Ayey Ngkarte-Akerte/Genesis

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search

Below is the Eastern Arrernte translation of Genesis, the first book of the Old Testament. This version is only partially completed (books 1-30, 31-50 will be added soon).

Genesis[edit]

Ayeye Cain uthene Abel uthene-akerte
4
Yanhe ikwerenge-ntyele, Eve Adam-nge inteke re anteme ampe-akerte irremele. Urreke re ampe urreye akweke atnyeneke, Cain arritnye atniwemele. Kenhe Eve angkeke, “Atyinhe ampe akweke urreye inteke Ngkarte Akngerre-arle atyengenge anekenge.” 2 Kele imerte, re awethe ampe-akerte-irremele. Kele ampe urreye arrpenhe atnyeneke Abel arritnye anteme re atniwemele, re atyikwe Cain-kenhe.
Abel amangkemele akngerre-irremele, yepe-yepe arntarnte-aretyarte. Kenhe Cain amangkemele akngerre-irremele, re kartene mpwareke merne atherrke lyapelhe-iletyarte arlkwetyeke. 3 Kele arlte arrpenhele anteme Cain-ele merne kartene ikwerenhe-ngentyele akngetyeke Ngkarte renhe anthetyeke. 4 Kenhe Abel re akenhe kere akngetyeke Ngkarte renhe anthetyeke, re yepe-yepe akweke mwerre akngerre akngetyemele, rarle atweke-arle itemele. Re tyelke itemele, antere mwerre-arlke Ngkarte anthetyeke. Kenhe Ngkarte Abel-kenheke ante-arle akangkeke. 5 Kenhe Ngkarte Cain-eke akangketyakenhe, merne ikwerenhe ikwele-aremele. Kele imerte Cain ahele anthurre irreke, inngerre arrpenhe anthurre irremele, alhwarrpe anthurre irremele.
6 Kenhe Ngkartele Cain apayuthneke, “Unte-ame iwenhenge ahele-irreke? Iwenhenge-ame unte ahele-irremele inngerre arrpenhe anthurre irrerle-alheke? 7 Unte apeke arratye mpwarerlenge, Ayenge ngkwenge akangketyenhe. Kenhe unte apeke arratye mwerre mpwaretyakenhe, kele imerte arelhaye akurne-irreketyenge! Unte ilelhetyeke arne akurne areye mpwaretyale, arne akurne nhenge areye unte mpwaretyeke ahentye-anemele. Kenhe unte apeke akurne akwete mpwarerle-anemele kele akurne ngkwenge irretyenhenge.” Alakenhe rarle Ngkarte Cain-eke angkeke.
8 Kenhe Cain atyeye ikwerenhe Abel-eke angkeke, “Mpe, ilerne apmere arne artne-werne alherretyekaye!” Kele imerte ratherre arnperle-alherremele. Apmere akethele anerle-anerremele, Cain re atyeyikwe-werne ularre-irreke, renhe irrerlknge atwemele.
9 Kele urreke, Ngkarte apetyemele Cain apayuthneke, “Nthenhe-ame atyeye ngkwinhe Abel?”
Re apele angkirtnerlenge, “Yekwe! The atyeye atyinhe arntarnte-aretyakenhe. Yanhe-arle warrke atyinhe anetyakenhe. Tharle itelaretyakenhe re nthenhele-arle.”
10 Kenhe Ngkarte Cain-eke angkeke, “Iwenhenge-ame unte atyeye ngkwinheke akurne anthurre mpwareke? The alhwe atyeyangkwe-kenhe ahelheke-arleke areme. Alhwe ikwerenhe ahentye-arteke ahelhenge arlkerlenge Atyenge-werne. Alhwe yanhele Atyenge ilemele unte-arle atyeyangkwe irrerlknge atwekenge. 11 Kele lyete-ngentyele, The ngenhe artimperre-iweme. Unte atyeyangkwe irrerlknge atwerlenge, alhwe ikwerenhe ahelhele inteme. Alakenhe ikwerenge unte ahelhe atyete-ilemele tnyemele arne ngkernetyeke, itne uyarne lyapeme Tharle ahelhe akurnelhe-ileme ngkwenge-ketye. 12 Unte merne-akerte areye ngkwenge-arrpe lyapelhe-iletyeke arrangkwe anteme. Unte merne annge areye ahelheke ngkernetyenhe, kenhe itne akenhe merne-akerte irretyakenhe, arrangkwe. Unte atyengetye alhetyenhe, apmere arrpe-anenhe-werne anange-irreme, apmere ngkwinhe-kwenye anteme, ahelhe nhenhele-arle talkwe ware unthepe-arle-unthetyenhe.”
13 Kenhe Cain imerte Ngkarteke angkeke, “Nhenhe apele lterrke anthurre mpwaretyeke! Unte apeke piweme ayenge uyarne aneme. Atyenge-ame nthakenhe-irretyenhe? 14 Lyete unte ayenge ngkwengetye, apmere atyinhenge-arlke yerneme, Ngkwengele-arlenge anetyeke arrangkwe. The ahelhe uyarne atyete-ileme arne ngkernetyeke. Ayenge apmere-kwenye, ahelhele talkwe ware anteme untherle-anetyenhe ipenye-arteke. Kenhe angwenhele apeke ayenge aremele, re ayenge kele irrerlknge-ante ware atwetyenhe.”
15 Kenhe Ngkartele renhe ileke, “Arrangkweyaye! Artwe angwenhele apeke ngenhe irrerlknge atwemele, The ngkwenge artwe renhe-arlke, ikwere-artweye arrpenhe six-pele areye-arlke irrerlknge atwetyenhe.” Kenhe Ngkartele akenhe Cain-eke-arleke imperre uthneke, artwe arrpenhele renhe aremele irrerlknge atweketye.
16 Ikwerenge-ntyele Cain re akenhe Ngkarte-ngentyele imperle-alhemele apmere Eden-enge ikngerre-werne-atheke alheke apmere Nod ikwerele aneke.
Ayeye Cain-eke-artweye areye-akerte
17 Cain anewikwenge inteke-arle iperre ratherre ampe urreye akweke atnyenemele Enoch arritnye. Cain-ele warle atningke arteke apmere akngerrele, apmere yanhe renhe “Enoch” atniweke, alerikwe arritnye-arteke. 18 Kenhe Enoch amangkemele akngerre-irremele, anewe akemele, ratherre ampe urreye atnyeneke Irad arritnye antheke. Kenhe Irad amangkemele akngerre-irremele, anewe akemele, ratherre ampe urreye atnyeneke Mehujael arritnye antheke. Kenhe Mehujael amangkemele akngerre-irremele, anewe akemele, ratherre ampe urreye atnyeneke Methushael arritnye antheke. Kenhe Methushael amangkemele akngerre-irremele, anewe akemele, ratherre ampe urreye atnyeneke Lamech arritnye antheke.
19 Kenhe Lamech amangkemele akngerre-irremele, anewe atherre akemele. Anewe arrekwelenye Adah arritnye aneke. Anewe arrpenhe ikwerenhe Zillah arritnye aneke. 20 Anewe arrekwelenye Lamech-kenhele ampe urreye akweke atnyeneke Jabal arritnye antheke. Re amangkemele akngerre-irremele, rarle tyerrtye arrekwelenye ilthe akngerrele aneke-arle, pweleke atningke-arlke atnyeneke. 21 Kenhe Adah re akenhe ampe urreye arrpenhe atnyeneke, atyeye Jabal-eke. Jubal arritnye ikwerenhe aneke. Re amangkemele akngerre-irremele, rarle tyerrtye arrekwelenyele lyre-le flute ngkelhe-ngkelhe-iletyarte. Kenhe anewe Lamech-kenhe arrpenhe Zillah-ele ampe urreye atnyeneke Tubal-Cain arritnye antheke. Tubal-Cain amangkemele akngerre-irremele, re tool areye iron-ngentyele-arlke bronze-ngentyele-arlke mpwaretyarte. Kenhe Zillah-ele akenhe ampe marle atnyeneke, 22 Naamah arritnye antheke.
23 Arlte anyente Lamech-ele anewe ikwerenhe atherreke angkeke, “Adah uthene Zillah uthene ayenge mwantye awerle-anerraye, anewe atherre atyinhe ayenge lyete nhenhe awerle-anerraye! Artwe apmerrkele ayenge atweke ayenge akurne mpwaremele, tharle renhe irrerlknge atweke anteme. 24 Kele artwele apeke ayenge irrerlknge atwemere tharle artwe apmerrke nhenge atwekenge, kenhe Ngkartele akenhe atyenge artwe renhe atwetyenhe, ikwere-artweye arrpenhe 76-pele areye-arlke atwetyenhele. Mpwele itelareme, Ngkarte-arle angkekenge, artwe angwenhele-arle apeke Cain irrerlknge atwemele, re Cain-eke artwe renhe-arlke, ikwere-artweye arrpenhe 6-pele areye-arlke, irrerlknge atwetyenhe. Ayenge akwele Cain-enge akngerre awethe-ulkere.”
Adam uthene Eve uthenele ampe urreye arrpenhe atnyeneke
25 Adam uthene Eve uthenele ampe arrpenhe awethe atnyeneke. Ratherre ampe urreye anyente atnyeneke Seth arritnye antheke. Kenhe Eve akenhe angkeke, “Ngkartele ayenge ampe urreye arrpenhe antheke, tharle ampe arrpenhe atyenge Abel aparlpe-ilekenge, artwe nhenge Cain-ele irrerlknge atwekarlenge.” 26 Kenhe Seth akenhe amangkemele akngerre-irremele, anewe akemele, ratherre ampe urreye atnyeneke Enosh arritnye antheke. Nhenhe ikwerele-ureke tyerrtye areye Ngkarteke angketyeke-irreke.
Adam-eke-artweye areye-akerte
5
Ayeye nhenhe Adam-akerte, arritnye areye ampe ikwerenhe-akerte, ikwere-artweye arrpenhe ingkirreke-arlke-akerte. Lyetenyenge Ngkartele-arle nhenge tyerrtye areye mpwareke Re-arteke anetyeke. 2 Re urreye uthene marle uthene aknganeke, Re imerte ikwere-atherre arne mwerre areye mpwaremele, renhe-atherrenhe “tyerrtye areye” arritnye antheke.
3 Kenhe Adam re arrule akngerrele anekenge, year 130-pelenge re alere akweke atnyeneke Seth arritnye antheke. Seth amangkeke akngerre-irremele, anyikwe Adam-arteke re aneke. 4 Adam re year 800-pele awethe aneke. Kenhe Seth inteke-arle-iperre, Adam-ele ampe akweke arrpenhe atningke renhe anteme atnyeneke, marle uthene urreye uthene areye. 5 Re ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 930-peleke-atwetye re ilweke anteme.
6 Kenhe Seth re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 105-pelenge re alere akweke atnyeneke Enosh arritnye antheke. 7 Kenhe Seth re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 807-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 8 Kenhe re ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 912-peleke-atwetye re ilweke anteme.
9 Kenhe Enosh re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 90-pelenge re alere akweke atnyeneke Kenan arritnye antheke. 10 Kenhe Enosh re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 815-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 11 Kenhe Enosh ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 905-peleke-atwetye re ilweke anteme.
12 Kenhe Kenan re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 70-pelenge re alere akweke atnyeneke Mahalalel arritnye antheke. 13 Kenhe Kenan re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 840-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 14 Kenhe Kenan ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 910-peleke-atwetye re ilweke anteme.
15 Kenhe Mahalalel re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 65-pelenge re alere akweke atnyeneke Jared arritnye antheke. 16 Kenhe Mahalalel re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 830-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 17 Kenhe Mahalalel ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 895-peleke-atwetye re ilweke anteme.
18 Kenhe Jared re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 162-pelenge re alere akweke atnyeneke Enoch arritnye antheke. 19 Kenhe Jared re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 800-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 20 Kenhe Jared ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 962-peleke-atwetye re ilweke anteme.
21 Kenhe Enoch re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 65-pelenge re alere akweke atnyeneke Methuselah arritnye antheke. 22-24 Kele Enoch itethe akwete anerle-aneke, year 300-pele awetheke-atwetye, Methuselah inteke-arle iperrenge. Enoch atyewe mwerre Ngkarteke akwetethe ikwerenge anerle-aneke. Enoch itethe akwete aneke year 365-peleke-atwetye, kele arlte anyentele Ngkartele apele renhe iparrpe alkere akertne-werne-atheke akngeke. Re ilwetyakenhe, kenhe tyerrtye areyele akenhe renhe uyarne arerrirreke.
25 Kenhe Methuselah re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 187-pelenge re alere akweke atnyeneke Lamech arritnye antheke. 26 Kenhe Methuselah re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 782-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 27 Kenhe Methuselah ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 969-peleke-atwetye re ilweke anteme.
28 Kenhe Lamech re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke, year 182-pelenge re alere akweke atnyeneke. 29 Lamech alere ikwerenhe Noah arritnye atniweke. Re angkemele, “Ngkartele ahelhe nhenhe akurnelhe-ilekenge anwerne-arle arnterre anthurre urrkapewarreme merne arlkwerrirretyeke anwernenhe apurrkele-antherlenge. Kenhe Noah re akenhe anwernenhe mwantye-mwantye-iletyenhe anwerne-arle arnterre urrkapewarremenge.” 30 Kenhe Lamech re akenhe itethe akwete anthurre anerle-aneke year 595-pele awethe, re akwete ampe akweke atningke anteme atnyeneke. 31 Kenhe Lamech ampwe-irremele itethe akwete anerle-aneke, year 777-peleke-atwetye re ilweke anteme.
32 Kenhe artwe Noah rarle year 500-pele anekenge-ntyele, re alere urrpetye atnyeneke Shem, Ham, Japheth arritnye itnekenhe antheke.
Kwatye urewe akngerre akweke-ame-akweke-irreke uyerremele anteme
8
Ngkarte Noah ikwere alkngwirretyakenhe, ikwere-artweye areyeke-arlke kere arrpenhe ingkirrekeke-arlke ikwerele-arlenge boat akngerrele anerlte-anerlenge, itneke akwete itirremele. Kele Re rlke akngerre anthurre anteme yerneke, apmere arrpe-anenhele wernetyeke. Kenhe kwatye re akenhe akweke-arle-irrirtnerlenge. 2 Ngkartele marteke kwatye ahelhe-ngentyele-arle aterle-anetyame, Re kwatye akertne-ngentyele ingkirrenyeke marteke awethe urntetyeke arrangkwe anteme-arle. 3 Kenhe kwatye urewe akngerre-arle ahelhe arrpe-anenhele intetyame, re imerte mwantye akweke-ame-akweke-irreke. Arlte 150-pele iperre kwatye urewe re kele akweke anteme-irreke. 4 Atnyentye seven-pele uyerrenheke, arlte 17-enge, boat akngerre re kele apwerte akngerre akertnenyeke arrernelheke, apwerte antherrtye nhenge Ararat arritnyeke-arleke. 5 Kwatye re akwete akweke-ame-akweke-irrirtneke atnyentye arrpenhe urrpetyeke-atwetye. Kele imerte, apwerte akertnenye areyele arratintyemele.
6-7 Arlte arrpenhe 40-pelenge akarelheke-arle-iperre, Noah-ele boat akngerre kwene-ngentyele window renhe altywere-ilemele, thipe angepe renhe anteme yerneke ahelhe ararrtye-irrerlenge aretyeke. Kenhe angepe re alheke alkereke-irrerle-anemele kwatye-arle uyerretyenheke akarelhemele.
8 Kenhe Noah re akenhe thipe arrpenhe nturrerte-arteke renhe yerneke, aretyeke ithwenge apeke kwatye ingkirreke kele uyerrekeke apeke, arrangkwe apeke. 9 Kenhe nturrerte re apele uyarne untheke arrernelhetyeke, kwatye-arle ahelhe arrpe-anenhele interlenge akwete. Thipe nturrerte-arteke imerte Noah ikwere-werne apetyalpeke. Noah-ele iltye akertne-ilemele nturrerte arrernelhetyeke, awethe boat akngerre kwene-werne irrpirtneke.
10 Re arlte 7-pele arrpenheke akarelheke-arle-iperre, re awethe thipe nturrerte-arteke yanhe renhe yerneke, ahelhe ararrtye-irrerlenge aretyeke. 11 Kenhe nturrerte alkereke-irremele alheke angwerre-angwerrele ikwere-werne apetyalpemele, olive irlpelhe atherrke akngetye-alpeke rarle inerne. Kenhe Noah-ele irlpelhe atherrke yanhe areke-arle-iperre re itelaremele kwatye uyerrerlenge-arle, ahelhe ararrtye arraterlenge. 12 Re arlte 7-pele awetheke akarelhekenge-ntyele re thipe nturrerte-arteke renhe awethe yerneke. Nturrerte-arteke re apele apetyalpetyakenhe anteme-arle aneke.
13 Kenhe Noah re year 601-pele anekenge-ntyele atnyentye akwerrke irrerlenge kwatye urewe ingkirreke-arle kele ahelhe nhenhele intemele uyerrekenge. Kele imerte re arne boat artepe renhe irlwemele re imerte akertnenge akwete aremele ahelhe lyete-ante re ararrtye-irrerlenge. 14 Kele atnyentye arrekwelenye uyerrenhekenge, Noah akarelheme atnyentye arrpenhe uyerrenhetyeke, kenhe ahelhe nhenhe ingkirreke akenhe ararrtye anteme.
15-16 Kenhe Ngkarte Noah ikwere-werne-atheke angkeke, “Kele boat akngerre-ngentyele atnarnpaye, unte anewe ngkwinhe-arlke, alere ngkwinhe areye-arlke, anewe itnekenhe areye-arlke. 17 Kere-arlke, arrpenhe itethe ingkirreke-arlke boat-enge arratelhe-ilaye, thipe areye-arlke, arrentye akweke areye-arlke. Kele itne boat akngerrenge-ntyele atnarnpewarreke-arle iperre itne ingkirreke awethe atningke-ame-atningke-irretyeke, akweke areye atnyenetyeke apmere ahelhe arrpe-anenhele anerrirretyenhenge.”
18 Kele Noah-ele renhe aweke-arle-iperre re boat akngerrenge atnarnpeke, anewe ikwerenhe-akerte, alere ikwerenhe areye-akerte itnekenhe anewe areye-akerte anteye. 19 Itethe arrpenhe ingkirreke boat akngerrenge atnarnpeke, kere ahe akngerre areye-arlke, arrpenheme atnure areye-arlke, thipe ingkirreke-arlke, arrentye akweke nhenge areye-arlke, marle uthene urreye uthene, itne aharlele atnarnpemele.
Noah Ngkarteke akangkentye aneme
20 Noah-ele boat akngerrenge-ntyele atnarnpekenge re apwerte ilperre-ilperre akngerre ineke, renhe akertneke-arleke kere ampetyeke Ngkarteke, altar arritnye. Re kere arrpe-anenhenge anyente ineke, thipe arrpe-anenhenge anyente ineke, nhenhe areyenge Ngkarteke mwerre-arle anthetyeke. Noah-ele itnenhe atweke apwerte ilperre-ilperreke-arleke arrernemele, urele itemele, itnenhe itemele Ngkarteke anthetyeke. Alakenhe renhe Noah Ngkarteke akangkeme. 21 Kenhe Ngkartele ntyernemele kere unpe mwerre renhe iterlenge, Re akangkeke. Re itirreke, “The apmere ahelhe akurne-ileke kwatye urewe akngerre yernemele tyerrtye ingkirreke-arle akenge anerlte-anemenge. Kenhe The akenhe awethe apmere ahelhe nhenhe akurne-iletyakenhe anteme anetyenhe, The ingkirreke aheye angkenhe-angkenhe areye-arle awethe atwetyakenhe anteme anetyenhe. Kenhe tyerrtye areyele-arle arrule akwekenge-ntyele ilwetyeke-atwetye akurne-ante renhe mpwarerlte-anemele. Kenhe The akenhe apmere ahelhe nhenhe akethe ante arrernetyakenhe anteme anetyenhe tyerrtye areye akurne-iletyeke. 22 Apmere ahelhe nhenhe akwete anerlenge, arne ingkirreke akwetethe rante-rante anerlte-anetyenhe. Arlte uthene ingwe uthene akwetethe aneme, urinpe uthene alhwerrpe uthene akwetethe aneme, ahurratye uthene atherrkenye uthene akwetethe aneme. Kenhe tyerrtye areyele akwetethe arne annge areye ngkerneme, merne mpenge areye inemele.” Alakenhe renhe Ngkartele Noah-eke alhileke.
Ngkartele Noah-eke alhileme
9
Kenhe Ngkarte Noah-eke alere ikwerenhe areyeke-arlke mwerre aneke, itneke angkemele, “Ayenge arrekantherre ampe atningke atnyenetyeke ahentye-anemele, ikwere iperrenge ayenge ahentye-anemele ampe itnekenhe areyeke atningke-ame-atningke-irretyeke, arrantherre awethe akngerre-ilerretyeke apmere ahelhe arrpe-anenhele anteke-irrerirremele anerrirretyenhenge, arrekantherre-artweye-akerte. 2 The arrenhantherrenhe kere arrpe-anenheke akngerrepate arrerneme, thipe arrpe-anenheke, arrentye arrpe-anenheke, thipe alkereke irrenhe-irrenhe areye, kere kwatye-arenye ingkirrekeke-arlke. Itne arrekantherretye atere-irrerirretyenhe. 3 Arrwekele The arrenhantherrenhe merne-ante ware arlkwerrirretyeke antheke, kenhe lyete-ngentyele the arrenhantherrenhe merne-arlke kere-arlke antheme arlkwerrirretyeke. Kenhe lyete-ngentyele akenhe arrantherre kere arrpe-anenhe atwerrirremele arlkwerrirretyeke.
4 “Awerrirraye! Arrantherre kere atwerrirremele, urreke renhe arlkwerrirretyenhenge, arrantherre itnekenhe alhwe altyiwemele ahelheke. Kere alhwe-akerte akwete arlkwerrirretyale, alhwele-arle itnenhe itethe akwete atnyenerlenge. 5 Kenhe tyerrtye anyentele apeke arrpenhe irrerlknge atweme, kenhe The akenhe renhe atwerlenge. Alakenhe rarle, kere ahe akngerrele apeke tyerrtye uthnemele irrerlknge atweme, kenhe The akenhe kere renhe-arle atwerlenge. 6 Kenhe tyerrtye angwenhele apeke arrpenhe renhe ahe akngerrele irrerlknge atweme, kenhe tyerrtye arrpenhele renhe-arle irrerlknge atwerlenge. Kenhe The apele tyerrtye areye Ayenge-arrpe-arteke mpwareke. Alakenhe ikwerenge arrantherre atwerrirretyeke tyerrtye renhe-arle arrpenhe renhe atwerlenge. 7 Ayenge ahentye-aneme arrantherre ampe atningke awethe atnyenetyeke tyerrtye atningke apmere ahelhe arrpe-anenhele anteke-irrerirretyeke anerrirretyenhenge.” Alakenhe renhe-arle Ngkarte Noah-eke angkeke arrpenhe itneke-arlke.
8 Kele imerte Ngkarte Noah-eke alere ikwerenhe urrpetyeke-arlke awethe angkeke, 9 “Lyete the arrenhantherrenhe arratye alhilemele angkeme ngkwenge arrekantherre-artweye areyeke-arlke. 10 The arrenhantherrenhe alhileme, kere arrpe-anenheke-arlke, thipe arrpe-anenheke-arlke, arrentye arrpe-anenheke-arlke, kere kwatye-arenye areyeke-arlke, itethe ingkirrekeke-arle boat akngerrenge-ntyele arrekantherrenge arraterlenge. 11 Ayenge uternelheme, The awethe kwatye urewe akngerre yanhe-arteke yernetyakenhe ahelhe nhenhe artetyeke. Kele arrangkwe awethe anetyeke. The awethe kwatye urewe akngerre alakenhe-arteke yernetyakenhe itethe ingkirreke ahelhe nhenhele akethe ante arrernetyeke.”
12 Ngkartele itneke ileke, “Lyete The arne alkere akertneke arrernetyenhe arrenhantherrenhe irlpangkelhe-iletyeke The alhilentye akngerre Atyinhe atnyenetyeke, arrekantherre-artweye areyeke-arlke, itethe ingkirreke atningkeke-arlke. 13 The angkulyeke mpwelarre renhe akertne anthurreke arrernetyenhe, yanhe renhe arerrirremele arrenhantherrenhe irlpangkelhe-iletyeke alhilentye akngerre Atyinheke. 14 The alkere angkulyele artemele kenhe mpwelarre mpepenge arraterlenge, 15 The imerte itelaremele Ayenge-arle arrekantherrenhe uternelhemele, itethe ingkirrekeke-arlke kenhe kwatye urewe akngerrele apmere ahelhe nhenhe awethe artetyeke arrangkwe anteme, awethe arrenhantherrenhe akethe ante arrernetyeke, arrangkwe anteme. 16 Kele nhenge mpwelarre re akenhe angkulyenge arraterlenge The renhe aretyenhe irlpangkemele alhilentye akngerre yanheke. Alhilentye akngerre yanhe re akwete-ante anerle-anetyenhe, uyerretyeke arrangkwe anteme-arle.”
17 Ngkarte Noah-eke angkeke, “Impene anthurre nhenhe re. Mpwelarre arraterlenge re aheye angkenhe-angkenhe ingkirreke irlpangkelhe-iletyenhe, Ayenge-arle alhilentye akngerreke uternelhemele.”
Ayeye alere urrpetye Noah-kenhe akerte
18 Artwe Noah ikwere-artweye areye-arlke boat akngerrenge-ntyele atnarnpewarreke. Alere ikwerenhe Shem, Ham, Japheth uthene arritnye. 19 Alere urrpetye nhenhe areye-ngentyele tyerrtye areye anteme atningke-ame-atninge-irreke apmere arrpe-anenhe-werne-atheke anteke-irremele anerrirretyeke. Tyerrtye ingkirreke alere urrpetyeke-artweye.
20 Kenhe Noah re akenhe nthakenhakenhe itelareme merne apeke lyapelhe-iletyeke. Kele imerte merne kripethe areye anteme ngkernemele kartene akngerre ikwere. 21 Merne kripethe mpenge-irrerlenge, renhe areye akeke ngkwarle mpwaremele. Ngkwarle antyweke-arle iperre akaperte arerte-irreke re mantere irlwelhe-ilemele tyerrtye akethe inteke apmere ikwerenhele. 22 Kenhe alere ikwerenhe Ham, Canaan-eke anyikwe, apmereke irrpemele anyikwe renhe areke tyerrtye akethe yanhele interlenge, re apmere-ngentyele arratemele kake ikwere-atherreke iletyeke alheke. 23 Kenhe Shem uthene Japheth uthene ratherre antyame inerle-anerreke renhe pwerlepe akertnele atnyenerle-anerremele. Kele ratherre apmereke irrpemele ampetyele akngerle-anerremele akngeye ikwere-atherrenhe antyameke athenemele. Ratherre renhe arerle-anerretyakenhe tyerrtye akethe interlenge.
24 Kenhe arlte arrpenhele Noah re akeme-irreke re akaltye-irremele alere ingkernenye Ham-ele tyerrtye akethe renhe arekenge, renhe apurele-anthemele. 25 Kenhe Noah re akenhe ikwere ahele-irreke alakenhe angkemele, “The Ngkarte apayuthnetyeke Canaan renhe, alere Ham-kenhe-arle, akurne mpwaretyenhenge! Kenhe lyete-ngentyele re kikwe areyeke akwetethe arnterre urrkapetyeke. 26 Kenhe the akenhe Ngkarte apayuthnetyenhe Shem arntarnte-aretyeke. The Ngkarte apayuthnetyenhe Canaan uternetyeke Shem-eke arnterre urrkapetyeke, mane-kwenyeke. 27 The Ngkarte apayuthnetyenhe apmere atningke Japheth anthetyeke. Kenhe Japheth uthene Shem uthenele apmere akngerre yanhe ratherre-arrpe akalkelhe-ilerretyeke. Kenhe Canaan re akenhe Japheth ikwere arnterre urrkapetyeke, Japheth-ele renhe akwete uternetyenhe anteme-arle.”
28 Kenhe kwatye akngerre yanhe uyerrekenge Noah re itethe akwete anerle-aneke year atningkeke-atwetye, year 350-pelenge awethe. 29 Kenhe re ampwe anthurre irremele re ilweke, year 950-peleke-atwetye re aneke-arle.
Ayeye tyerrtye areye-akerte Noah ikwerenge-ntyele-arle
10
Ayeye nhenhe alere Noah-kenhe urrpetye-akerte, Shem, Ham, Japheth uthene arritnye. Artwe urrpetye nhenhele anewe-akeke ampe atningke atnyeneke.
Ayeye Japheth-eke-artweye areye-akerte
2 Kenhe Japheth re akenhe alere nhenhe areye atnyeneke: Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Meshech, Tiras uthene. Kenhe nhenhe areye-ngentyele tyerrtye arrpenhe areye atningke-ame-atningke-irreke.
3 Kenhe alere Japheth-kenhe Gomer arritnye aneke, re alere urrpetye atnyeneke Ashkenaz, Riphath, Togarmah arritnye antheke.
4 Kenhe alere Japheth-kenhe arrpenhe Javan arritnye aneke, alere nhenhe areye atnyeneke Elishah, Tarshish, Kittim, Rodanim uthene arritnye antheke. 5 Kenhe nhenhe areye-ngentyele arrpenhe areye atningke-ame-atningke-irreke, tyerrtye nhenhe areye Japheth-eke-artweye areye. Kenhe arrpenheme itne kwatye alaye akngerre itepele anerrirretyarte, kenhe arrpenheme apmere akweke areye kwatye mpepele anerrirretyarte. Itne anyenhengenhenge areye anteye ingkirreke anerrirretyarte, angkentye itnekenhe-arrpe angkemele anerrirretyarte.
Ayeye Ham-eke-artweye areye-akerte
6 Kenhe Ham re akenhe alere nhenhe areye atnyeneke: Cush, Egypt, Put, Canaan uthene arritnye antheke.
7 Alere akngerrepate Ham-kenhele nhenhe areye atnyeneke: Seba, Havilah, Sabtah, Raamah, Sabteca uthene. Kenhe Raamah re akenhe alere atherre-akerte, Sheba uthene Dedan uthene arritnye antheke.
8 Kenhe Cush re akenhe alere atnyeneke Nimrod arritnye. Artwe nhenhe re akenhe ilyenpenye kere atwetyeke, rarle arrwekele anthurre. 9 Ngkartele renhe lterrke mpwareke rarle atwentye akngerre anetyeke, alakenhe ikwerenge tyerrtye ingkirreke akwete angkeme, “Re ilernpenye anthurre artwe Nimrod aneke-arteke.” 10 Artwe Nimrod nhenge apmere nhenhe areyeke akngerrepate aneke: Babylon, Erech, Accad, Calneh uthene. Apmere nhenhe areye apmere akngerre Shinar-ele aneke. 11 Kele imerte Nimrod re apmere yanhe ikwerenge-ntyele impemele re alheke, apmere arrpenhe Assyria-werne alheke. Yanhe ikwerele re apmere arrpenhe areye arteke Nineveh, Rehoboth-Ir, Calah uthene. 12 Re anteme apmere arrpenhe akngerre mpwareke Resen arritnye. Apmere nhenhe re Nineveh uthene Calah uthene mpwepele aneke. Tyerrtye atningke anthurre apetyewarremele apmere yanhele anerrirreke.
13 Kenhe alere Ham-kenhe arrpenhe Egypt arritnye aneke. Re amangkemele akngerre-irreke alere seven-pele atnyeneke: Ludim, Anamim, Lehabim, Naphtuhim, 14 Pathrusim, Casluhim, Caphtorim uthene. Urreke tyerrtye apmere Philistia-arenye areye artwe nhenge Caphtorim-eke-artweye areye.
15 Alere ingkernenye Ham-kenhe, Canaan arritnye aneke, amangkemele akngerre-irreke alere atherrame atnyeneke. Alere arrekwelenye Sidon arritnye aneke, arrpenhe akenhe Heth arritnye aneke. 16-19 Anyenhenge atningke Canaan-engentyele arrateke, artweye-nhenge areye arritnye alakenhe: Heth, Jebus, Amor, Girgash, Hiv, Ark, Sin, Arvad, Zemar, Hamath uthene. Artweye-nhenge nhenhe areye Canaan ikwerenge-ntyele atningke-ame-atningke-irremele, itne imerte apmere arrpenhe areye-werne anteke-irrerirremele. Arrpenheme ayerrere-werne atheke alherlte-iwemele apmere Sidon-eke-atwetye. Kenhe arrpenheme antekerre-werne atheke alherlte-iwemele apmere Gaza-eke-atwetye. Kenhe arrpenheme ikngerre-werne atheke alherlte-iwemele Sodom, Gomorrah, Admah, Zeboiim utheneke-atwetye, apmere yanhe Lasha itwele.
20 Nhenhe areye Ham-kenheke-artweye areye aneke, itne apmere yanhe areyele anyenhengenhenge anerrirretyarte. Kenhe itne akenhe arrpenhenge areye akalkeke-akalke anerrirretyarte angkentye itnekenhe-arrpe angkerrirremele.
Ayeye Shem-eke-artweye areye-akerte
21 Kenhe Shem re akenhe kake Japheth-kenhe aneke, re-arlke akngeye aneke alere Eber-kenhe areyeke.
22 Artwe Shem nhenge re alere nhenhe areye atnyeneke: Elam, Asshur, Arpachshad, Lud, Aram uthene. Kele imerte nhenhe itneke-ngentyele arrpenhe areye anteme atningke-ame-atningke-irrerirreke. Kele imerte itnekenhe anyenhengenhenge yanhe ikwerele anerrirretyarte.
23 Artwe Aram nhenge re alere nhenhe areye atnyeneke: Uz, Hul, Gether, Mash uthene arritnye antheke.
24 Kenhe Shem-akenhe alere arrpenhe Arpachshad arritnye, re akenhe alere arritnye Shelah atnyeneke, kenhe Shelah re akenhe alere atnyeneke Eber arritnye-arle.
25 Kele imerte Eber re alere atherre-akerte, Peleg uthene Joktan uthene arritnye antheke. Kenhe Peleg arritnye ileme “akalke-irreme.” Nhenhe ikwerele-ureke, Peleg itethe anerlenge, tyerrtye apmere ahelhe nhenhele anerrirreke akalke-irremele apmere arrpe-anenhe-werne anteke-irreke.
26-29 Kenhe artwe Joktan re akenhe alere atningke atnyeneke, itnekenhe arritnye aneke: Almodad, Sheleph, Hazarmaveth, Jerah, Hadoram, Uzal, Diklah, Obal, Abimael, Sheba, Ophir, Havilah, Jobab uthene, yanhe areye kele. Nhenhe areye ingkirreke alere areye Joktan-kenhe.
30 Kenhe apmerele Shem ikwerenhe areye anerrirretyarte, alturle ampinye-ngentyele apmere Mesha arritnye-werne atheke, ikngerre-werne atheke apwerte antherrtyeke-atwetye, apmere Sephar arritnye ikwereke-atwetye.
31 Shem-eke-artweye areye apmere arrpenhe yanhe areyele anyenhengenhenge anerrirretyarte, apmere itnekenhe-arrpele anyente ikwerele. Kenhe itne akenhe arrpenhenge areye akalkeke-akalke anerrirretyarte angkentye itnekenhe-arrpe angkerrirremele.
32 Arritnye nhenhe areye anyenhengenhenge ingkirreke artwe Noah-engentyele, alerikwe areye-ngentyele. Kenhe kwatye akngerre uyerreke-arlenge-ntyele, Noah-eke-artweye, alerikweke artweye-arlke atningke-ame-atningke-irremele ingkernenye areye, itne apmere arrpe-anenhe-werne anteke-irrerirremele, ahelhe arrpe-anenhe-werne itne akalke-irrerirreke. Itnekenhe-arrpe anyenhengenhenge anerrirretyarte.
YAHWEH-ele Abram arratye akeme
15
Yanhe iperre, akngerre-arle atwerreke iperre, Abram-ele altyerre areke, altyerre ikwerenge re areke YAHWEH apetyerlenge imerte ikwere angkemele, “Abram, atere-irretyale! Ayenge kwenhe ngkwenge alkwerte-arteke, alkwertele-arle ilpelhentye akngerre, tharle ngenhe arntarnte-aremele itnenhe arrkngente-iweme, The imerte ngenhe arne mwerre anthurre anthemele.”
2 Kenhe Abram-ele renhe apayuthneke, “Yewe, YAHWEH, kele mwerre-arle unte apeke ayenge arne mwerre nhenhe anthemele, kele lyete ayenge aneme ampe urreyeke arrangkwe. Angwenheke anteme the arne atyinhe areye anthetyenhe ayenge ilwemele, tyerrtye arrpenhe-ame the anthetyenhe? Ayenge apeke alereke-arlke arrangkwe ilwemele, urrkapentye akngerre atyinhele-arle arne areye ineme atyenge-ngentyele. Nhenhe Eleazar arritnye aneme, apmere Damascus-arenye. 3 Unte kwenhe ayenge alere anthetyakenhe. Ayenge ilweme alereke arrangkwe akwete, nhenge Eleazar, urrkapentye akngerre atyinhe arrpenhe areyeke akngerrepate-arle anemeke, rarle arne atyinhe areye ingkirreke ineme.”
4 YAHWEH anteme Abram-eke angkeke, “Arrangkwe, alakenhe-arle arratye kwenye-arle. Eleazar yanhele-arle arne ngkwinhe areye inetyeke arrangkwe-arle. Unte-arle alere ngkwinhe anyente-arle atnyenetyenhe. Rarle kwenhe arne ngkwinhe ingkirrenyeke inetyenhe.”
5 Yanhe-ngentyele, YAHWEH-ele anteme Abram kwene-ngentyele akethe-werne tyerreke ilthe-ngentyele. Re Abram-eke angkeke, “Akertne nhakwe araye kwerralye akertne nhakwe areye, nthakentye-ame unte areme? Alakenhe akwele ngkwenge akwerrke areye anetyenhe, kwerralye areye-arteke.”
6 Kele, Abram YAHWEH-eke akangkwe-irreke re angkekenge. Rarle arratye itelareke iwenhe YAHWEH-ele ikwere alhileke-arle altyerrenge rarle akwerrke atningke anthurre atnyenetyenhenge. Yanhenge anteme, YAHWEH-ele Abram arratye akeke rarle ikwere akangkwe-irrekenge, Re ikwere anteme angkeke, “Unte apele atyenge arratye aneme.”
7 Ikwere iperre, YAHWEH ikwere angkeke, “Ayenge-arle YAHWEH. The akwele ngenhe yerrele akngeme apmere Ur-enge apmere akngerre Babylon-engentyele. Tharle ngenhe apmere nhenhe-werne akngetyeke. The ngenhe apmere nhenhe antheme unte apmere nhenhele akwete-ante anerle-anetyeke.”
8 Abram-ele renhe apayuthneke, “Kele YAHWEH, the kwenhe arratye itelaretyakenhe iwenhe unte-arle angkeme atyenge apmere nhenhe-akerte. Nthakenhe-ame the itelareme apmere atyinhe nhenhe?”
9 YAHWEH Abram-eke angkirtnerlenge, “Kele mwerre, Tharle ngkwenge imerneme angkentye arratye atyinhe. Pweleke marle anyente inemele akngetyaye, nanikute anyente-arlke, yepe-yepe urreye anyente uthene, year urrpetye aneke areye. Itnenhe nhenhe-werne akngetyaye. Thipe atherre-arlke akngetyaye, urelyarre anyente, uthene apelkere anyente uthene.”
10 Kele, Abram-ele inetye-alheke imerte akngetyemele YAHWEH-werne. Yanhe-ngentyele, re pweleke ahentye akeke, nanikute uthene yepe-yepe-arlke. Pwelekeke-amparre re akiltye-ileke mpepenge tyarrpemileme, nanikute uthene yepe-yepe uthene-arlke re akiltye-ileke mpwepenge. Thipe atherre, re mpankwe akwete-arle impeke, mpwepenge aketyakenhe-arle. Yanhe-ngentyele, re akalke-ileke itnenhe akerte arratye atherrame arrerneke. 11 Abram-ele anemele aretyame kere itnenhene irretyele ineme-ketyenge. Itne kwene-irremele ineme-ketyenge. Alakenhe-irreme-ketyenge, re kere itnenhe aretyame, kele re aywepeke irretye itnenhe.
12 Kele uterne-arle irrpekenge, re apurrke-irremele ankwe anteme inteke. Rarle ankwenge ingwele anthurre anteme-irreke. Yanhe-ngentyele re atere anthurre irreke iwenhenge apeke. 13 YAHWEH anteme ikwere angkeke, “Ampe ngkwinhe areye, ampe arrpenhe areye-arlke, ampe arrpe-anenhe, itne-arle ipenye-arle anetyenhe apmere arrpenhe ikwerele. Tyerrtye apmere yanhe-arenye areye-arle ampe ngkwinhe areyeke akngerrepate-arle anetyenhe. Itne-arle itneke ahele-irreme urrkapetyeke uternetyenhenge. Itne kwenhe itnenhe atwerlte-anetyenhe year 400-peleke-atwetye. 14 Yanhe-ngentyele, urreke-arle The atwirtnemele ahele akngerre areye, itne-arle ampe ngkwinhe areye arnterre urrkapetyeke mpwarewarrerlenge akngerre anthurre ware ante apele. Kele the ampe ngkwinhe areye apmere yanhe-ngentyele tyerremele akngeme. Nhenge itne apmere yanhe imperlenge, itne arne ingkirreke akngerneme arrpenhe nhakwenge areye-kenhe, arne itnekenhe areye, mane itnekenhe-arlke. 15 Kele unte Abram, unte pele itethe anetyenhe artwe ampwe-ante irretyeke-atwetye, arrpenhele ngenhe akurne-iletyakenhe. Urreke, arlenge-arlentyele unte akangkentyele ilwetyenhe, ngkwenge-artweyele ngenhe iperteke arteme. 16 Lyete apmere nhenhenge Canaan-ele, Amorite areyele akurne akwete-arle irrerlte-anetyenhe. Urrekeke-atwetye The itnenhe impeme, yernetyakenhele. Urreke ampe ngkwinhe areye apmere nhenhe Canaan-werne apetyalperlte-iwetyenge, itne Amorite areye aywepetyenhe, tyerrtye akurne areye.”
17 Uterne-arle-irrpekenge anteme, ingwemerte anthurrenge Abram akarre-irreke, re imerte aremele arne atherre amperlenge, anyente ure alepe-arteke-arle aneke arrpenhe akenhe tyampite-arteke kwatye urinpe anthurre-arle irremenge. Arne ratherre mpwepe-werne-irreke kere akerte arratyenge mpwepele. 18 Kere ikwere-akertele YAHWEH Abram-eke alhileke angkemele, “Apmere nhenhe Egypt-nge ayerrere atheke-arle aneme lhere akngerre ikngerre atheke lhere akngerre Euphrates-werne atheke, The ampe ngkwinhe areye anthetyenhe. 19-21 Tyerrtye arrpe-anenhe apmere nhenhele-arle aneme, nhenge Kenite areye, Kenizzite areye, Kadmonite areye, Hittite areye, Perizzite areye, Rephaimite areye, Amorite areye-arlke, Canaanite areye-arlke, Girgashite areye uthene Jebusite areye-arlke, apmere itnekenhe the itnekenge inemele tyerrtye ngkwinhe areye antheme.”
Ayeye arelhe Hagar arritnye ikwere ampikwe Ishmael uthene-akerte
16
1-3 Abram aneke year ten-pele anthurreke-atwetye apmere Canaan ikwerele. Anewe ikwerenhe Sarai arritnye aneke, re ampeke arrangkwe akwete aneke, arrangkwe anteye. Arelhe arrpenhe aneke apmere Egypt-arenye Hagar arritnye re Sarai-ke urrkapeme. Urreke Sarai alheke Abram-werne ikwere angkemele, “YAHWEH-ele kwenhe ayenge ayakeke ampe atnyeneketye, ayenge kwenhe ampeke arrangkwe akwete aneme. Hagar-werne alhaye, mpwele interretyeke apurte. Re apeke ngkwenge ampe atnyenetyeke, kele ampe renhe ayenge anthaye the amangkelhe-iletyeke atyenge-arrpe.” Kele Abram re alheke arelhe arrpenhe Hagar ikwere-werne.
4 Kele, Abram uthene Hagar uthene ratherre apurte inteke. Yanhe-ngentyele, Hagar re atnerte-atnerte anteme irreke ikwerenge. Re arelheke anteme rarle atnerte-atnerte anteme irreke, re itelarelheke rarle akwele Sarai-nge awethe mwerre ulkere anthurre akwele aneke re akangkeke anthurre. Kele re Sarai arelhe ampwe renhe arrkentye anthurre ileke. Sarai re ahele anthurre awelheke Hagar-arle renhe arrkentye ilekenge. 5 Kele, Sarai re alheke Abram-werne, re anteme ikwere ahele angkeke, “Re ayenge areme arelhe ampwe, re ayenge arrkentye ilemele atherrele ileme ayenge-arle ampeke arrangkwe anemenge. Ngkwenge-ngentyele akwele re ayenge arrkentye ileme. The ngenhe renhe antheke. Atyenge ratherre anemele anteme ayenge arrkentye ilemele ayenge akwetethe kele re itelarelheme rarle atnerte-atnerte aneme. Ayenge apeke-arle akurne-irreke apale alhemele YAHWEH-ketye, unte apeke-arle apale alheke ikwere-ketye. Ayenge akutne! Akarelhetyeke YAHWEH-eke angwenhe-arle ikwere mwerre anemeke.”
6 Abram anteme Sarai-ke angkirtneke, “Re kwenhe ngkwenge urrkapentye akngerre. Nthakenhe apeke renhe ilaye!” Kele, Sarai re anteme ahele alheke Hagar-werne, re renhe tnyante atweke. Yanhe-ngentyele, atweke-arle ipenhe, Hagar alwirremele unteke Abram utheneke-artweye areye-ketyenge.
7 Sarai-le-arle renhe tnyante atweke ipenhe, Hagar iwerre ahurratyele alhemele apmere Shur-werne-atheke. Iwerre itwele re kwatye ngentye aretye-alheke. Ikwerele anteme re anetyame apurrke anthurre. YAHWEH-ele alkere-arenye ikwere-werne yerneke. 8 Alkere-arenyele areke Hagar renhe imerte ikwere alakenhe angkemele, “Hagar, unte urrkapentye akngerre marle Sarai-kenhe. Nthenhenge-ame unte apetyeke, nthenhe-werne-ame unte alheme?”
Hagar utnenge alkere-arenye ikwere angkirtnerlenge, “Ayenge-arle alwirremele alheme akngerrepate atyinhe-ketye rarle atyenge ahele-irremenge.”
9 Alkere-arenye re awethe Hagar ikwere angkeke, “Akngerrepate ngkwinhe-werne alpaye urrkapemele mpwaraye iwenhe apeke-arle ngenhe ileme, kele mpware ante akiwarre-irretyale. 10 The ngenhe ampe atningke anthurre antheme, angwenhele-ame itnenhe alkngele anyente-ame-anyente areme? 11 Ayenge awaye, unte kwenhe kele atnerte-atnerte anteme, urreke unte ampe urreye akweke atnyenetyenhe. Unte renhe Ishmael arritnye anthetyeke nhenge YAHWEH-ele itelareke akngerrepate ngkwinhe ngkwenge ahentye anetyakenhe, re ngenhe artnerlenge aweke. 12 Ampe ngkwinhe lterrke anetyenhe, atwentye akngerre tangkeye-arteke anetyenhe. Re amangkemele, re alhetyeke ahentye re alheme nthenhe apeke. Re unthemele, angwenhele renhe uternetyeke arrangkwele. Rarle tyerrtye areye atweme akwete anetyenhe, arrpenhe areyele renhe atwirtnetyenhe anteye. Re ikwere-artweye areye-ketye arlenge ulkere anepanetyenhe.” Alakenhe-arle Hagar-eke angkeke utnenge alkere-arenye re.
13 Yanhe-ngentyele, Hagar re ikwere-arrpe angkeke, “The-ame arratye Ngkarte areke?” Yanhe-ngentyele, Hagar-ele YAHWEH arritnye antheke “El-Roi,” alakenhe ileme “YAHWEH-ele ayenge areme.” 14 Nhenhe ikwerenge anteme, tyerrtye areyele iletyarte kwatye ngentye renhe Beer-lahai-roi, alakenhe ileme “kwatye ngentye Ngkarte-kenhe, Rarle thewe ayenge areme.” Ngentye re aneke apmere ratherre mpwepele apmere ratherre Kadesh uthene Bered uthene arritnye anerle-anerreke.
15 Kele Hagar YAHWEH-eke akangkwe-irremele alpeke akngerrepate ikwerenhe-werne. Yanhenge, ikwerenge anteme Hagar-ele ampe akweke atnyeneke urreye akweke Ngkartele-arle ileke-arteke. Re Abram antheke, Abram-ele ampe akweke renhe arritnye anthetyenhenge re anteme renhe arritnye antheke urreye akweke renhe Ishmael. 16 Abram kwenhe artwe ampwe aneke year 86-pele aneke nhenge Ishmael-arle intekenge.
Ngkartele Abram-eke alhileme rarle ampe atningke atnyenetyenhe
17
Ikwere iperre Abram year 99-pele anteme aneke, YAHWEH ikwere awethe arrateke imerte awethe ikwere angkemele, “Ayenge-arle LTERRKE ANTHURRE-ARLE, tyerrtye areyele-arle El-Shaddai ilepileme! Angkentye Atyinhenge ularre mwerrentye aneme, Ayenge akwetethe apentemele apale alhetyale. 2 Ayenge uternelheme ngkwenge-artweye atningke anthurre-arle anthetyeke. The mpwaretyenhe iwenhe apeke renhe alhilemele.”
3 Nhenge Abram-ele aweke Ngkarte angkerlenge, re amperele-arlenge tneke ikwere, urlele imerte ahelhe anpemele. Ngkarte imerte ikwere alakenhe angkemele, 4 “Lyete ayenge ngkwenge uternelheme. Unte kwenhe akngeye anetyenhe tyerrtye atningke areyeke apmere arrpe-anenhele. The mpwaretyenhe iwenhe apeke renhe alhilemele. 5 Arlte lyetenge anteme, arritnye ngkwinhe-arle Abram anetyakenhe-arle. The arritnye arrpenhe antheme anteme Abraham, Tharle ngenhe akngeye atningke-kenhe anteme-arle mpwareme apmere arrpe-anenhele. 6 Tyerrtye apmere arrpe-anenhele ngenhe akngeye iletyenhe, King arrpe-anenhe-arlke angwenhe anetyenhe ngkwenge-ngentyele. 7 Akwete-ante Ayenge angkeme arratye alhilentye atnyenemele, ngkwenge-arlke tyerrtye ngkwinhe areyeke-arlke. Lyete Ayenge ngkwenge Ngkarte aneme, yanhenge ayenge ngkwenge akwerrke areyeke Ngkarte anetyenhe. 8 The anteme ngkwenge-artweye areye-arlke apmere nhenhe Canaan anthetyenhe, nthenhele-arle unte-arle lyete ipenye aneme. Apmere nhenhe-arle ngkwenge akwete-ante-arle ngkwenge akwerrke areyeke-arlke, Ayenge Ngkarte itneke akwete-arle anerle-aneme.”
9-10 Ngkarte awethe Abraham-eke angkeke, “Abraham, unte kwenhe Ayenge akwete-ante apentetyeke Atyenge akwetethe akangkwe-irrerle-anemele The ngenhe ilerlenge unte-arlke ngkwenge akwerrke areyele-arlke Ayenge akwetethe apentetyeke. Arrantherre arrekantherrenhe artwe areye artwe-iletyeke kwenhe, ingkirreke anthurre. 11 Kele The areme arrantherre apeke-arle artwe arrekantherrenhe artwe-irrekenge, kele The apeke arrenhantherrenhe areme mpwarerlenge Tharle arrenhantherrenhe ileke. Kele The itelareme arrantherre-arle nhenge areye akngaketyenhe Ayenge apentetyeke. 12-13 Nhenhe apele angkentye Atyinhe-arle. Lyete nhenge ampe urreye akweke intemele, kele unte renhe artwe-iletyeke week anyentenge iperrele. Urrkapentye akngerre arrekantherrenhe areye apmere arrekantherrenhenge-arle inteke areye-arlke, iparrpe itnenhe artwe-iletyeke, urrkapentye akngerre arrpenhe areye-arlke apmere arrpenheke-arle arrantherre ineke areye-arlke, itnenhe-arlke iparrpe artwe-ilemele. Nhenge The aremele arrekantherre-artweye uthene urrkapentye akngerre areye uthene artwe-irreke-arle, kele The itelareme arrantherre-arle nhenge areye akngakemele Ayenge apentetyeke. 14 Angwenhele apeke arrenhantherrenhe ayakemele itnenhe artwe-ileketye, itne-arle angkentye Atyinhe-arle ultakeme. Alakenhe ikwerenge anteme, itnenhe aywepaye arrekantherrenhe areye-ketye.”
15 Kele Ngkarte awethe angkeke Abraham-eke, “Kele ngkwenge anewe, The renhe arritnye akngarte-iweme. Renhe unte Sarai awethe iletyale. Lyete-ngentyele unte renhe arritnye arrpenhe anthetyeke renhe Sarah akemele. 16 The renhe arntarnte-areme ikwere akangkemele aneme, The renhe urreye akweke-arle antheme. Tyerrtye arrpenhe areyele renhe meye akeme, atningke apmere arrpe-anenhe-kenhele, King atningke anetyenhe apmere arrpenhe atningke-arenye ikwere akwerrke areye-kenhe.”
17 Nhenge re aweke Ngkarte alakenhe angkerlenge, Abraham amperele-arlenge tneke, re imerte arrkene atherremele ikwere-arrpe. Imerte ikwere-arrpe angkemele, “Ayenge kwenhe year 100 pele aneme. Kele atyenge anewe re akenhe year 90-arle. Nthakenhe-ame ilerne, artwe ampwe uthene arelhe ampwe uthenele ampe atnyenetyeke?” 18 Kele, Abraham-ele Ngkarte apayuthneke, “Atyenge alere Ishmael, renheke-amparre akngakaye, unte renhe ampe anthetyenhenge apmere-arlke.”
19 Ngkarte Abraham-eke angkirtnerlenge, “Arrangkwe, The Ishmael akngaketyeke arrangkwe-arle arne ngkwinhe areye anthetyeke. Arratye-arle anewe ngkwinhe arrekwelenye-arle Sarah, re kwenhe ampe urreye akweke atnyenetyenhe anteye. Unte renhe Isaac arritnye anthetyeke. The alere yanhe akngakeme ampe atningke atnyenetyeke, renhe-ante ware the angkentye Atyinhe anthemele ileme akwete-ante. Ayenge-arle ikwere alkngwirretyakenhe-arle.
20 “Kele ngkwenge alere Ishmael-arle, The ngenhe aweke-arle angkerlenge. Yewe, The renhe lterrke ilemele arntarnte-aremele, re ampe atningke atnyenetyenhe atyengenge ularre. Tharle renhe urreye 12-pele anthurre-arle anthetyenhe. Itne-arle tyerrtye atningkeke-arlke itneke akwerrke areyeke-arlke akngerrepate anetyenhe. 21 Urreke year anyentenge iperre, Sarah-ele ampe urreye akweke renhe atnyenemele, ikwere-ante ware ayenge yewe angkeme. Kele-arle ayenge ngkwenge angkeke.” 22 Kele-arle Ngkarte angkeke iperre, Re Abraham imperle-alheke.
23 Ngkarte-arle akertne alpekenge anteme, Abraham-ele ikwere-artweyeke uthene urrkapentye akngerre ikwerenhe areye Ishmael urreye akweke nhenge-arlke. Yanhe anthurrenge, Ishmael-eke-amparre re artwe-ileke, arrpenhe ingkirreke anthurre anteme re artwe-ileke. 24-27 Arlte anyentele itne ingkirreke artwe-irreke. Abraham aneke year 99-pele anteme, ikwere alere Ishmael year 13-pele aneke.
Ipenye urrpetyele Abraham arerlte-alpeme
18
Uterne akngerrele angwerrele Abraham anetyame ilthe arriwe altywerele arne ameke-ameke areye Mamre-kenhele itwele, YAHWEH-arle ikwere awethe arratekenge, 2 kenhe re akenhe renhe alhengke-aretyakenhe-arle YAHWEH-arle anekenge, re areke artwe urrpetye ware tnerlenge. Angathele re aremele-arteke ikwere-werne-atheke arnekarnare unteke, inngerre kwene-irremele ahelhe-werne-atheke. 3 Imerte angkemele anyenteke, “Akngerrepataye, apmere atyinhe-werne apetyaye the ngenhe arntarnte-aretyeke akangkemele anemele. 4 The arrpenhe ileme ngkwenge kwatye akngetyetyeke unte ingke alhewelhetyeke, kele unte arne ntartengele ankwe intetyenhenge. 5 The ngkwenge merne ineye ngenhe lterrke-iletyeke unte alhetyenhenge anteme. Ayenge ngkwenge akangkentye anthurre aneme ngenhe arntarnte-aretyeke unte-arle apmere atyinhe-werne apetyerlenge.”
Kele artwe urrpetye itne akangkemele anetyeke angkeke.
6 Abraham iparrpe alheke ilthe ikwerenhe-werne imerte Sarah-eke angkemele “Iparrpaye! Merne ulpe inaye yakwethe akngerrele-arlenge merne athetyeke.” 7 Alakenhe-arle angkeke ipenhe, Abraham unteke pweleke ikwerenhe areye-werne imerte pweleke mwerre anthurre akweke anyente inemele, re imerte anthemele urrkapentye akngerre ikwerenhe areye.
Abraham-ele arelhe arrpenhe anewe akeme Keturah arritnye
25
Nhenge Sarah ilweke-arle iperre kele Abraham-ele arelhe arrpenhe Keturah arritnye anewe akeke, 2 ratherre ampe urreye six-pele atnyeneke: Zimran, Jokshan, Medan, Midian, Ishbak uthene Shuah uthene. 3 Ikwerenge, alere anyente Abraham-kenhe Jokshan arritnye aneke re anewe akerte-irreke imerte urreye atherre atnyenemele Sheba uthene Dedan uthene. Kele Dedan amangkeke anteme, re anewe inemele ampe urreye urrpetye atnyeneke anteme: Asshurim, Letushim, Leummim-arlke. 4 Alere arrpenhe Abraham-kenhe, Midian re anewe inemele, urreye five-pele atnyeneke: Ephah, Epher, Hanoch, Abida uthene Eldaah uthene. Ampe nhenhe areye Keturah-kenhe aneke.
5-6 Nhenge Abraham-arle itethe akwete anekenge, re arne mwerre areye antheke Hagar uthene Keturah utheneke alere. Re imerte itnenhe yernemele apmere ikngerrele anetyeke rarle ahentye anetyakenhe itne Isaac uthene apurte anetyeke. Ikwere ipenhe anteme, Abraham-arle ilwekenge anteme, re arne ikwerenhe ingkirreke impeke, arne ingkirreke re atnyeneke Isaac-eke.
Abraham-arle ilweme-akerte
7-8 Abraham aneke artwe ampwe anthurre irretyeke re uyerremele year 175-pele anekenge. 9-10 Ikwere alerikwe atherre, Isaac uthene Ishmael uthenele renhe iperteke arteke apmere Hebron-enge ikngerreke Machpelah inteye ikwere. Apmere nhenhe Mamre-nge ikngerre aneke apmere Abraham-arle manele ineke Ephron, alere Zohar-kenhenge, artwe Hittite re aneke. Ikwere alere atherrele renhe iperteke arteke ikwere anewe Sarah itweke. 11 Nhenge Abraham-arle ilwekenge, Isaac apmere Beer-lahai-roi ikwerele anetyarte. Ngkartele akwetethe arne mwerre mpwaretyarte Isaac-eke, re akngeye Abraham-eke mpwaretyarte-arteke.
Ayeye nhenhe alere 12-pele Ishmael-kenhe akerte
12 Ayeye nhenhe Ishmael-eke-artweye-akerte. Ishmael re akenhe alere akngerrepate Abraham-kenhe-arle. Meye ikwerenhe Egypt-arenye aneke, Hagar arritnye. Hagar re akenhe urrkapentye akngerre Sarah-kenhe anewikwe Abraham-kenhe-arle anemeke.
13-15 Nhenhe-arle akenhe alere 12-pele itnekenhe arritnye: Arrekwelenye akenhe Nebaioth arritnye aneke. Ikwerenge anteme Kedar, kele Abdeel anteme, kele Mibsam anteme, Mishma, Dumah, Massa, Hadad, Tema, Jetur, Naphish, uthene Kedemah uthene. 16 Kele alerikwe itne amangkeke, itne akalke-irremele alheke apmere arrpe-anenhele anetyeke. Apmere arrpenhe areyele itne itne-kenheke-artweye areyeke akngerrepate aneke. Apmere 12-pele itnekenge arritnye rante-rante areye aneke alere 12-pele itnekenhe-arteke. 17 Kenhe Ishmael akenhe arruleke-atwetye aneke re uyerreke artwe ampwe anthurre irrekenge, year 137-pele aneke. 18 Alere 12-pele Ishmael-kenheke-artweyele, itne itne-arrpeke-artweye atnyeneke, itne anerrirretyarte mpwepele apmere atherrele, apmere ikwere-atherrenhe Havilah uthene Shur uthene arritnye. Apmere yanhe-arle anetyarte angathe aneke ikngerrele apmere Egypt-nge apmere Assyria-werne atheke. Ishmael-kenheke-artweye areye arlengele anerrirretyarte ikwere atyeyikwe-kenheke-artweye areye-ketye itne-arle atwerrentye akngerrenge.
Ayeye nhenhe Isaac-akerte
19 Ayeye nhenhe Isaac-akerte, alere Abraham-kenhe-arle. Itelareme Abraham-arle alere Isaac arritnye atnyeneke.
20 Nhenge Isaac-arle year 40-pele anekenge, re arelhe anewe akeke Rebekah arritnye, ampe Bethuel-kenhe. Re yaye aneke Laban-eke, ratherre apmere Paddan-Aram-arenye. 21 Kenhe Rebekah re akenhe ampe uyarne-arle atnyeneke alakenhe ikwerenge anteme Isaac-ele YAHWEH apayuthneke ratherre ampe atnyenetyeke. YAHWEH-ele aweke Isaac re angkerlenge. Yanhenge anteme, Rebekah atnerte-atnerte-irreke, rante-atherre-akerte. 22 Rebekah-ele ampe akweke atherre awelheke atnerte kwenele akngelherlenge, re akenhe itirreke ratherre-arle atwerreke. Re-arrpe itirreke, “Iwenhenge-arle-ame ayenge alakenhe awelheme?” Alakenhenge anteme, Rebekah akngerre itirremele angkeke YAHWEH-eke nthakenhe-arle irremeke.
23 Kele YAHWEH-ele Rebekah tyerneke, “Ngkwenge ampe urreye atherre intemele imerte apurte amangkemele, arrekwelenye urrkapetyenhe ingkernenyeke. Ampe urreye ratherre ampe atningke atnyenetyenhe, itne-kenheke akwerrke areye akalke-akalke anetyenhe apurte anetyange. Ratherre atyewe anetyakenhe. Akwerrke ingkernenye-kenhe areye lterrke anetyenhe, itne akenhe kake ikwerenhe areyenge lterrke ulkere. Alakenhe akwele unte awelheme urreye akweke ratherre angkelhe-ilerrerlenge.”
24 Ikwerenge-ntyele, kele angathe anteme irreke Rebekah-ele ampe akweke atherre atnyenetyeke. Akweke ratherre arratye aneke atherre atnerte kwenele. 25 Nhenge akweke arrekwelenye intekenge; yenpe ikwerenhe athetheke aneke, re alte athetheke tyerrtye ikwerenheke-arleke atnyeneke alte antyame akngerre-arteke. Akngeye uthene meye uthenele Esau arritnye antheke. Arritnye nhenhe re angkeme “alte arlpentye akemele-arteke.” 26 Kele Esau-arle intekenge, kele kake akweke ikwerenhe anteme inteke. Ampe ingkernenye-arle intekenge, arrekwelenye ingkernenyele ingke atnware arntwirrkeke. Alakenhenge anteme anyikwe uthene meyikwe uthenele Jacob arritnye antheke. Arritnye nhenhe re angkeme “Ingke Atnware-arle Arntwirrkeme akemele-arteke.” Nhenge Rebekah-arle ampe akweke nhenhe atherre atnyenekenge, Isaac akenhe year 60-pele-arle aneke.
27 Nhenge ratherre amangkerle-anerremele, Esau akenhe irlkngenye anthurre-arle, re ahentye anetyarte ulyenye alhetyeke. Kenhe atyeyikwe Jacob akenhe apmerele anerle-anetyarte ware ilthe ikwere-artweye-kenhe itwele. 28 Kenhe Isaac-ele akwetethe kere Esau-elarle akngetye-alpetyarte arlkwetyarte. Isaac arnterre Esau-ke ahentye-anetyarte ikwere-arle kere itemele akngetye-alpetyartenge. Kenhe Rebekah akenhe Jacob-ekarle arnterre ahentye-aneke Esau-ke kwenye.
Atyeyikwele ularele ileme kake akngerrepate ikwerenhe akngeye-kenhe mane-arlke arne ingkirrenyeke-arlke inetyeke
29 Arlte anyente ikwerele, Jacob-ele kere kwatye athetheke iteke tyampite akngerrele. Kenhe Esau re akenhe ulyenge ipenhe apetyalpeke, kereke angayakwe anthurre. 30 Re Jacob-eke angkeke, “Aye, ayenge angayakwe anthurre-eyaye! Iparrpe ayenge anthaye the kere kwatye athetheke yanhe arlkwetyeke!” Alakenhe akwele arritnye arrpenhe Esau-kenhe ineke “Edom,” alakenhe ileme “Athetheke.”
31 Jacob kake ikwerenheke angkeke, “Unte kake atyinhe. Ilerneke-artweye ilwerlenge, unte arne arrpe-anenhe inetyenhe, unte anteme arntarnte-aretyenhenge. The akenhe anetyeke arrangkwe-arle, arrangkwe anthurre. Unte-ame ahentye-aneme ayenge anthetyeke arne ingkirreke akngeye-kenhe? Unte apeke ayenge ingkirreke anthemele, kele the ngenhe kere kwatye athetheke akweke-arle anthirtneme arlkwetyeke.”
32 Esau-ele atyeyikwe tyerneke, “Aye, ayenge angayakwe ilweme lyete, tharle arne akngeye-kenhe areye anetyeke arrangkwe-arle, ayenge kele ilwekenge. Nthakenhe anteme the renhe iletyenhe!”
33 Kele Jacob akenhe kake ikwerenheke angkirtnerlenge, “Atyenge uternelhaye, unte atyenge arne ingkirreke akngeye-kenhe anthemele, kele the ngenhe kere kwatye antheme-arle arlkwetyeke.” Kele, Esau uternelheke arne ingkirreke akngeye ikwere-atherrenhe-kenhe anthetyeke arne-arlke, mane-arlke. 34 Yanhe-ngentyele, Jacob merne uthene kere kwatye uthene antheke kake ikwerenhe arlkwetyeke. Kele Esau-ele arlkweke ipenhe, re akeme-irremele alheke. Alakenhe Esau-ele atyeye ikwerenhe arne areye mane-arlke antheke, akngeye ikwere-atherrenhe areye. Esau apale itirreke arne areye akngeye ikwerenhe-kenheke, rarle itnenhene ipmentye-iweke. Re arne impene yanhe areyeke mwantye itirretyakenhe, re itnenhene arntwirrketyeke, arerte-irretyakenhe, rarle kake akngerrepate akwele. Kenhe arrangkwe-arle akenhe, re arne impene yanhe areyeke itirretyakenhe, itne akurne-arteke akwele.
30
Ikwerele-ureke nhenge Leah-elarle ampe areye atnyeneke iperre, Rachel-ele akenhe ampe atnyenetyakenhe-arle ikwere anewe Jacob-eke. Alakenhe ikwerenge anteme re ingkerte-irreke yaye ikwerenheke re imerte Jacob-eke angketyeke alhemele, “Unte apeke atyenge ampe anthetyakenhe, kele ayenge itethe akwete anetyeke ahentye-anetyakenhe-arle!”
2 Jacob ikwere ahele-irreke imerte ikwere angkemele “Aye, ayenge-ame Ngkarte? Arrangkwe-arle! Ngkartele-ante kwenhe ampe anthentye akngerre! Re akwele ngenhe ayakeme ampe atnyenetyakenhe, ayenge kwenye!”
3 Rachel anteme ikwere alakenhe angkeke, “Nhenheyaye, urrkapentye akngerre atyinhe Bilhah akngaye imerte ikwerenge intemele. Re ampe ikwerenhe atnyenemele, re ayenge anthetyenhenge. Yanhenge anteme re atyinhe anteme aneme the renhe amangkelhe-iletyeke.”
4 Yanhe-ngentyele, Rachel-ele Bilhah renhe antheke Jacob anewe akemele ikwerenge intetyeke.
5 Bilhah re atnerte-atnerte anteme irreke re anteme ampe urreye akweke atnyenemele Jacob ikwere. 6 Yanhe-ngentyele, Rachel angkeke, “Ngkartele arratye imerneke ayenge-arle arratye aneke. Re kwenhe atyenge akangkwe-irreke ayenge-arle angkekenge, nhenge rarle Leah-eke akangkwe-irreke-arteke, re anteme ayenge ampe urreye antheke.” Alakenhenge anteme Rachel-ele urreye akweke renhe Dan arritnye antheke. Arritnye Dan ileme “Re Ayenge Aremele Ayenge Arratye Akeke.”
7 Yanhe iperre, Bilhah re awethe atnerte-atnerte-irreke re imerte ampe urreye akweke atnyenemele Jacob-eke. 8 Rachel angkeke, “Ayenge akwetethe-arle yaye atyinhenge ahele akerreme ampe areye anewe atyinheke atnyenetyeke. The anteme impeme.” Alakenhe anteme Rachel-ele ampe urreye akweke renhe Naphtali arritnye antheke. Naphtali ileme “Re Ayenge Ayaketyeke Aneke.”
9 Kele ampe urreye four-pele-arle atnyeneke iperre Leah-ele ampe awethe atnyenetyakenhe aneke. Alakenhe ikwerenge anteme re arelhe urrkapentye akngerre ikwerenhe Zilpah antheke Jacob rarle anewe ikwerenhe anetyeke. 10 Ikwere ipenhe, Zilpah-ele ampe urreye akweke atnyeneke re Leah anthetyenhenge Jacob-eke anthetyenhenge. 11 Leah angkeke, “Alakenhe ware kwenhe arne mwerre areye atyenge irreke!” Alakenhenge anteme re ampe renhe Gad arritnye antheke. Arritnye Gad ileme “Atyenge-arle Mwerre-irreke.”
12 Ikwere iperre, Zilpah-ele ampe urreye akweke arrpenhe atnyeneke Leah-eke re Jacob anthetyenhenge. 13 Leah angkeke, “Ayenge-arle lyete akangkentye anthurre aneme. Arelhe atningkele anteme ayenge akangkentye aketyenhe.” Alakenhe anteme, re ampe urreye akweke renhe Asher arritnye antheke. Asher ileme “Ayenge akangketyeke mpwareke.”
14 Ikwere-arlke ipenhe anteme, tyerrtye apmere yanhe-arenye areyele merne inetyame, Reuben alheke itne-arle urrkapetyame ikwere-werne imerte arne akweke aremele itnarle ileme “mandrake areye” arlpelhe-akerte. Tyerrtye areye itirretyarte nhenge arelhele apeke mandrake renhe arlkwemele, arlpelhe areyele itnenhe alpe-eme-ilemele atnerte-atnerte-arle-irretyeke. Reuben-ele arne arlpelhe renhe ineke imerte meye ikwerenhe Leah-eke akngirtnemele. Rachel-ele areke re alakenhe mpwarerlenge imerte alakenhe Leah-eke angkemele, “Atyenge alhwarrpe-irraye, arne arlpelhe akweke ayenge anthaye urreye ngkwinhe-arle inekenge.”
15 Leah angkirtneke, “Impaye! Unte kwenhe kele anewe atyinhe akngeke atyenge-ketyenge. Unte apeke urreye atyinhe kenhe arlpelhe mandrake areye akngetyeke-arlke ahentye-aneme, arlpelhe nhenge areyele ngenhe alpe-eme-ileme atnerte-atnerte-irretyeke!”
Rachel ikwere angkeke, “Unte apeke ayenge arne arlpelhe urreye ngkwinhe-kenhe anthemele, kele unte lyete Jacob-enge inteme-arle lyete ingwele the ngkwenge arratye ileme.” Yanhe-ngentyele, Leah kele yewe angkeke Rachel-eke.
16 Ingwe ikwerele, Jacob-arle urrkapentye iperre apmere-werne apetyalpeke, Leah alheke ikwere arnekarnare irremele. Re anteme Jacob-eke angkeke, “The Rachel arne arlpelhe antheke atnerte-atnerte irretyeke, Reuben atyenge urreyele-arle ineke areye. Ilerne kwenhe apurte inteme lyete ingwele.” Kele, ingwe ikwerele, Jacob Leah-enge inteke.
17 Alakenhe urreke anetyenhenge, Leah-ele Ngkarte-arlke arrekwele apayuthnetyarte re atnerte-atnerte-irretyenhenge. Ngkartele renhe aweke angkerlenge, arratye re atnerte-atnerte-irreke awethe, re urreye arrpenhe atnyeneke. Kele re ampe urreye five-peleke-artweye aneke. 18 Yanhe-ngentyele, Leah angkeke. “Ayenge kwenhe Ngkarteke angkeke atyenge ampe anthetyeke. The antheke arelhe urrkapentye akngerre atyinhe Zilpah re renhe anewe akemele atnyenetyeke. Alakenhenge anteme ayenge Ngkartele ampe urreye arrpenhe antheke.” Alakenhenge anteme Leah-ele ampe urreye ikwerenhe Issachar arritnye antheke. Issachar arritnye ileme “Re Ayenge Antheke.”
19 Ikwere-arle ipenhe, Leah awethe atnerte-atnerte-irreke, re imerte urreye akweke arrpenhe atnyenemele. Re anteme ampe urreye six-pele anteme atnyeneke. 20 Ikwere-ipenhe anteme re angkeke alakenhe, “Ngkartele kwenhe atyenge arne impene anthurre antheke arratye mwerre anthurre. Tharle anewe atyinhe ampe urreye six-pele-arle antheke. Yanhenge anteme re atyenge arne impene anthetyenhe!” Alakenhenge anteme Leah-ele ampe urreye ikwerenhe Zebulun arritnye antheke. Zebulun arritnye ileme “Arne Impene Atyenge.”
21 Ikwere-iperre, Leah-ele ampe marle akweke anteme atnyeneke renhe Dinah arritnye antheke.
22 Ikwerele-ureke anteme, Rachel-ele Ngkarte apayuthneke renhe atnerte-atnerte mpwaretyeke Ngkarte akenhe Rachel-eke alkngwirretyakenhe-arle. Rarle itele-arle-areke tyerrtye areye-arle ikwere mwerrantye angketyakenhe re anteme renhe mwerre-ileke re ampe anteme atnyenetyeke. 23 Rachel atnerte-atnerte-irreke imerte ampe urreye akweke atnyenemele. Akweke renhe anteme re Joseph arritnye antheke, re anteme angkeke, “Tyerrtye areye kwenhe atyenge akurnentye angkerreke nhenge the ampe atnyenetyakenhenge. Ayenge kwenhe ayenge-arrpe apure-irreke. Kele lyete akenhe ayenge Ngkartele akangkentye anthurre-arle mpwareke, apure-irretyale. 24 Kele ayenge akenhe ahentye-aneme ayenge YAHWEH-ele ampe arrpenhe anthetyeke.” Alakenhenge anteme Rachel-ele ampe urreye ikwerenhe Joseph arritnye antheke. Joseph ileme “Ayenge ahentye-aneme arrpenhe atnyenetyeke.”
Jacob-ele apmarleye ikwerenhe Laban ularele ileme
25 Kele Joseph-arle inteke ipenhe, Jacob ahentye-aneke apmere ikwerenhe-werne alpetyeke, re anteme Laban-werne alheke apayuthnetyeke re renhe impemele alpetyeke. 26 Re anteme ikwere angkeke, “Atyenge anthaye anewe atyinhe areye ampe areye-arlke atyinhe ayenge apmere atyinhe-werne alpetyenhenge. The arne atyinhe areye atnyenetyeke ahentye-aneme ayenge-arle ngkwenge arnterre anthurre urrkapekenge. Unte itelareme kele arratye-arle.”
27 Kenhe Laban akenhe angkerlenge, “Unte apeke atyenge akangkentye, kele nhenhele anaye, alhetyale. The ngkarte akweke atyinhe areye apayuthneke itne atyenge ilerlenge ngkwenge-akerte. Unte nhenhele anerle-anerlenge, YAHWEH-elarle ngenhe lterrke ileke arntarnte-aremele. Alakenhenge kwenhe re ayenge-arlke arntarnte-areke. 28 Kele atyenge ilaye. Iwenhe-ame the ngkwenge antheye unte-arle nhenhele atyengenge anetyenhenge?”
29-30 Jacob angkirtneke, “Unte ayenge itelareme ayenge-arle ngkwenge arnterre urrkapeke. Arrule urreke ayenge nhenhe-werne apetyetyenhenge, unte kwenhe yepe-yepe urrpetye ware atnyeneke. Kele ayenge anteme apetyeke yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene arntarnte-aretyamele, kele itne atningke anteme-arle-irrerlenge unte anteme atningke anteme atnyeneme. Nthenhele apeke-arle ayenge ngkwenge urrkapeke, YAHWEH-ele ngenhe lterrke-ilemele ngenhe arntarnte-areke. Kele ayenge-arle-artaye? Ilengare-arle-ame unte atyenge mwerre angkeme ayenge yernirtnemele atyinhe areye the-arrpele arntarnte-aretyenhenge.”
31 Ikwerenge-ntyele, Laban-ele renhe awethe apayuthneke, “Iwenhe-ame the ngkwenge anthetyenhe?”
Jacob-ele renhe tyerneke, “Ayenge arne iwenhe apeke renhe anthetyale. Ayenge ahentye-aneme unte atyenge arne anyente ware mpwaretyeke. Unte apeke atyenge yewe angkeme kele ayenge apetyalpemele yepe-yepe areye uthene nanikute areye uthene arntarnte-aretyeke. 32 The yepe-yepe itnenhe akngakemele urrperle areye inetyenhenge; yepe-yepe ntenye-ntenye urrperle-akerte areye-arlke the akngaketyenhenge. The nanikute ntenye-ntenye-akerte areye-arlke. Alakenhe ware-arle the ngenhe apayuthneme the itnenhe atyenge-arrpe atnyenetyeke. The itnenhe kele arntwarre anthurre-werne arntarnte-aretyeke akngirtnetyenhenge. 33 Ikwerenge, nhenge unte anteme apetyemele ayenge arerle-alpetyeke, unte ayenge itelareme the ngkwengenge anyelkngele inetyakenhe. Unte-arrpe akngakemele aretyeke. Unte apeke areme nanikute urrperle areye-arlke ntenye-ntenye-akerte areye-arlke kele unte itelareme tharle ngkwengenge anyelkngele inetyakenhe-arle. Kele unte apeke yepe-yepe mperlkere areye aremele kele unte itelaretyeke tharle ngkwenge-ntyele anyelkngele-arle ineke.”
34 Laban-ele Jacob awemele alakenhe ikwere angkeke, “Mwerre! Kele mpe, alhetyekaye nanikute areye uthene yepe-yepe areye uthene akngaketyeke.” 35 Kenhe, arlte anyente ikwerele, Laban akenhe yepe-yepe ikwerenhe areye-werne alhemele nanikute areye-arlke-werne imerte akngakemele mperlkere-akerte areye marle uthene urreye uthene, alakenhenge ntenye-ntenye arlpentye-akerte areye apeke. Re yepe-yepe urrperle areye-arlke akngakeke. Re anteme yepe-yepe areye itnenhe akngeke alere ikwerenhele arntarnte-aretyeke. 36 Yanhe-ngentyele Laban ikwerenhe areye-akerte aname-irremele alheke yepe-yepe areye-arlke, nanikute ikwerenhe areye-arlke-akerte arlte urrpetyele alhemele irntwarre Jacob-ketyenge.
Yanhe-ngentyele, Jacob-ele yepe-yepe Laban-kenhe areye uthene nanikute areye uthene arntarnte-areke yanhe ikwerele.
37 Jacob-ele walye akeke arne poplar-nge, arne almond-nge uthene, arne plane-ngentyele-arlke. Kele imerte walye areye yenpe parlke-iwemele. Walye areye arlkenye mperlkere-akerte nthenhele-arle rarle yenpe parlke-iweke. 38 Re anteme arne tyipe areye iperteke-arleke arrernemele kwatye ngentye itwele nthenhele-arle yepe-yepe areyele-arle kwatye antywetyarte. Re alakenhe mpwareke rarle itelaremele alakentye-ntyele-arle itneke anewe akerrentye akngerrenge. 39 Nanikute urrperle marle areye urreye urrperle areye-arlke apurte-irretyarte arrekwele arne arlkenye-akerte itnekenge. Alakenhenge anteme nanikute itne atnerte-atnerte-irreke, akweke areye akenhe ntenye-ntenye-akerte-arle apeke, arlkenye-akerte-arlke apeke inteke. 40 Kenhe yepe-yepe akweke areye akenhe, Jacob-ele akngerre areye-ngentyele-arle akngakeke. Re itnenhene utepelhe-ileke itne nanikute urrperle Laban-kenhe areye aretyenhenge uthene ntenye-ntenye areye-arlke. Alakenhe ikwerenge yepe-yepe Jacob-kenhe areyele akweke ntenye-ntenye areye atnyenetyenhenge. Alakenhe-arle Jacob-ele yepe-yepe ikwerenhe areye akngaketyarte Laban-kenhe areye-ketyenge. 41-42 Nhenge atyepe-atyepe lterrke ulkere areye-arle apurte-irretyarte anewe akerretyeke, Jacob-ele akenhe arne arlkenye mperlkere-akerte areye arrernetyarte itneke arrwekeleke itne aretyenhenge. Kele akweke ulkere itne atnerte-atnerte-irrerlenge, kele akweke itnekenhe akenhe ntenye-ntenye-akerte, lterrke anthurre anteye interlenge. Itne akenhe Jacob-kenhe-arle aneke. Kele alyepe-alyepe areye apurte-irremele anewe-akerretyeke re itnenhe arne arlkenye mperlkere-akerte areye arrekweleke arrernetyakenhe-arle. Nhenge alyepe-alyepe areye atnerte-atnerte irremele, akweke itnekenhe ntenye-ntenye-kwenye akenhe alyepe-alyepe anthurre-arle inteke. Nhenhe areye Laban-kenhe areye-arle aneke. 43 Alakenhenge-arle nanikute Jacob-kenhe areye-arlke yepe-yepe areye-arlke atningke irreke. Re nanikute-arlke yepe-yepe-arlke atningke atnyeneke, arelhe-arlke artwe-arlke urrkapentye akngerre atningke re atnyeneke. Kamule-arlke tangkeye-arlke atningke.

References[edit]