He Potiki Mo Wharaurangi

by Te Rangitakoru

He Potiki Mo Wharaurangi  (17th century)  Te Rangitakoru

This is a nursery song written by Te Rangi-takoru, a chief of the Whanganui district, to introduce his daughter Whaurau-rangi and other youngsters to their people's mythical beliefs and ancestral stories. The story of Hau's long walk helps them remember the names and location of many places between Patea and Wairarapa.

A.
Taku potiki, e, ko Wharaurangi!
Ka rongo o tipuna,
ka maka mai ki au,
Maku, e hine, ma te huri e,
Ma te whakarongo ki te whita kōrero
Ko te whare tena,
i taia ai te Kahui-rongo, e
i pipiri ki te po.
Ngā toka whakaahu
o to korua kuku e,
O toku wawa’i, o taku rua pake
Ka wehea ko te tau, e.

Hoki mai, e hine, ki te ao marama!
Whakatu taua ki aku manu e,
Te tangata i patua e Te Tini o Tio,
Waiho nei ki a taua, e-e.

E hine aku, e tangi nei ki te kai
Me whakainu koe ki te wai e ngata.
Me whakangongo koe ki te wai ka rari;
Te mate o Tawhaki,
Whakaputa ki te toru,
ka 'ke' te kahu,
nga tiu-rangi, nga tiu-pakihi,
nga kapo-kai, e.

B.
Kimikimi noa ana ahau, e hine,
I to kunenga mai i Hawa-iki,
I te whakaringaringa,
i te whakawaewae,
I te whakakanohitanga
Ka manu, e hine, te waka i a Ruatea,
Ko Kura-haupo.
Ka iri mai taua i runga i a Ao-tea,
Ko te waka i a Turi.

Ka u mai taua te ngutu Whenua-kura;

Ka huaina te whare, ko Rangi-tawhi
Ka tiria mai te kumara;
Ka ruia mai te karaka
ki te tai ao nei.

Keria iho ko te punga tamawahine,
Ka riro i ngā tuahine,
i a Nonoko-uri, i a nonoko-tea.
Ko te here i runga ko te korohunga.

Kapua mai nei e Hau
ko te one ki tona ringa.
Ko te Tokotoko-o-Turoa
Ka whiti i te awa,
Ka nui ia, ko Whanga-nui;
Ka tiehutia te wai, ko Whangaehu;
Ka hinga te rakau, ko Turakina;
Ka tikeitia te waewae, Ko Rangitikei;
Ka tatu, e hine, Ko Manawa-tu;

Ka rorowhio ngā taringa,
ko Hokio.
Waiho nei te awa iti hei ingoa mona,
ko Ohau;
Taki-na te tokotoko, ko Otaki;
Ka mehameha, e hine, ko Wai-meha;
Ka ngahae ngā pi, ko Wai-kanae;

Ka tangi ko te mapu,
Ka tae atu ki a Wairaka,
Matapoutia, poua ki runga, poua ki raro,

Ka rarau e hine!

C.
Ka rarapa ngā kanohi, ko Wai-rarapa,
Te rarapatanga o to tipuna, e hine!
Ka mohiki te ao,
ko Te Pae-a-Whaitiri;

Kumea,
kia warea Kai-tangata
Ki waho ko te moana.
Hanga te paepae,
poua iho;
Te pou whakamaro o te ra,
ko Meremere.
Waiho te whānau te Punga o tona waka
Ko te Hau-mea, ko te Awhe-ma;
Kaati, ka whakamutu, e hine!