Historija serbskeho naroda/Młodym Serbam a Serbowkam

Młodym Serbam a Serbowkam. (Zawodne słowo.)

Běśe čas, w kotrymž naš narod wosrjedź Europy wobšěmu přestrěń wobsadźowaše, hdyž při Wódrje, Łobju, Solawje, Mohanje hač do Čorneho lěsa, Wółtawy (Fuldy) a Smolin jenož Słowjenjo wšitke kraje w swojej mocy dźeržachu. Tehdy wědźeše swět, zo w kraju, kotryž Romjenjo Germaniju (bratrowšćinu) pomjenowachu, dwaj narodaj přebywataj: při delnim Rheinje a Wezerje Němcy a k połodnju Słowjenjo, kotřiž dla swojeje mnohosće na wšelake wosebite ludy so dźělachu. Tehdy zjednoćowaše sěrbskosłowjanska rěč wšitkich bratrow po woběmaj brjohomaj Łobja sydlacych, tehdy rozlěhowaše so serbska pěseń šěroko na nawječormej stronje Solawy, po Durinkskich horach a po wodach Mohana, z wotkelž jeje wothłós hač do Rheina dolětowaše.

Tak běše před tysacom lět; nětko je wšitko hinak! Běhi časow njedowolichu našim prjedownikam sydlišća w swojej mocy wobkhować, kotrež bě jim Bóh něhdy přidźělił. Nětko je naša mała hromadka jenož zbytk wulkeho naroda. Ale městne pomniki a podawizny ludow swědča, zo je na šěrokich přestrěnjach, nětko wot Němcow zajatych, něhdy sydlił serbski lud, kotryž je tute ze swojej prócu z přirodźineho wobstawa pozběhnył, derje zwobdźěłał, ze žiwjenjom nadychnył, ale potom je wšelakich znatych přičinow dla z dźědźičneje zemje zestupił do khudoby, hidźenja a zastorčenja.

W nowišim času pak knježi přeswědčenje, zo swojeje narodnosće wurubjeny čłowjek často podłožk moralnosće pozhubjuje a zo wotnarodnjowane ludy nic jeno na rozwučenosći, ale tež na dobroměću woteběraju.

Tohodla je tež nětko přisłušnosć kóždeho česćowneho Serba, zo z nowa česć swojich prawótcow dobywa a zo z wuknjenjom a dźěłanjom hanjerjam serbskeje narodnosće njeprawosć jich porokow dopokaže.

Wam, młodźi Serbja a młode Serbowki! nastawa čestny nadawk, zo swój narod a swoju narodnosć dale zaškitujeće ze słowom a skutkom. Waša horliwosć njech so hišće rozmnoži z čitanjom tuteje historije, kotraž je z lubosće k Wam spisana a wudata. Ze spominanjom na skutki tych, kotřiž swój narod prjedy Was lubowachu, posylnjejće so za přichod we wótčinskej mysli, z kotrejž Handrij Zejleŕ jako młody Serb swojemu ludej na čas žiwjenja so poswjećejo praji (w 1. 1830):

 Ja twoje skrónje wěčnje ze zelenym
 Chcył wěncom, ludo mój, ći wobkhłódkować
 A tebje, wótcna serbska zemja, khować
 Pod zboža křidłom wěčnje rozšěrjenym.

 Mje twojej' ruki lubosć kolebaše;
 O złote hona, ja was wokošowach!
 Duž swjatu přisłušnosć sej w duši khowach,
 Zo płaću, štož mi lubosć podawaše.

 Štó dźakowny syn staršich domy rubi,
 Štó wótcow běłu hłowu směšić dawa,
 Štó prózdny do žni swojich honow hlada?

 Njech lubosći móc k bědźenju so zhubi,
 Puć zdobny, čestny je sej khodźić brała,
 Hač hwězdow raj — kónc słódkej' prócy žada!

W Pětrohrodźe, jutry 1884. W. Bogusławski.