前出師表

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
前出師表
by 諸葛亮


前出師表cin4 ceot1 si1 biu2


  言:先帝創業未半而中道崩殂 ,今天下三分 ,益州疲弊 ,此誠危急存亡之秋也。san4 loeng6 jin4: sin1 dai3 cong3 jip6 mei6 bun3 ji4 zung1 dou6 bang1 cou4, gam1 tin1 haa6 saam1 fan1, jik1 zau1 pei4 bai6, ci2 sing4 ngai4 gap1 cyun4 mong4 zi1 cau1 jaa5.

  然侍衞之臣不懈於內,忠志之士忘身於外者,蓋追先帝之殊遇,欲報之於陛下也。jin4 si6 wai6 zi1 san4 bat1 haai6 jyu1 noi6, zung1 zi3 zi1 si6 mong4 san1 jyu1 ngoi6 ze2, koi3 zeoi1 sin1 dai3 zi1 syu4 jyu6, juk6 bou3 zi1 jyu1 bai6 haa6 jaa5.

  誠宜開張聖聽,以光先帝遺德,恢弘志士之氣,不宜妄自菲薄,引喻失義,以塞忠諫之路也。sing4 ji4 hoi1 zoeng1 sing3 ting6, ji5 gwong1 sin1 dai3 wai4 dak1, fui1 wang4 zi3 si6 zi1 hei3, bat1 ji4 mong5 zi6 fei2 bok6, jan5 jyu6 sat1 ji6, ji5 sak1 zung1 gaan3 zi1 lou6 jaa5.

  宮中府中,俱爲一體,陟罰臧否,不宜異同。gung1 zung1 fu2 zung1, keoi1 wai6 jat1 tai2, zik1 fat6 zong1 pei2, bat1 ji4 ji6 tung4.

  若有作姦犯科及爲忠善者,宜付有司論其刑賞,以昭陛下平明之理,不宜偏私,使內外異法也。joek6 jau5 zok3 gaan1 faan6 fo1 kap6 wai4 zung1 sin6 ze2, ji4 fu6 jau5 si1 leon6 kei4 jing4 soeng2, ji5 ciu1 bai6 haa6 ping4 ming4 zi1 lei5, bat1 ji4 pin1 si1, si2 noi6 ngoi6 ji6 faat3 jaa5.

  侍中、侍郎郭攸之費禕董允等,此皆良實,志慮忠純,是以先帝簡拔以遺陛下。si6 zung1, si6 long4 gwok3 jau4 zi1, bei3 ji1, dung2 wan5 dang2, ci2 gaai1 loeng4 sat6, zi3 leoi6 zung1 seon4, si6 ji5 sin1 dai3 gaan2 bat6 ji5 wai4 bai6 haa6.

  愚以爲宮中之事,事無大小,悉以咨之,然後施行,必能裨補闕漏,有所廣益。jyu4 ji5 wai6 gung1 zung1 zi1 si6, si6 mou4 daai6 siu2, sik1 ji5 zi1 zi1, jin4 hau6 si1 hang4, bit1 nang4 bei1 bou2 kyut3 lau6, jau5 so2 gwong2 jik1.

  將軍向寵,性行淑均,曉暢軍事,試用於昔日,先帝稱之曰能,是以衆議舉爲督。zoeng1 gwan1 hoeng3 cung2, sing3 hang4 suk6 gwan1, hiu2 coeng3 gwan1 si6, si3 jung6 jyu1 sik1 jat6, sin1 dai3 cing1 zi1 joek6 nang4, si6 ji5 zung3 ji5 geoi2 cung2 wai4 duk1.

  愚以爲營中之事,悉以咨之,必能使行陣和睦,優劣得所也。jyu4 ji5 wai6 jing4 zung1 zi1 si6, sik1 ji5 zi1 zi1, bit1 nang4 si2/sai2 hang4/haang4/hong4 zan6 wo4 muk6, jau1 lyut3 dak1 so2 jaa5.

  親賢臣,遠小人,此先漢所以興隆也;親小人,遠賢臣,此後漢所以傾頹也。can1 jin4 san4, jyun5 siu2 jan4, ci2 sin1 hon3 so2 ji5 hing1 lung4 jaa5; can1 siu2 jan4, jyun5 jin4 san4, ci2 hau6 hon3 so2 ji5 king1 teoi4 jaa5.

  先帝在時,每與臣論此事,未嘗不歎息痛恨於也。sin1 dai3 zoi6 si4, mui5 jyu5 san4 leon6 ci2 si6, mei6 soeng4 bat1 taan3 sik1 tung3 han6 jyu1 wun4, ling4 jaa5.

  侍中、尚書、長史、參軍,此悉貞亮死節之臣也,願陛下親之信之,則漢室之隆,可計日而待也。si6 zung1, soeng6 syu1, zoeng2 si2, caam1 gwan1, ci2 sik1 zing1 loeng6 sei2 zit3 zi1 san4 jaa5, jyun6 bai6 haa6 can1 zi1 seon3 zi1, zak1 hon3 sat1 zi1 lung4, ho2 gai3 jat6 ji4 doi6 jaa5.

  臣本布衣,躬耕於南陽,苟全性命於亂世,不求聞達於諸侯。san4 bun2 bou3 ji1, gung1 gaang1 jyu1 naam4 joeng4, gau2 cyun4 sing3 ming6 jyu1 lyun6 sai3, bat1 kau4 man4 daat6 jyu1 zyu1 hau4.

  先帝不以臣卑鄙,猥自枉屈,三顧臣於草廬之中,諮臣以當世之事,由是感激,遂許先帝以驅馳。sin1 dai3 bat1 ji5 san4 bei1 pei2, wai2 zi6 wong2 wat1, saam1 gu3 san4 jyu1 cou2 lou4 zi1 zung1, zi1 san4 ji5 dong1 sai3 zi1 si6, jau4 si6 gam2 gik1, seoi6 heoi2 sin1 dai3 ji5 keoi1 ci4.

  後值傾覆,受任於敗軍之際,奉命於危難之間,爾來二十有一年矣。先帝知臣謹慎,故臨崩寄臣以大事也。hau6 zik6 king1 fuk1, sau6 jam6 jyu1 baai6 gwan1 zi1 zai3, fung6 ming6 jyu1 ngai4 naan4 zi1 gaan1, ji5 loi4 ji6 sap6 jau5 jat1 nin4 ji5. sin1 dai3 zi1 san4 gan2 san6, gu3 lam4 bang1 gei3 san4 ji5 daai6 si6 jaa5.

  受命以來,夙夜憂歎,恐託付不效,以傷先帝之明,故五月渡,深入不毛。sau6 ming6 ji5 loi4, suk1 je6 jau1 taan3, hung2 tok3 fu6 bat1 haau6, ji5 soeng1 sin1 dai3 zi1 ming4, gu3 ng5 jyut6 dou6 lou4, sam1 jap6 bat1 mou4.

  今南方已定,兵甲已足,當獎率三軍,北定中原,庶竭駑鈍,攘除姦凶,興復室,還于舊都,gam1 naam4 fong1 ji5 ding6, bing1 gaap3 ji5 zuk1, dong1 zoeng2 seot1 saam1 gwan1, bak1 ding6 zung1 jyun4, syu3 kit3 nou4 deon6, joeng4 ceoi4 gaan1 hung1, hing1 fuk6 hon3 sat1, waan4 jyu1 gau6 dou1,

  此臣所以報先帝,而忠陛下之職分也。 ci2 san4 so2 ji5 bou3 sin1 dai3, ji4 zung1 bai6 haa6 zi1 zik1 fan6 jaa5.

  至於斟酌損益,進盡忠言,則攸之之任也。zi3 jyu1 zam1 zoek3 syun2 jik1, zeon3 zeon6 zung1 jin4, zak1 jau4 zi1, ji1, wan5 zi1 jam6 jaa5.

  願陛下託臣以討賊興復之效;不效,則治臣之罪,以告先帝之靈。jyun6 bai6 haa6 tok3 san4 ji5 tou2 caak3 hing1 fuk6 zi1 haau6; bat1 haau6, zak1 zi6 san4 zi1 zeoi6, ji5 gou3 sin1 dai3 zi1 ling4.

  若無興德之言,則責攸之等之慢,以彰其咎。joek6 mou4 hing1 dak1 zi1 jin4, zak1 zaak3 jau4 zi1, ji1, wan5 dang2 zi1 maan6, ji5 zoeng1 kei4 gau3.

  陛下亦宜自謀,以諮諏善道,察納雅言。深追先帝遺詔,臣不勝受恩感激。bai6 haa6 jik6 ji4 zi6 mau4, ji5 zi1 zau1 sin6 dou6, caat3 naap6 ngaa5 jin4. sam1 zeoi1 sin1 dai3 wai4 ziu3, san4 bat1 sing1 sau6 jan1 gam2 gik1.

  今當遠離,臨表涕零,不知所言。gam1 dong1 jyun5 lei4, lam4 biu2 tai3 ling4, bat1 zi1 so2 jin4.