თუთმაცურიში მასხუნალი
| თუთმაცურიში მასხუნალი by [[Author:გიორგი სიჭინავა|]] |
| წყუ:გიორგი სიჭინავა "ნანაგე" თბ.2011წ.ხ.195-220 |
ჭიჭე–ჭიეთ ციზანდ. ჭვემა ახალ დჷნაჭყეფი აფუდ დო დიხა ხოლო ვარდ გორტუაფილი. ჭიფე–ჭიფე ჭვეთეფი მიშეხარკალდ ჯაში ნოჸელცეფც, გითმიანთხუდ ნაგოლოფა, გოჩხიკინაფილი ფას დო მუშობურა ხონარც გითიჩანდ. დიო ხოლო ფართას ვარდ გოთანელი, მარა ბონდო ირო ათე ბორჯის კურცხედ დო ასე ხოლო კუჩხის გერდ. ჸვანაში მაჟირუა მოთებული აფუდ ბონდოს დო ოხიოლუდ ჭვემაში მულა. ჭვემაქ გუძინ უმოსო დო ციზაფიქ ხელერდო გინირთ, ჸუმენული დიხას იშენით ვეგიოხედ ბრელი მუთუნი. შუნდ დო შუნდ წყარც.
ბონდოქ აგვარაშა მინილ. გოღა ონჯუას ნაცალა ოდიარე ჩხოულეფც ქაწურღ. ავრე სონიაქ ნიგამო ქეკაჸუნ უკახალე. ჟირ ჩხოუ ჸუნდ მაჭვალი, ხოლო ჟირც მესქირაფილი აფუდ. სონიაქ დიო ჭარგა ჩხოუს ქათუდგ ნიგა, ტჷ დოუზუ დო ქიდიჭყ ჭვალუა. ტჷში კითიშე მოსირანდ ბჟა დო ჩხაპ-ჩხაპ მეუღუდ ნიგას, ჟირ კითიშ ხე ვემუთხუმ–გინც ქუდუტუ ოწულო. ბონდოქ აგვარაშე გიმილ, დუდშა ქიმიციკუ ძანძაში ჯვეში ტომარე დო ჸვანაში ძგას, ჩერტიში კარი გამკანჯ. ეპოპორელი, ფსუა გოფაჩილი ლაზუტის წყარნდ დო წყარნდ ხელერდი. ლაზუტიში რანწკის ქაშაჸუნ კუჩი უჩაფლეთ, ძიქვა ეშე ქეიბარკანუ ბირგულიშხ. ოჰამუდ შოლირი დიხას გოლოულა. ჯვარ დიწერ დო ცას ქელაჯინ. ღორონთი სი დარძღია ჸუმენული დიხა წყარით. ბჟა ეიოლშე გინწკირ ცაქ დაჩხირით, გოვალ დო უკულ გურგინქ გეგნირულ ჭითა ღალაში მელე გოფაჩილი ტყაში დუც. ხელერდიქ კინ ციზაფაშა გეიშაჸოთ. ჭვენდ გითოჸუნელო, მარა ქექა დო ფურცქინ–ფურცქინით. ნამთინეშა ზღვაური ქათუმბარდ დო ეთიწკმა გელერთუდ ჭვიმაში ძაფეფი ორცათ, მარა მუჭოთ მეჭყორდ ზღვაურინი, კინი გოთინილო ორღვანდ ჭიფე–ჭიფე ჭვეთემც. ბონდოქ გილართ ჸვანას–დიკი დო უკული აშო მინილ ოზეშა. სონიას ეშობას ჭვალუა გოუთებუდ დო ბჟას ქოწირუნდ ტკიბირით. ქომონჯი გოზღვარილი ქოძირჷნი ეჸონდ.
მუ გგახანგ, ყაზახი, ათეჯგუა ხელერდის ხანგაში მეტი ჸვანაშა მი ურც. – უწუ ბონდოს. ბონდოქ ძანძაში ტომარე დუდშე გეგნინწყ დო გოწილოხ.
- წყარი მიჸორს, სონია წყარი ღორონთიში ჭყოლოფა რე. წყარი ვარდასნი მუთუნი შურდგმა დო მუტუნ ფალირი ვეჸუაფუდ თე ქიანას. –უგამ ბონდოქ დო აგვარაშე ჩხოულეფი გაგნორაჸუ. ირ ოჭმარეს ოდიარუშა გილაჸუნდ ღალიში ძგაშა, სოდეთ მიწოტებული მინდორეფი მუწოძუდ დო მაღალი ოდიარე ჩანდნი. ჭიფე მიშაულარი მიშაბუდ თევრე ოჭველონშა. ჩხოულეფი გერჩქვანელი ორდეს თე შარას დო ვართი ოკოდ კოჩიში ეკოჸუნა. მუშით მიდეშეს თი მინდორეფშა. მუ ნალიში გიოჭკადალი ლირსმარც ოხვილუდ. ოკვათაფუთ ოკოდ გინულა, შარას დუვაკუნტარენქია თქუ დო ოჩაიეს ქელაჸუნ ძგა დო ძგას. მალას ოფუტეში შქაგუშა გიშელ. ათაქი დუქანი, აფთიაქი, კინოში კლუბი, სასადილო დო კოლმეურნეობაში კანტორა მუწოდგ. ოჭკადურე, ჭიჭე იშო, მიშაკინელც ორდ. შქაგურიში თევრე, ზღვაში განშე, ართსართულიანი სკოლა გედგ, პიტა ფიცარით გოჭკადილი დო შიფერით გინორთვილი. ოფუტეში შქაგურც კათა ირო იბუძოლუდ, მარა ასე მითინ ვეპალუდ; ხვალე უმინჯური ჯოღორეფი მიოჯინედეს სასადილოში კარეფც.
ბონდოქ ოჭკადურეში კარი გემნანჯ , მარა დინახალე მითინქ ვადოხვად. ჭიჭე ხანც ოჭკადურეში ჭიფე აბარწას აწორდ დო იჯინედ. შუმა უჸორდ ჭკადუს დო იფირქ, „ოჭკადურეში“ უკახალე ეგებ მუში ართი თოლი ონჯირეს ლურცია ჭაჭათ გობრანგილც. მუკულუ ოჭკადურეს დო კარიში რაზას ქუდუხარკალუ – ეგებ გუვოკურცხინუავა, მარა სისანდობა ვაფუდ მითინც. ქოძირ კარი დინახალე ვარდ ენოკილერი, მიკუნჭირ ხე დო გემნანჯ, მარა უკმელას მუთუნ ვაძირ. ჭიჭე ოსინთეს გითობუნაფილი ფარდას გუკინ, ჯგირო გოფაჩ დო ასე კუნთხუს კიდალაწკმა მიკოდგუმილი ჯაში გიონჯირალც დუდგიმე გეხუაფილი კოჩი დოლანდ. მიკუჯიკუ, მარა ვაგაკურცხინუ ჭკადუქ. ართი ქიმობურდღინ მუდგარენი დო უკული შურმალაფცალო ხირთქინქ გეუოლ. ენა მანგარო დოშუმენია, იფირქ ბონდოქ, დო გალე გიმილ. ოჭკადურეში მინალწკმა კანტორაში ყარაულქ ქაუხვად. მუჭო რენია ჭკადუა – კითხ უეცარო. მუჭო იჸინია – უგამ ბონდოქ, თეში რენია შუმილი, სიაბარა ვაუღუნია შურო. შუმილი ვარ, მაღურუ რენია,– უწუ ყარაულქ. ბონდოქ ეჸონდ. მუქ აღოლუა, იკითხ დანარღებულო ყარაულც ხოლო ვაუჩქუდ მუქ აღოლნი. გოღა ოჭმარეს, უცბას გლახათ გინორთე, თოლც ქაწოსერუ დო გური წართმ. ქუმოჸუნაფუნა არქემი დო ქუგუჯინუ ჯგირო, მარა მუთუნი იმენდეფი ვაუთქუალუ. ართი ლიში გუკეთებ ჯერღვიშა დო დოუჩინუ: ჟირი–სუმი დღა გეგნიღსია ეგებ, დინახალე წაულირი აფუნია ირფელი.
ათეს იჩიებუდესინი თეში „ვილისიქ“ გაჩენდ ოჭკადურეში წოხოლე დო თევრე არტელიში დუდმახვენჯქ გითილ. ქუდგუნიავო შური ჭკადუს –იკითხ შორშე. უკულ ბონდო ქიმიჭანუ დო უწუ: ბაბწყუშ ოკო მიდართენია მუდგათიჸინი.
გოღა ონჯუას, დიო ხოლო რაგადი შეულებუდუნი თინწკმა, უთქუალ ოძირაფშა მულირი დუდმახვენჯიშა ჭკადუს: ბაბაწყუს პუნცია მოჯგირეფი. მა ხოლო თექიანი ნარდი ვორექია. კაკა ფორიას ქიშიოყყვინევა ჩქიმ ამბე მიდმოსვანჯუანია ბაბაწყუშა დო თექი, ჩქიმი დიდაში ხასლას დომთხორანია. ბაბაწყუშა ბონდო დღას ვარდ ნაულა, მარა ათეჯგუა გაჭირებას ვარიას მუჭო თქუანდ. მიკილ ჸუდეშ, ქიდიჩინ სო მეურდუნ დო ქიგიაჸუნ შარას.
გვალო ჟირი წანერი მუნაულა ვარდ ჭკადუ თე ოფუტეშა. თე კოჩიში ულირი მითინც ვაუჩქუდ. ვართ მუთუნც თქუანდ მუში ამბესი დინახალე. მი რე დო სოლე მორთია უწინდესინი, მუდგარენს ქოთქუანდ ერთელც დო უკული შხვა ამბეშა გინილენდ მოხუჯურო. მუში დუდიში ამბეში ჩიება ვაუსხუნუდუნი ქარწყედეს დო მითინ ხოლო ვეგიაკირუდ პიც. ხელუა ჯგირო უჩქუდ დო მეტი მუს მოთხინდეს ჭკადუს. ჩილ დო სქუა ნაღურა აფუნია დო უკული გეგნოლუა მუში ჸუდეშე რინაშა გურ ელაფირი კოჩქ, – თქუანდეს ამერ–ემერ, მარა თენა ხოლო მითინც ვაუჩქუდ მართალი ორდ დო ვარი ტყურანი.
ართი ამბექ ქუგაშინ ბონდოს. ჟირი მარაში წოხოლე, მაონჯუე ბორჯის ოჭკადურეშა მინილ, გარაგადუშა. ნამთინეშა ოჭკადურეს შაყარუა უჩქუდეს სოფელარემც, მინიჯინუო, მინილ კარწკმა ტაბაკი ქაწუდგუმდეს დო ჯიმ დო ქობალც ქუმკუხედეს ჭკადუ დო მუში მოხუჯური. ბონდოქ მინილნი, ქდაპეიჯეს ჯიმ–ქობალშა დო ივარ ბონდოქ, მარა ვადუჯერეს ვარია მუთუნნერო, გოღობილი ბოცათ ღვინი ქუმუღალდ ჭკადუში მოხუჯურს ტაბაკის ჭყინტი ჸვალი, კინტირი დაძმარებული, კაკილი სუნელი, ქობალი დო ჯინჯამო ერღვაფილი, მწვანე ხვახვი ქიგლაძდ გიოჭკუმალო. ჭიჭე გეშვეს დო გურქ განწყესინი, მაჸუნეს ჩიებას, მუდგარენც ქონაღენდ ჭკადუ, მარა გოკვათილო იშენით ვეჩიებუდუ. ვეიშამირთუა მუთ მოკოდუნი თიქ. გემიოლუა უკული გურქ ირფელშა დო ვენტია რინას. ასე ქუვორექია ამარი დუდიშულო დო გომჭყოლიდუა ირ კოჩქ.
გეიაჸუნ ბონდოქ თე ჩიებას: კინე დართია მუსუთი ენტინი თის.
- უკახალე ვედირთინე, –უგამ ჭკადუქ, – ულირი ბორჯიშა შარა ვემებ. ჭიჭანობას მუნადველ ჩაფლაშა კუჩხი ვენგალე, მა ირფელი გუვათე დო აწი უჯინექ ამარი ღურუს. ინა თაქ ხოლო დობგორუნც...
ათაში მიოტუ მუში დუდიში ამბე ჭკადუქ. ბრელი ეცად ბონდოქ, მარა ვაგურთ მუთუნქ. თქუნი თიშე უმოსი ვეკორაგადუ მუთუნფერო.
ასე მითოხედ ბრეზენტით გინორთვილი, ენოტახილი შარეფც გილნაულა, ჯღვანჯღვილი ავტობუსის ბაბაწყუშა მაულარი დო ფირქენდ, მუდგარენი სათოისერო აფუნია მუნახვამილეფი ჭკადუს.
ჭიფე ოსერშობა ბორჯის, კითხირ –კითხირით ქიმიოგორ კაკა ფორიაში ჸუდეს დო ოზეში კარც ქიმიოდირთ. ავრე ვანოჭვემუე, გოსარკილი ორდ დო მერეკელა თუთა მუკობარჩხალანდ ცას. ოზეში შქაგურც ყამბარით გინორთვილი პიტა ფიცარიში მაქდორი გედგდ დო ხოლოს, მარძგვანშე ალუდგუდ თის ისირით გინორთვილი ჯარგვალი. წოხოლე ჩქინობურა უშქური გეჩანდ, ჸალეფი გოფაჩილი დო დიდ ჯათ გოულირი. ხანერი ორდ უშქური დო ბონდოქ იფიქრ, ჯვეში მახორო ჸოფენია კაკა ფორია. უკულ მენძელია, ქიდიზძახ, მუთ შეულებუდუნი, ჯოღორი გოტებულ /ოფუნა ფორიებც და ლალუა გეტახ ჯოღორქ, გარღვინჯებულო მალერულ ოზეში კარშა. კარი გამკანჯეს თევრე, ჯარგვალც დო მიდგარენი კოჩქ მანჭუ უჩინებუს. თქვა ზოჯუნთიაო კაკა ფორია – იკითხ ბონდოქ. ქო. პატენი მა ვორექია, – უგამ მენძელქ. ენწერიშე მოურქია მა, ამბეში მაღალშა.
მენძელქ ეჸონ. მითინ ვაუწონებუდუ ენწერშე ნაჩინებუ დო მუ ამბე ოკო მომღანია ეთეურე.
- მუნოზოჯით აშო! – მიპატიჟ ჸუდეშა სუმარი.
ბონდოს შხვა შარა ვაუღუდ ანწი, ამსერი უკახალე ვადართინედ დო გემნაჸუნ მენძელც ჸუდეშა. კაკაქ ოდაშა გემნაზარ ბონდო. უკული გემნორთეს კაკაში ოსურქ, ნოსაქ დო ქომოლსქუაქ. გეჩინებაფეს სუმარი.
ბონდოს ბრელი ვაუჯინუ, დუდი მუნწყუ ორაგადეს:~
– ჯოტო ქოშინუ დო მეტიში რაგადი ვაცალეს ბონდოს, გოუკვირდეს ფორიემც, მუ ოკოდუა ენწერიშა, ციხეს ხედუა დო, სარჯელიში გათებაში უკული მუშენი ვამორთუა აშო.
მუთუნ ვამიჩქ მა, თე ამბე... მუ აფუთ ქვა ჯოტოს... კითხ ბონდოქ კაკას.
- ბიძისკუალეფი ვორეთ– უგამ კაკაქ.
- ჯოტო მაღურუ დიტეს ასე. არქემი ქმი/უნეს, მარა ვერზენც სქილადაში იმენდის. თქვანდა მოწურეს, ქიშიოტყვინეთია ჩქიმი ამბე. შურმალაფუ რე გვალო... ამსერიში სერქ ეგებ ვეგნაღინასინი.
ეჭიროთეს მენძელეფქ. მუ ქიმნესკონი ვაუჩქუდეს დო ართიანც გაწკუმონტდეს ნალახა ჯოღორეფშორო, მენძელეფც გოკუძახითია, თქუ უკული კაკაქ, ირულეს თავრე–თევრე, გაკიშაყარ კათაქ. ნამთინე საჸალეს იჩიებუდ, მუში ბრალი რენია მუთი ოჭირუნი, მუდგა რდნი თინა რდუა დო ჩქინ ღურელი ჩქი ოკო ინბგარათია იშენით უწუ მაჟრაქ იწუხეს, იჭირჭოლეს დო უკული გინოჭყვიდეს გოთანაშა მიდართესკო მიდგარენი ბარდღაში „გრუზავიკითნი“. თენა დოსხუნეს დო ნამთინექ მიდართ მუში ჸუდეშა. ოთხ კოჩქ ქდოსქიდ კაკწკმა: სუმარს ოსერშო გეგმუნწყუათია ეკირაგადეს. საპიჩო მუთ უღუდესნი გამკიღეს დო უჩა ღვინით დოხვამეს სუმარი; ანწიანი წ/მი, ჯგირ აბეშა გილაირთუმდასია ირო. უკული ჯოტოში ოხვამერი ეჭოფეს. არძაქ ქოთქუ, მუქუთ გაშინუნი.
ბიკი ფორია: ჯოტოს ჭიჭენობაშე იბჩინენდი, ართო ვორეთ ნარდი. ცხვანტიჯგუა ბაღანა რდ. ირო თოისერეფც სხუნუნდ. მის გუდუნი ვამიჩქ. იში მუმა, ჩხონაფილი ნოკო ფორია, დადგომილი კოჩი რდ. ჭკუას ელაკითანდეს სამოხიოს. ბოლშევიკეფი ოხვამეს ტახნდეს ოფუტეს, ართი რუნგაქ ხატი გეგმიღ დო ჩაქუჩი მოუნჭ. უჟიფუანც ხატის ჩაქუჩის დო იჩიებ: თეს ნძალა ქუღდასინი, ვარწყეთიაო მუთუნქ ვაღოლუა ჩქინდანი.
ვამათმინებ ნოკო ფორიას დო უწუ: მეტი მუ რღოლასია სი უბედური, ვარწყექიაო გეხანგი დო ხატის ტახნქნი...
ათე ნარაგადიში გურშენი ოჭოფეს ნოკო დო უკული, სო მიკაწმინდესინი კოც ვაუძირნ. დიდაქ ხოლო გეგნაჸუნ ნარღის დო ჯოტოქ ქდოსქიდ ომბოლო. გურშა ქელედვ მუდგარენი ღანჯი ბაღანობაშე, შხვანერო უჯინედ თე ქიანას დო კათას. უბადობას თხოზდ დო ირო თის ოცადუდ კოჩიში ნაუბად გეიშანწყუკონი, ფულირი მართალი გეითოგორუკონი, მარა თეს ორთუდ ძიცაძიცათ, თუთმაცურ გითოლ–მითოლით, უჩხუპარო დო უზისხირეთ, დუც ხოლო ერთუანდ ათეჯგუეფიში ქიმინუათ დო სამანგიერროს ხოლო უგანდ მოხუჯურო მიდგა თოლშა ვამალედ დო მიდგას ეჩემენდუნი თის.
ათავრე ხოლოს, გიოხორანდ ართი კოჩი, სახელც ვაფთქუა თიშის, წკუნწკი დო კუბაკი ორდ დო ვამოკო გლახათ ფშინუენი, უფალც ობარ ასე თიში შური დო ანწი ღურელიში გორაფა ვაშინერსინი ქოიჩქუნა არძოს. მორთი, ნანდული სახელიში მანგიორო კუბაკი ქიგვოდვათ თი საცოდალც დო ატაში ქიგეჩიებუთ მუქუთ მოხვადუნი:
კუბაკის ჸუდეში ხასლას გეუჩანდ ჭიფანა ბული. ნაჸონა ბულიშნერო კუნტა ტანიში ვაგოხოლდეს თინა. ცაშა მიანჭუნია, იფირქენდინი თიზმა ქორდ ეშე ულირი. თუდოიანი ჸალეფი დიხაშე ჟირ საჯენიში მაშორას მუკოჩანდ. ტკვას, ვემედგუნდიდა გაიჭირდდ ეშულა. ბულც თიჯგუა გიმოღალა უჩქუდ, ართო გოთორსილი რდ ჟი დო ჟი ნოჸელეფი. კუბაკიქ ტკვა მიდგკონი ხოლო, იშენით ვეშართინედ მუში ბულიშა, სიმაღალეში შქურინი ათნოჸვე ბაღანობაშე, თეში ხოლო რჩინ ორდ დო, მონჭა ბულც თუდოშე ელაჯინედ, სოიშათ მაფურენჯეფი ვამკაჭკუმანდეს ართონი. შხვაში თურც მუთუნფერო ვეშაშქვანდ ბულშა, სქუა დო მოთალეფი ქალაქის ოხორანდეს დო თინეფშო თხილანდ, ეგებ მორთანია ბულობას, მარა ინეფი წანობით ვარჩქდეს დო კუბაკიში ბულც აკისოფუანდეს ჩიტეფი. ართი წანაში ბულობას მიდგასრენი სერით ტკვა ქიმკუდგუმ ტყობას დო გვარიანო გუშვებელუ ნოჸელეფი, ეთეში უკული, მუჭოთ დაჭითარებას ქიდიჭყანდ ბულინი, კუბაკი გინძე ჯაჭვით ქითაკიირანდ მუში ჯოღორც თუდო ბულც, მუდგა ეცადიკონი, მითინც ვემიადგინედ ტკვა.