tremblar plain plaschair pervi dal segn dal retg ch’el porta?

Ed è el pervi da quai main conscient da ses tremblar?

Tge munta murir auter che da star niv en il vent e da luar en il sulegl?


E tge munta il flad che stat airi auter che sia liberaziun dal fluss e refluss senza paus, per s’auzar e sa derasar e tschertgar senza impediment Dieu.

Be sche vus bavais dal flum dal silenzi, vegnis vus per propi a chantar;

pir cur che vus avais cuntanschì la tschima, vegnis vus per propi a cumenzar a raiver.

E pir cur che la terra ha pretendì enavos vossa membra, vegnis vus per propi a sautar.


Il cumià
[edit]

Uss eri vegnì saira.

E la profeta al-Mitra ha ditg: Benedì saja quest di e quest lieu e tes spiert ch’ha discurrì cun nus.

El ha respundì: Sun jau stà quel ch’ha discurrì? Na sun jau betg er stà in auditur?

Alura è el ì dals stgalims dal tempel giu, e tuts al èn suandads. El ha cuntanschì sia nav ed è sa trategnì sin la punt.

Da là anora è el anc sa vieut ina giada a la fulla ed ha ditg:

Glieud dad Orphalese, il vent ma cumonda d’as bandunar. Jau sun main en prescha ch’il vent; ma stoss uss partir.

Nus viandants che tschertgain adina la via pli solitaria, nus na cumenzain nagin di, nua che nus avain bandunà il precedent; e nagin’aurora n’as scuntra là, nua che la rendida dal sulegl ans ha bandunà.

Schizunt cur che la terra dorma, essan nus en viadi.

Nus essan ils sems d’ina planta perenna; en la madirezza e ritgezza dal cor vegnin nus surlaschadas al vent ch’ans derasa.

Curts èn stads mes dis en voss mez, ed anc pli curts ils pleds che jau hai drizzà a vus.

Ma duess mia vusch tschessar en voss’ureglia e mi’amur sblatgir en vossa regurdientscha, alura vegn jau a returnar.

Ed jau vegn a discurrer tar vus cun cor pli ritg e cun lefs ch’èn pli obedaivels al spiert.

Gea, jau vegn a returnar cun la mar auta.

Er sche la mort ma zuppenta ed il grond silenzi m’enzuglia, vegn jau tuttina puspè a tschertgar vossa chapientscha.

Ed jau na vegn betg a tschertgar adumbatten.

Sch’insatge da quai che jau hai ditg è vair, vegn questa vardad a sa revelar cun vusch pli clera e cun pleds che correspundan meglier a voss pensar.

Jau part cun il vent, glieud dad Orphalese; ma betg en il vid va mes viadi.

E n’ha quest di betg accumplì voss basegns e mi’amur, sche duaja el figurar sco empermischun per in auter di.

Ils basegns da l’uman sa midan, betg però si’amur, ed er betg il giavisch che quest’amur cuntentia ses basegns.

Sappias pia che jau vegn a returnar or dal pli grond silenzi.

La tschajera che sa schlia cun l’aurora e cuvra cun ruschè funs e pradas vegn a s’auzar, a sa condensar a nivels e puspè a crudar sco plievgia.

Jau na sun betg stà bler auter che la tschajera.

En il silenzi da la notg sun jau ì tras vossas vias e mes spiert è sa trategnì en vossas chasas.

Voss battacor ha chattà in eco en mes cor, voss flad ha tutgà mia fatscha ed jau as hai enconuschì tuts.

Gea, voss plaschairs e voss patir hai jau enconuschì, ed ils siemis da voss sien eran mes siemis.

Savens era jau tranter vus sco in lai tranter muntognas.

En mai sa reflectavan vossas tschimas, vossas spundas stippas e las scossas da voss patratgs e giavischs che passavan sperasvi.

Ed a mias rivas silenziusas è arrivà – sco torrents – il rir da voss uffants e – sco flums – la brama da voss giuvenils.

Cur che quests torrents e flums han cuntanschì mes intern, han els cuntinuà da chantar.

Ed insatge m’ha cuntanschì ch’è pli dultsch ch’il rir e pli grond che la brama.

Igl è stà l’infinit en vus;

l’uman universal, en il qual vus essas tuts nagut auter che cellas e lioms.

Mesirà vi da ses chant, è voss chantar nagut auter ch’in spluntar mit.

En el, che cumpiglia tut, essas er vus universals.

E cun contemplar el, hai jau vis vus ed amà vus.

Tge extensiun pudess avair in’amur che na sa chattass betg en il spazi universal?

Tge visiuns, spetgas e presumziuns pudessan s’auzar pli ad aut?

L’uman universal en vus è sco in immens ruver plain flurs dal mailer.

Sia forza als lia via da la terra, sia savur as auza en il cosmos ed en sia durabladad essas vus immortals.

A vus èsi vegnì ditg che vus sajas – sco tar ina chadaina – uschè flaivel sco voss pli flaivel anè.

Ma quai è be la mesa vardad. Vus essas er uschè ferms sco voss pli ferm anè.

D’as giuditgar tenor vossa pli pitschn’ovra, vuless dir da giuditgar la pussanza da la mar a basa da la tenerezza da sia stgima.

D’as giuditgar tenor vossas negligientschas, vuless dir da renfatschar a las stagiuns lur inconstanza.

Pelvaira, vus essas sumegliants a la mar.

E spetgan er a vossas rivas navs bain fermadas sin la mar auta, sche na pudais vus tuttina betg accelerar la mar auta.

Ed er las stagiuns sumegliais vus.

Snegais vus er durant voss enviern vossa primavaira, sche ruaussa quella tuttina en vus, riend plain sien – senza sa sentir offendida.

Na crajai betg che jau as raquintia tut quai, per che vus dias in a l’auter: El ans ha ludà ed ha be vis dal bun en nus.

Jau met be en pleds quai che vus savais en voss pli profund intern.

E tge è ina savida messa en pleds, auter ch’ina sumbriva da la savida senza pleds?

Voss patratgs e mes pleds èn undas d’ina memoria sigillada, en la quala è nudada noss ier,

gist tuttina sco dis daditg vargads, cur che la terra n’enconuscheva ni nus ni sasezza,

e las notgs passadas, cur che regiva sin terra caos.

Sabis èn vegnids tar vus ed as han regalà da lur sabientscha. Jau però sun vegnì per ma laschar regalar da vossa sabientscha.

E guardai, jau hai chattà insatge ch’è pli grond che sabientscha:

En vus arda in spiert che sa derasa adina pli fitg, entant che vus – betg percepind si’expansiun – planschais il sflurir da voss dis.

Be la vita che tschertga la vita en il corp, ha tema da la fossa.

Qua na datti naginas fossas.

Questas muntognas e questas vals èn tgina ed aissa da sigl.

Adina cur che vus passais sperasvi il toc terra, nua che vus avais sepulì voss antenats, guardai bain, e vus vegnis a vesair vus e voss uffants a sautar maun en maun.

Gea, savens essas vus alleghers senza savair quai.


Auters èn vegnids tar vus, drizzond a vossa fidanza empermischuns dad aur; voss cuntraregal ha be consistì da ritgezza, pussanza e gloria.

Jau as hai dà damain ch’in empermischun, e tuttina essas vus stads pli generus envers mai.

Vus m’avais dà mia said pli profunda suenter vita.

E franc na datti nagin pli grond regal per in uman che quel che transfurma tut sias finamiras en lefs plain said e sia vita en ina funtauna sgarguglianta.

Ed en quai consista mi’onur e mia remuneraziun:

Adina cur che jau vegn tar questa funtauna a baiver, chat jau l’aua viventa sezza ad avair said.

E durant che jau la baiv, baiva ella mai.

Intgins da vus m’han tegnì per memia losch e memia timid per acceptar regals.

Pelvaira sun jau memia losch per retschaiver ina paja – ma betg per acceptar regals.

Ed hai jau er preferì da ma fortifitgar vi da coclas en las muntognas, entant che vus m’avevas envidà a vossas maisas,

e durmiva jau en l’avanthalla dal tempel, entant che vus ma vulevas dar alloschi,

sche eri tuttina voss quità plain affecziun per mes dis e mias notgs che ma dultschiva la vivonda en bucca e ch’enritgiva mia sien cun visiuns.


Il pli fitg as benedesch jau per il suandant:

che vus dais bler, senza savair quai.

Pelvaira, l’amiaivlezza che guarda sasezza en il spievel, daventa crap.

E la bun’ovra che dat a sasezza nums glorifitgants, è la mamma da la smaladicziun.

Intgins da vus m’han considerà sco inaccessibel ed inamurà en mia solitariadad.

Vus schevas: El sa cusseglia cun las plantas dal guaud – betg cun ils umans.

El sesa sulet sin la tschima da la muntogna e guarda giu sin nossas citads.

Igl è vair che jau sun raivì sin las muntognas e viandà en regiuns lontanas.

Co as dueva jau vesair uschiglio, sche betg or da grond’autezza ed or da gronda distanza?

E co pon ins propi esser datiers, sch’ins n’è betg lontan?

Intgins da vus m’han crititgà senza pleds ed els schevan:

Ester, ester, amatur d’autezzas nuncuntanschiblas, pertge ta trategnas sisum la muntogna, nua che evlas construeschan lur gnieus?

Pertge tschertgas ti il nuncuntanschibel?

Tge stemprads vuls ti tschiffar en tes gnieu? E tge utschels da nivels vuls ti chatschar vi dal tschiel?

Ve e sajas in da nus!

Descenda! Dosta tia fom vi da noss paun e tia said vi da noss vin!

Uschia discurrivan els en la solitariadad da lur olmas.

Ma fiss lur solitariadad stada pli profunda, avessan els savì che jau na tschertgava nagut auter ch’il misteri da voss plaschair e quitads.

Jau fascheva be chatscha sin voss jau pli grond che sgulatschava vi dal tschiel.

Ed il chatschader era a medem temp il chatschà; pertge che bleras da mias frizzas bandunavan mes artg avend en mira mes agen pèz.

Ed il sgulant era er il ruschnant; pertge che en quel mument che jau rasava or mias alas en il sulegl, era lur sumbriva sin terra ina tartaruga.

Ed il cartent era a medem temp in dubitader; pertge che savens metteva jau mes det en mia plaja, sinaquai che mes crair en vus daventia pli ferm e mia savida sur da vus s’augmentia.

Cun questa cretta e cun questa savida as di jau:

Vus n’essas betg empraschunads en voss corp e betg serrads en en vossas chasas e curts.

Voss vair jau viva sur las muntognas e gira enturn cun il vent.

Voss jau n’è nagina creatira che sa ruschna en il sulegl per sa stgaudar u che chava taunas en il stgir per sa proteger.

El è il cuntrari ina creatira libra, in spiert che circumdescha la terra e sa mova en l’eter.

Èn quests pleds nunclers, na tschertgai betg suenter explicaziuns!

Nuncler e diffus è il cumenzament da tuttas chaussas – betg però lur fin.

Jau giavischass che vus as regurdassas da mai sco entschatta.

La vita e tut quai che viva vegn schendrà en la tschajera – betg en il cristal.

E tgisà, forsa è il cristal nagut auter che tschajera ch’è vegnida dira.

Veglias er as regurdar dal suandant, cur che vus pensais a mai:

Quai che para en vus il pli flaivel e confus, è il pli ferm e decidì.

N’èsi betg voss flad che tegna sidretg e rinforza vossa spina dorsala? E n’èsi betg in siemi, vi dal qual nagin na sa regorda pli, ch’ha construì vossa citad e creà tut quai che sa chatta en quella?

Pudessas vus be vesair las massas d’aua da quest flad, vus n’avessas betg pli egls per tut l’auter.

E pudessas vus udir il scutinar da quest siemi, na vulessas vus betg pli udir tut l’auter.

Ma vus na vesais betg e vus n’udis betg, e quai è bun uschia.

Il vel che cuvra voss egls vegn a vegnir scuvert dals mauns ch’al han tessì.

E l’arschiglia che staupa vossas ureglias vegn a vegnir perfurada dals dets che l’han furmà.

Vus vegnis a vesair;

e vus vegnis ad udir.

Ma vus vegnis ni a deplorar che vus essas stads tschorvs, ni a planscher che vus essas stads surds.

Pertge ch’il senn che sa zuppa davos tut las chaussas, as vegn a vegnir revelà lez di.

E vus vegnis a benedir la stgirezza gist tuttina sco che vus benedis la glisch.


Suenter avair ditg quai, ha el guardà enturn ed el ha vis il timunier sin la nav a guardar baud sin las velas, baud en il lontan.

Ed el ha ditg: Pazient, ordvart pazient è il timunier da mia nav.

Il vent va e las velas sgulatschan senza paus;

ed il timun vul vegnir muventà;

tuttina spetga el cun pazienza fin che jau taschel.

E quests marinars ch’han udì il clom da la vasta mar, er els m’han tadlà cun pazienza.

Uss na duain els però betg stuair spetgar pli ditg.

Jau sun pront.

Il current ha cuntanschì la mar, e puspè tegna la gronda mamma ses figl cunter il pèz.


Stai bain, glieud dad Orphalese!

Quest di è a fin.

El sa serra sur nus, sco che la gilgia da l’aua sa serra fin l’autra damaun.

Quai ch’el ha purtà sur da nus, vegnin nus a conservar en la memoria.

E sch’i na basta betg, vegnin nus puspè a vegnir ensemen e stender or ils mauns suenter il donatur.

N’emblidai betg che jau vegn a returnar tar vus!

Mo anc in pitschen mument, in curt ruaus sin il vent, ed in’autra dunna ma vegn a parturir.

Stai bain, glieud dad Orphalese e ti, temp da giuventetgna che jau hai passentà tar vus.

Pir ier essan nus ans entupads en il siemi.

Vus avais chantà per mai en mia solitariadad, ed jau hai erigì or da vossa brama ina tur en tschiel.

Ma uss è noss sien svanì, noss siemi è a fin, e l’aurora è gia passada.

Igl è mezdi; noss mez sien è sa sviluppà ad in cler bel di e nus stuain prender cumià.

Cur che nus ans scuntrain danovamain en la glisch fustga da la memoria, vegnin nus puspè a discurrer in cun l’auter, e vus ma vegnis a chantar ina chanzun pli profunda.

E cur che noss mauns sa scuntran en il siemi, vegnin nus a construir in’autra tur en tschiel.

Suenter avair ditg quai, ha el fatg segn als marinars, e dalunga han els auzà l’ancra, schlià las sugas ed èn partids vers ost.

Qua è s’auzà or da la fulla in sbratg sco or d’in pèz, è muntà tranter stgir e cler ed è sa svidà sur la mar sco in’immensa strasunada da fanfara.

Be al-Mitra ha guardà suenter a la nav senza dir pled, fin che la tschajera ha gì tschiffà quella.

E cur che la fulla è ida in ord l’auter, steva ella anc adina suletta a la riva, ed en ses cor è ella sa regurdada da ses pleds:

«Mo anc in pitschen mument, in curt ruaus sin il vent, ed in’autra dunna ma vegn a parturir.»