ა - გივი ელიავა "მარგალურ–ქორთული ლექსიკონი"
| მარგალურ–ქორთული ლექსიკონი by |
| გივი ელიავა "მეგრულ-ქართული ლექსიკონი" 1997წ.ხ.11-26 |
ა - (შორისდ.) აი, ა გეჭოფი - „აი- აიღე“.
აბა(დაბა) - აბა (დაბა) ქჷგაბედი დო ქოგოძირანქ თოისერს „აბა გაბედე და გაჩვენებ სეირს“.
აბაზი - აბაზი. ოცკაპიკიანი.
აბანა - აბანო(აქ სამკურნალო). წყარტიბუშ აბანაშა მიდართჷ „წყალტუბოს აბანოში წავიდა“.
აბანი - ადგილი. შქაბანია „შუაადგილი“, ათაბანს- „ამ ადგილას“.
აბარწა (აფხაზ.) - წინკარი, აივანი.
აბგა(აბჷგა) - აბგა, ხურჯინი.ორზოლი მიდეღი აბჷგათი „საგზალი წაიღე აბგით“.
აბდა - აბდალი, მოსულელო. აბდა კოჩი რე „აბდალი“ მოსულელო კაცია“.
აბდანი - ცხენის დასაბორკი ჯაჭვის საკეტით (ლითონისა).
აბნიება(აბნუალა, აბნუჲა)- აბნევა, იბნეუ- იბნევა, დიიბნეუ- დაიბნევა, დიიბნუ- დაიბნა, დობნიებე-
დაბნეულა, დონობნიებუე თურმე - დანაბნევა, აბნიებული- დაბნეული, დამაბნიებელი- დამბნევი,
დასაბნიებელი-დასაბნევი. კოჩი დაბნიებე თე კიჟინს- „კაცი დაბნეულა ამ ყვირილში“.
აბუნტება(ბუნტოვატ) (რუს.) - არეულობა, შფოთის ატეხვა. აბუნტენს „შფოთი შეაქვს“, აბუნტენს
„შფოთს შეიტანს“, ააბუნტუ „შფოთი შეიტანა“, უბუნტებუ „შფოთი შეუტანია“, ნობუნტებუე
„შფოთს ტეხდა თურმე“, მაბუნტებელი- „მაშფოთებელი“, აბუნტებული „არეულ- დარეული“,
აბუნტებული „ააბუნტებელი“, გლახა ნინაქ თელი სოფელი გეიაბუნტუ ცუდმა ენამ მთელი სოფელი
„ააბუნტა“.
აბრაგი(აბრეკ) - ყაჩაღი. აბრაგირე პეტრე, თიშ გურშენი მეთხოზუნა „ყაჩაღია პეტრე იმიტომ
სდევნიან“..ნ. აბრაგობა.
აბრაგობა - ყაჩაღობა, აბრაგენს „ყაჩაღობს“, იაბრაგენს „იყაჩაღებს“, იაბრაგუ „ყაჩაღა“, უაბრაგებუ
„უყაჩაღია“, ნოაბრაგებუე „ნაყაჩაღარა თურმე“, ნააბრაგები- ნაყაჩაღარი, ოაბრაგებელი „საყაჩაღო“,
ირო აბრაგობა ვეშილებე „სულ ყაჩაღობა არ შეიძლება“.ნ. აბრაგი.
აბრეშუმი - აბრეშუმი. ნ. არეშუმი.
აგაფა - სახვნელი (შედგება ერქვანის, დედოს, ქუსლისადა სახნისისაგან).ნ. ოგაფა.
აგვარა- საქონლის შესადენი და დასამწყვდევი(სამეგრელოს მთიანეთში).ნ.ქართა.
ადამიანი - ადამიანი. მუ ადამიანირე თე კოჩი „რა ადამიანია ეს კაცი“.
ადესა – ვაზის ჯიში. იზაბელა.
ადრება - მოადრება,- საქმის დროულად დაწყება, სიჩქარე, ქიადრუ „ადრიანად შეუდგა საქმეს“, ირო
ადრენს „სულ ჩქარობს“.
აზმახი-გუბე,ტბორი გამოყენებულია საქონლის საწყურებლად სამეგრელოს მთიანეთში.
აზრი (არზი)- აზრი. აზრი გეზიარუ.- „აზრი გაიზიარა“.ნ. არზება, აზრება.
აზრება (არზება) - მოაზრება. იაზრენს „იფიქრებს“, აზრენდუ „ფიქრობდა“(აზრობდა)“ ნ. აზრი, არზი.
ათაბოგი - ოთხ ფეხზე შეყენებული სახლი.დაახლოებით 6-7 მეტრის სიმაღლეზე მაღალ ოთხ ბოძზე
არის ღობური ერთი პატარა ოთახი იატაკით ჭერით, ღობურს აქვს ფართე კარი და ორკეები, ან ღია
საჭვრეტები , ბოძებზე არის მიმაგრებული საფეხურიანი კიბე, სამი-ოთხი მოსახვევით,ასეთი სახლი
შენდება ჭაობიანი, კოღოებიანი კარ- მიდამოს ცენტრში, სადაც ოჯახი ისვენებს ოჯახი კოღოებისგან
თავდაცვის მიზნით.
ათასი - ათასი. ართი ანთასო გაძირე- ერთი ათასად გეჩვენება.
ათაქ- აქ, ათაქ ვადიტუა ჯა. „აქ არ დატოვო ხე“. ათაქ ვახაჩქა, ჯიმა. „აქ არ გათოხნო ძმაო“. ნ. თაქ.
ათაჸურე (ათეჸურე) - ამ მხარეზე, აქედან, აქეთკენ. მეუ ათაჸურე. „წადი აქედან“. ათაჸურე ხენა
ჩქინიანეფი. „აქეთკენ სხედან ჩვენიანები“. ნ. ჸურე.
ათაშ-ასეა. ათაშ ოკო ორდას თენა. „ასე უნდა იყოს ეს“. ნ. თაშ.
ათე (ჩვ.ნაცვ.)- ეს, ამ. ათე ქივანას მუ უჯგუ. „ამ ქვეყანას რა ჯობია“.ნ. თეჯგურა, ათენა, ათეცალი.
ათენა (პირის ნაც.)-ეს. ათენა ვაგმატენე თაში „ამას ვერ გაუშვებ ასე“. თენა ვამიოდინუა „ეს არ
დაკარგო“. ნ. ათეჯგუა, ათე, ათეცალი,ათენა, ეთინა.
ათამყა (აფხაზ.) - აბგა, ნახევარი ხურჯინი.
ათეჸურე-ნ. ათაჸურე.
ათეწკუმა—ამასთან ვამოკო ათეწკუმა ულა. „არ მინდა ამასთან წასვლა“. ნ. წკუმა.
ათეშენი -ამისთვის, ათეშენი გომლანძღეს „ამისთვის გამლანძღეს“.
ათეცალი- ასეთი, ამნაირი. ათეცალი (ათეცაი) კოჩი რე „ასეთი კაცია“. ნ. თენერი, ათეჯგუა .
ათეჯგურა- ასეთი, ამნაირი, ათეჯგურა დღა ღორონთქ დოჭყუას „ ასეთი დღე ღმერთმა დაწყევლოს“.ნ.
ათენერი, ათეცალი.
ათო (რთული ზმნისწინი)- მოქმედების ქვემოთა მიმართულების მაჩვენებელი,ათო- (ურჩუ) „ქვეშ უგია“,
ათოურე „ქვეშ უდგას“ ,ათობუ „ქვეშ ჰკიდია“.
ათოლოკუა(ათოჲოკუა) - გამოლოკვა. ათმოლოკუნს „ლოკავს“, გათოლოკუნს „გამოლოკავს“,
გათოლოკუ „გამოლოკა“, გათულოკუ „გამოულოკავს“, გათნოლოკუე „გამონალოკა“, გითმალოკალი
„გამომლოკველი“, გითოლოკილი „გამოლოკილი“, გითნალოკა „გამოლოკილი“, გითალოკალი
„გამოსალოკი“, ჩხუქ გინს ქორა გათულოკ „ძროხამ ხბოს მუცელი გამოულოკა“. ნ. გოლოკუა,
გინოლოკუა, ელოკუა სირქუა.
ათონჯირა (ითონჯირა) - რისიმე ქვევით ან ვისიმე ფერხთით წოლა, ათმანჯირუ(ითმანჯირუ)
„ფერხთით უწვება“, ქათანჯირუ „ფერხთით დაუწვება“, ქათუნჯირუ „ფერხთით დაწოლია“,
ქათნოჯირუე „ფერხთით დანაწოლა“, ათმაჯირალი „ფერხთით დამწოლი“, ითონჯირელი
„ფერხთით შეწოლილი“, ითანჯირალი „ფერხთით შესაწოლი“, დიდაქ სქუას ქითანჯირუ „დედა
შვილს ჩაუწვა“.
ათორჩაფა (ითორჩაფა)- ქვეშ ამოგება. ათმირჩანს „ქვეშ იგებს“, ათირჩანს „ქვეშ ამოიგებს“, ქათურჩაფუ
„ქვეშ ამოუგია, ქათნორჩაფუე ქვეშ ამონაგება“, ათმარჩაფალი „ქვეშ ამომგები“, ათარჩაფალი „ქვეშ
ამოსაგები“, ათორჩაფილი „ქვეშ ამოგებული“, ათნარჩეფი „ქვეშ ამონაგები“, თუდო ხოლო
ქათომირჩი მუთუნი „ქვევითაც დამიგე რამე“, ნ. გერჩაფა, მითორჩაფა, წიმორჩაფა, გინორჩაფა,
დორჩაფა.
ათორჩქინა (ითორჩქინა) - 1 გამოჩენა, 2 შეჩენა, ათმარჩქინანს „აჩენს“, გაგთარჩქინანს „აჩენს“,
გაგთარჩქინუ „გამოაჩინა“, გაგთურჩქინუ- „გამოუჩენია“, გაგთნორჩქინუე „გამონაჩენა“,
ათმარჩქინალი „გამომჩენი“, ათორჩქინელი- გამოჩენილი, ათარჩქინალი „გამოსაჩენი“, გითარჩქინალი
პიჯი ვაიღუ „გამოსაჩენი პირი არ გაქვს“, კოჩი ქათურჩქინუ „კაცი შეუჩენია“.
ათოსუმალა(ითოსუმაჲა)- ამოსმა, ათმუსვანს- „უსვამს“,ათუსვანს „ამოუსვამს“, ათუსუ „ამოუსვა“,
ათუსუმალუ „ამოუსვამს“, ათნოსუმალუე „ამონასმევა“, ათმასუმალარი „ამომსმელი“, ათოსუმალირი
„ამოსმული“, ათასუმალარი „ამოსასმელი“, ხე თუდოშე ათუსვი „ხელი ქვევიდან ამოუსვი“.ნ.
მესუმალა, სუმალა.
ათოტურაფა(ითოტურაფა)- შენთება, ათმუტურუანს „უნთებს“, ქათუტურუანს „შეუნთებს“,
ქათუტურუ „შეუნთო“, ქათუტურუაფუ „შეუნთია“, ქათნოტურაფუე „შენანთება“, ათმატურაფალი
„შემნთები“, ათოტურაფილი „შენთებული“, ათატურაფალი „შესანთები“, დაჩხირს ქათუტურე
„ცეცხლს შეუნთე (შეუკეთე)“.
ათოფინუა (ითოფინუა)-ამოფენა, ათმუფინანს „უფენს“, ქათუფინანს „ამოუფენს“, ქათუფინუ
„ამოუფენია“, ქათნოფინუე „ამონაფენა“, ითმაფინალი „ამომფენი“, ითოფინილი „ამოფენილი“,
ათაფინალი „ამოსაფენი“, ოსურქ ბაღანას ტილო ქათუფინუ „ქალმა ბავშვს ტილო ამოუფინა“.
ათოშირუა- 1 გაცვეთა, 2 აშრობა, ათმიშირანს „ცვეთს“, ქათიშირანს „გაცვეთს“, ქათიშირუ „გაცვითა“,
ქათუშირაფუ ‘გაუცვეთია“, ქათნოშირუე „განაცვეთა“. მაშირალი „მცვეთავი“, შირილი
„გაცვეთილი“, ოშირალი „გასაცვეთი“, ჩაფია ქათიშირუ „ფეხსაცმელი გაცვითა“, ლებიაქ წყარი
ქათიშირუ „ლობიომ წყალი შეიშრო“, ნ. შირუა, მოშირუა, მეშირუა.
ათოჩხვიჩხვუა (ითოჩხვიჩხვუა)-ჩამორღვევა(ძაფის, ნაკერის), ათმიჩხვიჩხვუ „ირღვევა“, ქათიჩხვიჩხვუ
„ჩამოირღვევა“, გაითოჩხვიჩხველე „ჩამორღვეულა“, ქათნოჩხვიჩხვუე „ჩამონარღვევა“,
გითმაჩხვიჩხვალი „ჩამომრღვევი“, გითოჩხვიჩხვილი „ჩამორღვეული“, გითაჩხვიჩხვალი
„ჩამოსარღვევი“, კაბაში კართექ გაქთიჩხვიჩხუ „კაბის კალთა ჩამოირღვა“.
ათოწიმინდუა (ითოწიმინდუა)- ქვემოდან გამოწმენდა, ათმოწიმინდანც „წმენდს“, გითმოწიმინდანს
„გამოწმენდს“, გაქთოწიმინდუ „გამოწმინდა“, გითმაწიმინდალი „გამომწმენდი“, გითოწიმინდელი
„გამოწმენდილი“, გითაწიმინდალი „გამოსაწმენდი“. თუდოხიშე გაქთოწიმინდა „ქვევიდან
გამოწმინდე“.ნ. წიმინდუა, გონოწიმინდუა, გოწიმინდუა, დოწიმინდუა, გაშაწიმინდუა.
ათოჭკომუა- გამოჭმა, ათმოჭკომუნს- ნელ-ნელადა მაგრად ჭამს, გათოჭკომუნს- გამოჭამს, გაგთოჭკომუ-
გამოჭამა, გაგთუჭკუმუ- გამოუჭამია, გაგთნოჭკუმუე- გამონაჭამა, გითმაჭკუმალი- გამომჭმელი,
ათოჭკომილი- გამოჭმული, გითაჭკომალი- გამოსაჭმელი, გეგთოჭკომუ თე ოსურქ ოჯახი- გამოჭამა ამ
ქალმა ოჯახი, ნ. ჭკომუა,აშაჭკომუა, გეჭკომუა, ჭიმოჭკომუა.
ათოხუნა(ითოხუნა)-რისიმე ქვეშ ჯდომა, ათუხე- ქვეშ უზის, ქათუდოხოდუ- შეუჯდება, ქათუდოხოდუ-
ამოუჯდა, ქათუხუნუ- ამოსჯდომია, ქეთნოხუნუე- შენაჯდომა, ათოხუნელი- შემჯდარი,ათახუნალი-
შესაჯდომი, მუს ათუხე თე კოჩი?- რას უზის ეს კაცი? ნ. ხუნა,
გეხუნა,დოხუნა,გითოხუნა,ილახუნა,ეკოხუნა.
ათოხვარაფა (ითოხვარაფა)-ეშმაკურად(უმადურად, ანგარებით) მოხმარება,გამოყენება, ათიხვარუანც-
იხმარიებს, ათიხვარუ- მოიხმარა, ათუხვარუაფუ - მოუხმარებია, ათმახვარაფალი- მომხმარებელი,
ათოხვარაფილი- მოხმარებული, ათახვარაფალი- მოსახმარებელი, სი შხვაში ათოხვარაფა გიჸორს.- შენ
სხვისი გამოყენება გიყვარს. ნ. ხვარება, მეხვარება, მოხვარება.
ათოხომაფა(ითოხომაფა)- ძირს გამოხმობა,ამოხმობა. ათმუხომუ-უხმება, ათუხომუ
ამოუხმება,ქათუხომაფუ- ამოხმობია, ათნოხომაფუე- ამონახმობა, ათმახომაფალი- ამომხმობი,
ათოხომაფილი- გამომხმარი, ათნახომეფი- ამონახმობი, ათახომაფალი-ამოსახმობი, ჯინჯი ათმუხომუ-
ძირი უხმება, ნ. ხომაფა,მოხომაფა, წიმოხომაფა, ათოხომაფა, მოხომაფა.
აი(შორისდ.)- აი. აი ქომორთუ თე კოჩქ- აი მოვიდა ეს კაცი.
აია(მცენ.)- აიარე ბაიარე.- აიაა, ბაიაა.
აიცაი-1 ამისთანა,2 ალისთანა(ალიცალი)- ალის მზგავსი, აიცაი რე- ალის მსგავსია.
აკა(არკა)(აფხაზ.)-ერთი(განუსაზღ.ნაწ.)ნეტავ ერთი..ძღაბი აკა მუკმორჩქილი სქანი უჩა თოლეფით-
გოგოვ ერთი გამომხედე შენი შავი თვალებით.
აკაბურცხა- ერთიციცქნა, ფჩხილის ოდენა, პატარა. აკაბურცხარა თე ჸვანა- ერთი ციცქნაა ეს ყანა.ნ.ბურცხა.
აკაკე-ბაკაკე- მისამღერი.
აკაკილუა(იკაკილუა)- გადაკეტვა, აკმაკილუ- ეკეტება, გაკაკილუ- გადაეკეტება, გაკაკილუ- გადაეკეტა,
გაკოკილუ- გადაჰკეტვია, გაკნოკილუე- გადანაკეტა, აკმაკილარი- მიმკეტი, აკოკილერი-
გადაკეტილი, აკნაკილა- გადანაკეტი, აკაკილარი- გადასაკეტი, ბედქ აკაკილუ- ბედი გადაეკეტა.
აკანი- ადგილი,ნამუ აკანო- რომელ ადგილას.
აკაცია(ლაკაცია)(მცენ.)- აკაცია მცენარე.
აკვანი(არკვანი)- აკვანი, აკვანიშა აშამიჯანუ მუში ჭირიმა- აკვანში მიწევს მისი ჭირიმე.ნ. ონწე.
აკოგაფა- აწყობა,აშენება. აკმაგანს- აგებს,გეკაგანს- ააგებს, გეკაგუ- ააგო, გეკუგაფუ- აუგია,
გეკნოგაფუე- ანაგება, აკმაგაფალი- ამგები, აკოგაფილი- აგებული, აკაგაფალი- ასაგები, იკააგი აკა თე
ბაღუ- ააგე ერთი ეს ბეღელი. ნ. გაფა,გეგაფა. იხ. დოგაფა.
აკოთხოზინი(იკოთხოზინი)-გაკიდება, აკოთხოზუ,იკოთხოზუ- მისდევს, აკათხოზუუ- გაეკიდება,
ქაკათხოზუ- გაეკიდა, ქაკუთხოზინუ- გაჰკიდებია, ქაკნოთხოზინუე- განაკიდება,აკმათხოზინალი-
გამკიდებელი, აკნათხოზინა- განაკიდები, აკათხოზინალი- გასაკიდებელი,უკახალე ქაკუთხოზინუდუ-
უკან გასდევნებოდა. ნ. თხოზინი,ალათხოზინი, დინოთხოზინი.
აკოკათუა(იკოკათუა)- შეგროვება,შეყრა. აკმიკათუ- გროვდება, აკიკათუუ-შეგროვდება, აკიკათუ-
შეგროვდა,აკოკათელე- შეგროვილა, აკნოკათუე- შენაგროვება, აკმაკათალი- შემგროვებელი,
აკოკათელი- შეგროვილი, აკაკათალი- შესაგროვებელი, ხალხი აკოკათელე- ხალხი შეგროვილა.
აკოკინა- შევიწროება. მიწევა. აკმიკინანს- ვიწრობდება, აკიკინანს- შევიწროვდება, აკიკინუ-
შევიწროვდა, აკოკინელი- შევიწროვებული, აკაკინალი- შესავიწროვებელი, აკიკინუ თე ღელექ-
შევიწროვდა ეს ღელე.ნ. კინა, ეკინა, დოკინა, წიმოკინა.
აკორთალა(იკორთაჲა)- წაქცევა, იკმირთუ- იქცევა, იკირთუ- წაიქცევა, იკირთუ- წაიქცა, იკორთელე-
წაქცეულა, იკნორთუმუე- წანაქცევა, იკმართალი-წამქცევი, იკორთელი- წაქცეული, იკართალი-
წასაქცევი, თე ჯაქ ოკო იკირთას- ეს ხე უნდა წაიქცეს.
აკორდალა(იკორდაჲა)- შეზრდა, შეხორცება, აკმირდუ- ხორცდება, გაკირდუ- შეხორცდება, გაკირდუ-
შეხორცდა, გაკორდელე- შეხორცებულა, გაკნორდუე- შენახორცება, აკმარდალი- შემხორცებელი,
აკორდილი- შეხორცებული, თე ნაჭკირაქ გეკირდუ- ეს ჭრილობა შეხორცდა.
აკოსერუა(იკოსერუა)- შეღამება, აკმისერუ- ღამდება, აკისერუ-შეღამდება, აკისერუ-შეღამდა,
აკოსერელე- შეღამებულა, აკნოსერუე- შენაღამება, აკმასერალი- შემომღამებელი, აკოსერილი-
შეღამებული. აკისერუ დო მიდაფრთი.- შეღამდა და წავედი.
აკოსერაფა(იკოსერაფა)-შემოღამება. იკმისერუანს-იღამებს, აკისერუანს-შემოიღამებ, ქაკისერუ-შემოიღამა,
ქაკუსერუაფუ-შემოღამებია, ქაკნოსერაფუე შენაღამება, აკმასერაფალი-შემომღამებელი,აკოსერაფილი-
შემოღამებული. თე კოჩი გარზახ აკმისერუანს-ეს კაცი განზრახ ცდილობს, რომ შემოეღამოს.
აკოსოფუა- გაგლეჯა, დახევა, სოფუნს- გლეჯს, გაკოსოფუნს- გაგლეჯს, გაკოსოფუ- გაგლიჯა,
გაკუსოფუ- გაუგლეჯია, გაკნოსოფუე- განაგლეჯა, აკმასოფალი- გამგლეჯი, აკოსოფილი-
გაგლეჯილი, აკასოფინალი- გასაგლეჯი, ათე კოჩქ ირფელი გეკოსოფუ- ამ კაცმა ყველაფერი დალიჯა
აკოშკა(რუს.აკოშკა)- სარკმელი.ნ. ორკე, ჭვიტე.
აკოცუმა-დაშლა, დაქცევა,დაფანტვა. აკმოცენს- იშლება, იკოცენს- დაიშლება, იკოცუ –დაიშალა,
აკოცუმელე-დაშლილა,აკნოცუმუე-დაიშლებოდა თურმე,აკმაცუმალი- დამშლელი, აკოცუმილი-
დაშლილი. აკოცუუ ათე ნადგიმქ- დაიშალა ეს ნაგებობა.
აკოქოსუა(იკოქოსუა)-გვა. გადატ. გადაშენება, აღგვა, დაღუპვა,იკმიქოსუ- იღუპება, გაკიქოსუ-
დაიღუპება,აკიქოსუ -დაიღუპა, აკოქოსერე- დაღუპულა, აკმაქოსალი- დამღუპველი, აკოქოსილი-
დაღუპული, აკაქოსალი- დასაღუპი, აკოქოსი თე არდგილი - მოგავე ეს ადგილ.ართო იკოქოსერენა-
სრულიად ამოწყვეტილან.ნ. ქოსუა.
აკოწიკუა(იკოწიკუა)- ამოსვრა,დასვრა. აკმიწიკუ- ისვრება, გაკიწიკუ- ამოისვრება, გაკიწიკუ- ამოისვარა,
გაკოწიკველე- ამოსვრილა, აკმაწიკვალი- ამომსვრელი,აკოწიკვილი- ამოსვრილი,აკაწიკვალი-
ამოსასვრელი, ახაი აკოწიკვირიე- ახალი ამოსვრილია.ნ. წიკუა,მოწიკუა, გეწიკუა, დინოწიკუა,
მეწიკუა.
აკოჭუალა-გადაწვა, აკმოჭუნს- წვავს, გაკოჭუნს- გადაწვავს, გაკოჭუ- გადაწვა, გაკუჭუ- გადაუწვავს,
გაკნოჭუე- გადანაწვავა, აკმაჭუალი- გადამწველი, აკოჭვილი-გადამწვარი, იკაჭვალი-გადასაწვავი.
აკოჭუ თე განი- ეს განი,ეს მხარე გადაწვა. ნ. ეჭუალა, ჭუალა, გეჭუალა.
აკოჭიშაფა(იკოჭიშაფა)-დაწევა, აკმაჭიშუანს- ეწევა, ქაკაჭიშუანს- დაეწევა, ქაკაჭიშუ- დაეწია,
ქაკუჭიშუაფუ-წამოსწევია, ქაკნოჭიშაფუე- დაეწეოდა თურმე, იკმაჭიშაფალი- დამწევი, იკნაჭიშეფი-
დაწეული,აკაჭიშაფალი-დასაწევი, ირვილენი ქაკვოჭიშუანქო?- რომ ვირბინო დავეწევი? ბოშიქ ძღაბის
ქაკაჭიშუ- ბიჭი გოგოს დაეწია.
აკოხუნა(იკოხუნა)- რაღაცასთან ჯდომა,გად. ცოლად ყოლა.კებურს აკოხე- კერიასთან ზის, თინა ოსურო
აკნოხვე.- ის ცოლად ჰყოლია(ცოლად ესვა თურმე).
ალაბი(ააბი)- ორგია,გაშლილი მკლავის სიგანე დაახლოებით 160 სმ.
ალაგი-ადგილი, ათე ალაგის ინჯირუ ამ ალაგას წვება.
ალა-მალა- აქეთ იქით. ალა მალას გილურს- აქეთ-იქით დადის.
ალალი-(აჲაი) ალალი. ალალი ორდას სქანოთ ჩქიმი ხვამა- ალალი იყოს შენთვის ჩემი ლოცვა.
ალანური(აჲანური)- ალანელი კაცი, ჩამოხიზნული ხალხი.
ალარაჸუა(აჲარაჸუა)- ამოდენა, ამორეკვა, ალმარაჸუნს- ამოდენის, გელარაჸუნს, გელარაჸუ- ამოდენა,
გელურაჸუ- ამოუდენია, გილნორაჸუე- ამონადენა, ალმარაჸალი- ამომდენი, ილარაჸილი- ამოდენილი,
ალარაჸალი- ამოსადენი. სქუა გალამირაჸი აკა თე თხა აშო- შვილო ამომიდენე ერთი ეს თხა აქეთ.ნ.
რაჸუა, ერაჸუა, გინორაჸუა, მორაჸუა,აშარაჸუა, მერაჸუა, გიმორაჸუა.
ალაქიმინუა- ძირითად საქმესთან ერთად რაღაცის კეთება, ნება-ნება გაკეთება, ალმექიმინუ აკეთებს,ქელექიმინუან-გააკეთებს, ქელექიმინუ- გააკეთა,
ქელუქიმინუაფყ- გაუკეთებია, ქალნოქიმინუე- განაკეტება, ალმაქიმინალი- გამკეთებელი, ალაქომინელი- გაკეთებული,ალნაქიმინ- განაკეთები,
ალაქიმინალი- გასაკეთებელი, ალნაქიმინა- განაკეთები, ალაქიმინალი- გასაკეთებელი,თიწკელა ართო თენა ხოლო ქალექიმინე- იმასთან ერთად
ესეც გააკეთე.ნ. ქიმინუა, გინოქიმინუა, გექიმინუა.
ალბათ-ალბათ.თენა ალბათ ვამოწონს პეტრეს- ეს ალბათ არ მოსწონს პეტრეს.
ალდაჩხირი-ძლიერი, ალიანი ცეცხლი, ალდაჩხირს იჭუ- ალიან ცეცხლში იწვის.
ალება- მიტევება,ათმალენს- უტევებს,ქუალუ- მიუტრვა, ქუალებუ- მიუტევებია, ქუნოალებუე- მინატევება, მაალებელი- მიმტევებელი, ოალებელი-
მისატევებელი. თის ღორონთქ ქუალ- იმას ღმერთმა მიუტევა.
ალერტობა- სახალხო დღესასწაული გაზაფხულსა და შემოდგომაზე.ოჯახის სიუხვეს,სიკეთეს და ბედნიერებას სთხოვენ ალერტის წმინდა გიორგის.
ძირითადად კიწიაში, სოფ. ნოღაში,ასევე მთელ სამეგრელოში იმართება.
ალეჰოპ-ალეჰოპ. აბა ართო ბოშეფი ალეჰოპ ევუკინათ- აბა ერთად ბიჭებო ალეჰოპ ავწიოთ.
ალიანი დო ჩალიანი- ისეთიც და ასეთიც, მერყევი, არამდგრადი.
ალი- ალი. ალი ონტუდუ- ალი ეკიდა, ალიქ ქიკტუოლუ- ხმა ჩაუვარდა.
ალიონი-ალიონი. ალიონი ილარე ცას- თენდება.
ალმასი-ალმასი. ძვირფასი, მშვენიერი. ალმასიცალი ცირარე- ალმასივით გოგოა.
ალუჩა- ალუჩა.
ამარი- აგერ. კოჩი ამარი გერე- კაცი აგერ დგას.
ამაღლობა- რელიგიური დღესასწაული სამეგრელოს სოფლებში.იციან აღდგომის მეორმოცე დღეს,ძირითადად ღმერთს სთხოვენ ფუტკრის მომრავლებას
და და დიდ ღალიანობას.
ამბე- ამბავი.
ამდღა-დღეს. ამდღა წმინდა დღა რე- დღეს წმინდა დღეა.
ამიდი- ამინდი.
ამნახანტი- ამოხატული, ნახატი, ლამაზი,კალამიში ამნახანტი რე-კალმით ნახატია.
ამო- სასიამოვნო. მუ ჰამო რე თეში რჩქილა- რა სასიამოვნოა ამის მოსმენა.
ამპოური- აპეური, უღლის ტაბიკების შესაკრავი თოკი.
ამსერი- დამდეგი ღამე.ამსერი დღახუსერი, ხვამელი დო გაშინალი- ეს ღამე დღესასწაულის ღამე, დალოცვილი და დაუვიწყარი.
ამჩვამა- ცირცელი.
ამხარა- საქორწინო ფაცხა.
ამუნათი- ჭკვიანი, კარგი. ამუნათი კოჩი- კარგი ჭკვიანი კაცი.
ამშვი- ექვსი. ამშვი მანათი ქომუჩი- ექვსი მანეთი მომეცი.
ანაგება- სამაგალითო. მუ ანაგება კოჩი რე- რა სამაგალითო კაცია.
ანანგერი- უნაგირი.ნ. უნანგირი.
ანაფორა მღვდლის შესამოსელი.
ანგარია-1 მზგავსი, მინამზგავსი, 2 შესახედაობა.გირინი ანგარიარე თხაში.- ვირი თხის მზგავსია.ანგარია ვაუღუ- შესახედაობა არ აქვს.
ანგარო- ეზოს მწვანე შემოგარენი.
ანგარიში- ანგარიში.ანგარიშენს- ანგარიშობს, იანგარიშენს- იანგარიშებს, იანგარიშუ- იანგარიშა,უანგარიშებ- უანგარიშია, ნოანგარიშებუე-
ნაანგარიშება, მაანგარიშებელი- მაანგარიშებელი, ანგარიშებული- ანგარიშებყლი, ოანგარიშებელი-საანგაიშებელი, პეტრე ანგარიშენს- პეტრე
ანგარიშობს.
ანგელოზი-ანგელოზი. გვალო ანგელოზიცალი რე – სულ ანგელოზინითაა.
ანგურა- აგური. ათე ანგურათი ააშენი- ამ აგურით ააშენე.
აჰდა- მრავალი.ანდა გეძ ნამუს მოვკიდა ხე? მრავალი დევს რომელს მოვკიდო ხელი?ნ. ანდანერი.
ანდაღებული- არცერთი, არავითარი.
ანდერძი- ანდერძი
ანთარი ჟინი- ღვთაება. ნ. ჟინი.
ანთება- ანთება. ანთებას გუკინებუ გურ- კიდირი- ანთებას გაუკავებია გულ მკერდი.
ანკარა- სუფთა, გამჭვირვალე. ანკარა წყარი- გამჭვირვალე წყარი.ნ. წკონდა.
ანკესი- ანკესი.
ანონთხაფა- ჩავარდნა, ანმანთხუ- შიგ ვარდება, განანთხუ- ჩავარდებაქინონთხაფე- ჩავ არდნილა, ქინნონთხაფუე- ჩანავარდნა, ანონთხაფილი-
ჩავარდნილი, ანანთხაფალი- ჩასავარდნი, ოკო ტობას ქინანთხე- ტბაში უნდა ჩავარდე.
ანფერ- აფერუმ, ანფერ სქანი კოჩანას- აფერუმ შენს კაცობას.
ანჩხი- ანჩხლი.მა ანჩხი ვორექ- მე ანჩხლი ვარ.
ანწალა- საოცარი. ანწალა კოჩი რე- საოცარი კაცია.
ანჯარი- აბჯარი, ანჯარი ქმოთხი- აბჯარი მათხოვე.
ანჯი- სპილოს ძვალი.ანჯიცალირე ათე ქუა- სპილოს ძვალივითაა ეს ქვა.ანჯაქია-ზუთხი.
აპეკუნი- მეურვე.აპეკუნი ვაპუნს- მეურვე არ მყავს.
აპურტაკი- ასაკრავი ჩვარი.
არაბა- ურემი, მა დო ჩქიმი არაბა- მე და ჩემი არაბა.
არამი- ხარბი. არამი კოჩირე- ხარბი კაცია.
არგვათა- ხალხის კრებული- ბრბო. არგვათა იგვათუ- ბრბო ირევა.
არგამა- აშკარა., ეთი ოსური გლახა ზნეშიენი არგამარე- ის ქალი ცყდი ზნის რომ არის აშკარაა.
არგვანი- ქვქვრი.ნ. ლაგვანი.
არგუნი- ნაჯახი.დოწკირი დეშქა არგუნით- დააპე შეშა ნაჯახით.
არგუსო- აგვისტო.
არდება- აგდება.ირდენს- იგდებს,იერდენს- აიგდებს,იერდუ-აიგდო, აურდებუ- აუგდია,ანორდებუე- ანაგდება, მარდებელი- ამგდები, იორდებელი-
ასაგდები, დუდი აურდებუ სტუმარეფიწკუმა- თავი აუგდია სტუმრებთან.
არება-არევა.აურენს- აურევს, აურუ- აურია, აურებუ- აურევია, ენორუებუე- ანარევა, ამრიებელი- ამრევი, არებული- არეულიაარებელი- ასარევი,
აურიი აკა სქანებურო- აურიე ერთი შეჰებურად.
არეშუმი- აბრეშუმი, არეშუმიში კაბა დიჭე- აბრეშუმის კაბა შეიკერე.
არვანი- ქვიჯა, ქვასანაყი, ქუდოდგი არვანი თაქ დო დოკაკი- დადევი ქვასანაყი აქ და დანაყე. ნ. ქვიჯე, ოკაკულე.
ართიანი, 1 ერთიანი, 2 საერთო, ართიანი რე ჩქინი კყნთუ- ერთიანია ჩვენი კუთხე.
ართიშახ- ერთხელ, ართიშახ ქეშებხვადუ ძღაბიქ- ერთხელ შემხბდა გოგო.
ართი- ართი კოჩი- ართი კაცი.
ართნერი- ართნაირი ართნერი ხალხი ცხოვრენს თე სოფერს- ერთნაირი ხალხი ცხოვრობს ამ სოფელში.
ართო- ერთად, ართო ვიდათ კათუაშა-ერთად წავიდეთშეკრებაზე.
არია- არევა. არია მიშეღ თე კოჩქ. ამ კაცმა აქაურობა აურია.
არიკი- არაკი.გიოქ თქუ არიკი- გიომ თქვა არაკი
არიქა სწრაფად.არიქა ქუდუძახი მინჯეს- არიქა დაუძახე პატრონს.
არკვანი- აკვანი. არკვანს ქდანჯირე-აკვანში ჩააწვინე.ნ. ონწე.
არკოთა წყლის ზამბახი.
არღია-წავი.ხეზე მცოცავი მოკლე ფეხებით,ცხვირგრძელა,ფაფუკი ბეწვით.
არშიყი- არშიყი. სოფერს არშიყენქ ქესტუმრეს- სოფელს არშიყები ესტუმრნენ.
არჩვი- ერცქემი.
არძა- ყველა, სულ, არძაქ ქუმორთას- ყველა მოვიდეს. არძო ოჭკომეს- სულ შეჭამეს..
არძანერი- ყველანაირი. არძანერი ოჭკომალი ქიმეჩი. ყველენაირი საჭმელი მიეცი.
ასა- შეძახილი. შეძახილი ღორის გასადენად, ან ცეკვის ილეთის შესასრულების წასახალისებლად, ასა ღეჯი- ასა ღორო.
ასე-ახლა. ასე სი ქმორთი- ახლაშენ მოდი.
ასეშახ-აქამდე. ასეშახ სი მიორდი აქამდე შენ მიყვარდი.
ასრულება-შესრულება.ასრულენს- ასრულებს, აასრულენს- აასრულებს, აასრულუ- აასრულა, აუსრულებუ- აუსრულებია, ანოსრულებუე-
ანასრულება, ამასრულებელი- ამსრულებელი, ოსრულებელი- შესასრულებელი, სქანი ფუჩაფა აასრულუ ღორონთქ- შენი ფიცი აასრულა ღმერთმა.
ასქილადა-შერჩენა. ათმასქიდუ- რჩება, ქასქიდუ- შერჩა, ასქილადარი- შესარჩენი, შერჩენილი- ანასქილადერი, ასქილადირი- შესარჩენი,საქმეს
ქაასკიდუ- საქმეს-შერჩება,
ნ. დოსქილადა, სქილადა, ოსქილადა, კინოსქილადა,დინოსქილადა.
ატამა- ატამი.
ატარი- ხის ჯამი. საინის მზგავსი.
ატაჟა- სართული, სართულიანი სახლი.
ატლასი-ატლასი.
ატება- შერჩენა.ქეიტენს- შეირჩენს, ქეიტუ- შეირჩინა, ქენოტებუე- შენარჩენა, ემატებელი-შემრჩენი, ატებული- შერჩენილი, ენატები- შენარჩენი,
იოტებელიი- შესარჩენი, ჩქიმი წიგნი ქეიტუ- ჩემი წიგნი შეირჩინა.
აუ- შეძრწუნების მწუხარების გამომხატველი წამოძახილი,აუ მუქ მოხვადუ ჯიმა- აუ რა მოხდა ძმაო.
აურე- 1 აქეთ, 2 აქედან, აურე მიდართეს თინემქ-აქედან წავიდნენ ისინი.
აფრა-სახლის წინ კედელი, სახურავამდე ამართული, ორფრატიანი სახურავის წინა ნაწილი.
აფუ- აღტაცების გამომხატველი, აფუ მუ ჯგირირე თე ქიანქ.-აუ რა კარგია ეს ქვეყანა.
აფუნი- გაზაფხული.
აფუნობა-საგაზაფხულო საქონლის გარეკვა საძოვარზე. გემზადი აკა საოფუნოთ- გაემზადე ერთი საქონლის გასარეკად.
აფშარა- შეკაზმული ცხენის სატუჩე ღვედი.ხშირად ოქრო ვერცხლით გაწყობილი.
აფხა- ბეჭი. აფხა მუკოლაფირირე თე კოჩი-ეს კაცი ბეჭმოქცეულია.
აფხაზა- აფხაზი. აფხაზიცალი კოჩირე- აფხაზივით კაცია.
აფხანაკი- ამხანაგი.
აქ-აქ. აქ ვარე- აქ არაა.
აქიე- აქეთ. თიში აქიერე- იმის აქეთაა.
აღაჯა- სახლის თავხე. აღაჯა მანგარი რენი ჸუდე სამიდღემუშორე.- როცა თავხე მაგარი სახლიც მაგარია. ნ. ომპა.
აღვირი- ლაგამი,-ცხენის სატუჩე ღვედინ. აფშარა.
აღიარება- აღიარება, აღიარენს- აღიარებს, აღიარუ- აღიარა,აუღიარებუ- უღიარებია,ნოღიარებუე- ნაღიარება, მაღიარებელი- მაღიარებელი,
ღიარებული- ღიარებული, ოღიარებელი- საღიარებელი, სიმართლე ვაღიარი- სიმართლი- ვაღიარე.
აღია- აღიღი.
აურე-აქეთკენ. აურე მიკირჩქილი- აქეთკენ მობრუნდი.
აშა- რთული ზმნისწინი, აშაუნა- რაღაცის ან ვიღაცის შუაში სიარული.
აშადგიდგონუა- ამოგანგვლა, იშმედგიდგონუ- ისვრება, გეშედგიდგონუ- ამოისვრება, იშადგიდგონერე- ამოსვრილაეშმადგიდგონ
ალი- ამომსვრელი
აშადქიდქონალი- ამოსასვრელი, ბაღანემქ ლეტას ქაშედგიდგონეს- ბავშვები ტალახში ამოისვარნენ.
აშათება- გამოლევა. იშმათენს- ათავებს, იშათენს- ამოათავებს, იშუთებუ- ამოუთავებია, იშნოთებუე- ამონათავება.აშმათებელი- ამომთავებელი, აშათებული- ამოთავებული, აშნათები- ამონათავები, აშათებელი- ამოსათავებელი, ქეშგეთუ ტყურა დო მართალქ,- შემოგელია ტყუილი და
მართალინ. გათება.
აშაკინება- შემოკავება. აშმაკენს- შემოაკავებს, გასაკინუ- შემოაკავა, გეშუკინებუ- ამოუკავებია. გეშნოკინებუე- ამონაკავება, აშმაკინებელი-
ამომკავებელი, აშაკინებელი- შემოსაკავებელი, გაშაკინუ პეტრექ ეზო- შემოაკავა პეტრემ ეზო.
აშაკირუა- ამოწვა.გაშაკირუნს- ამოკირავს, გასაკირუ- ამოკირა, გეშუკირუ- ამოუკირავს, გეშნოკირუე- ამონაკირა, ეშმაკირალი – ამომკირავი, აშაკირალი – ამოსაკირი.გეშაკირი აკა ათე ინწა- ამოკირე ერთი ეს ჭა.
აშაკითხირი-ამოკითხვა. იშმეკითხენს- ამოიკითხავს, იშმაკითხანს- ააკითხავს, ასაკითხუ- ააკითხა, ასმაკითხირალი- ამკითხველი, აშაკითხირალი- ასაკითხი, ჟი გეშაკითხე ლეხის- ზევით ააკითხე ავატმყოფს..ნ. კითხირი, მოკითხირი, გიმოკითხირი, დინოკითხირი.
აშარინა- შუაში ჩადგომა.აშარე- შიგა დგას, აშადირთუ- შიგ ადგება, ქაშურინუ- შუაში ჩამდგარა.აშნორინუე- შუაში დგებოდა თურმეაშმარინალი- შუაში ჩამდგომი, აშარინელი- შუაში ცამდგარი,აშარინალი- ჩასადგომი, თაქ თი ხანგა კოჩი აშარე.- აქ ის გიჟი კაცი დგას.
აშაუნა- ამოყოლა, ასაუნს- ამოყავს, აშაუნუ-ამოჰყვება,იშეო�
��უ- ამოიყვანა, გეშუონაფუ- ამოუყვანია,გეშნოონაფ�
�ე- ამონაყვანა, აშმაონაფალი- ამომყვანი, აშაონაფილი- ამოყვანილი, აშაონაფალი- ამოსაყვანი, ბაწარს ჭუკი ხოლო აშაუნუ- თოკს თაგვი კიდევ ამოჰყვება.ნ.ყუნა, მოუნა, აშაუნა, ეუნა,
აშატოხუა- ამოტეხვა, აშმატოხუნს- ჩაღრმავებით კოდავს, აშატოხუნს- ამოტეხს, აშატოხუ- ამოტეხა, აშუტოხუ- ამოუტეხავს, იშნოტოხუე- ამონატეხა, იშმატოხალი- ამომტეხი, აშატოხილი- ამოტეხილი, იშატოხალი- ამოსატეხი, ოტახუთ გაქშოტახი-სატეხით ამოტეხე.
აშაფურკუა- ამობოლქვა, აშმაფურკანს –შიგნიდან ბოლავს, აშაფურკანს- ამობოლავს, აშაფურკუუ- ამობოლა, გაშუფურკუ- ამოუბოლავს, აშნოფურკუე- ამონაბოლა,აშმაფურკალ�
�- ამომბოლავი, ასაფურკელი- ამობოლილი, აშაფურკალი- ამოსაბოლი, ათე მუხურს კუმაქ აშაფურკუ- ამ კუთხეში კვამლმა ამობოლქვა.
აშაჩანაფა-თავის ხელითგამოყოფა.აშმაჩა�
�უანს- თავს, ხელს ყოფს, აშმაჩანუანს-თავს, ხელს ამოყოფს, აშაჩანუ- ამოყო.ასუჩანუაფუ- ჩაუყვია, აშმაჩანაფალი- ამომყოფი.
აშაჩანელი- ამოყოფილი,აშაჩანაფალ�
�- ამოსაყოფი. შქართუნიშე ხე გაქთაჩანე- საბნიდან ხელი გამოყავი.ნ. დინოჩანაფა.
აშაზინდუა- ამოზიდვა,აშმაზინდუნს- შიგნიდან ზევით ზიდავს, გეშაზინდუნს- ამოზიდავს, გეშაზინდუ- ამოზიდა, გეშუზინდუ- ამოუზიდავს,გეშნოზინდ�
�ე- ამონაზიდა, აშმაზინდალი- აMომზიდავი, ასაზინდილი- ამოზიდული, ასაზინდი ათე ქუალეფი- ამოზიდე ეს ქვები
აშაწიმინდუა- ამოწმენდა. აშმაწიმინდას- შიგნიდან წმენდს, გაშაწიმინდანს,გამოწმ�
�ნდს, გასაწიმინდუ- გამოწმინდა, ეშუწიმინდუ- ამოუწმენდია, გუშნოწიმინდუე- ამონაწმენდა, აშმაწიმინდალი- ამომწმენდი, აშაწიმინდელი- ამოწმენდილი, აშაწიმინდალი- ამოსაწმენდი, ჯგირო გეშაწიმინდე- კარგად ამოწმინდე, ნ. წიმინდუა, გინიწიმინდუა, გოწიმინდუა, დოწიმინდუა,ათოწიმინდ�
�ა.
აშაღალა-ამოტანა. აშმიღანს- ამოაქვს, გაშიღანს- გამოიტანს, აშეღუ- ამოიტანა, გაშუღალუ- ამოუტანია,გეშნოღალუე- ამონაღება, აშმაღალარი- ამომღები, აშაღალირი- ამოტანილი, აშაღალარი- ამოსატანი, წყარი გაშუღალუ- წყალი ამოუტანია.
აშაჭყვადუა-ამოწყვეტა,�
��შმაჭყვიდუნს- მთლადწყვეტს, აშაჭყვიდუნს- ამოწყვეტს,აშაჭყვიდუ- ამოწყვიდა, გაშუჭყვიდუ- ამოუწყვეტია, აშნოჭყვიდუე- ამონაწყვეტააშმაჭყვიდ
ალი-ამომწყვეტი, ოჯახი გეშაჭყუიდელე- ოჯახი ამოწყვეტილა.ნ. ჭუვიდყა,დინოჭყვიდუა, გინოჭყვიდუა, მეჭყვიდუა, მოჭყვიდუა, გეჭყვიდუა, გინიჭყვიდუა.
აშენება-აშენება.აშენე�
��ს- აშენებს, ააშენუ- ააშენა, აუშენებუ- აუშენებია, ნოშენებუე- ნაშენება,გამაშენებელ�
�- გამშენებელი, აშენებული-აშენებული, გააშენებელი- გასაშენებელი. ააშენუ ათე ყუდე კოსტაქ- ააშენა ეს სახლი კოსტამ.
აშო- აქეთ. ასო მორთი- აQეთ მოდი.
აცა- შეძახება, თხის გასადენად,აცა თხა სი კვალი ჭყერი- აცა თხაო შე კვალდამწვარო, ტურა აცაბაცა ოქოთომეშა მიობაცანს- ტურა ქურდბაცაცა საქათმისკენ მიიპარება.
აჩემება- აჩემება. იჩემენს- იჩემებს, გეიჩემუ- აიჩემა, გეუჩემებუ- აუჩემებია,გენოჩემებუ�
�- ანაჩემება, მაჩემებელი- ამჩემებელი, იოჩემებელი- ასაჩემებელი, გეიჩემუ ათე კოჩი თი ჭყვადირქ- ამოიჩემა ეს კაცი იმ ამოწყვეტილმა.ნ. დოჩემება.
აჩუ-1 გამოყენებულია ცხენის გასამხნევებლად,2 გადატ. ცხენის სახელია.
აწი-აწი.დღეიდან, აწი ხოლო ოჭიშუანქ- აწიც მოასწრებ.
აწიოკება- აწიოკება. აწიოკენს- აწიოკებს, ააწიოკენს- ააწიოკებს,აწიოკუ- ააწიოკა,აუწიოკებუ- აუწიოკებია, ანოწიოკებუე- ანაწიოკება, მაწიოკებელი- ამწიოკებელი, აწიოკებყლი- აწიოკებული, ააწიოკებელი- ასაწიოკებელი, ჯვეშო თურქეფი აწიოკენდეს ჩქინი ქიანას- ძველად თურქები აწიოკებდნენ ჩვენს ქვეყანას.
აწოკინა- წინ წაწევა.აწმუკინანს- წინ სწევს, აწუკინუ- წინ წასწია, აწუკინუ- წინ წაუწევია, აწნოკინუე- წინ წანაწევა, აწმაკინალი- წამწევი, აწოკინელი- წაწეული, ააწოკინელი- წაწეული, აწაკინალი- წასაწევი. აკაბურცხა აწუკინი ურემს- ცოტა გაუწიე ურემს.ნ.წიმოკინა, აწოკინა.
აწოთხოზინი- წინ გაძღოლა. აწოთხოზუ- მიუძღვება, აწათხოზუ- გაუძღვება, აწოთხოზაფუ- გასძღოლია, აწნოთხოზუე- მინაძღოლა, აწმათხოზინალი- წინამძღოლი, იწოთხოზინელი- გაძღოლილი, აწათხოზინალი- გასაძღოლი, ჯოგის აწოთხოზუ ჭყიში- ჯოგს მიუძღვება მწყემსი.ნ.თხოზინი, აწოთხოზინი, ელათხოზინი, ეკოთხოზინი.
აწორინა- წინ დგომა.აწურე- წინ უდგას, აწუდირთუ- წინ დაუდგება, იწუდირთუ- წინ დაუდგება, ქიწურინუ- წინ წასდგომია, ძაკუ აწურე ხვიჩას წოხოლე- ძუკუ უდგას წინ ხვიჩას.
აწოფინუა-წამოფენა, აწმაფინანს- აფენს, ქაწაფინუ- წამოუფენია, ქაწნოფინუე- წამონაფენა, წიმმაფინალი- წამმომფენი, წიმოფინილი- წამოფენილი, წიმაფინალი- წამოსაფენი, იფრელი ყუდე კარს აწოფინუდუ- ყუელაფერი აივანზე იყო წამოფენილი.ნ. ფინუა.
აწოუნა- წაძღოლა, აწოუნს- წინ უძღვება.ქაწაუნუ- გაუძღვება, ქაწაუნუ- წაუძღვა, ქაწოუნაფუ- წაძღოლია, აწმაუნალი- წინამძღოლი, მეწინავე- აწოუნელი, აწაუნალი- წასაძღოლი, წოხოლე ქაწმაუნით- წინ გაგვიძეხით.აწოოთამა-წ�
��ნ წაგდება, აწმიოთანს- წინ იგდებს, ქაწიოთანს- წაიგდებს, ქაწუოთამუ-წაუგდია, ქაწნოოთამუე- წანაგდება, იწმაოთამალი-წამგდები, იწაოთამალი- წასაგდები, წოხოლე ქეწიოთი დო თეში მიდეონი- წინ წაიგდე და ისე წაიყვანე.
აწოწორაფა-გასწრება, აწმუწორუანს- ასწრებს, აწუწორუანს-გაუსწრებს, აწუწურუაფუ- გაუსწრია, აწნოწორაფუე- განასწრება, აწმაწორაფალი-გამსწრე�
�ი, აწოწორაფილი- განასწრები, აწაწორაფალი- გასასწრები, ნ. გინოწორაფა.
აჭვი-ახო, გატეხილი ყამირი. ნამდვილი აჭვირე- ნამდვილიახოა.
ახავაი-გამოხატავს მწუხარებას, ახავაი ჩქიმი ცოდა მუ ოხვარუ ჩქიმი ოჯახის- ახავაი ჩემი ცოდვა რა ეშველება ჩემს ოჯახს?!
ახალი- ახალი. ახალი ამბე თქუ ჩახვაქ- ახალი ამბავი თქვა ჩახვამ, გეშვია გეშვია ახალი დო ჯვეშია-დალიე დალიე ახალოდა ძველიო.
ახალგაზრდა- ახალგაზრდა. მუ ჯგირი ახალგაზრდაე- რა კარგი ახალგაზრდაა.
ახალობა- სიახლე. მუ ახალობარე სოფერს?- რა სიახლეა სოფელში?
ახალუხი- ახალუხი.
აჯამი- ხარბი- აჯანი კოჩი რე თენა.ხარბი კაცია ეს.
აჯამეთი-ხშირი უღრანი გაუვალი ტყე.
აჯანყება- აჯანყება.იჯანყებუ- ჯანყდება, იჯანუყ- აჯანყდა,ეჯანყებუ-აჯანყდება,იჯანყუ-აჯანყდა,
აჯანყებე- აჯანუებულა,ნოჯანუებუე- ნაჯანყეება,ამაჯანებელი-ამჯანყებელი. აჯანყებული-აჯანყებული.
ანაჯანყები-ანაჯანყები,იოჯანყებელი-ასაჯანყებელი. ხალხიქ ეჯანყუ-ხალხი აჯანყდა.
აჰა(შორ.)- შვებით ან წაქეზებით შეძახილი. აჰა! გაგწომიღი – აჰა გამომართვი, აჰა, ქეშეფხვადი- აჰა,
შემხვდი, აჰა გეჭოფი მუუჭირს(ც)- აჰა აიღე რა უჭირს