မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၃၆
၅၅၈
အခဏ်း-၃၆
မြတ်စွာဘုရား၏ အရပ်တော်ကို
ဝါးဖြင့်တိုင်းတာသော ပုဏ္ဏားအကြောင်း
အခါတပါး၌ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သား မထင်ရှားသော ပုဏ္ဏားတယောက်သည် “ရဟန်းဂေါတမ၏ အတိုင်းအရှည် ပမာဏကို ယူခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်”ဟူ၍ သတင်းစကား ကြားရသည့်အတွက် မြတ်စွာဘုရားရှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ ဆွမ်းခံကြွတော်မူသော အခါ၌ အတောင်ခြောက်ဆယ်ရှိသော ဝါးလုံးတခုကို ယူဆောင်၍ မြို့တံခါး၏ အပြင်ပ၌ ရပ်တည်ပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရား မြို့တံခါးအနီးသို့ ရောက်ရှိတော်မူလာသောအခါ ဝါးကို စွဲကိုင်၍ အနီး၌ ရပ်တည်လာလေ၏၊ ပုဏ္ဏား၏ဝါးသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ပုဆစ်ဒူးတော်မျှလောက်သာ ရောက်ရှိလေသည်။
နောက်တနေ့၌ ပုဏ္ဏားသည် အတောင်ခြောက်ဆယ်ရှိသော ဝါးလုံးနှစ်လုံးတို့ကို ဆက်၍ ရှေးနည်းအတူပင် အနီး၌ ရပ်တည်လာပြန်လေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ဝါးနှစ်ဆက်တို့၏ အထက်၌ ခါးတော်မျှလောက်ကိုသာ ထင်ရမြင်ရလျက် ထိုပုဏ္ဏားကို “ပုဏ္ဏား.. သင်သည် အဘယ်အမှုကို ပြုသနည်း”ဟု မေးတော်မူလေလျှင် ပုဏ္ဏားသည် “အရှင်ဘုရားတို့၏ အတိုင်းအရှည် ပမာဏကို ယူနေပါသည်”ဟု ဖြေကြားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပုဏ္ဏားကို-
“ပုဏ္ဏား.. သင်သည် အကယ်၍ပင် စကြဝဠာတိုက်အပြည့် တည်ရှိသော ဝါးတို့ကို ဆက်စပ်၍ လာစေကာမူ ငါဘုရား၏ အတိုင်းအရှည်ပမာဏကို ယူခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်၊ မှန်၏- ငါဘုရားသည် လေးအသင်္ချေ ကမ္ဘာတသိန်း ကာလပတ်လုံး သူတပါးက ငါဘုရား၏ အတိုင်းအရှည်ပမာဏကို ယူနိုင်လောက်အောင် ပါရမီတော်တို့ကို ဖြည့်ကျင့်ခဲ့သည်မဟုတ်၊ (ပမာဏကို မယူနိုင်လောက်အောင်ပင် ပါရမီတော်တို့ကို ဖြည့်ကျင့်ခဲ့ပေသည်ဟု
၅၅၉
ဆိုလိုသည်)။ ပုဏ္ဏား.. မြတ်စွာဘုရားသည် အတုမရှိသောပုဂ္ဂိုလ် မနှိုင်းရှည်အပ်သော ပုဂ္ဂိုလ်သာ ဖြစ်ပေ၏”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် ဓမ္မပဒကျမ်းလာ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာကို ဟောတော်မူ၏-
တေ တာဒိသေ ပူဇယတော၊
နိဗ္ဗုတေ အကုတောဘယေ။
န သက္ကာ ပုညံ သင်္ခါတုံ၊
ဣမေတ္တမပိ ကေနစိ။
နိဗ္ဗုတေ = ကိလေသာဟူ အပူခပ်သိမ်း အေးငြိမ်းတော်မူကုန်ပြီးသော။ အကုတောဘယေ = ဘဝအာရုံ တစုံတခုကြောင့်မျှ ကြောင့်ကြပူဆွေး ဘေးမရှိကုန်ထသော။ တာဒိသေ = ထိုသို့ရှုအပ် မြတ်သော ကျေးဇူးဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူကုန်ထသော။ တေ = ထိုဘုရား ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရိယာသူမြတ်တို့ကို။ ပူဇယတော = သဒ္ဓါကော်ရော် ပူဇော်သောသူ၏။ ပုညံ = ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို။ ဣမေတ္တံ = “ဤကောင်းမှုကား ဤမျှအကျိုးရှိ၏၊ ဤကောင်းမှုကား ဤမျှအကျိုးရှိ၏”ဟူ၍။ ကေနစိ အပိ = ဗြဟ္မာနတ်လူ သုံးဘုံသူတွင် တလူတယောက်မျှသော်လည်း။ သင်္ခါတုံ = အတိအကျ ရေတွက်၍ပြခြင်းငှါ။ န သက္ကာ = မတတ်နိုင်သည်သာတည်း။
ဂါထာနိဂုံး ဆုံးသောအခါ၌ ရှစ်သောင်း လေးထောင်သော သတ္တဝါတို့သည် သောတာပန်အရိယာစသည် ဖြစ်ကြကာ နိဗ္ဗာန်တည်းဟူသော အမြိုက်ရည်ကို ချမ်းကြည်စွာ သောက်သုံးကြရလေကုန်သတည်း။ ။(ဒီ ဋ္ဌ၊ ၁၊ စာမျက်နှာ- ၂၅၄၊ သောဏဒန္တသုတ်အဖွင့်မှ)။
မြတ်စွာဘုရား၏ အရပ်တော်ကို ဝါးဖြင့်တိုင်းတာသော
ပုဏ္ဏားအကြောင်း ပြီး၏။
၅၆၀
ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးအကြောင်း
(ဥပရိပဏ္ဏာသ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်မှ)
မဇ္ဈိမဒေသအရပ်ဝယ် မဂဓတိုင်း ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရား တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ် မင်းပြုလုပ်ချိန်တွင် မဇ္ဈိမဒေသ၏ အစွန်အဖျား တက္ကသိုလ်မြို့၌ ပုက္ကုသာတိမင်းတရား တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ် မင်းပြုလုပ်ဆဲဖြစ်၏။
ထိုအခါ တက္ကသိုလ်မြို့မှ ကုန်သည်များသည် ရောင်းချဖွယ်ရာ ကုန်ဘဏ္ဍာတို့ကို ယူဆောင်ခဲ့ကြ၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ရောက်လာကြကုန်သည်ရှိသော် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာကို ယူဆောင်ကြ၍ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးထံ အဖူးအမြော် ဝင်ရောက်ကြကုန်၏။ မင်းကြီးသည် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ ဆက်သကြကာ ရှိခိုးရပ်တည်ကြသော ထိုကုန်သည်များကို “သင်တို့သည် အဘယ်အရပ်၌ နေကြကုန်သနည်း”ဟု မေးတော်မူ၍ ကုန်သည်များက “အရှင်မင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်တို့သည် တက္ကသိုလ်မြို့၌ နေကြပါကုန်၏”ဟု လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ထို့နောက် မင်းကြီးသည် ကုန်သည်များကို ဇနပုဒ်(တိုက်နယ်)၏ အေးချမ်းသာယာမှု အစာအာဟာရ ပြည့်ဝမှု အစရှိသည်တို့ကို၎င်း, တက္ကသိုလ်မြို့တော်၏ အကြောင်းအရာကို၎င်း မေးမြန်းပြီးလျှင် “သင်တို့၏ ပြည့်ရှင်မင်းကြီးသည် အဘယ်အမည်ရှိသနည်း”ဟု မေးတော်မူ၍ ကုန်သည်များက “အရှင်မင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်တို့၏ ပြည့်ရှင်မင်းကြီးသည် ပုက္ကုသာတိ အမည်ရှိပါ၏”ဟု လျှောက်ထားကြလေလျှင် “အမောင်တို့၏ မင်းကြီးသည် ရာဇဓံဆယ်ပါး မင်းကျင့်တရားကို လိုက်စားကျင့်ကြံပါ၏လော”ဟု မင်းကြီးကမေး၍ ကုန်သည်များကလည်း “အရှင်မင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်တို့၏ ပြည့်ရှင်မင်းကြီး (ပုက္ကုသာတိ)သည် ရာဇဓံဆယ်ပါး မင်းကျင့်တရားကို လိုက်စားကျင့်ကြံပါ၏၊ တိုင်းသူပြည်သား
၅၆၁
လူအများကို သဿမေဓ၁, ပုရိသမေဓ၂, သမ္မာပါသ၃, ဝါစာပေယျ၄-ဟူသော = သင်္ဂဟတရား ဤလေးပါးတို့ဖြင့် ချီးမြှောက်တော်မူပါ၏၊ လူအပေါင်း၏ မိဖအရာ၌တည်လျက် တိုင်းသားပြည်သူ လူအပေါင်းကို ရင်ခွင်၌အိပ်နေသော သားငယ်ကိုကဲ့သို့ နှစ်သက်ရွှင်လန်းစေပါ၏”ဟူ၍ လျှောက်ထားကြလေ၏။
တဖန်ဆက်၍ မင်းကြီးက “အမောင်တို့၏ ပြည့်ရှင်မင်းကြီးသည် အဘယ်အရွယ်၌ ဖြစ်ပါသနည်း”ဟု မေး၍ ကုန်သည်များက ပုက္ကုသာတိမင်းတရား၏ အရွယ်ကို လျှောက်ထားကြလေရာ မင်းနှစ်ပါးတို့၏အရွယ်သည် တူညီ၍နေလေ၏။
ထိုအခါ မင်းကြီးသည် ကုန်သည်များကို “အမောင်တို့.. အမောင်တို့၏ မင်းကြီးသည် တရားကို ကျင့်ကြံသူဖြစ်၏၊ အရွယ်အားဖြင့်လည်း ငါနှင့်တူသူဖြစ်၏၊ အမောင်တို့၏ မင်းကြီးကို ငါ၏ မဟာမိတ်ဖြစ်အောင် အမောင်တို့ ပြုလုပ်နိုင်ကြပါမည်လော”ဟု မေး၍ ကုန်သည်တို့က “ပြုလုပ်နိုင်ကြပါကုန်၏ အရှင်မင်းကြီး..”ဟူ၍ လျှောက်ထားကြလေလျှင် မင်းကြီးသည် ကုန်သည်များအား အခွန်အကောက် လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပြု၍ တည်းခိုရန်
၁။ သဿမေဓ = ကောက်ပဲသီးနှံ၌ လိမ္မာခြင်း = မြေခွန်တော် ကောက်ခံရာ၌ ထွက်ရှိသော သီးနှံ၏ ဆယ်ဖို့တဖို့ (ဆယ်ခိုင့်တခိုင်) ကောက်ခံခြင်းကို ခေါ်ဆိုသည်။
၂။ ပုရိသမေဓ = အမှုထမ်း သူရဲကောင်းတို့အပေါ်၌ လိမ္မာခြင်း = အမှုထမ်း သူရဲကောင်းကြီးများအား ခြောက်လတကြိမ် ခြောက်လတကြိမ် ဆုလာဘ်ပေးခြင်း, ထမင်းလစာ ရိက္ခာတော်များ ထုတ်ပေးခြင်းကို ခေါ်ဆိုသည်။
၃။ သမ္မာပါသ = ဆင်းရဲသားတို့ စိတ်နှလုံး၌ ဖွဲ့ချည်၍ထားသကဲ့သို့ဖြစ်အောင် ပြုခြင်း = ဆင်းရဲသားများအား လက်မှတ် အရေးအသားကို ယူကာ (လက်မှတ်ထိုးစေကာ) သုံးနှစ် အတိုးမရှိပဲ အမတော် တထောင် နှစ်ထောင် ချေးငှါးထုတ်ပေးခြင်းကို ခေါ်ဆိုသည်။
၄။ ဝါစာပေယျ = ချစ်ဖွယ်စကား ပြောကြားခြင်း = အရွယ်အလိုက် အမောင်, ဦးလေး, ဦးကြီး စသည်ဖြင့် ချစ်ဖွယ်စကား ပြောကြားခြင်း၊ ဤလေးပါးကို ရာဇသင်္ဂဟဝတ္ထုလေးပါး ခေါ်သည်။
၅၆၂
အိမ်ကိုလည်း ပေးစေပြီးလျှင် “အမောင်တို.. သွားကြလော့၊ ကုန်ပစ္စည်းများကို ရောင်းချပြီးသော် ပြန်ခါနီး၌ ငါ့ကို တွေ့မြင်ပြီးမှ ပြန်ကြကုန်”ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။
ကုန်သည်တို့သည် မင်းကြီးမိန့်ဆိုတိုင်း ပြုလုပ်ကြ၍ ပြန်ခါနီး၌ မင်းကြီးထံသို့ အဖူးအမြော် ဝင်ရောက်ကြလေကုန်၏။ မင်းကြီးသည် ကုန်သည်များကို “အမောင်တို့.. ချမ်းသာစွာ ပြန်ကြလော့၊ အမောင်တို့၏ ပြည့်ရှင်မင်းကြီးကို ငါ၏ကိုယ်စား မှာလိုက်သောစကားဖြင့် ကျန်းမာရေးကို အဖန်ဖန်မေးပြီးလျှင် ‘ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် အရှင်မင်းမြတ်တို့နှင့် မဟာမိတ်အဖြစ်ကို အလိုရှိပါ၏’ဟု မိတ်ဆက်စကား ကိုယ်စား ပြောကြားကြပါလေ”ဟု အမှာစကား မိန့်ကြားတော်မူလိုက်၏။
ကုန်သည်တို့သည်လည်း “ကောင်းပါပြီ”ဟု ဝန်ခံကြ၍ တက္ကသိုလ်မြို့သို့ ပြန်သွားကြပြီးလျှင် မြို့သို့ရောက်သောအခါ မိမိတို့ဝယ် ပါလာသော ကုန်ပစ္စည်းဘဏ္ဍာများကို နေရာတကျ သိုမှီးသိမ်းဆည်းကြပြီးနောက် နံနက်စာ စားပြီးကုန်လတ်သော် ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးထံသို့ အခစားဝင်ရောက် ရှိခိုးကြလေကုန်၏။ ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် “အချင်းတို့.. သင်တို့သည် အဘယ်အရပ်သို့ သွားရောက်ကြသနည်း၊ ဤမျှလောက်သော ရက်တို့ပတ်လုံး သင်တို့ကို မမြင်ရပါကုန်တကား”ဟု မေးမြန်းတော်မူလေ၏။ ကုန်သည်များကလည်း အကြောင်းအရာ အလုံးစုံကို ပြန်ကြား လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။ ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် “ကောင်းပါပြီ အမောင်တို့..၊ အမောင်တို့ကို အမှီပြု၍ ငါသည် မဇ္ဈိမဒေသ၌ မဟာမိတ်မင်းတပါးကို ရအပ်ပေပြီ”ဟု ပြောဆိုမိန့်ကြားကာ လွန်စွာ ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်လေ၏။
နောက်တချိန်၌ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သား ကုန်သည်များလည်း တက္ကသိုလ်မြို့သို့ ကုန်ရောင်းကုန်ဝယ် သွားရောက်ကြလေကုန်၏။ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများကို ယူဆောင်ကြကာ ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးထံသို့ အဖူးအမြော် လာရောက်ကြသော ထိုကုန်သည်များကို ပုက္ကုသာတိ မင်းကြီးသည် “အမောင်တို့.. အဘယ်အရပ်မှ
၅၆၃
လာကြသနည်း”ဟု မေး၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ လာရောက်ကြကြောင်း သတင်းကောင်း ကြားသိရသဖြင့် “အမောင်တို့သည် ငါ၏သူငယ်ချင်း မဟာမိတ်ရင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရား၏ ရွှေမြို့တော်မှ လာရောက်ကြသူများပ”ဟု မင်းကြီး မိန့်ဆိုလေလျှင် ကုန်သည်တို့ကလည်း “ဟုတ်ပါသည် အရှင်မင်းကြီး..”ဟု ပြန်ကြား လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ထို့နောင်မှ ပုက္ကုသာတိ မင်းကြီးသည် “ငါ့သူငယ်ချင်း ကျန်းမာပါ၏လော” စသည်ဖြင့် ကျန်းမာရေးကို မေးပြီးလျှင် “ယနေ့မှ အစပြု၍ ငါ့သူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်း၏ နိုင်ငံတော်မှ လာရောက်ကြသည့် ခြေလျင်ကုန်သည် လှည်းကုန်သည် အားလုံးတို့အား ငါ၏နိုင်ငံတော်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်သည့်အချိန်မှစ၍ ́တည်းခိုနေထိုင်ရန် အိမ်များကို၎င်း, မင်း၏ကျီကြမှ စားနပ်ရိက္ခာများကို၎င်း ပေးကြကုန်စေ၊ အခွန်အတုတ်ကိုလည်း လွတ်ကြစေ၊ တစုံတရာ အနှောက်အယှက် နှိပ်စက်မှု မရှိစေရ”ဟု နိုင်ငံတော် အတွင်းဝယ် စည်လည်စေတော်မူ၏။ ဗိမ္ဗိသာရ မင်းတရားသည်လည်း မိမိ၏ နိုင်ငံတော်၌ ထို့အတူပင် စည်လည်စေတော်မူလေသည်။
မင်းနှစ်ပါးတို့ သဝဏ်လွှာပါးကြပုံ
ထို့နောင်မှ ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည် ပုက္ကုသာတိမင်းတရားထံသို့-
“အဆွေတော်.. ပတ္တမြား ပုလဲ-စသော ကျောက်မျက်ရတနာမျိုးတို့မည်သည် ပစ္စန္တရစ်အရပ်၌ ပေါ်ထွက်ကြတတ်ပါကုန်သည်၊ အကျွန်ုပ်၏သူငယ်ချင်း နိုင်ငံတော်၌ ကြည့်ရှုချင်ဖွယ် နားထောင်ချင်ဖွယ် အသွယ်သွယ်သော ရတနာများ ဖြစ်ပွါးပေါ်ပေါက်လာလျှင် အကျွန်ုပ်အားလည်း အသိပေး မျှတစေလိုပါသည်”-
ဟု သာဏ်လွှာ ပါးလိုက်လေသည်။ ပုက္ကုသာတိ မင်းတရားကလည်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားထံသို့-
၅၆၄
“အဆွေတော်.. မဇ္ဈိမဒေသဟူသည်မှာ အလွန်မြတ်သော တိုက်နယ်ကြီးဖြစ်ပါသည်၊ ထိုမဇ္ဈိမတိုက်ဝယ် ကြည့်ရှုချင်ဖွယ် နားထောင်ချင်ဖွယ် အသွယ်သွယ်သော ရတနာများ ဖြစ်ပွါး ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါလျှင် အကျွန်ုပ်အားလည်း အဆွေတော် မင်းတရားသည် အသိပေး မျှတစေလိုပါသည်”-
ဟု အတုံ့သဝဏ်လွှာ ပြန်ကြား ပါးလိုက်လေသည်။ ဤသို့လျှင် ထိုသူငယ်ချင်း မင်းနှစ်ပါးတို့သည် ရက်,လ,နှစ်လွန်မြောက် ရှည်မြင့်သောအချိန်သို့ ရောက်လတ်သော် တယောက်နှင့်တယောက် မမြင်ကြရပဲလျက်သာလျှင် မြဲမြံသော မဟာမိတ်များ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။
ပုက္ကုသာတိမင်း၏ လက်ဆောင်
ဤသို့လျှင် မင်းနှစ်ပါးတို့ ကတိကဝတ်ထား၍ နေကြကုန်စဉ် အလျင်လက်ဦး ပုက္ကုသာတိ မင်းတရားအား လက်ဆောင် ပဏ္ဏာတော်အထူး ဖြစ်ပွါးလာလေသည်၊ ဖြစ်ပွါးလာပုံမှာ- ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် အဆင်းငါးပါးရှိသော အဖိုးအနဂ္ဃ ထိုက်တန်သော ကမ္ဗလာရှစ်ထည်တို့ကို ရရှိလေသည်။ မင်းကြီးသည် “ဤကမ္ဗလာတို့ကား အလွန်ကောင်းမြတ်သော အထည်များ ဖြစ်ကြလေသည်၊ ငါသည် သူငယ်ချင်းထံ ဤကမ္ဗလာတို့ကို လက်ဆောင်တော်အဖြစ် ပေးပို့ပေအံ့”ဟု ကြံစည်၍ ချိပ်လုံးပမာဏရှိသော စန္ဒကူးနံ့သာနှစ် ကြုတ်ရှစ်လုံးတို့ကို ပွတ်ခံစေပြီးလျှင် ထိုနံ့သာကြုတ်တို့၌ ကမ္ဗလာ တထည်စီ တထည်စီ ထည့်ပြီးနောက် ချိပ်ဖြင့် မွမ်းမံကာ အလုံးပြု၍ ပိတ်ဖြူဖြင့်ရစ်ပတ်၍ သေတ္တာ၌ ထည့်ပြီးလျှင် ထိုသေတ္တာကို အဝတ်ဖြင့် ရစ်ပတ်ပြီးနောက် မင်းတံဆိပ် ခတ်နှိပ်၍ “ငါ့သူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းအား ဆက်သကြကုန်လော့”ဟု မှာတမ်း၍ အမတ်တို့ကို ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးထံသို့ ပို့စေ၏။ “ဤလက်ဆောင်တော်ကို ရွှေမြို့တော်၏အလယ်တွင် အမတ်စသော ပရိသတ်ခြံရံလျက် အဆွေတော်သည် ဖွင့်လှစ်ရှုကြည့်စေချင်ပါသည်” ဟူ၍လည်း သဝဏ်လွှာ အမှာစကား ပါးလိုက်လေ၏။
၅၆၅
အမတ်တို့သည် သွားရောက်ကြ၍ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးအား ဆက်သကြလေကုန်၏။ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် သဝဏ်လွှာ အမှာစကားကို ကြားသိတော်မူရ၍ “မှူးမတ်ဗိုလ်ပါ အပေါင်းတို့သည် တညီတညွတ်တည်း စည်းဝေးကြရမည်”ဟု စည်လည်စေတော်မူ၍ ရွှေမြို့တော်၏ အလယ်၌ မှူးမတ်ဗိုလ်ပါအပေါင်း ခြံရံအပ်လျက် ထီးဖြူတော် ဆောင်းမိုးကာ ရတနာပလ္လင်ထက်၌ ထိုင်နေတော်မူလျက် မင်းတံဆိပ်ကိုခွါ၍ အပေါ်မှ ဖွဲ့ချုပ်လုပ်ထားသော အဝတ်ကို ဖယ်ရှားပြီးလျှင် သေတ္တာကို ဖွင့်ပြီးနောက် သေတ္တာအတွင်းပါရှိသော အထုပ်ကို ဖြေ၍ ချိပ်လုံးတို့ကို မြင်ရလေလျှင် “ဩ.. ငါ့သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းသည် ‘ငါ၏သူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းကား ကြွေအန်ကြူးသူ ဖြစ်သည်’ဟု အောက်မေ့မှတ်ထင်ကာ ဤချိပ်လုံးအန်စာ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများကို ပို့သလိုက်သည် ထင်ပါ၏”ဟု ကြံစည်မှတ်ထင်လျက် ချိပ်လုံးတခုကိုယူ၍ လက်ဖြင့်လှိမ့်ကာ အချိန်ပမာဏကို ခန့်မှန်းရင်းပင် ‘အတွင်း၌ ကမ္ဗလာအဝတ်ထုပ် ပါရှိ၏’ဟု အတပ်သိလေ၏။
ထို့နောင်မှ ချိပ်လုံးကို ပလ္လင်တော်ခြေ၌ ရိုက်ခတ်လိုက်လေသော် ထိုခဏမှာပင် ချိပ်များ အလွှားလိုက် ကွာကျလေ၏၊ မင်းကြီးသည် လက်သည်းဖြင့် နံ့သာကြုတ်ကို အသာအယာ ဖွင့်လှစ်တော်မူ၍ ကြုတ်တွင်း၌ ကမ္ဗလာထည်ရတနာကို တွေ့မြင်တော်မူပြီးလျှင် ကျန်သော ကြုတ်ခုနစ်ခုတို့ကိုလည်း ဖွင့်လှစ်စေတော်မူ၏။ အားလုံးပင် အဖိုးအနဂ္ဃ ထိုက်တန်သည့် ကမ္မလာထည်များ ဖြစ်ကြသည်ကို မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့မြင်ကြရလေကုန်၏။ ထို့နောင်မှ ထိုကမ္ဗလာ ရှစ်ထည်တို့ကို ဖြန့်ခင်းတိုင်းထွာစေအပ်ကုန်သည်တွင် ထိုကမ္ဗလာထည်များသည် အဆင်းနှင့်လည်း ပြည့်စုံ, အတွေ့ကောင်းနှင့်လည်း ပြည့်စုံကြ၍ အလျား(၁၆) တဆယ့်ခြောက်တောင်စီ, အနံ(၈) ရှစ်တောင်စီ ရှိကြကုန်၏။ လူများအပေါင်းသည် အဖိုးတန်ရတနာ ကမ္ဗလာရှစ်ထည်တို့ကို တွေ့မြင်ကြရ၍ လက်ဖျစ်တီးကြလေသည်၊ ဦးရစ်ခေါင်းပေါင်း ပစ်မြှောက်မှုကို ပြုကြလေသည်၊ “ငါတို့မင်းကြီး၏ မမြင်ဘူးသော သူငယ်ချင်း
၅၆၆
ပုက္ကုသာတိမင်းသည် အချင်းချင်း မမြင်ဘူးပါပဲလျက်လျှင် ဤသို့ အဖိုးအနဂ္ဃထိုက်တန်သည့် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတော်ကို ပို့စေပါ၏၊ ဤသို့သောမင်းကို မဟာမိတ်ပြုဖို့ရန် လျော်ကန် သင့်မြတ်လှပါ၏”ဟု ပြောဆိုလျက် နှစ်သက်အားရမ်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကြလေ၏။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် ကမ္ဗလာ တထည် တထည်စီကို အဖိုးပြတ်စေတော်မူလတ်သော် အားလုံးပင် အဖိုးအနဂ္ဃ ထိုက်တန်ကြလေသည်။ ထိုကမ္ဗလာ ရှစ်ထည်တို့အနက်မှ လေးထည်တို့ကို မြတ်စွာဘုရားရှင် ထံတော်မှောက်သို့ ပို့ရောက်ဆက်ကပ် လှူဒါန်းစေ၏၊ ကျန်သော လေးထည်တို့ကိုမူ မိမိ၏ ရွှေနန်းတော်၌ ထားရှိလေသည်။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး၏ အတုံ့လက်ဆောင်တော်
ထို့နောင်မှ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် “နောက်မှ လက်ဆောင်တုံ့ ပို့သသောသူသည် ရှေးဦးစွာ ပို့သအပ်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာထက် သာလွန်သော လက်ဆောင်တုံ့ကို ပို့သသင့်၏။ ငါ့သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းကလည်း ငါ့အထံသို့ အဖိုးအနဂ္ဃ ထိုက်တန်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတော်ကို ပို့သစေအပ်ပြီ၊ ငါသည် အဘယ်သို့သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတော်ကို ပို့သရပါမည်နည်း”ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူ၏။
ဤ၌။ ။“ရာဇဂြိုဟ်ပြည်ဝယ် ထိုကမ္ဗလာရှစ်ထည်ထက် သာလွန်သောရတနာ မရှိဘူးလော”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏၊ (အဖြေကား) မရှိမဟုတ်၊ ရှိပါ၏။ ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားကား အလွန်ဘုန်းကြီးသော မင်းတပါးဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုကမ္ဗလာရှစ်ထည်ထက် သာလွန်သော ရတနာ မရှိမဟုတ်၊ ရှိသည်သာဖြစ်၏၊ ထိုသို့ပင် ရှိငြားသော်လည်း မင်းကြီးအဖို့ရာ သောတာပန်ဖြစ်သော အချိန်မှစ၍ ဘုရား, တရား, သံဃာ ရတနာ သုံးပါးမှတပါး အခြားတပါးသော လောကီဥစ္စာ ရတနာများသည် မင်းကြီး၏ စိတ်နှလုံးကို နှစ်သက် ဝမ်းမြောက်စေနိုင်သောမည်သည်
၅၆၇
မရှိဖြစ်ချေသည်၊ သို့ရကား ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် အတုံ့လက်ဆောင် ပြန်ဖို့ရန် အဖိုးအနဂ္ဃ ထိုက်တန်သော ရတနာကို စိစစ်ရွေးချယ်တော်မူသည်မှာ-
“လောက၌ နှစ်သက်ဖွယ်ရာ ရတနာမည်သည်မှာ.. (၁) သဝိညာဏက = သက်ရှိရတနာ (၂) အဝိညာဏက = သက်မဲ့ရတနာဟူ၍ = နှစ်မျိုးရှိသည်။ ထိုနှစ်မျိုးတို့တွင် သက်မဲ့ဖြစ်သည့် ရွှေငွေအစရှိသော အဝိညာဏက ရတနာသည် သက်ရှိရတနာ၏ အဆင်တန်ဆာ စသည်အားဖြင့် အသုံးအဆောင်သာ ဖြစ်ရ၏၊ သို့ရကား ဤသဝိညာဏကရတနာ, အဝိညာဏကရတနာ နှစ်မျိုးတို့တွင် သညာဏက ရတနာသည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
သဝိညာဏက (သက်ရှိ) ရတနာသည်လည်း (၁) တိရစ္ဆာန်ရတနာ (၂) လူရတနာဟူ၍ = နှစ်မျိုးနှစ်စား ရှိပြန်ရာ ဆင်ရတနာ, မြင်းရတနာ အစရှိသော တိရစ္ဆာန်ရတနာသည် လူတို့သုံးဆောင်ရန်သာလျှင် ဖြစ်လာ၏၊ သို့ရကား ဤတိရစ္ဆာန်ရတနာ, လူရတနာ နှစ်ပါးတို့တွင်လည်း လူရတနာသည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
တဖန် လူရတနာသည်လည်း (၁) မိန်းမရတနာ (၂) ယောက်ျားရတနာဟူ၍ = နှစ်မျိုးနှစ်စားပင် ရှိပြန်ရာ စကြဝတေးမင်း၏ မိဖုရားရတနာပင် ဖြစ်လင့်ကစား မိန်းမရတနာသည် ယောက်ျား၏ အသုံးအဆောင်သာလျှင် ဖြစ်ချေ၏၊ သို့ရကား ဤမိန်းမရတနာ, ယောက်ျားရတနာ နှစ်မျိုးတို့တွင်လည်း ယောက်ျားရတနာသည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
တဖန် ယောက်ျားရတနာသည်လည်း (၁) အာဂါရိယရတနာ = အိမ်ရာအစီးအပွါး၌ အားထုတ်ယှဉ်သူ လူဝတ်ကြောင်ရတနာ (၂) အနာဂါရိယရတနာ =
၅၆၈
အိမ်ရာအစီးအပွါး၌ အားမထုတ် မယှဉ်သူ ရဟန်းသာမဏေ ရတနာဟူ၍ = နှစ်မျိုးနှစ်စားပင် ရှိပြန်လေရာ အာဂါရိယရတနာတို့တွင် အမြတ်ဆုံးဖြစ်သည့် စကြဝတေးမင်းပင် ဖြစ်လင့်ကစား ယနေ့ရှင်ပြုသစ်စ သာမဏေငယ်ကို တည်ခြင်းငါးမျိုးဖြင့် ရှိခိုးပူဇော်ရလေသည်၊ သို့ရကား ဤအာဂါရိယရတနာ, အနာဂါရိယရတနာ နှစ်မျိုးတို့တွင်လည်း အနာဂါရိယ ရတနာသည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
တဖန် အနာဂါရိယ ရတနာသည်လည်း (၁) သေက္ခရတနာ = သိက္ခာသုံးပါးကို ကျင့်နေဆဲ (ကျင့်၍မပြီးသေး)ဖြစ်သည့် ပုထုဇဉ်နှင့် အောက်အရိယာပုဂ္ဂိုလ် ရတနာ (၂) အသေက္ခရတနာ = ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်ရတနာဟူ၍ နှစ်မျိုးပင် ရှိပြန်လေရာ သေက္ခရတနာပေါင်း တသိန်းပင် ဖြစ်လင့်ကစား အသေက္ခရတနာ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တပါးကို (ဂုဏ်ကျေးဇူးကြီးမြတ်သော အရာ၌) လိုက်၍မမှီနိုင်ချေ။ သို့ရကား ဤသေက္ခရတနာ, အသေက္ခရတနာ နှစ်မျိုးတို့တွင်လည်း အသေက္ခရတနာ = ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်သည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
ထိုအသေက္ခ ရတနာသည်လည်း (၁) ဗုဒ္ဓရတနာ (၂) သာဝကရတနာဟူ၍ = နှစ်မျိုးနှစ်စားပင် ရှိပြန်လေရာ သာဝကရတနာပေါင်း တသိန်းပင် ဖြစ်လင့်ကစား ဗုဒ္ဓရတနာ ဘုရားတဆူကို (ဂုဏ်ကျေးဇူးကြီးမြတ်သော အရာ၌) လိုက်၍မမှီနိုင်ချေ။ သို့ရကား ဤဗုဒ္ဓရတနာ, သာဝကရတနာ နှစ်မျိုးတို့တွင်လည်း ဗုဒ္ဓရတနာသည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် မြတ်လှပေ၏။
တဖန် ဗုဒ္ဓရတနာသည်လည်း (၁) ပစ္စေကဗုဒ္ဓရတနာ = ဘုရားငယ် ဘုရားသီး ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်ရတနာ (၂) သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓရတနာ = သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ ဘုရားရတနာဟူ၍ = နှစ်ဆူနှစ်မျိုးပင် ရှိပြန်လေရာ
၅၆၉
ပစ္စေကဗုဒ္ဓါအရှင် တသိန်းပင် ဖြစ်လင့်ကစား သဗ္ဗညုဘုရားတဆူကို (ဂုဏ်ကျေးဇူးကြီးမြတ်သော အရာ၌) တစိတ်တဒေသပင် လိုက်၍မမှီနိုင်ချေ။ သို့ရကား ပစ္စေကဗုဒ္ဓရတနာ, သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓရတနာ နှစ်မျိုးတို့တွင် လည်း သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓရတနာသည်သာလျှင် ချီးမွမ်းအပ် အမြတ်ဆုံးဖြစ်ပေ၏။
မှန်၏- နတ်ဗြဟ္မာနှင့်တကွသော သတ္တလောကကြီးတခုလုံး၌ သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရား ရတနာနှင့် တူသောရတနာမည်သည် မရှိချေ၊ သို့ရကား အတူမရှိသော ရတနာကိုသာလျှင် ငါ့သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းထံ ပို့သပေအံ့”-
ဟု ကြံစည်၍ တက္ကသိုလ်ပြည်သား အမတ်များကို “အမောင်တို့.. အမောင်တို့၏ တက္ကသိုလ်ပြည်အရပ်ဝယ် ဘုရား, တရား, သံဃာ ဤရတနာသုံးပါးကို ဖူးတွေ့ကြရပါ၏လော”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ ထိုအခါ တက္ကသိုလ်အမတ်များက “မြတ်သောမင်းကြီး.. ထိုအကျွန်ုပ်တို့နေရာ တက္ကသိုလ်ပြည်အရပ်၌ ဘုရား, တရား, သံဃာဟူသော အသံမျှပင် ကြားသိရခြင်း မရှိသေးပါ၊ ဖူးမြော်ခွင့်ကိုကား အဘယ်မှာ ရနိုင်အံ့နည်း”ဟု ပြန်ကြား လျှောက်ထားကြလေ၏။ မင်းကြီးသည် “ကောင်းပြီ အမောင်တို့..”ဟု မိန့်ဆိုကာ “ထိုအရပ်၌မရှိသော လက်ဆောင်ကို ပို့သခွင့်ရပြီ”ဟု အလွန်ဝမ်းမြောက် နှစ်သက်လျက် ဆက်၍တဖန် ကြံစည်မိပြန်သည်မှာ-
“လူအပေါင်းအား ချီးမြှောက်ရန် သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်း၏ နေရပ်ဌာန တက္ကသိုလ်ပြည်အရပ်သို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို တောင်းပန်လျှောက်ထား၍ ပို့သရန် စွမ်းနိုင်စေကာမူ မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့သည်ကား ပစ္စန္တရစ်အရပ်များ၌ အရုဏ်တက်စေရိုး ထုံးစံမရှိကုန်၊ သို့ဖြစ်ရကား မြတ်စွာဘုရား ကိုယ်တော်မြတ်ကြီး ကြွရောက်ရန်လည်း မဖြစ်နိုင်။
၅၇၀
အရှင်သာရိပုတ္တရာ, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်- အစရှိသော သာဝက ရဟန္တာကြီးများကို ငါတောင်းပန် လျှောက်ထား၍ ပို့သရန် စွမ်းနိုင်သည်ပင် ဖြစ်ဦးတော့၊ စင်စစ်သော်မူ ငါသည် ‘မထေရ်မြတ်ကြီးများ ပစ္စန္တရစ်အရပ်၌ နေတော်မူကြသည်’ဟု ကြားရလျှင်ပင် မင်းချင်းလူများကို စေလွှတ်ကာ ထိုမထေရ်မြတ်ကြီး များကို မိမိ၏ အနီးအရပ်သို့ မရောက်ရောက်အောင် ပင့်ဆောင်ပြီးလျှင် ပစ္စည်းလေးပါးဖြင့် ပြုစုလုပ်ကျွေးရန် သင့်လျော်ပေ၏။ သို့ရကား မထေရ်မြတ်ကြီးများလည်း ကြွသွားတော်မူကြရန် မဖြစ်နိုင်။
စင်စစ်သော်ကား ငါသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့်တကွ မထေရ်မြတ်ကြီးများ ကိုယ်တော်တိုင် ကြွသွားတော မူကြသကဲ့သို့ဖြစ်အောင် သဝဏ်လွှာကို ပို့သပေအံ့”—
ဟု ကြံစည်၍ အလျားလေးတောင် အနံတလွှာရှိသည့် မပါးလွန်း မထူလွန်းသော ရွှေပြားကို ခတ်စေပြီးလျှင် ထိုရွှေပြားဝယ် အက္ခရာတို့ကို ရေးသားတော့မည့်နေ့၌ နံနက်စောစောပင် ဦးခေါင်းဆေးလျှော် ရေမိုးချိုး၍ အဋ္ဌင်္ဂဥပုသ်ကို ဆောက်တည်ပြီးလျှင် နံနက်စာစားပြီးလတ်သော် ထိုနေ့အဖို့ရာ နံ့သာပန်းမာလ် အဆင် တန်းဆာများကို ဝတ်စားပန်ဆင် လိမ်းကျံမှု လုံးဝမပြုတော့ပဲ ရွှေခွက်ဖြင့် ဟင်္သပဒါးကိုထည့်၍ ယူပြီးနောက် အောက်ထပ်မှစ၍ တံခါးများကိုပိတ်လျက် နန်းပြာသာဒ်ထက်သို့ တက်ရောက်တော်မူ၍ အလင်းရောင် ပို၍ရစေရန် အရှေ့အရပ်မျက်နှာ ခြင်္သေ့ခံသော လေသာနန်းပြုတင်းကို ဖွင့်တော်မူပြီးလျှင် လေသာ အဆောင်တော်၌ ထိုင်နေလျက် ရွှေပြား၌ အက္ခရာများကို ရေးသားလိုရကား-
“ဤလောက၌ အရဟံဂုဏ်ရှင်, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင်, ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဂုဏ်ရှင်, သုဂတဂုဏ်ရှင်, လောကဝိဒူဂုဏ်ရှင်, အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိဂုဏ်ရှင်, သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံဂုဏ်ရှင်, ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင်, ဘဂဝါဂုဏ်ရှင်
၅၇၁
ဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပွင့်ထွန်း ဖြစ်ပေါ်တော်မူလာပြီ”-
ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ရှေးဦးစွာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်များကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသားလေ၏။ ထို့နောင်မှ ဤသို့ဤပုံ ပါရမီဆယ်ပါးတို့ကို ဖြည့်ကျင့်တော်မူ၍ ဤသို့ဤပုံ တုသိတာနတ်ပြည်မှ စုတေတော်မူခဲ့၍ ဤသို့ဤပုံ မယ်တော်ဝမ်းတိုက်၌ ပဋိသန္ဓေ ယူနေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ဤသို့ဤပုံ သုံးဆယ့်နှစ်ပါးသော နိမိတ်ကြီးများ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ကာ လောကကြီးတခုလုံး ဟင်းလင်းပွင့်သကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိလေသည်။ မယ်တော်ဝမ်းတိုက်၌ ပဋိသန္ဓေ တည်နေတော်မူစဉ် ဤအမည်ရှိသော အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲချက်များ ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌နေစဉ် ဤအမည်ရှိသော အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲချက်များ ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ ဤသို့ဤပုံ မြတ်သော တောထွက်ခြင်းကို တောထွက်တော်မူခဲ့ကာ ဤသို့ဤပုံ ပဓာနအလုပ် အားထုတ်တော်မူခဲ့လေသည်။ ဤသို့ဤပုံ ဒုက္ကရစရိယာအကျင့်ကို ကျင့်တော်မူ၍ မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုင်သို့ တက်ရောက်တော်မူပြီးလျှင် အပေရာဇိတပလ္လင်တော်၌ ထိုင်နေတော်မူလျက် သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်ကို ရရှိတော်မူခဲ့လေသည်။ သဗ္ဗညုတရွှေဉာဏ်တော်ကို ရရှိတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်၏အဖို့ရာ ဤသို့ဤပုံ အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲလှစွာသော လောကဝိဝရဏ အဘိညာဉ်တန်ခိုး ဖြစ်ခဲ့လေသည်။ နတ်ဗြဟ္မာနှင့်တကွသော သတ္တလောကကြီး တခုလုံး၌ ဤဘုရားရတနာမှတပါး ဤကဲ့သို့သော ကျေးဇူးဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံသော အခြားရတနာမည်သည် မရှိဖြစ်ချေသည်ဟူ၍ ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား၏ အကြောင်းအရာတို့ကို ရေးသား၍-
ယံကိဉ္စိ ဝိတ္တံ ဣဓ ဝါ ဟုရံ ဝါ၊
သဂ္ဂေသု ဝါ ယံ ရတနံ ပဏီတံ။
န နော သမံ အတ္ထိ တထာဂတေန၊
ဣဒမ္ပိ ဗုဒ္ဓေ ရတနံ ပဏီတံ၊
ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။-
၅၇၂
ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်များကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသားပြန်လေသည်။
ထို့နောင်မှ တရားရတနာကို ချီးမွမ်းလိုသည်ဖြစ်၍ “မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်သည် သွာက္ခာတတာဂုဏ်, သန္ဒိဋ္ဌိကဂုဏ်, အကာလိကဂုဏ်, ဧဟိပဿိကဂုဏ်, ဩပနေယျိကဂုဏ်, ပစ္စတ္တံဝေဒိတဗ္ဗဝိညူဟိဂုဏ်တို့နှင့် ဤသို့ဤပုံ ပြည့်စုံတော်မူ၏။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး, သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါး, ဣဒ္ဓိပါဒ် လေးပါး, ဣန္ဒြေငါးပါး, ဗိုလ်ငါးပါး, ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါး, မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ဤသို့အားဖြင့် မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်သည် ဤသို့ ဤသို့သော ဂုဏ်ကျေးဇူးအထူးနှင့် ပြည့်စုံ၏။ ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် ဗောဓိပက္ခိယတရား သုံးဆယ့်ခုနစ်ပါးတို့ကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသား၍-
ယံ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော ပရိဝဏ္ဏယီ သုစိံ၊
သမာဓိမာနန္တရိကညမာဟု၊
သမာဓိနာ တေန သမော န ဝိဇ္ဇတိ၊
ဣဒမ္ပိ ဓမ္မေ ရတနံ ပဏီတံ၊
ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။-
ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် တရားတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်များကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသားပြန်လေသည်။
ထို့နောင်မှ သံဃာရတနာကို ချီးမွမ်းလိုသည်ဖြစ်၍ “မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သားသာဝက သံဃာတော်သည် သုပ္ပဋိပန္နတာ ဂုဏ်ကျေးဇူး, ဥဇုပ္ပဋိပန္နတာ ဂုဏ်ကျေးဇူး, ဉာယပ္ပဋိပန္နတာ ဂုဏ်ကျေးဇူး, သာမီစိပ္ပဋိပန္နတာ ဂုဏ်ကျေးဇူး, (အကြောင်းဖြစ်သော) ဤဂုဏ်ကျေးဇူး လေးပါးတို့နှင့် အခြေခံ ပြည့်စုံတော်မူရကား လေးစုံရှစ်ပါး (မြတ်စွာဘုရား၏) တပည့်သား သာဝက သံဃာတော်သည် အာဟုနေယျဂုဏ်, ပါဟုနေယျဂုဏ်, ဒက္ခိဏေယျဂုဏ်, အဉ္ဇလိကရဏီယဂုဏ်, အနုတ္တရပုညက္ခေတ္တဂုဏ် = ဤ(အကျိုးဖြစ်သော) ဂုဏ်ကျေးဇူး ငါးပါးတို့နှင့်လည်း ပြည့်စုံတော်မူ၏။
၅၇၃
ဇာတိအာစာရ နှစ်ဌာန အမျိုးကောင်းသားတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တရားစကားတော်ကို ကြားနာကြ၍ ဤသို့ဤပုံ တောထွက်၍ ရဟန်းပြုကြကုန်၏၊ အချို့သော အမျိုးကောင်းသားတို့သည် ထီးဖြူ(မင်းစည်းစိမ်)ကို ပယ်စွန့်၍ ရဟန်းပြုကြကုန်၏။ အချို့ကား အိမ်ရှေ့မင်းစည်းစိမ်ကို, အချို့ကား စစ်သေနာပတိရာထူး- စသည်တို့ကို ပယ်စွန့်၍ ရဟန်းပြုကြကုန်၏။ ရဟန်းပြုကြပြီးနောက် ဤဆိုလတ္တံ့သော အကျင့်ပဋိပတ်ကို ဖြည့်ကျင့်ကြကုန်၏”ဟု စကားပလ္လင်ခံပြီးလျှင် ဗြဟ္မဇာလသုတ်လာ စူဠသီလ, မဇ္ဈိမသီလ, မဟာသီလ စသည်တို့ကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသားပြီးလျှင် ခြောက်ဒွါရ၌ စောင့်စည်းပုံ, သတိသမ္ပဇညတရား ဖြစ်ပွါးစေပုံ, ပစ္စည်းလေးပါး၌ ရောင့်ရဲလွယ်ပုံ, ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ်နှင့် လျောက်ပတ်သည့် ကျောင်းကိုးမျိုးရှိပုံ, နီဝရဏတရား ငါးပါးကို ပယ်ရှားပုံ, ကသိုဏ်းပရိကံအလုပ် စတင်တည်ထောင်ပုံ, ဈာန်တရား အဘိညာဉ်တရားတို့ ဖြစ်ပွါးပုံ, ကမ္မဋ္ဌာန်းအလုပ် သုံးဆယ့်ရှစ်မျိုးရှိပုံ- စသည်များကို အရဟတ္တမဂ်တိုင်အောင် တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသားလေသည်။
တဆယ့်ခြောက်ပါး အစုရှိသော အာနာပါနဿတိ ကမ္မဋ္ဌာန်းကိုကား အကျယ်အားဖြင့်ပင် ရေးသားပြီးလျှင် “မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တပည့်သားသာဝက သံဃာမည်သည် ဤသို့ဤသို့သော ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့နှင့် ပြည့်စုံပေ၏။
ယေ ပုဂ္ဂလာ အဋ္ဌသတံ ပသတ္ထာ၊
စတ္တာရိ ဧတာနိ ယုဂါနိ ဟောန္တိ။
တေ ဒက္ခိဏေယျာ သုဂတဿ သာဝကာ၊
ဧတေသု ဒိန္နာနိ မဟပ္ဖလာနိ။
ဣဒမ္ပိ သံဃေ ရတနံ ပဏီတံ။
ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။-
ဤသို့ အစရှိသည်ဖြင့် သံဃာတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးများကို တစိတ်တဒေသအားဖြင့် ရေးသားပြီးလျှင် “မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သုံးပါးသိက္ခာ သာသနာသည် အစ, အလယ်, အဆုံး = သုံးပါးအစုံ
၅၇၄
ကောင်းခြင်းဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံထင်ရှား ဟောကြားအပ်သော သာသနာတော်ဖြစ်သည်၊ သံသရာဒုက္ခမှ မုချဧကန် ထွက်မြောက် ကျွတ်လွတ်စေနိုင်သော သာသနာတော်လည်း မှန်ပေသည်။ ငါ၏အဆွေတော် ပုက္ကုသာတိမင်းသည် အကယ်၍ စွမ်းနိုင်ပါလျှင် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုစေချင်ပါသည်”ဟု တိုက်တွန်းစကား ရေးသား၍ ရွှေပြားကို လိပ်ပြီးလျှင် အလွန်နူးညံ့သော ကမ္ဗလာဖြင့် ရစ်ပတ်၍ နံ့သာနှစ်ကြုတ်၌ ထည့်ပြီးနောက် ထိုနံ့သာနှစ်ကြုတ်ကို ရွှေကြုတ်၌, ရွှေကြုတ်ကို ငွေကြုတ်၌, ငွေကြုတ်ကို ပတ္တမြားကြုတ်၌, ပတ္တမြားကြုတ်ကို သန္တာကြုတ်၌, သန္တာကြုတ်ကို ပတ္တမြားနီကြုတ်၌, ပတ္တမြားနီကြုတ်ကို ပတ္တမြားပြောက် = မသာရဂလ်ကြုတ်၌, မသာရဂလ်ကြုတ်ကို ဖလ်ကြုတ်၌, ဖလ်ကြုတ်ကို ဆင်စွယ်ကြုတ်၌, ဆင်စွယ်ကြုတ်ကို ရတနာဆယ်ပါး ခြယ်စီသောကြုတ်၌, ရတနာဆယ်ပါး ခြယ်စီသောကြုတ်ကို နှီးကြုတ်၌ ထည့်ပြီးလျှင် ထိုနှီးကြုတ်ကို နံ့သာနှစ်သေတ္တာ၌ ထည့်ပြန်လေသည်။ တဖန် နံ့သာနှစ်သေတ္တာကို ရွှေသေတ္တာ၌ (ရှေးနည်းအတူ) ငွေသေတ္တာ, ပတ္တမြားသေတ္တာ, သန္တာသေတ္တာ, ပတ္တမြားနီသေတ္တာ, မသာရဂလ်သေတ္တာ, ဖလ်သေတ္တာ, ဆင်စွယ်သေတ္တာ, ရတနာဆယ်ပါး ခြယ်စီသောသေတ္တာ, နှီးသေတ္တာတို့၌ အဆင့်ဆင့် ထည့်လေသည်။
ထို့နောင်မှ နှီးသေတ္တာကို နံ့သာနှစ်ပခြုပ်၌ ထည့်ပြန်လေသည်၊ နံ့သာနှစ်ပခြုပ်ကို ရွှေပခြုပ်၌ (ရှေ့နည်းတူ) ငွေပခြုပ်, ပတ္တမြားပခြုပ်, သန္တာပခြုပ်, ပတ္တမြားနီပခြုပ်, မသာရဂလ်ပခြုပ်, ဖလ်ပခြုပ်, ဆင်စွယ်ပခြုပ်, ရတနာဆယ်ပါး ခြယ်စီသောပခြုပ်, နှီးပခြုပ် = ယွန်းပခြုပ်တို့၌ အဆင့်ဆင့် ထည့်စေပြီးမှ အပြင်က ကမ္ဗလာအဝတ်ထည်ဖြင့် ရစ်ပတ်စေ၍ မင်းတံဆိပ် ခတ်နှိပ်ပြီးလျှင် အမတ်တို့ကို-
“ငါ၏အာဏာတော် ပြန့်နှံ့ရာအရပ်၌ လမ်းကို တန်းဆာဆင်စေကြရမည်၊ လမ်းသည် အကျယ်အပြန့်အားဖြင့် ရှစ်ဥသဘ ကျယ်ပြန့်စေရမည်၊ ထိုရှစ်ဥသဘအနက်
၅၇၅
လက်ဝဲ လက်ျာ နှစ်ဥသဘစီ = လေးဥသဘရှိသော အရပ်မှာ သုတ်သင်အပ်ကာမျှ ဖြစ်စေရမည်။ အလယ်ဖြစ်သည့် လေးဥသဘကို မင်းသုံးမင်းဆောင်များဖြင့် ခမ်းနားစွာ စီမံကြရမည်”-
ဟု အမိန့်တော်မြတ် မှတ်လေသည်။ ထို့နောင်မှ မင်္ဂလာဆင်တော်ကို တန်းဆာအပြည့်အစုံ ဆင်ယင်စေ၍ ထိုမင်္ဂလာဆင်တော်အထက်၌ ပလ္လင်ကို ခင်းထားစေလျက် ထိုအထက်မှ ထီးဖြူတော်ကို စိုက်ထူစေပြီးလျှင် မြို့တော်လမ်းများကို ရေဖျန်း၍ တံမြက်တလင်း အညီအညာ လှည်းကျင်းပြီးဖြစ်အောင်, တံခွန်ကုက္ကား မုလေးပွါးတို့ကို အစီအရီ စိုက်ထူပြီးဖြစ်အောင်, ဝဲယာ တဖက်တချက်မှ ငှက်ပျောပင်ရှင်များ ရေပြည့်အိုးများ နံ့သာအမျိုးမျိုး အခိုးအထုံ ပန်းအမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် တန်ဆာဆင်ပြီးဖြစ်အောင် စီမံ ပြုလုပ်စေပြီးသော် လမ်းတလျောက်အကြားရှိ တိုင်းကြပ် မြို့စားမင်းများအားလည်း-
“မိမိ မိမိတို့ ပိုင်စံသော နယ်ပယ်အရပ်၌ ဤနည်းနှင်နှင် ပူဇော်သက္ကာရမှု ပြုလုပ်စေကြရမည်”-
ဟု တမန်လျင်တို့ကို စေလွှတ်ကာ သဝဏ်လွှာပို့သ၍ မင်းကြီးကိုယ်တိုင်ကမူ ခပ်သိမ်းသော မင်းမြှောက် တန်းဆာများဖြင့် တင့်တယ်စွာ တန်းဆာဆင်လျက် တီးမှုတ်ဖွယ်ရာ တူရိယာမျိုးစုံ ဝန်းရုံဆူညံ ဗိုလ်ပါအပေါင်း ရံပြီးလျှင် လက်ဆောင်တော်ကို ပို့သမည်ဟု မိမိပိုင်စံသော နိုင်ငံတော် နယ်စပ်ရောက်အောင် ကြီးစွာသော အခမ်းအနားဖြင့် သွားရောက်ပို့ဆောင်ပြီးလျှင် တမန်တော်အမတ်အား-
“အမောင်.. ငါ့သူငယ်ချင်း အဆွေတော် ပုက္ကုသာတိမင်းသည် ဤလက်ဆောင်တော်ကို လက်ခံသောအခါ မောင်းမမိဿံ အလယ်၌ လက်မခံပဲ ပြာသာဒ်ထက်သို့ တက်ရောက်၍ လက်ခံစေချင်ပါသည်”-
ဟု အတွင်းစကား နှုတ်ဖြင့် မှာကြား ပေးအပ်လိုက်လေသည်။ ဤသို့ အမှာစကား မိန့်ကြားပေးအပ်ပြီးလျှင် မင်းကြီးသည်
၅၇၆
“မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပစ္စန္တရစ်အရပ်သို့ ကြွသွားတော်မူပေ၏”ဟု အောက်မေ့ကာ တည်ခြင်းငါးပါးဖြင့် ရှိခိုး၍ နိုင်ငံတော်သို့ ပြန်လည်တော်မူခဲ့လေ၏။
တိုင်းကြပ် မြို့စားမင်းအများတို့သည်လည်း ထိုနည်းအတိုင်းပင် လမ်းခရီးကို မွမ်းမံ ပြင်ဆင်ကြ၍ လက်ဆောင်တော်ကို အဆင့်ဆင့် ကမ်းလှမ်း ပို့ဆောင်ကြလေ၏။
ပုက္ကုသာတိမင်း လက်ဆောင်တော် ကြိုယူခြင်း
ပုက္ကုသာတိ မင်းတရားသည်လည်း မိမိပိုင် နိုင်ငံတော်နယ်စပ်မှစ၍ ထိုနည်းအတိုင်းပင် လမ်းခရီးကို မွမ်းမံပြင်ဆင်၍ မြို့တော်ကို လှပစွာ တန်းဆာဆင်စေပြီးလျှင် ခမ်းနားကြီးကျယ်စွာ လက်ဆောင်တော်ကို ကြိုယူလေသည်။
လက်ဆောင်တော်သည် တက္ကသိုလ်ပြည်သို့ အံ့ဩဖွယ်ရာ ဥပုသ်နေ့၌ ရောက်ရှိ၍သွားလေသည်။ လက်ဆောင်တော်ကို ယူဆောင်လာသော အမတ်သည်လည်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရား နှုတ်ဖြင့် မှာကြားလိုက်သည့် အမှာစကားကို ပုက္ကုသာတိမင်းအား လျှောက်ထားလေ၏။
ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် ထိုအမှာစကားကို ကြားသိရပြီးနောက် လက်ဆောင်တော်နှင့် အတူတကွ လာရောက်ကြသူများအတွက် ပြုလုပ်စီမံဖွယ် အသွယ်သွယ်သော ကိစ္စများကို ပြည့်စုံအောင် စီမံခန့်ခွဲပြီးလျှင် လက်ဆောင်တော်ကို ကိုယ်တိုင်ပင် ယူဆောင်၍ ပြာသာဒ်ထက်သို့တက်၍ “ဤပြာသာဒ်အတွင်းသို့ တဦးတယောက်မျှ မဝင်စေရ”ဟု တံခါး၌ အစောင့်အနေများ ချထားတော်မူပြီးလျှင် ခြင်္သေ့ခံသော လေသာနန်း ပြူတင်းပေါက်ကို ဖွင့်လှစ်တော်မူ၍ လက်ဆောင်တော်ကို မြင့်သောနေရာ၌ထားလျက် မိမိကမူ နိမ့်သောနေရာ၌ ထိုင်နေလျက် မင်းတံဆိပ်ကိုခွါ၍ အပေါ်ဖုံး ကမ္ဗလာအဝတ်ကို ဖယ်ရှားပြီးလျှင် ယွန်းပချုပ်မှ အစပြုကာ အစဉ်အတိုင်း ဖွင့်လှစ်တော်မူလတ်သော် (အတွင်းဆုံး) နံ့သာနှစ်ကြုတ်ကို မြင်လေလျှင် “ဤအဆောင်အယောင်ကား
၅၇၇
ကြီးကျယ်လှ၏။ ဤအဆောင်အယောင်သည် အခြား လောကီဖွယ်ရာ ရတနာ၏ အဆောင်အယောင် ဖြစ်လိမ့်မည်မဟုတ်၊ ဧကန်ပင် မဇ္ဈိမဒေသ၌ ကြားနာရန် သင့်လျော်သည့် ရတနာတမျိုးမျိုး ပေါ်ထွန်းသည် ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု အမှန်အတိုင်းပင် ကြံစည်စဉ်းစားမိလေသည်။
ထို့နောက်မှ နံ့သာနှစ်ကြုတ်ကို ဖွင့်၍ မင်းတံဆိပ်ကို ခွာပြီးလျှင် အလွန်နူးညံ့သော ကမ္ဗလာကို အစွန်းနှစ်ဖက်မှကိုင်ကာ အသာအယာဖြေ၍ ကြည့်လေသော် ရွှေပြားအလိပ်ကို မြင်ရလေ၏။
ပုက္ကုသာတိမင်း၏ ကြီးစွာသော ပီတိသောမနဿ
ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် ရွှေပြားလိပ်ကို ဖြန့်၍ “အက္ခရာ စာလုံးတို့ကား နှစ်သက်ဖွယ် ရှိကုန်စွာ့တကား၊ ညီညွတ်သော အက္ခရာစာလုံး ဦးထိပ်ရှိကုန်စွာ့တကား၊ ညီညွတ်သော အစဉ်အတန်း ရှိကုန်စွာ့တကား၊ လေးထောင့်စပ်စပ် မျဉ်းခတ်သကဲ့သို့ ကျကုန်စွာ့တကား”ဟု အံ့ဩခြင်းဖြစ်ကာ အစမှစ၍ တလုံးမချန် ဖတ်ရှုလေ၏။
“ဤလောက၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ပွင့်ထွန်းတော်မူလာပြီ” အစချီသော ဘုရာ့ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို ဖတ်ရှုစဉ်ပင် မင်းကြီး၏သန္တာန်၌ အားကြီးသော နှစ်သက်ခြင်း ဝမ်းမြောက်ခြင်း = ပီတိသောမနဿ ဖြစ်ရှိလေ၏။ မွေးညှင်းတွင်းပေါင်း (၉၉၀၀၀) ကိုးသောင်း ကိုးထောင်တို့မှ မွေးညှင်းများသည် အဖျားအထက်သို့ ထောင်လျက် တည်ကြကုန်၏။ မိမိ၏ ရပ်နေသည် ထိုင်နေသည်ကိုပင် မသိနိုင်အောင် ဖြစ်ရှိလေ၏။ ထို့နောက် “ဩ.. ငါသည် မဟာကမ္ဘာပေါင်း ကမ္ဘာကုဋေ အသိန်းတို့ လွန်သော်လည်း ကြားနာရန် ရရန် ခဲယဉ်းလှစွာသော ဘုရားရတနာနှင့်စပ်သည့် သတင်းစကားကို သူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းကို အမှီပြု၍ ကြားနာခွင့်ကို ရရှိပေသည်”ဟု ဆက်၍ ကြံစည်ဆင်ခြင်ကာ မင်းကြီး၏သန္တာန်၌ ဆဆထမ်းပိုး တိုး၍ တိုး၍ အားကြီးသော အားကြီးသော နှစ်သက်ခြင်း ဖြစ်ရှိလေ၏။
၅၇၈
ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် အထက်သို့ ဆက်၍ဖတ်ရှုရန် မစွမ်းနိုင်သေးပဲ ပီတိအဟုန် ငြိမ်းအေးသည်တိုင်အောင် စဉ်းစား ထိုင်နေပြီးမှ နောက်၌ “မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားအပ်သော တရားတော်သည် သွာက္ခာတတာဂုဏ်နှင့်လည်း ပြည့်စုံ၏” အစရှိသည်ဖြင့် တရားတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို ဆက်၍ ဖတ်ရှုပြန်လေသည်။ ထိုသို့ ဖတ်ရှုရာ၌လည်း မင်းကြီး၏သန္တာန်ဝယ် ရှေးနည်းအတူပင် ကြီးစွာသော ပီတိသောမနဿတရားများ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာလေ၏။
မင်းကြီးသည် ပီတိအဟုန် ငြိမ်းအေးသည်တိုင်အောင် စဉ်းစားစောင့်ဆိုင်း ထိုင်နေပြီးမှ တဖန် နောက်၌ “မြတ်စွာဘုရား၏ တပည့်သား သာဝက သံဃာတော်သည် သုပ္ပဋိပန္နတာ ဂုဏ်ကျေးဇူးနှင့်လည်း ပြည့်စုံတော်မူ၏” အစရှိသည်ဖြင့် သံဃာတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတို့ကို ဆက်၍ ဖတ်ရှုပြန်လေသည်။ ထိုသို့ ဖတ်ရှုရာ၌လည်း မင်းကြီး၏သန္တာန်ဝယ် ရှေးနည်းအတူပင် ကြီးစွာသော ပီတိသောမနဿတရားများ ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာလေ၏။
ပုက္ကုသာတိမင်းကြီး ဈာန်ရပြီး ရဟန်းပြုခြင်း
ထို့နောင်မှ ရွှေပေသဝဏ်လွှာတွင် နောက်ဆုံးအခဏ်းဖြစ်သည့် အာနာပါနဿတိ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ဖတ်ရှု၍ သဝဏ်လွှာပါအတိုင်း နှလုံးသွင်းသဖြင့် ရူပါဝစရဈာန်တို့ကို အပြည့်အစုံ ရရှိလေ၏။ မင်းကြီးသည် ဈာန်ချမ်းသာဖြင့်ပင် အချိန်ကို ကုန်လွန်စေလေ၏။ အခြားသူ တဦးတယောက်မျှ ဖူးမြော်ခွင့်မရပဲ အလုပ်အကျွေး လူငယ်တဦးသာလျှင် ဝင်ခွင့် ထွက်ခွင့် ရလေသည်။ ဤနည်းဖြင့် လဝက် (၁၅-ရက်)ခန့် အချိန်ကို ကုန်လွန်စေလေသည်။
မြို့သူမြို့သားတို့သည် မင်းယင်ပြင် (နန်းတော် မြေကွက်လပ်ကွင်းကြီး)ထဲ၌ စည်းဝေးကြ၍-
“လက်ဆောင်တော်ကို လက်ခံသည့်နေ့မှစ၍ မင်းကြီးမှာ ဗိုလ်ပါကို ကြည့်ရှုခြင်း (=ဗိုလ်ရှုခံခြင်း), ကခြေသည်များကို ကြည့်ရှုခြင်း အလျှင်းပင် မရှိခဲ့ချေ၊
၅၇၉
တရားအဆုံးအဖြတ်ပေးခြင်းလည်း အလျှင်းပင် မရှိခဲ့ချေ။ ပြည့်ရှင်မင်းကြီးသည် အဆွေတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းက ပေးပို့လိုက်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတော်ကို ပြလိုသူအား ပြစေချင်ပါသည်။ မင်းတို့မည်သည် အချို့သော ပြည်ထောင်ဖက်မင်းအား လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတော်ဖြင့် ဖြားယောင်း၍ တိုင်းပြည်ကို မိမိ၏ တိုင်းပြည်ဖြစ်အောင် ပြုလုပ် အားထုတ်တတ်ကြပါသည်၊ ငါတို့မင်းကြီးသည် ဘယ်လိုများ ပြုလုပ်နေသနည်း”–
ဟု ကြွေးကြော် ဟစ်အော်ကြလေကုန်၏။ မင်းကြီးသည် ကြွေးကြော်ဟစ်အော်သံကို ကြားရလျှင် “ငါသည် ပြည်၏အစီးအပွါးကိုတည်း ဆောင်ရအံ့လော၊ သို့မဟုတ် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒ သာသနာကိုတည်း ဆောင်ရအံ့လော”ဟု ကြံစည်လေ၏။ ထို့နောင်မှ ဆက်၍ တဖန် မင်းကြီး၏သန္တာန်ဝယ် “တိုင်းပြည်အုပ်ချုပ် မင်းပြုလုပ်ခဲ့သော ကိုယ်အဖြစ်မည်သည်ကို ဂဏန်းသင်္ချာ တတ်သောသူ ဂဏန်းသင်္ချာတတ် အမတ်တဦးဦးမျှ ရေတွက်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်၊ (သို့ရကား) ငါသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒ သာသနာကိုသာလျှင် ဆောင်ပေတော့အံ့”ဟု စိတ်အကြံဖြစ်ပြီးလျှင် အိပ်ရာအနီး၌ထားသော သန်လျက်ကိုယူ၍ ဆံတော်တို့ကို ဖြတ်ပယ်ပြီးလျှင် ခြင်္သေ့ခံသော လေသာနန်းပြုတင်းကို ဖွင့်၍ “အမောင်တို့.. ဤငါ၏ ဆံတော်တို့ကိုယူ၍ မင်းအဖြစ်ကို ပြုစေကြကုန်လော့”ဟု ပြောဆိုလျက် ပတ္တမြား ဥသျှောင်တော်နှင့်တကွ ဆံထုံးကို ပရိသတ်အလယ်၌ ပစ်ချလိုက်လေ၏။
လူများအပေါင်းသည် ထိုဥသျှောင်တော်နှင့် တကွသော ဆံထုံးကို မြှောက်ချီခံယူကြ၍ “အိုအရှင်မင်းကြီး.. အဆွေတော်မင်း၏အထံမှ လက်ဆောင်ပဏ္ဏာတော်ရသော မင်းတို့သည် အရှင်မင်းကြီးတို့ကဲ့သို့ချည်း ဖြစ်ကြပါသလော”ဟု ဟစ်အော်ပြောဆို ငိုကြွေးမြည်တမ်းကြလေကုန်၏။ ပုက္ကုသာတိမင်းကြီး၏
၅၈၀
ဆံမုတ်ဆိတ်များကား ဘုရားအလောင်းတော် ရဟန်းပြုခါနီးမှာကဲ့သို့ လက်နှစ်သစ်ခန့်သာလျှင် ဖြစ်ရှိကြလေ၏။
ထို့နောင်မှ ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးသည် အလုပ်အကျွေး လူငယ်ကို စေလွှတ်၍ ဈေးအတွင်းမှ ဖန်ရည်စွန်းသော အဝတ်နှစ်ထည်နှင့် မြေသပိတ်တို့ကို ယူဆောင်ဝယ်ခြမ်းခဲ့စေပြီးလျှင် “လောက၌ ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့ကို ရည်စူး၍ အကျွန်ုပ်၏ ရဟန်းပြုခြင်းသည် ဖြစ်ပေ၏”ဟု နှုတ်မြွက်ပြောဆိုကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရည်စူး၍ ဖန်ရည်စွန်းသော အဝတ်တထည်ကို ဝတ်လျက် တထည်ကို ရုံပြီးမှ သပိတ်ကို လက်ဝဲပခုံးစွန်း၌ ချိတ်ဆွဲ လွယ်ဆောင်၍ တောင်ဝှေးကို စွဲကိုင်ပြီးလျှင် “ငါ၏ ရဟန်းအဖြစ်သည် တင့်တယ်၏လော၊ မတင့်တယ်ဘူးလော”ဟု နန်းပြာသာဒ်အပြင်၌ နှစ်ခေါက် သုံးခေါက် စင်္ကြံ လျှောက်၍ “ငါ၏ ရဟန်းအဖြစ်သည် တင့်တယ်လှ၏”ဟု ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ရှိကာ တံခါးမ (=ဝင်းတံခါး)ကို ဖွင့်၍ ပြာသာဒ်မှ ဆင်းသက်တော်မူခဲ့လေ၏။
အထူးအားဖြင့် ဆင်းသက်တော်မူလာသော ထိုပုက္ကုသာတိ အရှင်ရဟန်းကို တံခါးသုံးထပ်တို့၌ စောင့်တည်နေကြသော ကခြေသည် အစရှိသူတို့သည် မြင်ကြလျက်လည်း မင်းကြီးဟူ၍ မသိကြကုန်၊ “ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်တပါးသည် ငါတို့မင်းကြီးထံ တရားဟောရန် ကြွလာတော်မူ၏”ဟူ၍သာ ကြံစည်စဉ်းစားမိကြလေ၏။ နန်းပြာသာဒ်ထက်သို့ တက်ရောက်ကြ၍ မင်းကြီး၏ ရပ်တည်ရာ ထိုင်နေရာတို့ကို သေချာစွာ ကြည့်ရှုကြမှသာ “မင်းကြီးသည် ကြွသွားလေပြီ”ဟု သိကြ၍ သမုဒြာအလယ် နစ်မြုပ်သောလှေ၌ ပါရှိသော လူများကဲ့သို့ တပြိုင်နက်တည်း ငိုကြွေးကြလေကုန်၏။
ရဟန်းအသွင် ယူဆောင်ထားသော ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို မြေအပြင်သို့ သက်ဆင်းမိလျှင် သက်ဆင်းမိခြင်း တဆယ့်ရှစ်သင်း လူခပင်းတို့သည်၎င်း, အလုံးစုံသော မြို့သူမြို့သား လူအများတို့သည်၎င်း, ဗိုလ်ပါရဲမက် အပေါင်းတို့သည်၎င်း ဝန်းရံကြ၍
၅၈၁
သည်းထန်စွာ ငိုကြွေး မြည်တမ်းကြလေကုန်၏။ အမတ်တို့ကလည်း ထိုပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို-
“အရှင်မင်းကြီး.. မဇ္ဈိမဒေသ၌ နေထိုင်ကြသော မင်းတို့မည်သည် အလွန် မာယာများကြပါကုန်သည်။ သဝဏ်လွှာပါး တမန်များကို စေလွှတ်၍ ‘လောက၌ ဘုရားရတနာမည်သည် တကယ်ပင် ဖြစ်ပွင့်တော်မူသည်။ သို့မဟုတ် ဖြစ်ပွင့်တော်မမူ’ဟူသော ဤအချက်ကို အတိအကျသိအောင် စုံစမ်းတော်မူပြီးမှ ကြွတော်မူကြပါကုန်။ ယခုမူ ရွှေနန်းတော်သို့ပင် တဖန် ပြန်နစ်တော်မူပါကုန်ဘုရား”-
ဟု လျှောက်ထား ပြောဆိုကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ ရဟန်းအသွင် ယူဆောင်ထားသော ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် “အချင်းတို့.. ငါသည် ငါ့အဆွေတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်း၏စကားကို မမှိတ်မသုန် ယုံကြည်၏၊ ထိုသူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်း၏အဖို့ရာ ငါနှင့် နှစ်ခွစကား ပြောကြားဘူးသောမည်သည် မရှိချေ။ သင်တို့ နေရစ်ကြလော့”ဟု မိန့်ဆိုကာ ကြွသွားလေ၏။ အမတ်များနှင့်တကွ လူအများသည် အစဉ်တစိုက် နောက်မှ လိုက်မြဲ လိုက်ကြလေကုန်၏။
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် တောင်ဝှေးဖြင့် မြေ၌ အရေးကို ရေးသားပြီးလျှင် “ဤတိုင်းပြည်သည် မည်သူ၏ တိုင်းပြည်နည်း”ဟု မေးလေ၏။ လူအများက “အရှင်မင်းကြီး.. အရှင်မင်းကြီးတို့၏ တိုင်းပြည်ဖြစ်ပါသည်”ဟု လျှောက်ထားကြလေလျှင် “အကြင်သူသည် ဤအရေးအသားကို ပျက်စီးအောင် ပြု၏။ ထိုသူကို မင်းအာဏာဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရမည်”ဟု မိန့်တော်မူလေသည်။ မဟာဇနကဇာတ်တော်၌ အလောင်းတော် မဟာဇနကမင်း မြေ၌ ရေးသားအပ်သော အရေးအကြောင်းကို သီဝလိဒေဝီ မိဖုရားသည် မဖျက်ဝံ့သဖြင့် မြေ၌လူးလှိမ့်ကာ (ဥပါယ်တမျဉ်ဖြင့် အရေးအကြောင်းကို ပျက်အောင်ပြုကာ) မင်းကြီးနောက်သို့ လိုက်လေ၏။ ထိုသီဝလိဒေဝီမိဖုရား လိုက်ပါသွားသည့်
၅၈၂
(အရေးအသား ပျက်နေသော) လမ်းဖြင့်ပင် လူများအပေါင်းသည် လိုက်ပါလေသည်။ ဤယခု ပုက္ကုသာတိမင်းကြီး ရေးသားအပ်သည့် အရေးအကြောင်းကိုကား လူအပေါင်းသည် ပျက်အောင် မပြုဝံ့ကြချေ။ အရေးမျဉ်းကြောင်းကို ဦးစိုက်ကြကာ လူးလှိမ့်၍သာ ငိုကြွေးမြည်တမ်း ကျန်ရစ်ကြလေကုန်၏။
ဧကစာရီ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် “ဤသူကား ငါ့အား ရောက်လေရာရာအရပ်၌ မျက်နှာသစ်ရေ, ဒန်ပူများကို ပေးလိမ့်မည်”ဟု ရည်ရွယ်ကာ အယုတ်သဖြင့် အစေခံ ကျွန်တယောက်ကိုမျှလည်း မခေါ်ပဲ တကိုယ်တည်း ဖဲသွားတော်မူလေ၏။ “ငါ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည်လည်း မြတ်သော တောထွက်ခြင်းကို တောထွက်တော်မူ၍ အဖော်မမှီ တပါးထီးသာ ရဟန်းပြုတော်မူလေသည်”ဟု ကြံစည်ကာ တကိုယ်ထီးသာ သွားရှာလေ၏။ “မြတ်စွာဘုရားအား ငါရှက်လှ၏” ဟူ၍၎င်း, “ငါ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်း ပြုတော်မူပြီးနောက် ယာဉ်စီးတော်မမူဘူးတဲ့” ဟူ၍၎င်း အောက်မေ့ဆင်ခြင်ကာ အယုတ်သဖြင့် တလွှာ တထပ်ရှိသော ဘိနပ်ကိုသော်လည်း မစီးရှာချေ။ သစ်ရွက်ထီးကလေးကိုသော်လည်း မဆောင်းရှာချေ။ လူများအပေါင်းသည် သစ်ပင်, တံတိုင်းမြို့ရိုး, ပြအိုးပစ္စင် အစရှိသည်တို့အပေါ်သို့ တက်ကြ၍ “ထိုငါတို့မင်းတရားသည် တပါးထီး ကြွသွားတော်မူရှာလေပြီ”ဟု ပြောဆိုကြည့်ရှုကြကာ ကျန်ရစ်ကြလေ၏။
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် “သွားရမည့်ခရီးကား ဝေးလှဘိ၏။ တယောက်ထီးတည်း ဤခရီးကို လွန်မြောက်ရန် မတတ်နိုင်ချေ”ဟု ကြံစည်၍ လှည်းကုန်သည်တစုနောက် လိုက်ပါသွားလေ၏။ ကြမ်းလည်းကြမ်းလှ ပူလည်း ပူပြင်းလှသည့် မြေအပြင်၌ ခြေလျင်သွားရသဖြင့် အလွန် သိမ်မွေ့နူးညံ့လှသော ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား၏ ခြေဖဝါးတပြင်လုံး အဖူးအရူးတို့ထလျက် ကွဲအက်ပေါက်ရကား ကြီးစွာသော ဒုက္ခဝေဒနာများ ဖြစ်ပွါးကြလေသည်။ လှည်းကုန်သည်များ
၅၈၃
သစ်ခက်မိုးသော တဲကိုထိုး၍ အပန်းဖြေ နားနေကြသည်ရှိသော် ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် ခရီးမမှ ဖဲခဲ့သက်ခဲ့၍ သစ်ပင်ရင်းတခု၌ ထိုင်နေ၏။ ထိုသို့ ထိုင်နေရာ အရပ်ဌာန၌ ခြေဆုပ်လက်နယ် ဝတ်ကြီး ဝတ်ငယ် ပြုပေးမည့်သူ တလူမျှမရှိချေ၊ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် အာနာပါန စတုတ္ထဈာန်ကို ဝင်စား၍ ခရီးပင်ပန်း နွမ်းနယ်မှုကို ခွါဖျောက်ပြီးလျှင် ဈာန်ချမ်းသာ၌ မွေ့လျော်ခြင်းဖြင့် အချိန်ကို ကုန်လွန်စေခဲ့လေသည်။
နောက်တနေ့ နေအရုဏ် တက်လတ်သော် ကိုယ်လက်သုတ်သင်၍ တဖန် လှည်းကုန်သည်တစု နောက်သို့ပင် လိုက်ပြန်လေ၏။ လှည်းကုန်သည် လူများသည် နံနက် ဆွမ်းဘုဉ်းပေးချိန် ရောက်လတ်သောအခါ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား၏ သပိတ်ကို ယူဆောင်ကြ၍ ခဲဖွယ်ဘောဇဉ် အပြည့်ထည့်၍ လှူဒါန်းကြလေသည်။ ထိုကုန်သည်တို့ လှူသောဆွမ်းသည် ရံခါ မနပ်သည်လည်းရှိ၏။ ရံခါ အလွန်ပျော့လွန်းလှ၏၊ အလွန်ကြမ်းတမ်းသည့်အပြင် ကျောက်ခဲ သလဲ မစင်ကြယ်သော ဆွမ်းဖြစ်၏။ ရံခါ အလွန်လေး၍ ရံခါ အလွန်ပေါ့၏။ အမျိုးကောင်းသားသည် ပျော့သည်, မာသည်, ကြမ်းသည်, နုသည်, လေးသည်, ပေါ့သည်ကို မစဉ်းစားပဲ အစာအာဟာရ ဝင်သွားရာဌာနကိုသာ ဆင်ခြင်စဉ်းစား၍ နတ်သုဓာဘုတ်ပမာ ဘုဉ်းပေးရှာလေသည်။
ဤနည်းဖြင့် လာခဲ့ရာ သာဝတ္ထိပြည်အရောက် ခရီးယူဇနာ (၁၉၂) တရာကိုးဆယ့်နှစ်ယူဇနာမြောက် ပေါက်ခဲ့လေသည်။ သာဝတ္ထိပြည်သို့ရောက်၍ ဇေတဝန် ကျောင်းတိုက်တော်အနီးမှ လှည်းများဖြတ်၍ မောင်းသွားသော်လည်း “မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အဘယ်အရပ်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသနည်း”ဟု မမေးမိချေ၊ ထိုသို့ မမေးမိခြင်းမှာ အကြောင်းနှစ်ပါးရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ-
(၁) မြတ်စွာဘုရားရှင်၌ ရိုသေလှသောကြောင့်၎င်း,
(၂) ဗိမ္ဗိသာရမင်း၏ သဝဏ်လွှာ သတင်းကြောင့်၎င်း-
ဤအကြောင်းနှစ်ပါးကြောင့် မမေးမိခြင်းဖြစ်သည်၊ ချဲ့ဦးအံ့-
၅၈၄
(၁) အမျိုးကောင်းသားသည် လမ်းတလျောက်လုံး အခြားစိတ်များ မဝင်စားပဲ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကိုသာ နှလုံးသွင်း၍ ဘုရား၌ ညွတ်, ကိုင်း, ရှိုင်းသူဖြစ်လျက် လာရောက်ရကား ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်အနီးသို့ပင် ရောက်သော်လည်း “ဤကျောင်းတိုက်၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံး နေတော်မူလေသလော”ဟူ၍ပင် အကြံမဝင်သောကြောင့် “မေးဦးအံ့”ဟူသော စိတ်မျှပင် မဖြစ်ချေ။
(၂) ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးက လက်ဆောင်တော် သဝဏ်လွှာ ပို့ရာမှာလည်း “ဣဓ တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ = ဤ၌ မြတ်စွာဘုရားသည် လောက၌ ဖြစ်ပွင့်တော်မူဆဲဖြစ်သည်” အစရှိသည်ဖြင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဖြစ်ပွင့်တော်မူသကဲ့သို့ အဓိပ္ပါယ် ထင်မှတ်ရန် သဝဏ်လွှာ ပေးပို့အပ်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ဇေတဝန် ကျောင်းတိုက်တော်၏ အနီးအပါးမှ ကပ်၍သွားသော်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မမေးမိပဲ ခရီးဆက်လက်၍ လိုက်ခဲ့ရာ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အရောက် (၄၅) လေးဆယ့်ငါးယူဇနာခန့် ခရီးလွန်၍ လာခဲ့လေသည်။
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် နေဝင်စအချိန်၌ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ရောက်၍ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး၏ သဝဏ်လွှာသတင်း အရကြောင့်၎င်း, မြတ်စွာဘုရားရှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ပင် သီတင်းသုံး နေတော်မူမည် ထင်သောကြောင့်၎င်း, ထိုရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ကျောင်းတိုက်တွေက များလှသောကြောင့်၎င်း တွေ့မြင်ရသောလူများကို “အဘယ်ကျောင်းတိုက်၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံး နေတော်မူသနည်း”ဟု မေးလေ၏။ လူအများက “အရှင်ဘုရား ယခု ဘယ်အရပ်မှ ကြွလာတော်မူခဲ့ပါသနည်း”ဟု မေးမြန်းသောအခါ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် “ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ မြောက်အရပ်က လာခဲ့ပါသည်”ဟု ဖြေကြားလေ၏။ လူများက “အရှင်ဘုရား ခရီးလွန်၍ လာခဲ့ချေပြီ၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကား အရှင်ဘုရားကြွလာသည့် လမ်းမှာပင် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ လေးဆယ့်ငါးယူဇနာခန့်မှာ တည်ရှိသည့် သာဝတ္ထိပြည်၌ သီတင်းသုံး နေ တော်မူဆဲ ဖြစ်ပါသည်”ဟု ပြောဆိုကြလေသော်
၅၈၅
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် “ယခုအခါ အချိန်မဟုတ်တော့ပြီ။ ဘုရားထံမှောက် အရောက်မသွားနိုင်တော့၊ ယနေ့တညဉ့် ဤရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ အိပ်နေပြီးလျှင် နက်ဖြန်မိုးသောက် ရောက်သောအခါမှ မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံတော်သို့ သွားတော့မည်”ဟု ကြံစည်ပြီးနောက် ထိုလူများကို “အမောင်တို့၏ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ နေဝင်သောအခါ ရောက်လာသော ရသေ့ရဟန်းများသည် အဘယ်အရပ်၌ တည်းခိုနေထိုင်ကြသနည်း”ဟု မေးမြန်းလေ၏။ လူများက “အရှင်ဘုရား.. ဤအိုးထိန်းသည်တဲ၌ တည်းခိုနေထိုင်ကြပါသည်”ဟု အနီးရှိ အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်ကလေးကို ညွှန်ပြ ပြောဆိုကြသောအခါ အမျိုးကောင်းသားသည် ထိုတဲကုပ်ကလေးကို တညဉ့်တည်းခို အိပ်နေရန်အတွက် ပိုင်ဆိုင်သူ အိုးထိန်းသည်ကို တောင်း၍ ထိုတဲကုပ်ကလေး၌ တညဉ့်တည်းခိုနေထိုင်ရန် ဝင်၍ ထိုင်နေလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွလာတော်မူခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ထိုနေ့မိုးသောက်ထအခါ သတ္တလောကကို ကြည့်ရှုတော်မူလေလျှင် ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို မြင်တော်မူ၍-
“ဤအမျိုးကောင်းသားသည် သူ့သူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းက ပို့သအပ်သော လက်ဆောင် သဝဏ်လွှာကို ဖတ်ပြီးလျှင် ယူဇနာ တရာကျော် ကျယ်ဝန်းသော တက္ကသိုလ်ပြည်နယ်ကြီးကို ရက်ရက်စွန့်ပစ်ကာ ငါဘုရားကို ရည်ညွှန်း၍ ရဟန်းပြုပြီးနောက် ယူဇနာ (၁၉၂) တရာကိုးဆယ့်နှစ်ယူဇနာကို လွန်မြောက်၍ (၄၅) လေးဆယ့်ငါးယူဇနာလောက် ခရီးလွန်ကာ ယနေ့ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ရောက်ရှာလိမ့်မည်။
ငါဘုရား မသွားရောက်ခဲ့လျှင် အောက်ဖိုလ်သုံးပါးတို့သို့ မရောက်ရှာ မသိရှာပဲ တညဉ့်တာမျှ နေပြီးနောက် ကိုးရာမဲ့သေခြင်းသို့ ရောက်ရှာလိမ့်မည်၊ ငါဘုရား
၅၈၆
သွားရောက်လျှင်ကား အောက်အရိယဖိုလ် သုံးပါးတို့သို့ ဆိုက်ရောက်သိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ရှာလိမ့်မည်။ ငါဘုရားသည် ဝေနေယျ သတ္တဝါများအား သနားချီးမြှောက်ရန်ပင် လေးသင်္ချေ ကမ္ဘာတသိန်းကြာ ကာလပတ်လုံး ပါရမီတော်တို့ကို ဖြည့်ကျင့်အပ်ခဲ့လေပြီ၊ ငါဘုရားသည် ထိုအမျိုးကောင်းသားအား သနားချီးမြှောက်မှု ပြုပေတော့အံ့”-
ဟု ဆင်ခြင် ကြံစည်တော်မူ၍ နံနက်စောစောပင် ကိုယ်လက်သုတ်သင်ပြီးလျှင် ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် သာဝတ္ထိပြည်အတွင်း ဆွမ်းခံကြွဝင်တော်မူ၍ နေလွဲအခါ ဆွမ်းခံရာမှ ဖဲကြွတော်မူခဲ့ပြီးလျှင် ဂန္ဓကုဋီတိုက်တော်အတွင်း တမုဟုတ်မျှ အပန်းဖြေ နားနေတော်မူပြီးနောက်-
“အမျိုးကောင်းသည် ငါဘုရား၌ ရှက်နိုးရိုသေလှသဖြင့် ပြုနိုင်ခဲသောအမှုကို ပြုပေသည်၊ ယူဇနာတရာကျော် ကျယ်ဝန်းသော တက္ကသိုလ်ပြည်အဝှန်းကို စွန့်ပစ်ကာ အယုတ်သဖြင့် မျက်နှာသစ်ရေပေးမည့် အစေခံကလေးတယောက်ကိုမျှ မခေါ်ဆောင်ခဲ့ပဲ တကိုယ်ထီးသာ ထွက်ခဲ့ရှာလေသည်”-
ဟု ကြံစည် ဆင်ခြင်တော်မူ၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာ, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်- အစရှိသော သာဝကကြီးများတွင် တပါးပါးကိုမျှ မခေါ်ယူပဲ ကိုယ်တော်မြတ်၏ သပိတ်သင်္ကန်းကို ကိုယ်တော်တိုင် ယူဆောင်တော်မူ၍ သာဝတ္ထိမှ ထွက်ကြွတော်မူခဲ့လေသည်။
ယင်းသို့ ထွက်ကြွတော်မူရာမှာလည်း ကောင်းကင်သို့လည်း ပျံတက်တော်မမူ, မြေပြင်ခရီးကိုလည်း ချုံးတော်မမူပဲ “အမျိုးကောင်းသားသည် ငါဘုရားအပေါ်မှာ ရှက်နိုးရိုသေလှရှာသည်ဖြစ်၍ ဆင်မြင်းရထား ရွှေထမ်းစင် စသည်တို့တွင် တခုသော ယာဉ်၌မျှ မထိုင်ရှာမူ၍ အယုတ်သဖြင့် (ယာဉ်ဟူ၍ ခေါ်ဆိုရမည့်) လွှာဘိနပ်ကလေးကိုမျှလည်း မစီး သစ်ရွက်ထီးကလေးကိုမျှလည်း မဆောင်းရှာပဲ ထွက်ခဲ့လေသည်၊ ငါဘုရားသည်လည်း
၅၈၇
ခြေလျင်သာလျှင် သွားမှ သင့်တော့မည်”ဟု ကြံစည် ဆုံးဖြတ်တော်မူ၍ ခြေလျင်သာလျှင် ကြွသွားတော်မူလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် လက္ခဏာတော်ကြီးငယ် ရောင်ခြည်တော် ခြောက်သွယ် အစရှိသော ဘုရာ့အသရေတော်ကို ဖုံးအုပ်၍ တိမ်တိုက်ဖုံးသော လဝန်းကြီးပမာ မထင်ရှားသော ရဟန်းတော်တပါးအသွင်ဖြင့် ကြွသွားတော်မူလေရာ နေတမွန်းလွဲ (=၆-နာရီခန့်) အချိန်ဖြင့်ပင် (၄၅) လေးဆယ့်ငါး ယူဇနာတို့ကို လွန်မြောက်၍ နေဝင်စအချိန်တွင် ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်အတွင်းသို့ ဝင်ပြီးစအချိန်မှာပင် ထိုအိုးထိန်းသည် တဲကုပ်အနီးသို့ ဆိုက်ရောက်တော်မူလေ၏။ ။ဤ၌ မြတ်စွာဘုရား၏ အသရေတော်ကို ဖုံးအုပ်၍ ကြွတော်မူခြင်းမှာ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားအတွက် လွတ်လွတ်လပ်လပ် ခရီးအပန်း အနွမ်းဖြေနိုင်ရန် ဖြစ်သည်။ မှန်၏- ခရီးအပန်း အနွမ်းမပြေငြိမ်းသောသူသည် တရားဒေသနာ၏တည်ရာ မဖြစ်နိုင်ချေ။
ဤသို့ အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်အနီး ဆိုက်ရောက်တော်မူပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ငါကား သဗ္ဗညူဘုရားပေ”ဟု အနိုင်အထက်ပြုကာ အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်အတွင်းသို့ ဝင်တော်မမူပဲ တဲကုပ်အဝ၌ ရပ်တော်မူလျက်သာ “အိုရဟန်း.. သင့်အဖို့ရာ အကယ်၍ ဝန်မလေးပါက ငါတို့သည် ဤတဲကုပ်၌ တညဉ့်တာမျှ နေထိုင်လိုကြပါကုန်၏”ဟု အခွင့်တောင်းစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏၊ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို သာမန်ရဟန်းတပါးပင် မှတ်ထင်ကာ “ငါ့ရှင်.. ဤအိုးထိန်းသည်တဲသည် ဆိတ်လည်း ဆိတ်ငြိမ်ပါ၏။ ကျဉ်းလည်း မကျဉ်းမြောင်းပါ၊ အရှင်မြတ်သည် အလိုရှိတိုင်း ချမ်းသာစွာ နေတော်မူပါလော့”ဟု ကြည်ဖြူစွာပင် အခွင့်ပြုစကား ပြောကြားလေ၏။
(ယူဇနာ တရာကျော် ကျယ်ဝန်းသော တက္ကသိုလ်ပြည် မင်းအဖြစ်ကို စွန့်ပယ်၍ ရဟန်းပြုသော ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် သူတပါး စွန့်ပစ်အပ်သည့် အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်ကလေးကျမှ မိမိမှအခြား
၅၈၈
တပါးသော သီတင်းသုံးဖော်၏ အပေါ်၌ အဘယ်မှာလျှင် ဝန်တိုလိမ့်မည်နည်း၊ ဝန်မတိုသည်သာ။ အချို့သော မောဃပုရိသ (အချည်းနှီးသော ပုဂ္ဂိုလ်)များကား သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုပြီးလျှင် အာဝါသမစ္ဆရိယ (=ကျောင်း၌ ဝန်တိုခြင်း) စသည်တို့ဖြင့် လွှမ်းမိုး နှိပ်စက်အပ်ကုန်ရကား မိမိ၏ နေရာကျောင်းတိုက်၌ “ငါ၏ကုဋီ, ငါ၏ပရိဝုဏ်”ဟု အစွဲလမ်းကြီး စွဲလမ်းကြကာ အခြားသီတင်းသုံးဖော်တို့ နေရာမရအောင် အားထုတ်ကြကုန်ဘိ၏။ ။အဋ္ဌကထာဩဝါဒ)။
အလွန် သိမ်မွေ့နူးညံ့တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် နတ်ဗိမာန်နှင့်တူသော ဂန္ဓကုဋီကျောင်းတော်ကို စွန့်ပယ်တော်မူကာ နေရာအနှံ့ ပြာတို့ဖြင့်ရောပြွမ်းလျက် အိုးကွဲများ, မြက်များ, ကောက်ရိုးများ, ကြက်ချေး, ဝက်ချေး စသည်တို့ဖြင့် စက်ဆုပ်ရွံရှာဖွယ်ရာ လွန်စွာညစ်ပေပြီးလျှင် အမှိုက်စုဝေးရာအရပ်နှင့် တူသည့် အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်ကလေး၌ မြက်အခင်းကို ခင်းတော်မူ၍ ထိုအပေါ်မှ ပံသုကူသင်္ကန်းကို ခင်းတော်မူပြီးလျှင် နတ်ဗိမာန်နှင့်တူသည့် နတ်နံ့သာတို့ဖြင့် ကြိုင်လှိုင်လျက်ရှိသော ဂန္ဓကုဋီကျောင်းတော်သို့ ဝင်၍ ထိုင်နေတော်မူသကဲ့သို့ ဖောက်ပြန်ခြင်း အလျှင်းမရှိပဲ ထိုင်နေတော်မူလေ၏။
ဤသို့လျှင် ခတ္တိယဇာတ် မြတ်သော အမျိုးအနွယ် ရှိကြသူ, ရှေးဆုတောင်း ကုသိုလ်ကောင်းမှုအထူးနှင့် ပြည့်စုံကြသူ, မင်းစည်းစိမ်ကို စွန့်၍ ရဟန်းပြုကြသူ, ရွှေရောင်အဆင်း ဝါဝင်းသော ကိုယ်ရေအဆင်း ရှိကြသူ, သမာပတ်ကို ရရှိကြသူ ဖြစ်တော်မူကြသည့် မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား ဤနှစ်ဦးသားတို့ အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်အတွင်း ဝင်ရောက် ထိုင်နေတော်မူကြရကား အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်ကလေးသည် ကေသရာ ခြင်္သေ့မင်းနှစ်ဦး ကိန်းစံသော ဖလ်ဂူစသည်ပမာ လွန်စွာ တင့်တယ်လှပေ၏။
ထိုနှစ်ဦးတို့အနက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ငါကား အလွန် သိမ်မွေ့နူးညံ့သူဖြစ်လျက် နေတမွန်းလွဲ (၆-နာရီခန့်) အချိန်ကာလဖြင့် လေးဆယ့်ငါးယူဇနာ ခရီးပြင်း ကြွလာခဲ့ရပေ၏၊
၅၈၉
လက်ျာနံတောင်း လျောင်းပြီးလျှင် တမုဟုတ်မျှ ခရီးအပန်း အနွမ်းကို ငြိမ်းစေဦးမည်”ဟု စိတ်ကိုမျှ မဖြစ်စေပဲ ထိုင်နေတော်မူရင်းပင် စတုတ္ထဈာန် ဖလသမာပတ်ကို ၀င်စားတော်မူ၏။
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည်လည်း “ငါကား ယူဇနာ တရာကိုးဆယ့်နှစ်ယူဇနာ ခရီးကို ခြေလျင်လာခဲ့ရပေ၏။ တမုဟုတ်မျှလောက် လျောင်း၍ ခရီးအပန်း အနွမ်းကို ပယ်ဖျောက်ဦးမည်”ဟူသော စိတ်ကို လုံးဝမဖြစ်စေပဲ ထိုင်နေရင်းပင် အာနာပါန စတုတ္ထဈာန်ကို ၀င်စား၍နေလေ၏။
(ဤ၌။ ။မြတ်စွာဘုရားသည် အမျိုးကောင်းသားအား တရားဟောမည်ဟူ၍ ကြွလာတော်မူခဲ့သည် မဟုတ်ပါလော၊ အဘယ့်ကြောင့် တရားကိုမဟောပဲ ဖလသမာပတ်ကိုသာ ဝင်စား၍ နေတော်မူပါသနည်းဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏။ ။အဖြေကား- ထိုအချိန်၌ ခရီးရောက်ဆိုက်စ ဖြစ်၍ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား၏ ခရီးပန်း နွမ်းနယ်မှုသည် မငြိမ်းအေးသေးပေ၊ (ထိုအချိန်၌ အကယ်၍ တရားဟောလျှင် ခရီးပန်းနေသည့်အတွက်) တရားဒေသနာကို ခံယူနိုင်လိမ့်မည် မဟုတ်ချေ။ ထိုအမျိုးကောင်းသား၏ ခရီးပန်း နွမ်းနယ်မှု ငြိမ်းစေဦးတော့ဟု ဆင်ခြင်တော်မူကာ တရားမဟောသေးခြင်း ဖြစ်သည်။
အပရေဆရာတို့ကမူ “ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သည် လူနေစည်ကား၍ အသံဆယ်ပါးဖြင့် မတိတ်ဆိတ်သော မင်းနေပြည်ဖြစ်သည်၊ ထိုအသံသည် ညဉ့်ထက်ဝက် (=သန်းခေါင်)အချိန်လောက်ရောက်မှ တိတ်ဆိတ်သွားသည်၊ ထိုအသံတိတ်ချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းတော်မူကာ တရားမဟောသေး”ဟူ၍ ဆိုကြကုန်၏။ ထိုဆရာတို့ ဆိုသောအကြောင်းသည် အကြောင်းမဟုတ်။ မှန်၏- မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အမြင့်အားဖြင့် ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင် ပြန့်တက်နေသော အသံကိုပင်ဖြစ်စေ ကိုယ်တော်မြတ်၏ တန်ခိုးအာနုဘော်ဖြင့် ငြိမ်းစေခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်တော်မူ၏။ (တန်ခိုးအာနုဘော်ဖြင့် ထိုအသံကို အမျိုးကောင်းသား၏ နားဥပစာသို့ မရောက်အောင် မကြားအောင် ပြုတော်မူနိုင်၏ဟု ဆိုလိုသည်)။ စင်စစ် အမှန်သော်ကား အမျိုးကောင်းသား၏ ခရီးအပန်း အနွမ်းပြေချိန်ကို စောင့်ဆိုင်း ငံ့လင့်တော်မူလိုသည်ဖြစ်၍သာ တရားမဟောသေးခြင်း ဖြစ်သည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် နေမွန်းလွဲစ အချိန်လောက်တွင် သာဝတ္ထိပြည်မှ ၄၅-ယူဇနာ ဝေးကွာသော ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့
၅၉၀
ခြေလျင် (ခရီးကိုမချုံးပဲ) ကြွတော်မူခဲ့ရာ နေဝင်စ (၆-နာရီခန့်)အချိန် အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်သို့ ရောက်၍ တဲကုပ်အတွင်း အခွင့်တောင်းကာ ဝင်ရောက်တော်မူ၍ ထိုအချိန် (၆-နာရီခန့်)မှစ၍ ညဉ့်ထက်ဝက် (၆-နာရီခန့်)ကြာ ဖလသမာပတ်ကို ၀င်စားတော်မူပြီးလျှင် သန်းခေါင် (၁၂-နာရီခန့်)အချိန်၌ ဖလသမာပတ်မှ ထတော်မူ၍ ရွှေဗိမာန်၌ ခြင်္သေ့ခံသော လေသာနန်းပြုတင်းကို ဖွင့်သည့်ပမာ အကြည်ဓာတ်ငါးမျိုးတို့ဖြင့် တန်းဆာဆင်အပ်သော မျက်လုံးတော်အစုံကိုဖွင့်၍ ကြည့်တော်မူသောအခါ လက်လှုပ်ခြင်း, ခြေလှုပ်ခြင်း, ဦးခေါင်းလှုပ်ခြင်း အလျှင်းမရှိပဲ အခိုင်အမာ စိုက်ထူအပ်သော တံခါးတိုင်ကဲ့သို့ တုန်လှုပ်ခြင်း အလျှင်းမရှိ လျှပ်ပေါ်လော်လည်ခြင်း ကင်းမဲ့လျက် ရွှေဆင်းတုပမာ (အာနာပါန စတုတ္ထဈာန်ကို ၀င်စား၍) ထိုင်နေရှာသော ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို မြင်တော်မူလတ်ရကား မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ဤအမျိုးကောင်းသားသည် ကြည်ညိုဖွယ်ကိုဆောင်သော ဣရိယာပုထ်ကို ဖြစ်စေ၏။ ငါဘုရားသည် စကားစ၍ မေးရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု အကြံတော် ဖြစ်ပေါ်လာလေ၏။
ထင်ရှားစေဦးအံ့- ဣရိယာပုထ် လေးပါးတို့တွင် သွား,ရပ်,လျောင်းဟူသော ဣရိယာပုထ် သုံးပါးတို့သည် မတင့်တယ်ကုန်၊ မှန်၏- သွားသောရဟန်း၏ လက်,ခြေ,ဦးခေါင်း အင်္ဂါများ တုန်လှုပ်ကုန်၏။ ရပ်တည်သော ရဟန်း၏ ကိုယ်သည် တောင့်တောင့်ခိုင်ခိုင်ကြီး ဖြစ်၍နေ၏။ လျောင်းသောရဟန်း၏ ဣရိယာပုထ် သည်လည်း နှစ်သက်ဖွယ်မရှိချေ။ စင်စစ်သော်ကား နေလွဲအခါ နေ့သန့်ရာအရပ်ကို တံမြက်လှည်း၍ စမ္မခဏ် (=သားရေနယ်)ကို ခင်းပြီးလျှင် လက်ခြေများကို ဆေးကြောသုတ်သင်ပြီး (ခါး၌ ပေါင်စပ်နှစ်ခု, မြင်းခေါင်း = ဒူးစပ်နှစ်ခုအားဖြင့်) အစပ်လေးပါးရှိသော တင်ပလ္လင်ကို ဖွဲ့ခွေ၍ ထိုင်နေသောရဟန်း၏ ထိုထိုင်ခြင်း ဣရိယာပုထ်သည်သာ တင့်တယ်လှပေ၏။ ဤပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည်လည်း တင်ပလ္လင်
၅၉၁
ဖွဲ့ခွေ၍ အာနာပါန စတုတ္ထဈာန်ကို ၀င်စားကာ ထိုင်နေလေသည်။ ဤသို့လျှင် ထိုပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား၏ ထိုင်ခြင်း ဣရိယာပုထ်ဖြင့်ပင် ကြည်ညိုတော်မူလှ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “အမျိုးကောင်းသားသည် ကြည်ညိုဖွယ်ကိုဆောင်သော ဣရိယာပုထ်ကို ဖြစ်စေ၏”ဟု ကြံစည်တော်မူလေသည်။
“ငါဘုရားသည် စကားစ၍ မေးရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု အကြံတော်ဖြစ်ရှိရာ၌ အဘယ့်ကြောင့် မေးနေရသနည်း၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်မြတ်ကို ရည်ညွှန်း၍ ရဟန်းပြုလာကြောင်းကို မသိဘူးလား”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- မသိမဟုတ် (=သိပါ၏)၊ စင်စစ်ကား မမေးအပ်လျှင် စကားစပ်ပင် ဖြစ်မည်မဟုတ်ချေ၊ ထိုသို့ စကားစပ်မဖြစ်လျှင် တရားစကား ဟောကြားရမှုပင် ဖြစ်မည်မဟုတ်ချေ၊ သို့ရကား (နောက်၌ တရားဟောရန်အတွက်) စကားစ–ဖြစ်ဖို့ရန် မေးတော်မူရလေသည်။
ထိုသို့ အကြံအစည် ဖြစ်ပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်ပုက္ကုသာတိကို “ရဟန်း.. သင်သည် အဘယ်သူကို ရည်မှန်း၍ ရဟန်းပြုခဲ့သနည်း၊ အဘယ်သူသည် သင်၏ဆရာ ဖြစ်သနည်း၊ အဘယ်သူ၏တရားကို သင်နှစ်သက်သနည်း”ဟု စကားစ၍ မေးတော်မူလေ၏။ ထိုအခါ အရှင်ပုက္ကုသာတိသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရည်မှန်း၍ ရဟန်းပြုခဲ့ကြောင်း- စသည်ကို အကျယ် ဖြေတော်မူလေ၏။
တဖန် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရဟန်း.. ယခုအခါ အရဟံဂုဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင် ထိုမြတ်စွာဘုရားသခင်သည် အဘယ်အရပ်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူသနည်း”ဟု မေးမြန်းသည်တွင် အရှင်ပုက္ကုသာတိက “ငါ့ရှင်.. ဥတ္တရတိုင်း ဇနပုဒ်တို့၌ သာဝတ္ထိမည်သော မြို့ရှိပါသည်၊ ထိုမြို့၌ ယခုအခါ အရဟံဂုဏ်ရှင် သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဂုဏ်ရှင် ထိုမြတ်စွာဘုရားသခင်သည် သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူပါသည်”ဟု ဖြေကြားလေ၏။
၅၉၂
မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရဟန်း.. သင်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရားသခင်ကို မြင်ဘူးပါ၏လော၊ မြင်လျှင်ကော သိပါမည်လော”ဟု မေးတော်မူသောအခါ အရှင်ပုက္ကုသာတိသည် “ငါ့ရှင်.. ငါသည် ထိုမြတ်စွာဘုရားသခင်ကို မမြင်ဘူးပါ၊ မြင်လျှင်လည်း သိမည်မဟုတ်ပါ”ဟု ဆိုလေသည်။
(ဤ၌။ ။ဗုဒ္ဓအသရေတော်ဖြင့် တင့်တယ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို “ဤသူကား မြတ်စွာဘုရားတည်း”ဟု လူတိုင်းသိကြ၏၊ ဤသို့ သိခြင်းသည် အံ့ဖွယ်မဟုတ်ချေ။ ဗုဒ္ဓအသရေတော်ကို ဖုံးကွယ်၍ မထင်မရှား ဆွမ်းခံကြွသည့် ရဟန်းအသွင်ဖြင့် ကြွသွားတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားကို လူတိုင်းသိနိုင်ခဲ၏။ ဤသို့လျှင် အရှင်ပုက္ကုသာတိသည် မိမိမသိနိုင်သည်ကို “မသိနိုင် = သိမည်မဟုတ်ပါ”ဟု ရိုးသားစွာပင် ဖြေဆိုလေသည်၊ သဘာဝကိုပင် ဖြေဆိုလေသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်တခုတည်း၌ နေတော်မူသော်လည်း မသိနိုင်ချေ)။
ထိုအခါ အရှင်ပုက္ကုသာတိ၏ ခရီးအပန်း အနွမ်းပြေငြိမ်းပြီးသည်ကို သိတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဤအမျိုးကောင်းသားသည် ငါဘုရားကို ရည်မှန်း၍ ရဟန်းပြုခဲ့၏၊ ထိုအမျိုးကောင်းသားကို ငါဘုရားသည် တရားဟောရမူ ကောင်းလေစွာ့”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်တော်မူပြီးလျှင် အရှင်ပုက္ကုသာတိကို “ရဟန်း.. သင့်အား တရားဟောပေအံ့၊ ထိုတရားကို နာလော့၊ ကောင်းစွာ နှလုံးသွင်းလော့၊ အကျယ်အားဖြင့် ဟောကြားပေအံ့”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ (ဤအချိန်ကျအောင်ပင် အရှင်ပုက္ကုသာတိကား မြတ်စွာဘုရားဟူ၍ မသိသေးပေ)။
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် သူငယ်ချင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားက ပို့သအပ်သော လက်ဆောင်တော် သဝဏ်လွှာကို ဖတ်ကြား၍ မင်းအဖြစ်ကို စွန့်ပယ်ကာ ရဟန်းပြုခဲ့သည်မှာ “မြတ်စွာဘုရား၏ ချိုမြိန်လှစွာသော တရားဒေသနာကို ကြားနာရပေတော့မည်”ဟု မျှော်လင့်ချက်ကြီးစွာဖြင့် ရဟန်းပြုခဲ့သူ ဖြစ်လေသည်၊ ယင်းသို့ ရဟန်းပြုပြီးနောက် ဤမျှ ရှည်လျားလှသော ခရီးကို လာခဲ့ရာ “ရဟန်း.. သင့်အား တရားဟောမည်”ဟူသော
၅၉၃
စာပိုဒ်ကိုမျှ ပြောဆိုမည့်သူကို မရခဲ့ရှာချေ။ ထိုအမျိုးကောင်းသားသည် “ရဟန်း.. သင့်အား တရားဟောမည်”ဟု မိန့်ဆိုလိုက်သော စကားကို အဘယ်မှာလျှင် ရိုသေစွာ မနာယူပဲ ရှိအံ့နည်း၊ (နာယူအံ့သည်သာ)။ မှန်၏- ဤအရှင်ပုက္ကုသာတိသည် ရေမွတ်သိပ် ဆာလောင်နေသူ = ရေအလွန်သောက်လိုသူကဲ့သို့ တရားရေကို အလွန်ပင် သောက်သုံးလိုသူ ဖြစ်သည်၊ သို့ရကား ရိုသေစွာ နာယူမည့်အကြောင်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဝန်ခံလိုရကား “ကောင်းပါပြီ ငါ့ရှင်..”ဟူ၍ ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်ပုက္ကုသာတိအား-
“ရဟန်း.. ဤပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါသည် ဓာတ်ခြောက်ပါးရှိ၏၊ ဖဿာယတန ခြောက်ပါးရှိ၏။ စိတ်၏ ကြံစည်သုံးသပ်ခြင်း တဆယ့်ရှစ်ပါးရှိ၏၊ တည်ရာတရား လေးပါးရှိ၏။ ယင်း တည်ရာတရား လေးပါးတို့၌ တည်သော ပုဂ္ဂိုလ် သတ္တဝါအား ငါဟူ၍ ထောင်လွှားမှတ်ထင်မှု = မာနရေအယဉ်တို့ မယိုစီးကုန်၊ မာနရေအယဉ် တသွင်သွင် မစီးလတ်သော် ထို(ခီဏာသ၀)ရဟန်းကို ကိလေသာခပ်သိမ်း ငြိမ်းအေးသော ရဟန်းဟု ဆိုအပ်၏။ (၁) ဝိပဿနာပညာကို မမေ့ရာ၊ (၂) ဝစီသစ္စာကို စောင့်ရာ၏။ (၃) ကိလေသာစွန့်ခြင်းကို = ၀ါ-ကိလေသာကိုစွန့်ရန် ပွါးများအားထုတ်ရာ၏၊ (၄) ထိုရဟန်းသည် ကိလေသာ ငြိမ်းအေးမှုကိုသာ (၀ါ-ကိလေသာငြိမ်းအေးရန်သာ) ကျင့်ရာ၏။ ဤကား ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်၏ ဥဒ္ဒေသ (=အကျဉ်း) မာတိကာတည်း”-
ဟု မာတိကာတရား ခင်းထားပြီးလျှင် ထိုမာတိကာစကား ဝါကျစုကို တစုစီ တစုစီ အကျယ်နိဒ္ဒေသ ဖွင့်ပြ ဟောကြားတော်မူလေ၏။ (အကျယ်နိဒ္ဒေသ ဟောပြတော်မူပုံကို ပိဋကတ်မြန်မာပြန် ဥပရိပဏ္ဏာသပါဠိ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်မှ ထုတ်ယူ မှတ်သားရာ၏)။
၅၉၄
အရှင်ပုက္ကုသာတိ အနာဂါမ်အရိယာဖြစ်ခြင်း
ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်က မာတိကာဥဒ္ဒေသပါ စကားဝါကျ တစုစီ တစုစီကို အကျယ်နိဒ္ဒေသ ဖွင့်ပြ ဟောကြားတော်မူလေရာ “ဝိပဿနာပညာကို မမေ့ရာ”ဟူသော အကျဉ်းဥဒ္ဒေသ မာတိကာ စကားရပ်၏ အကျယ်နိဒ္ဒေသကို အရဟတ္တဖိုလ်ပညာ အထွတ်တပ်၍ ဟောကြားတော်မူအပ်သောအခါ အရှင်ပုက္ကုသာတိသည် မိမိ၏ ရှေးကောင်းမှု ဥပနိဿယ ရှိသည့်အလျောက် အောက်ဖိုလ်သုံးပါးသို့ ရောက်ရှိကာ အနာဂါမ်အရိယာ ဖြစ်လေ၏။
ဥပမာအားဖြင့် ပြည့်ရှင်မင်းကြီးသည် စားတော်ရွှေခွက်ဖြင့် အထူးထူးသော အရသာရှိသည့် ဘောဇဉ်ကို စားနေစဉ် မိမိ၏ ခံတွင်းပမာဏအတိုင်း ထမင်းလုပ်ကို ပြုလုပ်၍ ရင်ခွင်၌ ထိုင်နေသော မင်းသားငယ်က ထမင်းလုပ်ကို စားလိုသော အမူအရာကို ပြလတ်သော် ထိုမိမိစားရန် ပြုလုပ်ထားသည့် ထမင်းလုပ်ကို မင်းသားငယ်သို့ ခွံ့ပေးလေရာ၏၊ မင်းသားငယ်သည် မိမိခံတွင်းပမာဏ ရှိသလောက်သာလျှင် ထမင်းလုပ်ကို စားသုံးလေရာ၏။ ကျန်သော ထမင်းဘောဇဉ်ကို မင်းကြီးသည် ကိုယ်တိုင်သော်မူလည်း စားသုံးလေရာ၏၊ စားတော် ရွှေခွက်၌သော်လည်း တဖန်ပြန်၍ ထည့်လေရာ၏။ ဤဥပမာအတူပင် တရားမင်း ဖြစ်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်မြတ်၏ ရွှေဉာဏ်ခံတွင်းတော် ပမာဏအတိုင်း အရဟတ္တဖိုလ် အထွတ်တပ်လျက် တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူ၏။ (=ဒေသနာထမင်းလုပ် ပြုလုပ်ခွံ့ပေးတော်မူ၏)။ အရှင်ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား တည်းဟူသော မင်းသားငယ်သည် မိမိ၏ ရှေးကောင်းမှု = ဥပနိဿယ ခံတွင်းပမာဏအတိုင်း တရားဒေသနာ ထမင်းလုပ်၏ လေးပုံသုံးပုံ ပမာဏဖြစ်သည့် အောက်ဖိုလ်သုံးပါးတို့သို့ ဆိုက်ရောက်ကာ အနာဂါမ်အရိယာ ဖြစ်လေ၏။
အထူးအားဖြင့် အနာဂါမိဖိုလ်သို့ မရောက်မီ (အရိယာမဖြစ်မီ) ရှေ့ပိုင်းအချိန်၌ ခန္ဓာဟူ၍, အာယတနဟူ၍, ဓာတ်ဟူ၍, ဖဿာယတနဟူ၍ ဤသို့စသည်ဖြင့် တရားဓမ္မ ဟောပြသည်ကို
၅၉၅
နာယူနေစဉ် ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် တရားသဘောပေါ်၌ ယုံမှားမှု သံသယ လုံးဝမရှိချေ၊ သာမန် ရဟန်းတပါးအသွင်ဖြင့် ဟောပြနေသည့် မြတ်စွာဘုရားရှင် အပေါ်၌သာလျှင် “မြတ်စွာဘုရားတို့သည် အချို့အချို့သော အရပ်ဌာနတို့၌ မထင်ရှားသောအသွင်ဖြင့် လှည့်လည်တတ်ကုန်၏။ ဤယခု တရားဟောနေသော ပုဂ္ဂိုလ်သူမြတ်မှာ မြတ်စွာဘုရားပင် ဖြစ်နေမည်လော”ဟု ယုံမှားသံသယ ဖြစ်ရှိလေသည်။ အနာဂါမိဖိုလ်သို့ရောက်သော ယခုအခါ၌ကား “ဤယခု တရားဟောသော အရှင်မြတ်ကား ငါ၏ဆရာ မြတ်စွာဘုရားပေတည်း”ဟု သံသယကင်းပြတ် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်လေ၏။
ယင်းသို့ဖြစ်လျှင် (ဘုရားမှန်း မသိမီက) “ငါ့ရှင်ဟူ၍ ပြောမှားခဲ့သော အပြစ်ကို အဘယ့်ကြောင့် ယခု ဝန်မချ မတောင်းပန်သနည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- ယင်းသို့ ဝန်ချတောင်းပန်ရန် အခါအခွင့်ကို မရသေးသောကြောင့် ဝန်မချ မတောင်းပန်သေး။ ချဲ့ဦးအံ့- မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကိုယ်တော်မြတ် ချထားအပ်သည့် တရားမာတိကာစဉ်အတိုင်း တရားအယဉ် မပြတ်အောင် ကောင်းကင်မြစ်ကြီး ယိုစီးသည့်ပမာ တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူမြဲ ဟောကြားနေတော်မူ၏၊ သို့ရကား ထိုအချိန်၌ ဝန်ချတောင်းပန်ရန် အခွင့်မရသောကြောင့် ဝန်မချ မတောင်းပန်သေးပဲ ရှိနေရသည်။
အရှင်ပုက္ကုသာတိ ရဟန်းအဖြစ်ကို တောင်းပန်ခြင်း
မြတ်စွာဘုရားရှင် မာတိကာပုဒ်စဉ်အတိုင်း အကျယ်ဝိတ္တာရတရားဟော၍ ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ အရှင်ပုက္ကုသာတိနှင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့ အပြန်အလှန် လျှောက်ထား မိန့်ဆိုတော်မူကြပုံ အစဉ်မှာ-
(အရှင်ပုက္ကုသာတိ) “လူနတ်တို့ဆရာ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ငါ၏ထံသို့ မဟာကရုဏာပံ့ထောက် ကြွရောက်တော်မူလာချေပြီတကား၊ ကောင်းမြတ်သည့် တရားစကားကို
၅၉၆
မိန့်ကြားတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ငါ၏ထံသို့ မဟာကရုဏာပံ့ထောက် ကြွရောက်တော်မူလာ ချေပြီတကား၊ ခပ်သိမ်းသောတရားကို ပိုင်းခြားသိမြင်တော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ငါ၏ထံသို့ မဟာကရုဏာပံ့ထောက် ကြွရောက်တော်မူလာချေပြီတကား”(ဟု အားရဝမ်းသာ ပြောဆိုပြီးလျှင် နေရာမှထ၍ လက်ဝဲပခုံးစွန်း၌ သင်္ကန်းကိုတင်လျက် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ခြေတော်တို့၌ ဦးတိုက်ပြီးလျှင်) ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. မိုက်မဲတွေဝေ မလိမ္မာသည့်အလျောက် အပြစ်သည် အကျွန်ုပ်ကို လွှမ်းမိုးသွားခဲ့ပါပြီ၊ အကြင်အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရားကို ငါ့ရှင်ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုမှုဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုထိုက်၏ဟု မှတ်ထင်မိခဲ့ပါသည်၊ (မှတ်ထင်သည့်အတိုင်းလည်း ခေါ်မှား ပြောမှား ဖြစ်ခဲ့ပါသည်)။ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ပင်ဘုရားသည် ထိုအကျွန်ုပ်၏အပြစ်ကို နောက်အခါ စောင့်စည်းခြင်းငှါ အပြစ်ဟု သည်းခံတော်မူပါဘုရား..။
(ဗုဒ္ဓ) ရဟန်း.. စင်စစ် = တကယ်ပင် မိုက်မဲတွေဝေ, မလိမ္မာသည့်အလျောက် အပြစ်သည် သင့်ကို လွှမ်းမိုးခဲ့ပြီ။ သင်သည် ငါဘုရားကို ငါ့ရှင်ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုမှုဖြင့် ခေါ်ဝေါ်ပြောဆိုထိုက်၏ဟု မှတ်ထင်မိခဲ့၏။ (မှတ်ထင်သည့်အတိုင်းလည်း ခေါ်မှား ပြောမှား ဖြစ်ခဲ့၏) ရဟန်း.. သင်သည် အပြစ်ကို အပြစ်ဟု ရှု၍ အပြစ်အားလျော်စွာ ကုသသောကြောင့် သင်၏ ထိုအပြစ်ကို ငါတို့သည် သည်းခံကုန်၏၊ ရဟန်း.. အကြင်သူသည် အပြစ်ကို အပြစ်ဟု ရှုမြင်၍ အကြောင်းအားလျော်စွာ ကုစား၏။ နောက်အခါ စောင့်စည်း၏၊ ဤကုစားခြင်း, စောင့်စည်းခြင်းသည် ငါဘုရား၏ အဆုံးအမ = သာသနာ၌ ကြီးပွါးခြင်းပင်တည်း။
၅၉၇
(အရှင်ပုက္ကုသာတိ) ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် မြတ်စွာဘုရား အထံတော်၌ ရဟန်းအဖြစ်ကို ရပါရစေ။
(ဗုဒ္ဓ) ရဟန်း.. သင်၏ (ကိုယ်ပိုင်) သပိတ် သင်္ကန်း ပြည့်စုံပြီလော။
(အရှင်ပုက္ကုသာတိ) ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. တပည့်တော်၏ (ကိုယ်ပိုင်) သပိတ် သင်္ကန်း မပြည့်စုံသေးပါ။
(ဗုဒ္ဓ) ရဟန်း.. မြတ်စွာဘုရားတို့သည် သပိတ် သင်္ကန်း မပြည့်စုံသောသူကို ရဟန်းပြုမပေးကြကုန်။
ထို့နောက် အရှင်ပုက္ကုသာတိသည် မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို အလွန်နှစ်သက် ဝမ်းမြောက်ကာ (သာဓုအနုမောဒနာ ပြုပြီးလျှင်) နေရာမှထလျက် မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုး အရိုအသေပြုပြီးလျှင် သပိတ်သင်္ကန်းရှာဖို့ရန် ဖဲသွားလေ၏။
(ဤ၌ အထူးမှတ်ရန်မှာ- “ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားအဖို့ ဧဟိဘိက္ခုရဟန်းများ ရရှိသည့် ဣဒ္ဓိမယ သပိတ်သင်္ကန်းကို အဘယ့်ကြောင့် မရသနည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- ရှေးက ပရိက္ခရာရှစ်ပါး မလှူဘူးသောကြောင့်ဟု ဖြေဆိုကြ၏။ (ထိုအဖြေကို အဋ္ဌကထာဆရာ လက်ခံတော်မမူ)။ မှန်၏- ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် အလှူဒါန ပေးခဲ့ဘူးသူ အဘိနီဟာရ ဆုတောင်းနှင့် ပြည့်စုံသူ ဖြစ်ရကား “ပရိက္ခရာရှစ်ပါး မလှူဘူးသောကြောင့်”ဟု မဆိုသင့်။ စင်စစ်သော်ကား ဣဒ္ဓိမယ သပိတ်သင်္ကန်းသည် ပစ္ဆိမဘဝိကသားများအားသာ ဖြစ်ရှိ၏၊ ဤပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကား တဖန် ပဋိသန္ဓေ တည်နေရဦးမည့်သူ ဖြစ်ချေသည်။ ထို့ကြောင့် ဣဒ္ဓိမယ သပိတ်သင်္ကန်းများ မဖြစ်ချေ၊ (ဤကား အဖြေတည်း)။
“ထိုသို့ဖြစ်လျှင် မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်တိုင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ရှာတော်မူ၍ အဘယ့်ကြောင့် ရဟန်းပြုမပေးသနည်း”ဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား- ရဟန်းပြုပေးရန် အခါအခွင့်ပင် မရှိတော့သောကြောင့် ရဟန်းပြုမပေး။ မှန်၏- ထိုအချိန်မှာ ပုက္ကုသာတိ
၅၉၈
အမျိုးကောင်းသား၏ အသက် = အာယုသင်္ခါရကား ကုန်နေလေပြီ၊ သုဒ္ဓါဝါသဘုံသား ဗြဟ္မာကြီးတယောက် အိုးထိန်းသည်တဲကုပ်သို့ ခေတ္တခဏ လာရောက် နေထိုင်သကဲ့သို့ ရှိလေသည်၊ ထို့ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားသည် ကိုယ်တော်တိုင် သပိတ်သင်္ကန်းကို ရှာတော်မမူချေ။ (ဤကား အဖြေတည်း)။
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား သပိတ်သင်္ကန်း ရှာမှီးရန် ဖဲသွားသည့်အချိန်မှာ အရုဏ်တက်ပြီးစ အချိန်ဖြစ်သည်။ ချဲ့ဦးအံ့- မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ တရားဒေသနာ ပြီးဆုံးခြင်း, အရုဏ်တက်ခြင်း, ရောင်ခြည်တော် ခြောက်သွယ် လွှတ်ခြင်းတို့သည် တပြိုင်နက် ဖြစ်ကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် တရားဒေသနာပြီးဆုံးလျှင်ပင် ရောင်ခြည်တော် ခြောက်သွယ်တို့ကို လွှတ်တော်မူလေသည်၊ အိုးထိန်းသည်တဲကုပ် တခုလုံးသည် ထိန်ထိန်လင်းလျက် ရှိ၏။ ရောင်ခြည်တော် ခြောက်သွယ်တို့သည် အပေါင်းလိုက် အစုလိုက် ဖြစ်ကြကာ ပြေးသွားကြကုန်လျက် အရပ်မျက်နှာ အလုံးစုံတို့ကို ရွှေလွှာပုဆိုးဖြင့် ဖုံးမိုးလွှမ်းအုပ်အပ်ကုန်သကဲ့သို့၎င်း, အထူးထူးသော အဆင်းရှိသည့် ပန်းပေါင်းရတနာ အပေါင်းတို့ဖြင့် တောက်ပြောင်ကုန်ဘိသကဲ့သို့၎င်း ပြုလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “မြို့သူမြို့သား လူအများတို့သည် ဘုရားကို မြင်ကြစေကုန်သတည်း”ဟူ၍ အဓိဋ္ဌာန်တော်မူလေသည်။ ယင်းသို့ အဓိဋ္ဌာန်တော်မူချက်အရ မြို့သူမြို့သား လူအများတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မြင်ကြလျှင်ပင် “မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွလာတော်မူပြီတဲ့။ အိုးထိန်းသည် တဲကုပ်၌ ထိုင်နေတော်မူသတဲ့”ဟု အချင်းချင်း ပြောကြားကြပြီးလျှင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး လာရောက်၍ ပူဇော်ပသခြင်း
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် မြို့သူမြို့သားတို့ လျှောက်ထားချက်အရ အိုးထိန်းသည်တဲကုပ်သို့ ထွက်ကြွလာပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးပြီးသော် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား..
၅၉၉
အဘယ်အချိန်က ဤအိုးထိန်းသည်တဲကုပ်သို့ ကြွတော်မူလာပါသနည်း”ဟု မေးလျှောက်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “မြတ်သောမင်းကြီး.. ယမန်နေ့ နေဝင်စအချိန်က ကြွလာပေ၏”ဟု ဖြေကြားတော်မူလေလျှင် မင်းကြီးက တဖန် “အဘယ်အလုပ်ကိစ္စဖြင့် ကြွလာတော်မူပါသနည်းဘုရား..”ဟု လျှောက်ထား မေးမြန်းပြန်လေသည်။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“မြတ်သောမင်းကြီး.. သင်မင်းကြီးတို့၏ မိတ်ဆွေရင်း ပုက္ကုသာတိမင်းသည် သင်မင်းကြီးတို့ ပို့သအပ်သော လက်ဆောင်တော် သဝဏ်လွှာကို ဖတ်ရှုနာကြားရ၍ လူ့ဘောင်မှထွက်ကာ ရဟန်းပြုပြီးလျှင် ငါဘုရားကို ရည်ညွှန်း၍ လာလတ်သည်တွင် သာဝတ္ထိပြည်ကို ကျော်လွန်၍ လေးဆယ့်ငါးယူဇနာတို့တိုင်တိုင် ခရီးအပိုလာခဲ့၍ ဤအိုးထိန်းသည်တဲကုပ်အတွင်း ဝင်၍ နေထိုင်လေသည်။
ငါဘုရားသည် ထိုပုက္ကုသာတိမင်းအား ချီးမြှောက်ရန် ခြေလျင်လာရောက်၍ တရားစကား ဟောကြားခဲ့လေပြီ။ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် ယခုအခါ အောက်ဖြစ်သော အရိယဖိုလ်သုံးပါးတို့သို့ ဆိုက်ရောက်ကာ အနာဂါမ်အရိယာ ဖြစ်လေပြီ”-
ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။ မင်းကြီးက အံ့အားသင့်စွာဖြင့် “မြတ်စွာဘုရား.. ယခုအခါ တပည့်တော်၏ မဟာမိတ်ရင်း ပုက္ကုသာတိမင်းသည် အဘယ်အရပ်၌နည်း”ဟူ၍ မေးလျှောက်လေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က “မြတ်သောမင်းကြီး.. ပုက္ကုသာတိမင်းသည် ငါဘုရားကို ရဟန်းပြုပေးရန် လျှောက်ထား တောင်းပန်၍ သပိတ်သက်န်း မပြည့်စုံသေးသည့်အတွက် သပိတ်သင်္ကန်း ရှာမှီးဖို့ရန် သွားလေပြီ”ဟု ပြန်လည် ဖြေကြားတော်မူလေ၏။ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား သပိတ်သင်္ကန်း အရှာသွားရာ အရပ်မျက်နှာဖက်သို့ ချက်ခြင်းပင် အလျင်တဆော လိုက်ပါသွားလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ကောင်းကင်ခရီးဖြင့်
၆၀၀
ပြန်ကြွတော်မူကာ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက် ဂန္ဓကုဋီကျောင်းတော်၌ ထင်ရှားဖြစ်တော်မူလေပြီ။
ပုက္ကုသာတိမင်း စုတေ၍ အဝိဟာဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်ခြင်း
ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည်လည်း သပိတ်သင်္ကန်းကို ရှာမှီးလတ်သည်ရှိသော် မဟာမိတ်ရင်း ဗိမ္ဗိသာရမင်းထံသို့လည်း မသွား၊ တက္ကသိုလ်မှ လာရောက်ကြသည့် ကုန်သည်များထံသို့လည်း မသွားချေ။ သူ၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ကြက်ကဲ့သို့ ထိုထိုအရပ်၌ နှစ်သက်ဖွယ် ကောင်း,မကောင်းကို ရွေးချယ်စိစစ်၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ရှာမှီးဖို့ရန် ငါ့အဖို့ရာ မသင့်လျော်ချေ။ မြို့ကြီးကို ရှောင်ကြဉ်၍ ရေဆိပ်, သုသာန်, အမှိုက်ပုံ, လမ်းသွယ်လမ်းကြားတို့၌ ငါရှာပေအံ့”ဟု ပံသုကူစစ်စစ် ရှာမှီးလိုသော အကြံဖြစ်၍ လမ်းအကြား အမှိုက်ပုံတို့၌ ပံသုကူအဝတ်ကြမ်းကို ရှာမှီးရန် အားထုတ်လေ၏။
အမှိုက်ပုံတခု၌ ပံသုကူအဝတ်ကြမ်းကို စူးစမ်းရှာဖွေ ကြည့်ရှုနေသော ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို (အတိတ်ဘဝ ရန်သူဘီလူးမ ပူးဝင်အပ်သည့်) စိတ်ဖောက်ပြန်နေသော သားသည်အမိ နွားမတကောင်သည် အနီးသို့ ပြေးကပ်လာ၍ ဦးချိုဖြင့်ဝှေ့၍ သတ်လေတော့၏။ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် ဆာလောင်မွတ်သိပ်ခြင်း ပြင်းစွာ နှိပ်စက်အပ်၍ အားအင်ဗလ အလွန်နည်းပါးနေရကား ကောင်းကင်မှာပင် အသက်ပျောက်ကာ မြေပြင်သို့ ကျရောက်လာသော် အမှိုက်ပုံပေါ်၌ မှောက်လျက်ထားအပ်သော ရွှေစင်ရုပ်တုပမာ ဖြစ်ရှာလေတော့၏။ စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်ပြီးလတ်သော် အဝိဟာဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်လေ၏။ ဖြစ်ပြီးလျှင်ပင် ကာလမကြာမီ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိကာ ရဟန္တာဗြဟ္မာကြီး ဖြစ်လေ၏။
အဝိဟာ ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဥပပတ် ပဋိသန္ဓေ တည်နေပြီးစမှာပင် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ဆိုက်ကြသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ (၁) ဥပက, (၂) ပလဂဏ္ဍ, (၃) ပုက္ကုသာတိ, (၄) ဘဒ္ဒိယ, (၅) ခဏ္ဍဒေ၀,
၆၀၁
(၆) ဗာဟုရဂ္ဂိ, (၇) သိင်္ဂိယဟူ၍ = ခုနစ်ဦးရှိကြောင်း သဂါထာဝဂ္ဂ သံယုတ်ပါဠိတော် အာဒိတ္တဝဂ် ၁၀-ခုမြောက်သုတ်နှင့် နာနာတိတ္ထိယဝဂ် ၄-ခုမြောက်သုတ်တို့၌ ဟောကြားအပ်လေပြီ။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားသည်လည်း “ငါ့သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းသည် ပို့သအပ်သည့် လက်ဆောင်တော် သဝဏ်လွှာကို ဖတ်ကြား၍ လက်သို့ရောက်ပြီးသော မင်းစည်းစိမ်ကို ပယ်စွန့်ပြီးလျှင် ဤမျှ အဓွန့်ရှည်လျားသော ခရီးကို ပင်ပန်းကြီးစွာ လာရှာခဲ့လေပြီ၊ အမျိုးကောင်းသားသည် လူသာမန်တို့ ပြုနိုင်ခဲသောအမှုကို ပြုရှာပေ၏။ ထိုငါ့သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းကို ရဟန်းတို့အား ပူဇော်သောနည်းဖြင့် ငါပူဇော်ပေအံ့”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် “ငါ့သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းကို တွေ့အောင်ရှာကြလော့”ဟု မင်းချင်းယောက်ျားများကို မြို့တော်ဝန်းကျင်အနှံ့ အရှာအဖွေ စေလွှတ်တော်မူလေ၏။ စေလွှတ်အပ်သော မင်းချင်း ယောက်ျားတို့သည် အမှိုက်ပုံပေါ်၌ ရွှေစင်ရုပ်တုအလား မှောက်လျက်သား စုတေနေသော ပုက္ကုသာတိမင်းကို တွေ့မြင်ကြရ၍ ပြန်လာပြီးလျှင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးအား ထိုအကြောင်းကို ပြန်ကြား လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် ထိုအရပ်သို့ သွားရောက်၍ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို တွေ့မြင်ရလျှင် “အချင်းတို့.. ငါတို့သည် မဟာမိတ်ရင်း သူငယ်ချင်းအား အသက်ရှင်စဉ်ကာလဝယ် ပူဇော်သက္ကာရမှု ပြုခွင့်ကို မရခဲ့ကြချေ၊ သူငယ်ချင်း ပုက္ကုသာတိမင်းသည် ခိုကိုးရာမဲ့ ဖြစ်ခဲ့ချေပြီတကား”ဟု ပြောဆို ငိုကြွေးမြည်တမ်း၍ ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသား၏ ဥတုဇရုပ်ကလာပ်ကို ညောင်စောင်းငယ်ဖြင့် တင်ယူစေပြီးနောက် သင့်လျောက်ပတ်ရာအရပ်၌ ထားရှိပြီးလျှင် ရဟန်းပဉ္စင်းဖြစ်သူအား ပူဇော်သက္ကာရမှု ပြုလုပ်ရန် မသိသောကြောင့် ရေချိုးသမား ဆေတ္တာသည် အစရှိသောသူများကို ခေါ်စေ၍ အမျိုးကောင်းသားကို ရေမိုးချိုးပေးစေပြီးနောက် အဝတ်ဖြူစင်ကြယ်ကို ဝတ်စေလျက် မင်း၏အသွင်ဖြင့် တန်ဆာဆင်စေပြီးလျှင်
၆၀၂
ရွှေထမ်းစင်ထက်သို့ တင်စေ၍ အလုံးစုံသော တူရိယာမျိုး နံ့သာပန်း အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် ပူဇော်လျက် မြို့ပြင်သို့ ထုတ်ဆောင်ပြီးလျှင် နံ့သာထင်း များစွာတို့ဖြင့် ဖုတ်ကြည်းသင်္ဂြိုဟ်မှု ပြုပြီးနောက် အရိုးဓာတ်များကို ယူဆောင်၍ စေတီတည်ထားစေလေ၏။
ထို့နောက် သာဝတ္ထိပြည်၌ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက် ဝပ်လျှိုး ရှိခိုးကြကာ သင့်လျောက်ပတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြလျက် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားကို ရှင်ပင်ဘုရားသည် အကျဉ်းဖြစ်သော အဆုံးအမဖြင့် ဆုံးမတော်မူအပ်ခဲ့ပါပြီ၊ ထိုပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် ယခုအခါ သေရှာလေပြီ၊ ထို အမျိုးကောင်းသား၏ လားရာဂတိကား အဘယ်ပါနည်း၊ တမလွန်ဘဝသည်ကား အဘယ်ပါနည်း”ဟု လျှောက်ထားကြကုန်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရဟန်းတို့.. ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် ပညာရှိသူတယောက် ဖြစ်ပေ၏၊ လောကုတ္တရာတရားအားလျော်သော အကျင့် (=ဝိပဿနာ)ကို ကျင့်ရှာလေပြီ၊ ငါဘုရားကိုလည်း တရားဟူသော အကြောင်းကြောင့် မပင်ပန်းစေခဲ့၊ ရဟန်းတို့.. ပုက္ကုသာတိ အမျိုးကောင်းသားသည် အောက်ကာမဘုံသို့ ဆွဲဆောင်တတ်သည့် = ဩရမ္ဘာဂိယ သံယောဇဉ်ငါးပါးတို့ ကုန်ခြင်းကြောင့် အဝိဟာဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ပဋိသန္ဓေ ကပ်ရောက်နေ၍ ထိုသုဒ္ဓါဝါသဘုံ၌ပင် ပရိနိဗ္ဗာန် ပြုပေလိမ့်မည်။ ထိုအဝိဟာဘုံမှ (အောက်ကာမဘုံသို့) တဖန် ပြန်လည်ခြင်း သဘောမရှိ”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ဤကား ပုက္ကုသာတိမင်းကြီးအကြောင်းတည်း။
**********
၆၀၃
(ရာဟု)အသူရိန် နတ်မင်းကြီးသည်
ဘုရားမျက်နှာတော်ကို မော့၍ဖူးရကြောင်း
(ဒီ-ဋ္ဌ၊ ၁၊ မျက်နှာ ၂၅၄-မှ)
ရာဟု-မည်သော အသူရိန်နတ်မင်းသည် ယူဇနာပေါင်း (၄၈ဝဝ) လေးထောင့်ရှစ်ရာ အရပ်အမြင့် ရှိလေသည်။ ထိုရာဟု အသူရိန်နတ်မင်း၏ လက်ရုံးနှစ်ခုအကြားသည် ယူဇနာ(၁၂၀၀) တထောင့်နှစ်ရာရှိ၏၊ ကိုယ်လုံးကိုယ်ပေါက် ရှေ့နောက် အထုအားဖြင့် ယူဇနာ (၆၀၀) ခြောက်ရာရှိ၏၊ လက်ဖဝါးပြင် ခြေဖဝါးပြင်တို့သည် အပြန့်အကျယ်အားဖြင့် ယူဇနာ (၃ဝဝ)သုံးရာ ရှိကုန်၏။ လက်တဆစ် တဆစ်လျှင် ယူဇနာငါးဆယ် ငါးဆယ် ရှည်၏။ မျက်မှောင်နှစ်ဖက် (=မျက်ခုန်းနှစ်ခု) အကြားသည် ယူဇနာငါးဆယ်ရှိ၏။ ခံတွင်းသည် အပြန့်အားဖြင့် ယူဇနာ (၂၀၀)နှစ်ရာရှိလျက် ယူဇနာသုံးရာ နက်ပြီးလျှင် အဝန်းအဝိုင်းအားဖြင့် ယူဇနာ (၃၀၀) သုံးရာရှိ၏၊ လည်ပင်းသည် ယူဇနာ (၃၀၀) သုံးရာရှိ၏၊ နဖူးပြင်သည် ယူဇနာ (၃၀၀) သုံးရာ ကျယ်ပြန့်၏။ ဦးခေါင်းသည် ယူဇနာ (၉၀၀) ကိုးရာရှိ၏။
ထိုရာဟု အသူရိန်နတ်မင်းသည် “ငါကား အရပ် အလွန်မြင့်သူ ဖြစ်လေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ငုံ့၍ဖူးမြော်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်”ဟု ကြံစည်၍ ဘုရားထံသို့ မလာရောက်ပဲ နေလေ၏။ တနေ့သ၌ကား ရာဟုအသူရိန် နတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးစကားကို ကြားသိရ၍ တစုံတခုသော အခြင်းအရာ (=ဖြစ်နိုင်သည့်နည်း)ဖြင့် ငါသည် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်အံ့ဟု ကြံစည်၍ ဘုရားဖူး လာရောက်လေသည်။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရာဟုအသူရိန်နတ်မင်း၏ စိတ်နှလုံးအလိုအကြံကို သိမြင်တော်မူ၍ “ဣရိယာပုထ် လေးပါးတို့တွင် အဘယ်ဣရိယာပုထ်ဖြင့် အဖူးမြော်ခံရမည်နည်း”ဟု ကြံစည်ဆင်ခြင်တော်မူ၍ “ရပ်တည်နေသောသူမည်သည် အရပ်နိမ့်သော်လည်း မြင့်သည်ဟု ထင်ရ၏။ လျောင်းလျက်သာလျှင် ထိုရာဟုအသူရိန် နတ်မင်းအား ကိုယ်တော်ကို ပြပေအံ့
၆၀၄
(=အဖူးအမြော်ခံပေအံ့)”ဟု ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်တော်မူပြီးလျှင်“ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ဂန္ဓကုဋီပရိဝုဏ် = ဂန္ဓကုဋီတိုက်တော်မှ အပြင်ဖက် ပရိဝုဏ်၌ ညောင်စောင်းငယ်ကို ခင်းလော့”ဟု မိန့်တော်မူ၍ ထိုညောင်စောင်းငယ်၌ ခြင်္သေ့မင်းပမာ လက်ျာနံတောင်းဖြင့် လျောင်း၍ နေတော်မူနှင့်၏။
ရာဟုအသူရိန် နတ်မင်းသည် မြတ်စွာဘုရားအနီးသို့ လာရောက်၍ လျောင်းနေတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို လည်ပင်းကိုမော့၍ ကောင်းကင်အလယ်၌ လဝန်းကြီးကို ကြည့်ရှုရသကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ မျက်နှာတော်ကို မော့၍ ဖူးမြော်ရလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရာဟုအသူရိန်နတ်မင်း.. ငါဘုရားထံ ဤကဲ့သို့ အချိန် အလွန်ကြာမြင့်မှ အဖူးမြော် ရောက်လာခြင်းသည် အကြောင်း အသို့ရှိသနည်း”ဟု မေးတော်မူလေလျှင် ရာဟုအသူရိန်နတ်မင်းသည် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ‘ငါသည် ဘုရားကို ငုံ့၍ဖူးမြော်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်’ဟု ကြံစည်စဉ်းစား အထင်မှားခဲ့သောကြောင့် မလာရောက်မိပါ” ဟု ပြန်ကြားလျှောက်ထားလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ရာဟုအသူရိန်နတ်မင်းကို “အသူရိန်နတ်မင်း.. ငါဘုရားသည် အောက်သို့ မျက်နှာမူလျက် (=လုံ့လဝီရိယကို လျှော့လျက်ဟု ဆိုလိုသည်) ပါရမီတော်တို့ကို ဖြည့်ကျင့်ခဲ့သည်မဟုတ်၊ ဦးခေါင်းမော့လျက်သာလျှင် (=လုံ့လဝီရိယကို မလျှော့ပဲသာလျှင်) အလှူဒါနကို ပေးလှူအပ်ခဲ့လေပြီ”ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။ ထိုနေ့၌ပင် ရာဟုအသူရိန်နတ်မင်းသည် သရဏဂုံ ခံယူလေ၏။
ဤကား ရာဟုအသူရိန်နတ်မင်းအကြောင်းတည်း။
**********
၆၀၅
ရှင်ဒေဝဒတ်အကြောင်း
(ဤရှင်ဒေဝဒတ်၏ အကြောင်းအရာ ဝတ္ထုကို ရဟန်းပြုသည့်အချိန်မှစ၍ မြေမျိုသည်တိုင်အောင် ရှင်ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောကြားအပ်သည့် များစွာသော ဇာတ်တို့ကို အကျယ်ထုတ်ပြကာ ရေးသား ဖွင့်ပြသင့်သော်လည်း ဤကျမ်း၌ အတတ်နိုင်ဆုံး ချုံး၍ ဖော်ပြပေအံ့)-
ရှင်ဒေဝဒတ် ရဟန်းပြုသည်တိုင်အောင်သော အကြောင်းအရာဝတ္ထုကို (မဟာဗုဒ္ဓဝင် တတိယတွဲ၊ မျက်နှာ-၁၄၅၊ အခဏ်း-၁၉၊ “သာကီဝင်မင်းသား ခြောက်ဦးနှင့် ဥပါလိဆေတ္တာသည်တို့ ရဟန်းပြုကြခြင်း”ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့်) အောက်က ဖော်ပြခဲ့ပြီ။ အလိုရှိမူ ထိုမှယူရာ၏။
ရှေးအခဏ်း-၁၉၊ စာမျက်နှာ-၁၄၅-မှ ၁၆၀-တိုင်အောင်ဖြင့် ဖော်ပြအပ်ခဲ့ပြီးသည့်အတိုင်း ဥပါလိဆေတ္တာသည်နှင့်တကွ သာကီဝင်မင်းသား ခြောက်ဦးတို့ ရဟန်းပြုကြပြီးနောက် ထိုရဟန်း ခုနစ်ပါးတို့အနက်-
(၁) အရှင်ဘဒ္ဒိယသည် ထိုနှစ် ဝါတွင်းမှာပင် တေဝိဇ္ဇရဟန္တာ ဖြစ်တော်မူလေသည်။
(၂) အရှင်အနုရုဒ္ဓါသည် ဒိဗ္ဗစက္ခုအဘိညာဏ်ကို ရရှိသူဖြစ်ပြီးနောက် (အံ၊ ၃၊ ၆၂ -မျက်နှာလာ) မဟာဝိတက္ကသုတ်ကို ကြားနာရ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်တော်မူလေသည်။
(၃) အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် (သံ ၂၊ မျက်နှာ ၈၆-လာ ခန္ဓဝဂ္ဂသံယုတ် ၄-ထေရဝဂ်၊ ၁-အာနန္ဒသုတ်ကို ထောက်၍) မန္တာဏိပုတ္တ အရှင်ပုဏ္ဏမထေရ် ဟောကြားအပ်သော မှန်ရိပ်ဥပမာပြ တရားကို ကြားနာရ၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်တော်မူလေသည်။
(၄-၅) ဘဂုမထေရ်နှင့် ကိမိလမထေရ်တို့သည် နောက်အချိန်၌ ဝိပဿနာတရား ပွါးများကြ၍ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်တော်မူကြသည်။
၆၀၆
(၆) ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ပုထုဇဉ် ရဟန်းအဖြစ်ဖြင့်ပင် လောကီဈာန် အဘိညာဏ်တို့ကို ရရှိလေသည်၊ အရိယာ မဖြစ်လေ။
နောက်တချိန်၌ မြတ်စွာဘုရားရှင် ကောသမ္ဗီပြည်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူစဉ် တပည့်သံဃာပေါင်း များစွာတို့နှင့်တကွ မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ကြီးမားများပြားစွာသော လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရ ဖြစ်ရှိလေသည်။ သင်္ကန်းပစ္စည်း, ဆေးပစ္စည်းစသည် လက်စွဲကြကုန်လျက် လူအများတို့သည် ကျောင်းတိုက်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ကြ၍ “မြတ်စွာဘုရားရှင် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်သာရိပုတ္တရာထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်ထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်မဟာကဿပမထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်ဘဒ္ဒိယမထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်အနုရုဒ္ဓါမထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်အာနန္ဒာမထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်ဘဂုမထေရ် အဘယ်မှာနည်း, အရှင်ကိမိလမထေရ် အဘယ်မှာနည်း” ဤသို့စသည် ပြောဆိုမေးမြန်းကြကာ မဟာသာဝကကြီး ရှစ်ကျိပ်တို့ နေထိုင်ရာအရပ်ကို ကြည့်ရှုရှာမှီးလျက်သာ လှည့်လည်ကြလေကုန်၏။ “အရှင်ဒေဝဒတ်မထေရ်သည် အဘယ်အရပ်၌ ထိုင်နေသနည်း, ရပ်နေသနည်း” ဟူ၍ကား မေးမြန်းသူ တလူမျှမရှိချေ။
ရှင်ဒေဝဒတ် ဘုန်းကြီးရန် ကြံစည်အားထုတ်ခြင်း
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “ငါလဲပဲ ထိုအရှင်ဘဒ္ဒိယနှင့် အတူတကွပင် ရဟန်းပြုခဲ့သူဖြစ်၏။ သူတို့လည်း မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုကြသူများ ဖြစ်ကုန်၏၊ ငါသည်လည်း မင်းမျိုးမှ ရဟန်းပြုသူဖြစ်၏၊ လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရ လက်စွဲလာကြသည့် လူများတို့သည် ထိုအရှင်ဘဒ္ဒိယတို့ကိုသာ ရှာကြကုန်၏။ ငါ့အတွက်ကား အမည်ကိုမျှ ထုတ်ဖော်ခေါ်ဆို မေးမြန်းမည့်သူ တလူမျှမရှိချေ၊ ငါသည် အဘယ်သူနှင့်ပေါင်း၍ အဘယ်သူကို ကြည်ညိုအောင် ပြုလုပ်ပြီးလျှင် ငါ့အတွက် လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရ ပေါများအောင် ပြုလုပ်ရပါမည်နည်း”ဟု ကြံစည်လေ၏။ ထို့နောက် တဖန်ဆက်၍
၆၀၇
“ဗိမ္ဗိသာရမင်းသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ပဌမအကြိမ် ဖူးမြော်ရစဉ်ကပင် ပုဏ္ဏားသူဌေးပေါင်း တသိန်းတသောင်းတို့နှင့် အတူတကွ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်သူဖြစ်သည်၊ ထိုဗိမ္ဗိသာရမင်းနှင့် တစိတ်တဝမ်းတည်း ဘယ်နည်းနှင့်မျှ မဖြစ်နိုင်၊ ကောသလမင်းကြီးနှင့်လည်း တစိတ်တဝမ်းတည်း ဘယ်နည်းနှင့်မျှ မဖြစ်နိုင်၊ ဗိမ္ဗိသာရမင်း၏ သားဖြစ်သူ အဇာတသတ် မင်းသားငယ်ကား အသက်အရွယ် ငယ်သူဖြစ်၍ တဦးတယောက်၏ ဂုဏ်,အပြစ်ကို ဘာမျှမသိသူဖြစ်၏၊ ထိုအဇာတသတ် မင်းသားငယ်နှင့် ငါသည် တစိတတဝမ်းတည်းဖြစ်အောင် စီမံပေအံ့”ဟု ကြံစည်ကာ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ကောသမ္ဗီပြည်မှ ရာဇဂြိုဟ်သို့ သွားရောက်၍ သူငယ်အသွင်ကို ဖန်ဆင်းလျက် လက်နှစ်ဖက် ခြေနှစ်ဖက်တို့၌ မြွေတကောင်စီအားဖြင့် = လေးကောင်, လည်ပင်း၌ မြွေတကောင်ကို ပန်ဆင်၍ အခြား မြွေတကောင်ကို ဦးခေါင်းပေါ်၌ ခေါင်းခုအသွင် ပြုလုပ်ကာ အခြားမြွေတကောင်ကို လက်ဝဲပခုံး၌ တင်ပြီးလျှင် = ဤမြွေ ခြောက်ကောင်တို့ကို အမြီးချင်းယှက်ထိုး၍ ခါးကြိုးတန်ဆာ (=ခါးပတ်)ကဲ့သို့ တန်းဆာဆင်ပြီးလျှင် ကောင်းကင်မှ သက်ဆင်း၍ အဇာတသတ်မင်းသား၏ ရင်ခွင်၌ ထိုင်နေလေ၏။
အဇာတသတ်မင်းသားက အလွန်ကြောက်လန့်သဖြင့် “သင် အဘယ်သူနည်း”ဟု မေးလတ်သော် “ငါသည် ရှင်ဒေဝဒတ်တည်း”ဟု ပြောကြားလေသည်။ မင်းသားက “အရှင်ဘုရားသည် ရှင်ဒေဝဒတ်ဖြစ်ခဲ့လျှင် ပကတိအသွင်ဖြင့် ထင်ရှားဖြစ်တော်မူပါလော့”ဟု လျှောက်ထားသဖြင့် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် သူငယ်အသွင်ကို ရုပ်သိမ်း၍ သပိတ်သင်္ကန်းကို ဆင်မြန်းဝတ်ရုံလျက် အဇာတသတ်မင်းသား၏ ရှေ့မှောက်ဝယ် ပကတိအသွင်ဖြင့် ရပ်တည်လေ၏။ ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းသားသည် ရှင်ဒေဝဒတ်အား ဤတန်ခိုးပြာဋိဟာဖြင့်ပင် အလွန်ကြည်ညိုရကား ရထားငါးရာတို့ဖြင့် နံနက်ခင်း ညနေခင်း အချိန်မှန် သွားရောက်ချဉ်းကပ်လေသည်၊ နေ့စဉ်နေ့စဉ် ဆွမ်းချက်အိုး ငါးရာတို့ကိုလည်း
၆၀၈
ဆွမ်းဝတ်တည်လေသည်၊ (ဆွမ်းတအိုး တအိုးလျှင် ဆယ်ယောက် ဆယ်ယောက် စားလောက်၏)။
ရှင်ဒေဝဒတ် ဈာန်လျှောကျခြင်း
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်၏သန္တာန်ဝယ် လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရဖြင့် လွှမ်းမိုး နှိပ်စက်အပ်ရကား “ငါကား ဘုရားတဆူပြုလုပ်ကာ ရဟန်းသံဃာကို ခေါင်းဆောင်တော့အံ့”ဟု ယုတ်မာသော စိတ်အလိုအကြံ ဖြစ်ပေါ်လာလေ၏။ ထိုသို့ စိတ်အလိုအကြံ ဖြစ်ပေါ်လာသည်နှင့် တပြိုင်နက်ပင် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် လောကီဈာန် အဘိညာဏ်တန်ခိုးမှ လျှောကျလေတော့၏။
ကကုဓဗြဟ္မာက အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ်အား
လာရောက်လျှောက်ထားခြင်း
ထိုအချိန်၌ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်၏ အလုပ်အကျွေး တပည့်ဒါယကာဖြစ်သူ “ကကုဓ”မည်သော ကောဠိယမင်းသားသည် ယခုမှပင် စုတေပြီးကာ ဗြဟ္မာဖြစ်၍ သုံးဂါဝုတ်ခန့် ပမာဏရှိသော အတ္တဘောဖြင့် အရှင် မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်ထံသို့ လာရောက်၍ “အရှင်ဘုရား.. ရှင်ဒေဝဒတ်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် လာဘ်ပူဇော် သက္ကာရဖြင့် လွှမ်းမိုးနှိပ်စက်အပ်ရကား ‘ငါကား ဘုရားတဆူ ပြုလုပ်ကာ ရဟန်းသံဃာကို ခေါင်းဆောင်တော့အံ့’ဟု ယုတ်မာသော စိတ်အလိုအကြံ ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။ အရှင်ဘုရား.. ထိုသို့ စိတ်အလိုအကြံ ဖြစ်ပေါ်လာသည်နှင့် တပြိုင်နက်ပင် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် လောကီဈာန် အဘိညာဏ်တန်ခိုးမှ လျှောကျပါလေပြီ”ဟု လျှောက်ထားပြီးလျှင် ထိုနေရာ၌ပင် ကွယ်ပျောက်လေ၏။
ထိုသို့ ကကုဓဗြဟ္မာ လာရောက် လျှောက်ထားသော အကြောင်းကို အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်သူမြတ် မြတ်စွာဘုရား ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက် လျှောက်ထားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားက အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ်ကို “ကကုဓဗြဟ္မာ လာရောက် လျှောက်ထားသမျှ မှန်ကန်ကြောင်း
၆၀၉
စေတောပရိယ အဘိညာဏ်ဖြင့် သင်ချစ်သား သိသလော”ဟု မေးတော်မူ၍ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်က သိပါကြောင်း ပြန်ကြား လျှောက်ထားသည်တွင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
“မောဂ္ဂလ္လာန်.. ဤစကားကို စောင့်စည်းလော့၊ မောဂ္ဂလ္လာန်.. ဤစကားကို စောင့်စည်းလော့။ ယခုအခါ မဂ်ဖိုလ်မှ အချည်းနှီးဖြစ်သော ထိုယောက်ျား (=ဒေဝဒတ်)သည် မိမိကိုယ်ကို ကိုယ်တိုင်ပင် ထင်စွာပြုလိမ့်မည်”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် လောက၌ (၁) စင်ကြယ်သော သီလမရှိပဲလျက် “စင်ကြယ်သော သီလရှိ၏”ဟု ဝန်ခံသော ဆရာတမျိုး၊ (၂) စင်ကြယ်သော အသက်မွေးမှု မရှိပဲလျက် “စင်ကြယ်သော အသက်မွေးမှုရှိ၏”ဟု ဝန်ခံသော ဆရာတမျိုး၊ (၃) မစင်ကြယ်သော တရားဟောခြင်းရှိလျက် “စင်ကြယ်သော တရားဟောခြင်း ရှိ၏”ဟု ဝန်ခံသော ဆရာတမျိုး၊ (၄) မစင်ကြယ်သော ပြောကြားခြင်းရှိလျက် “စင်ကြယ်သော ပြောကြားခြင်းရှိ၏”ဟု ဝန်ခံသော ဆရာတမျိုး၊ (၅) စင်ကြယ်သော ဉာဏ်အမြင် မရှိပဲလျက် “စင်ကြယ်သော ဉာဏ်အမြင်ရှိ၏”ဟု ဝန်ခံသော ဆရာတမျိုး = ဤသို့ ဆရာ ၅-မျိုးရှိကြောင်း၊ ထိုဆရာ ၅-မျိုးတို့ကို သက်ဆိုင်ရာ တပည့်အသီးသီးတို့က အကြောင်းစုံကို သိကြသော်လည်း မိမိတို့အား ပစ္စည်းလေးပါးဖြင့် ထောက်ပံ့ပေးကမ်းထားခြင်းကြောင့် လူဒါယကာတို့အား ထိုအကြောင်းကို ပြောကြားကြလျှင် မိမိတို့၏ဆရာ မနှစ်သက်မည်ဖြစ်သည့်အတွက် မပြောကြားကြပဲ “သူပြုသောအမှုဖြင့်ပင် တနေ့ကျလျှင် သူထင်ရှားလိမ့်မည်”ဟု လျစ်လျူရှုကာ နေကြကြောင်း(နှင့်) ထိုကဲ့သို့သော ဆရာမျိုးကိုသာ တပည့်ဖြစ်သူတို့က စောင့်ရှောက် ရ၍ ဆရာဖြစ်သူကလည်း တပည့်တို့၏ စောင့်ရှောက်မှုကို တောင့်တကြောင်း ဟောကြားတော်မူပြီးလျှင် ကိုယ်တော်မြတ်၏ အဖို့မှာမူ အမှန်ပင် စင်ကြယ်သော သီလရှိသောကြောင့် “စင်ကြယ်သော သီလရှိ၏”ဟု ဝန်ခံတော်မူကြောင်း စင်ကြယ်သော အသက်မွေးမှု ။ပ။ စင်ကြယ်သော တရားဟောခြင်း, စင်ကြယ်သော ပြောကြားခြင်း,
၆၁၀
စင်ကြယ်သော ဉာဏ်အမြင် တကယ်ပင် ရှိသောကြောင့် “စင်ကြယ်သော ဉာဏ်အမြင်ရှိ၏”ဟု ဝန်ခံတော်မူကြောင်း(နှင့်) ထို့ကြောင့်ပင် ငါဘုရားကို တပည့်ဖြစ်သူတို့က ဖော်ပြရာပါ သီလ, အသက်မွေးမှု, တရားဟောမှု, ပြောကြားမှု, ဉာဏ်အမြင် တည်းဟူသော ၅-ဌာနကြောင့် လုံးဝ မစောင့်ရှောက်ရပဲ ငါဘုရားကလည်း တပည့်တို့၏ စောင့်ရှောက်မှုကို လုံးဝ မတောင့်တကြောင်း အကျယ်ဟောကြားတော်မူလေသည်။ (အကျယ်ကို ဝိနည်း စူဠဝဂ္ဂ ပိဋကမြန်မာပြန် စာမျက်နှာ ၃၄၈၊ ၃၄၉၊ ၃၅၀-တို့မှ ထုတ်နုတ် မှတ်ယူရာ၏)။
ဒေ၀ဒတ်၏ လာဘ်လာဘနှင့်စပ်၍
တရားဟောတော်မူခြင်း
ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ကောသမ္ဗီပြည်မှ ဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူ၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ဝေဠုဝန် ကျောင်းတိုက်၌ ကိန်းအောင်းမွေ့လျော် နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ များစွာသော ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဒေဝဒတ်၏အထံသို့ အဇာတသတ် မင်းသားသည် ရထားငါးရာတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက် ဆည်းကပ်၍ နေပါ၏။ ဆွမ်းချက်အိုး ငါးရာတို့ကိုလည်း နေ့စဉ် ပို့ပါ၏”ဟူ၍ လျှောက်ထားကြကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရဟန်းတို့အား-
“ရဟန်းတို့.. ဒေဝဒတ်၏ လာဘ်သပ်ပကာ ကျော်စောမှုကို မမြတ်နိုးကြလင့်၊ ရဟန်းတို့.. အဇာတသတ် မင်းသားသည် ဒေ၀ဒတ်၏အထံသို့ ရထားငါးရာတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက် ဆည်းကပ်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဆွမ်းချက်အိုး (ဆွမ်းအုပ်) ငါးရာတို့ကို နေ့စဉ် ပို့နေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဒေဝဒတ်၏အဖို့ရာ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုတ်လျော့မှုကိုသာ အလိုရှိအပ်၏၊ ကြီးပွါးမှုကို အလိုမရှိအပ်။
ရဟန်းတို့.. ဥပမာအားဖြင့် ခွေးကြမ်း၏ နှာခေါင်း၌ ဝံ-စသော တိရစ္ဆာန်သည်းခြေကို ခွဲ၍ ထည့်ပေးလျှင်
၆၁၁
ထိုခွေးသည် တိုး၍ ကြမ်းသကဲ့သို့ ထို့အတူပင် အဇာတသတ် မင်းသားသည် ဒေဝဒတ်၏အထံသို့ ရထားငါးရာတို့ဖြင့် ညဉ့်နံနက် ဆည်းကပ်နေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဆွမ်းချက်အိုး ငါးရာတို့ကို နေ့စဉ် ပို့နေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဒေဝဒတ်၏အဖို့ရာ ကုသိုလ်တရားတို့၌ ယုတ်လျော့မှုကိုသာ အလိုရှိအပ်၏ (=ယုတ်လျော့ရန် သေချာ၏) ကြီးပွါးမှုကို အလိုမရှိအပ် (ကြီးပွါးဖို့ကား မသေချာ)။
ရဟန်းတို့.. မိမိကိုယ်ကို သတ်ဖို့ရန် ပျက်စီးဖို့ရန် ဒေဝဒတ်၏ လာဘ်သပ်ပကာ ကျော်စောမှုသည် ဖြစ်လာ၏။ ရဟန်းတို့.. ဥပမာအားဖြင့် (၁) ငှက်ပျောပင်သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ဖို့ရန် ပျက်စီးဖို့ရန် အသီးသီးသကဲ့သို့၎င်း, (၂) ဝါးပင်သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ဖို့ရန် ပျက်စီးရန် အသီးသီးသကဲ့သို၎င်း, (၃) ကျူပင်သည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ဖို့ရန် ပျက်စီးဖို့ရန် အသီးသီးသကဲ့သို့၎င်း, (၄) အဿတိုရ်မြင်းမသည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ဖို့ရန် ပျက်စီးဖို့ရန် ကိုယ်ဝန်ကို ဆောင်သကဲ့သို့၎င်း ထို့အတူပင် ဒေ၀ဒတ်၏ လာဘ်သပ်ပကာ ကျော်စောမှုသည် မိမိကိုယ်ကို သတ်ဖို့ရန် ပျက်စီးဖို့ရန် ဖြစ်လာ၏။
ဖလံ ဝေ ကဒလိံ ဟန္တိ၊
ဖလံ ဝေဠုံ ဖလံ နဠံ။
သက္ကာရော ကာပုရိသာ ဟန္တိ၊
ဂဗ္ဘော အဿတရိံ ယထာ။
ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ ဖလံ = ငှက်ပျောသီးသည်။ ဝေ = စင်စစ်။ ကဒလိံ = ငှက်ပျောပင်ကို။ ဟန္တိ ယထာ = သတ်သကဲ့သို့၎င်း။ ဖလံ = ဝါးသီးသည်။ ဝေဠုံ = ဝါးပင်ကို။ ဟန္တိ ယထာ = သတ်သကဲ့သို့၎င်း၊ ဖလံ = ကျူသီးသည်။ နဠံ = ကျူပင်ကို။ ဟန္တိ ယထာ = သတ်သကဲ့သို့၎င်း။ ဂဗ္ဘော = ကိုယ်ဝန်သားသည်။ အဿတရိံ = = မိခင်ဖြစ်သူ အဿတိုရ်မြင်းမကို။
၆၁၂
ဟန္တိ ယထာ = သတ်သကဲ့သို့၎င်း။ ဧဝံ = ဤအတူ။ သက္ကာရော = ပူဇော်သက္ကာရ လာဘ်လာဘသည်။ ကာပုရိသံ = စိတ်နေဖောက်ပြား ယုတ်မာသော ယောက်ျားကို။ ဟန္တိ = သတ်၏။”-
ဟူ၍ တရားဒေသနာကို ဟောကြားတော်မူလေ၏။
မြတ်စွာဘုရား၌ ရှင်ဒေဝဒတ်၏ ပဌမရန်ငြိုး
ထို့နောက် တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် များစွာသော ပရိသတ်ခြံရံအပ်လျက် မင်းနှင့်တကွသော ပရိသတ်၌ တရားဟောလျက် ထိုင်နေတော်မူသောအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် နေရာမှထ၍ လက်ဝဲပခုံးထက်၌ ဧကစ္စီသင်္ကန်းကို စံပယ်တင်လျက် (=လက်ကန်တော့ထိုးလျက်) မြတ်စွာဘုရား ရှိတော်မူရာသို့ လက်အုပ်ချီကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ယခုအခါ ရှင်ပင်ဘုရားသည် အိုမင်းပါပြီ, ကြီးပါပြီ, ရင့်ပါပြီ, အချိန်လွန်ပါပြီ, ပစ္ဆိမအရွယ် (=အဆုံးစွန်သော အရွယ်)သို့ ရောက်ပါပြီ၊ မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ပင်ဘုရားသည် ယခုအခါ မျက်မှောက်ချမ်းသာစွာ နေထိုင်ရေးကို အားထုတ်လျက် ကြောင့်ကြမဲ့ နေတော်မူပါလော့၊ အကျွန်ုပ်အား ရဟန်းသံဃာကို လွှဲအပ်ပါလော့၊ အကျွန်ုပ်သည် ရဟန်းသံဃာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက် ရှေ့ဆောင်ပါအံ့”—
ဟု လျှောက်လေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရှင်ဒေဝဒတ်ကို “မလျော်ဘူး ဒေဝဒတ်..၊ သင်သည် ရဟန်းသံဃာကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက် ရှေ့ဆောင်ဖို့ရန် မနှစ်သက်လင့်”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
နှစ်ကြိမ်မြောက်လည်း ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ထို့အတူပင် လျှောက်ထားသဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကလည်း ထို့အတူပင် ပယ်မြစ်တော်မူ၏။ သုံးကြိမ်မြောက် ရှင်ဒေဝဒတ်က ရှေးနည်းအတူ လျှောက်ထားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရှင်ဒေဝဒတ်ကို-
၆၁၃
“ဒေဝဒတ်.. ငါဘုရားသည် သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့အားသော်မှလည်း ရဟန်းသံဃာကို လွှဲအပ်မည်မဟုတ်ရာ၊ တံတွေးနှင့်တူသည့် ပစ္စည်းများကို သုံးစားသော ယုတ်မာသော သင့်အား အဘယ့်ကြောင့် လွှဲအပ်ရာအံ့နည်း”-
ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “မြတ်စွာဘုရားသည် ငါ့ကို မင်းနှင့်တကွသော ပရိသတ်အလယ်၌ ‘ခေဠာသက = တံတွေးစား (=တံတွေးနှင့်တူသည့် မစင်ကြယ်သော ပစ္စည်းလေးပါးကို စားသုံး)သူ’ ဟူသောစကားဖြင့် မောင်းမဲ၏၊ သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ကိုသာလျှင် မြှောက်စား၏”ဟု အမျက်ထွက်ကာ နှလုံးမသာပဲ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် အရိုအသေပြုကာ ဖဲသွားလေ၏။
ဤကား မြတ်စွာဘုရား၌ ရှင်ဒေဝဒတ်၏ ပဌမ ရန်ငြိုးဖွဲ့ခြင်းတည်း။
ပကာသနီယကံ ပြုစေတော်မူခြင်း
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရဟန်းတို့ကို ဒေဝဒတ်အား (ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖြင့်) ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ပကာသနီယကံကို ပြုစေတော်မူ၏။ သံဃာတော်က ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖြင့် ပကာသနီယကံ ပြုပြီးသောအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာကို ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖြင့်ပင် သမ္မုတိပေး၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ရှင်ဒေဝဒတ်ကို ထင်ရှားအောင် ပြစေ (ပြောကြားစေ)တော်မူ၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည်လည်း ဘုရားရှင် အမိန့်တော်အတိုင်း သံဃာက ဉတ္တိဒုတိယ ကမ္မဝါစာဖြင့် သမ္မုတိအပေးခံရ၍ ရှင်ဒေဝဒတ်ကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ထင်ရှားအောင် ပြတော်မူ (ပြောဆိုတော်မူ)၏။
ထိုသို့ ပြရာ ပြောဆိုရာ၌ သဒ္ဓါ,ပညာမရှိကြသော သူတို့က “သာကီဝင်မင်းသား ဘုရားသားတော် ဖြစ်ကြသော ရဟန်းတို့သည် ငြူစူကြကုန်၏။ (=မနာလိုကြကုန်)။ ရှင်ဒေဝဒတ်၏
၆၁၄
လာဘ်သပ်ပကာကို ငြူစူကြကုန်၏၊ (=မနာလိုကြကုန်)”ဟူ၍ ကဲ့ရဲ့စကား ပြောကြားကြကုန်၏။ သဒ္ဓါ,ပညာရှိကြသော လူတို့ကမူ “မြတ်စွာဘုရားရှင်က ရှင်ဒေဝဒတ်ကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ထင်ရှားအောင် ပြစေခြင်းသည် ယုတ်ညံ့လိမ့်မည် မဟုတ်”ဟု ပြောဆိုကြကုန်၏။
(ဤ၌။ ။“ပကာသနီယကံပြုမှု” ဟူသည်မှာ- ဝိနည်းကိစ္စဖြစ်သည်။ ကံအပြုခံရသော ပုဂ္ဂိုလ်(ရဟန်း)၏ ပြုမူသမျှ ပြောဆိုသမျှသည် ဘုရား, တရား, သံဃာနှင့် မသက်ဆိုင်ပဲ ထိုကံပြုခံရသော ရဟန်း၏ သဘောအတိုင်း ပြုမူမှု, ပြောဆိုမှုသာဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားအောင် ပြုခြင်းကို ဆိုလိုသည်။
ရှင်ဒေဝဒတ်အား ပကာသနီယကံပြုပုံမှာ “ရှေးအခါက ဒေဝဒတ်၏ အမူအကျင့်သည် တမျိုးဖြစ်၏၊ ယခုအခါ၌ အမူအကျင့်သည် တမျိုးဖြစ်၏၊ အကြင်အမှုကို ဒေဝဒတ်သည် ကိုယ်ဖြင့်၎င်း, နှုတ်ဖြင့်၎င်း ပြုရာ၏၊ ထိုအမှုဖြင့် ဘုရားဟူ၍၎င်း, တရားဟူ၍၎င်း, သံဃာဟူ၍၎င်း မမှတ်ယူအပ်၊ ထိုအမှုဖြင့် ဒေဝဒတ်ဟူ၍သာလျှင် မှတ်ယူရမည်”ဟူသော ဤအနက်အဓိပ္ပါယ်ကို သံဃာက ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာဖတ်၍ ပကာသနီယကံ ပြုလေသည်။ ထို့နောင်မှ သံဃာက ဘုရားရှင် အမိန့်တော်အရ အရှင်သာရိပုတ္တရာကို (ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ရှင်ဒေဝဒတ်အကြောင်းကို ထင်စွာပြမည့် ပြောဆိုမည့် ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ကြောင်း) ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝါစာဖြင့် သမုတ်ရသည်။ ထိုသို့ သမုတ်ပြီးသောအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ရဟန်းများခြံရံလျက် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီးလျှင် “ရှေးအခါက ဒေဝဒတ်၏ အမူအကျင့်သည် တမျိုးဖြစ်၏၊ ယခုအခါ၌ အမူအကျင့်သည် တမျိုးဖြစ်၏၊ အကြင်အမှုကို ဒေဝဒတ်သည် ကိုယ်ဖြင့်၎င်း, နှုတ်ဖြင့်၎င်း ပြုရာ၏၊ ထိုအမှုဖြင့် မြတ်စွာဘုရားဟူ၍၎င်း, တရားတော်ဟူ၍၎င်း, သံဃာတော်ဟူ၍၎င်း မမှတ်ယူအပ်၊ ထိုအမှုဖြင့် ဒေဝဒတ်ဟူ၍သာ မှတ်ယူရမည်”ဟု ဒေဝဒတ်ကို ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ထင်ရှားအောင် ပြတော်မူ (ပြောဆိုတော်မူ)လေ၏)။ ။ဤကား ပကာသနီယကံပြုမှုနှင့်စပ်၍ အကျဉ်းမှတ်ဖွယ်တည်း။
အဇာတသတ်မင်းသား အကြောင်း
ထိုသို့ ပကာသနီယကံ အပြည့်အစုံ ပြုအပ်ပြီးသောအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “ယခုအခါ ငါ့ကို ရဟန်းဂေါတမသည် စွန့်ပယ်အပ်လေပြီ၊ ယခုပင် ထိုရဟန်းဂေါတမ၏ အကျိုးမဲ့ကို
၆၁၅
ငါပြုတော့အံ့”ဟု ကြံစည်ကာ အဇာတသတ်မင်းသားထံ သွားရောက် ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင်-
“မင်းသား.. ရှေးခေတ်လူများသည် အသက်ရှည်ကြ၍ ယခုခေတ် လူများသည် အသက်တိုကြကုန်၏။ သင်သည် မင်းသားဘဝနှင့် (သေမည်ဆိုလျှင်) သေနိုင်သော အကြောင်းရှိ၏။ ထို့ကြောင့် သင်သည် အဖကိုသတ်၍ မင်းဖြစ်လော့၊ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားကိုသတ်၍ ဘုရားဖြစ်အံ့”-
ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ အဇာတသတ်မင်းသားသည် “အရှင်ဒေဝဒတ်ကား တန်ခိုးအာနုဘော်ကြီးသူ ဖြစ်သည်။ အရှင်ဒေဝဒတ်သည် အကြောင်းကိုသိ၍ (ပြောသည်) ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ကြံစည်ကာ ပေါင်၌ ဓားမြှောင်ကို ဖွဲ့ချည်၍ နေ့ခင်းကြောင်တောင် ကြောက်ထိတ်ရွံ့ရှား တုန်လှုပ်လျက် အဆောတလျင် နန်းတွင်းသို့ ဝင်လေသော် သက်တော်စောင့် အမတ်ကြီးများ မင်းသားကိုဖမ်း၍ ရှာဖွေကြသည်တွင် မင်းသားပေါင်၌ ဖွဲ့ချည်ထားသော ဓားမြှောင်ကို တွေ့ကြ၍ မင်းသားကို-
“မင်းသား.. သင်သည် ဘယ်အရာကို ပြုလိုသနည်း”ဟု မေးကြကုန်၏။ “ခမည်းတော်ကို သတ်လို၏”ဟု မင်းသားက ဆိုလတ်သော် အမတ်တို့က “သင့်ကို အဘယ်သူက တိုက်တွန်း (အားပေးအားမြှောက် ပြု)သနည်း”ဟု မေးကြ၍ မင်းသားကလည်း “အရှင်ဒေဝဒတ်က တိုက်တွန်း (အားပေးအားမြှောက် ပြု)၏”ဟု အဖြောင့်ပင် ဝန်ခံလေသည်။ ထိုအခါ-
(က-အုပ်စု) အချို့သော အမတ်တို့က “မင်းသားနှင့် ဒေဝဒတ်ကို၎င်း, ရဟန်းအားလုံးကို၎င်း သတ်ထိုက်၏”ဟု အယူရှိကြကုန်၏။
(ခ-အုပ်စု) အချို့သော အမတ်တို့က “ရဟန်းတို့ကို မသတ်ထိုက်၊ ရဟန်းတို့သည် တစုံတခုကိုမျှ မပြစ်မှားကြကုန်။ မင်းသားနှင့် ဒေဝဒတ်ကိုသာ သတ်ထိုက်၏”ဟု အယူရှိကြကုန်၏။
၆၁၆
(ဂ-အုပ်စု) အချို့သော အမတ်တို့က “မင်းသားနှင့် ဒေဝဒတ်ကိုလည်း မသတ်ထိုက်၊ ရဟန်းတို့ကိုလည်း မသတ်ထိုက်၊ မင်းကြီးအား လျှောက်ထားသင့်၏၊ မင်းကြီးပြောဆို အမိန့်ရှိသည်အတိုင်း ပြုလုပ်ကုန်အံ့”ဟု အယူရှိကြကုန်၏။
ထို့နောက် အမတ်တို့သည် မင်းသားကို ဖမ်းကြ၍ ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးထံသို့ သွားရောက်ကြကာ မင်းကြီးအား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။ မင်းကြီးက “အချင်းတို့.. အမတ်ကြီးတို့သည် အဘယ်သို့ အယူရှိသနည်း”ဟု မေး၍ အမတ်တို့က အယူအဆ သုံးမျိုးသုံးစု ကွဲပြားလျက် ရှိကြကြောင်း ပြန်ကြား လျှောက်ထားကြလေသော် မင်းကြီးသည်-
“အချင်းတို့.. မြတ်စွာဘုရားသည်၎င်း, တရားတော်သည်၎င်း, သံဃာတော်သည်၎င်း အဘယ်အပြစ်ကို ပြုလိမ့်မည်နည်း (မပြုအံ့သည်သာတည်း)၊ မြတ်စွာဘုရားသည် စောစောကပင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ‘ရှေးအခါက ဒေဝဒတ်၏ အမူအကျင့်သည် တမျိုးဖြစ်၏။ ယခုအခါ အမူအကျင့်သည် တမျိုးဖြစ်၏’ စသည်ဖြင့် ဒေဝဒတ်ကို ထင်ရှားအောင် ပြုပြီး (ပကာသနီယကံ ပြုပြီး) မဟုတ်လော”-
ဟု မိန့်ဆိုပြီးလျှင် (က-အုပ်စုဝင်) ပဌမအမတ်တို့ကို ရာထူးမှ လုံးဝ နုတ်ပယ်ချထားလေ၏။ (ခ-အုပ်စုဝင်) ဒုတိယအမတ်တို့ကို နိမ့်သောရာထူး၌ လျောချထားပြီးလျှင် (ဂ-အုပ်စုဝင်) တတိယ အမတ်တို့ကိုကား ရာထူးတိုးမြှင့်၍ ခန့်ထားလေ၏။
ထို့နောင်မှ မင်းကြီးသည် သားတော်ကို “မင်းသား.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ငါ့ကို သတ်လိုသနည်း”ဟု မေးတော်မူ၍ “ခမည်းတော်.. အကျွန်ုပ် (သားတော်)သည် မင်းအဖြစ်ကို အလိုရှိပါ၏”ဟု မင်းသားက လျှောက်ထားလေလျှင် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် သားတော်ကို “မင်းသား.. သင်သည် မင်းအဖြစ်ကို အလိုရှိမူ ဤမင်းစည်းစိမ်သည် သင်ချစ်သား၏ မင်းစည်းစိမ်တည်း”ဟု ပြော၍ အဇာတသတ်မင်းသားအား ထီးနန်းစည်းစိမ် မင်းအဖြစ်ကို အပြီးအပိုင် လွှဲအပ်တော်မူလေ၏။
၆၁၇
ဒေဝဒတ်၏ ရက်စက်သော အကြံပေးချက်
အဇာတသတ်မင်းသားသည် “ငါ၏ စိတ်နှလုံးအလိုကား ပြည့်ဝလေပြီ”ဟု အားရဝမ်းသာစွာ ထိုအကြောင်းကို ဒေဝဒတ်အား ပြန်ကြားပြောဆိုလေ၏။ ထိုအခါ ဒေဝဒတ်သည် မင်းသားကို “သင်သည် မြေခွေးကို အတွင်းကထား၍ စည်ကြက်သော ယောက်ျားကဲ့သို့ ‘ငါ့ကိစ္စ အောင်မြင်ပြီ’ဟု ထင်မှတ်နေ၏၊ သင့်ခမည်းတော်သည် နှစ်ရက်သုံးရက်လောက်ရှိလျှင် သင်ပြုခဲ့သည့် မထီမဲ့မြင်မှုကို ကြံစည်စဉ်းစား၍ ကိုယ်တိုင်ပင် မင်းပြုလုပ်လိမ့်မည်”ဟု ရန်တိုက်စကား ပြောကြားလေ၏။
မင်းသားက “အရှင်ဘုရား.. ထိုသို့ဖြစ်လျှင် အဘယ်အမှုကို တပည့်တော် ပြုရမည်နည်း”ဟု မေးလတ်သော် ဒေဝဒတ်သည် “သင့်ခမည်းတော်ကို အမြစ်ပြတ် သတ်လော့”ဟု ရက်စက်စွာ အကြံပေးစကား ပြောကြားလေ၏။ “အရှင်ဘုရား.. တပည့်တော်၏ ခမည်းတော်သည် ရာဇသွေးဖြစ်၍ လက်နက်ဖြင့် မသတ်ထိုက်သူ မဟုတ်ပါလော”ဟု မင်းသားက လျှောက်ထားသောအခါ ဒေဝဒတ်သည် “သင့်ခမည်းတော်ကို အာဟာရဖြတ် အစာငတ်ထား၍ သတ်ပါတော့လော”ဟု ရိုင်းပြရက်စက်စွာ အကြံပေးစကား ပြောကြားလေ၏။
အဇာတသတ်မင်း ခမည်းတော်ကို သတ်စေခြင်း
အဇာတသတ်မင်းသည် ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားကို လွန်စွာပူပြင်းလျက် အခိုးခြောင်းခြောင်းထွက်သော သံလှောင်အိမ်၌ အကျဉ်းချထားစေလေ၏။ “ငါ၏ မယ်တော်မှတပါး အခြား မည်သူတဦးတယောက်အားမျှ ဖူးမြင်ခွင့် မပေးရ”ဟူ၍လည်း အမိန့်ထုတ်ဆင့်လေ၏။
(၁) ထိုအခါ ဝေဒေဟီမိဖုရားကြီးသည် စားတော်ရွှေခွက်၌ ပွဲတော်စာကို ထည့်ပြီးလျှင် ရင်ခွင်ဖြင့်ပိုက်၍ သံလှောင်အိမ်သို့ ဝင်လေ၏။ မင်းကြီးသည် ထိုပွဲတော်စာကို စားသုံး၍ မျှတတော်မူ၏။ အဇာတသတ်မင်းသည် “ဘယ်လိုနည်းဖြင့် ငါ့ခမည်းတော်သည်
၆၁၈
မျှတ၍နေသနည်း”ဟု မေး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားသိရလေလျှင် “ငါ့မယ်တော်အား ပွဲတော်စာကို ရင်ခွင်ပိုက်၍ ဝင်ခွင့် မပေးကြကုန်လင့်”ဟူ၍ ထပ်ဆင့် အမိန့်ထုတ်ပြန်လေသည်။
(၂) ထိုအခါမှစ၍ ဝေဒေဟီ မိဖုရားကြီးသည် ပွဲတော်စာကို ဆံထုံး၌ ထည့်ပြီးလျှင် သံလှောင်အိမ်သို့ ဝင်လေ၏။ မင်းကြီးသည် ထိုပွဲတော်စာကို စားသုံး၍ မျှတတော်မူ၏။ ထိုသတင်းစကားကိုလည်း အဇာတသတ်မင်း ကြားသိလေလျှင် “မယ်တော်အား ဆံထုံး၍ ဝင်ခွင့် မပေးကြကုန်လင့်”ဟူ၍ ထပ်ဆင့် အမိန့် ထုတ်ပြန်လေသည်။
(၃) ထိုအခါ ဝေဒေဟီမိဖုရားကြီးသည် ရွှေခြေနင်းတို့၌ ပွဲတော်စာကိုထည့်၍ ပိတ်ပြီးလျှင် ခြေနင်းတို့ကို စီးလျက် ဝင်လေ၏။ မင်းကြီးသည် မိဖုရားကြီး ရွှေခြေနင်းအတွင်း ထည့်သွင်း ယူဆောင်လာသော ပွဲတော်စာဖြင့် မျှတတော်မူရှာလေ၏။ အဇာတသတ် မင်းမိုက်သည် တဖန် “ဘယ်လိုနည်းဖြင့် ငါ့ခမည်းတော်သည် မျှတ၍နေသနည်း”ဟု မေး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားသိရပြန်လေလျှင် “မယ်တော်အား ခြေနင်းစီး၍ ဝင်ခွင့် မပေးကြကုန်လင့်”ဟူ၍ ထပ်ဆင့် အမိန့်ထုတ်ပြန်လေသည်။
(၄) ထိုအခါမှစ၍ ဝေဒေဟီ မိဖုရားသည် နံ့သာရေမိုး ချိုးပြီးလျှင် မိမိကိုယ်ကို စတုမဓုဖြင့် လိမ်းသုတ်၍ အပေါ်ရုံခြုံလျက် သံလှောင်အိမ်သို့ ဝင်လေ၏။ မင်းကြီးသည် မိဖုရားကြီး၏ကိုယ်ကို လျှာဖြင့် လျက်၍ လျက်၍ မျှတတော်မူရှာလေ၏။ အဇာတသတ် မင်းမိုက်သည် တဖန်မေး၍ ထိုအကြောင်းကို ကြားသိပြန်လေလျှင် “ဤအချိန်မှစ၍ မယ်တော်အား လှောင်အိမ်အတွင်းသို့ ဝင်ခွင့် မပေးကြကုန်လင့်”ဟူ၍ တချက်လွှတ်အမိန့် ထုတ်ဆင့်ပြန်လေသည်။
ဝေဒေဟီမိဖုရားကြီးသည် အတွင်းသို့ဝင်ခွင့်မရသဖြင့် သံလှောင်အိမ်တံခါးအနီး၌ ရပ်တည်ပြီးလျှင် “အိုအရှင်သခင် ဗိမ္ဗိသာရ.. အရှင်သည်ပင် ထိုအဇာတသတ် သားမိုက်ကို
၆၁၉
ငယ်စဉ်အခါ သတ်ခွင့်မပေးခဲ့ချေ၊ မိမိ၏ ရန်သူကို မိမိသည်ပင် မွေးမြူခဲ့၏။ ယခုအခါ အရှင်အား ဖူးမြော်ရခြင်းသည် နောက်ဆုံး ဖူးမြော်ရခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ကျွန်တော်မသည် ဤအချိန်မှစ၍ အရှင်မင်းကြီးတို့ကို ဖူးမြော်ခွင့် မရတော့ပါ။ ကျွန်တော်မ၏ တစုံတရာ အပြစ်များရှိခဲ့လျှင် သည်းခံတော်မူပါ အရှင်သခင် ဗိမ္ဗိသာရ မင်းတရား..”ဟု ပြောဆို ငိုကြွေးမြည်တမ်းကာ အိမ်တော်သို့ ပြန်သွားရှာလေ၏။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး နတ်ရွာစံခြင်း
ထိုအချိန်မှစ၍ မင်းကြီးအား အစာအာဟာရဟူ၍ မရှိတော့ပြီ။ မင်းကြီးသည် လူးလာတုံ့ခေါက် စင်္ကြံလျှောက်လျက် မိမိရရှိပြီးသော သောတာပတ္တိဖလသမာပတ် ချမ်းသာဖြင့် မျှတတော်မူရှာရ၏။ ထိုသို့ ဖလသမာပတ်ကို မပြတ်ဝင်စားနေသောကြောင့် မင်းကြီး၏ ကိုယ်ခန္ဓာအတ္တဘောသည် အလွန့်အလွန် တင့်တယ်၍နေလေ၏။
အဇာတသတ်မင်းမိုက်သည် “အချင်းတို့.. ငါ့ခမည်းတော်သည် ဘယ်လိုနည်းဖြင့် မျှတနေသနည်း”ဟု မေး၍ “အရှင်မင်းမြတ်.. ခမည်းတော် မင်းတရားကြီးသည် လူးလာခေါက်ပြန် စင်္ကြံသွားခြင်းဖြင့် မျှတတော်မူနေပါသည်၊ ထိုခမည်းတော် မင်းတရားကြီး၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အတ္တဘောသည်လည်း ရှေးကထက် သာလွန်၍ တင့်တယ်နေပါသည်”ဟု မင်းချင်းများ၏ လျှောက်ထားချက်ကို ကြားသိရ၍ “ယခုအခါ ထိုခမည်းတော်၏ လူးလာခေါက်ပြန် စင်္ကြံသွားခြင်းကို ပယ်ရှားစေအံ့”ဟု ကြံစည်ပြီးလျှင် “ငါခမည်းတော်၏ ခြေဖဝါးတို့ကို သင်ဓုန်းဓားဖြင့် မွှန်းကြ၍ ဆီနှင့်ဆားဖြင့် လိမ်းသုတ်နယ်ပြီးလျှင် အလျှံကင်းဖဲ ရဲရဲညီးညီး ရှားမီးကျီးတို့ဖြင့် ကင်ကြကုန်လော့”ဟု ဆေတ္တာသည်တို့ကို စေခိုင်းလေ၏။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် ဆေတ္တာသည်တို့ကို မြင်ရလျှင် “ဧကန်ပင် သားတော်ကို တဦးတယောက်က အမြင်မှန်ရအောင်
၆၂၀
ပြုလုပ်အပ်သည် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ (ထို့ကြောင့်ပင်) ဤဆေတ္တာသည်တို့သည် ငါ၏ ဆံမုတ်ဆိတ်များကို ပယ်ရိတ်ပြုပြင်ရန် လာရောက်ကြကုန်၏”ဟု ကြံစည်စဉ်းစားတော်မူလေ၏။
ဆေတ္တာသည်တို့သည် မင်းကြီးအနီးသို့ သွားရောက်ရှိခိုး ရပ်တည်ကြလေကုန်၏။ မင်းကြီးက “အဘယ့်ကြောင့် လာကြကုန်သနည်း”ဟု မေးအပ်ကုန်ရကား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ မင်းကြီးက “မောင်တို့မင်း၏ စိတ်အလိုအတိုင်း ပြုကြလော့”ဟု ခွင့်ပြုစကား မိန့်ကြားလတ်သော် ဆေတ္တာသည်တို့သည် “အရှင်မင်းကြီး.. ထိုင်တော်မူပါလော့”ဟု လျှောက်ထားကြ၍ မင်းကြီးကို ရှိခိုးပြီးလျှင် “အိုအရှင်မင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်တို့သည် အဇာတသတ်မင်း၏ အာဏာအတိုင်း ပြုကြပါကုန်အံ့၊ အကျွန်ုပ်တို့အား အမျက်ထွက်တော်မမူကြပါလင့်၊ ဤအမှုသည်ကား အရှင်မင်းကြီးတို့ကဲ့သို့ တရားမင်းတို့အား လားလားမျှ မလျောက်ပတ်ပါ”ဟု လျှောက်ဆိုကြလျက် လက်ဝဲလက်ဖြင့် ဖမျက်ကို မြဲစွာကိုင်ကြ၍ လက်ျာလက်ဖြင့် သင်ဓုန်းထက်ထက်ကို ကိုင်ကြပြီးလျှင် မင်းကြီး၏ ခြေဖဝါးအပြင်တို့ကို မွှန်းကြ၍ ဆီနှင့်ဆားဖြင့် လိမ်းသုတ်နယ်ကြပြီးလျှင် အလျှံကင်းဖဲ ရဲရဲညီးညီး ရှားမီးကျီးတို့ဖြင့် ကင်ကြလေကုန်၏။
(မင်းကြီးသည်ကား ရှေးအတိတ် တခုသောဘဝဝယ် စေတီတော်ယင်ပြင်၌ ဘိနပ်စီးလျက် သွားခဲ့လေသည်၊ ထိုင်နေရန် ခင်းထားအပ်သော ဖျာသင်ဖြူးကိုလည်း မဆေးကြောအပ်သော ခြေတို့ဖြင့် နင်းခဲ့ဘူးလေပြီ၊ ဤယခု ဓားဖြင့်မွှန်း၍ ဆီဆားသိပ်ကာ ရှားမီးကျီးခဲဖြင့် အကင်ခံရခြင်းသည် ထိုမကောင်းမှု၏ အကျိုးဆက်တည်းဟု ဆရာတို့ ဆိုတော်မူကြကုန်၏)။
ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးအား သည်းစွာသော ဒုက္ခဝေဒနာတို့ ဖြစ်ကြကုန်၏။ ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီးသည် “မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်သည် ဩ.. အံ့ဖွယ်ရှိပါပေစွာ့၊ တရားတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်သည် ဩ.. အံ့ဖွယ်ရှိပါပေစွာ့၊ သံဃာတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်သည် ဩ.. အံ့ဖွယ်ရှိပါပေစွာ့..ဟု
၆၂၁
(လုံးဝအမျက်မထား) ရတနာသုံးပါး၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကိုသာ အောက်မေ့တော်မူလျက် စေတီတော်ယင်ပြင်ဝယ် စွန့်ပစ်အပ်သော ပန်းကဲ့သို့ ညှိုးနွမ်းခြောက်သွေ့ကာ စတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌ ဝေဿဝဏ်နတ်မင်း၏ အခြံအရံ အလုပ်အကျွေး “ဇန၀သဘ”မည်သော နတ်ဘီလူးစစ်မှူးကြီး ဖြစ်လေတော့၏။
(ဤ၌။ ။ဗိမ္ဗိသာရမင်းတရားဘဝဝယ် ပုဏ္ဏားသူဌေးပေါင်း (၁၁၀၀၀၀) တသိန်းတသောင်းတို့၏ အကြီးအကဲဖြစ်ကာ သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ခဲ့သောကြောင့် ထိုနတ်ဘီလူး၏အမည်မှာ “ဇန၀သဘ”ဟူ၍ တွင်လေသည်။ ဇန = တသိန်းတသောင်း ပုဏ္ဏားသူဌေးအပေါင်း၏။ ဝသဘ = အကြီးအကဲ-ဟု ဆိုလိုသည်။
“ထိုသို့ သောတာပန် အရိယာကြီး ဖြစ်ပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် အောက်တန်းကျသည့် စတုမဟာရာဇ် နတ်ဘီလူးမျိုး၌ ဖြစ်ရသနည်း”ဟူ၍ မေးဖွယ်ရှိ၏။ ထိုအမေး၏ အဖြေကို ထိုဇနဝသဘ နတ်ဘီလူးသည်ပင် ဖြေကြားအပ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။
ဖြေကြားပုံမှာ- သူသည် စတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်မှ စုတေ၍ လူ့ပြည်၌ မင်းအဖြစ် ခုနစ်ဘဝ, လူ့ပြည်မှ စုတေ၍ စတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌ ခုနစ်ဘဝ သံသရာလည်ဘူးခဲ့ရလေပြီ၊ ဤသို့ ရှေးက ခုနစ်ဘဝဆက်ကာ ထိုစတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌ နေဘူး ဖြစ်ဘူးလေသောကြောင့်ပင် ယခုအခါ သောတာပန် အရိယာဖြစ်၍ ရတနာသုံးပါးတို့၌ များစွာသော ကုသိုလ်ကောင်းမှုကို ပြုလုပ်ကာ ထိုကောင်းမှု အာနုဘော်ကြောင့် အထက်အထက် နတ်ပြည်တို့၌ ဖြစ်ခြင်းငှါ စွမ်းနိုင်ပါသော်လည်း “ဘဝများစွာ ကာလရှည်ကြာ ဖြစ်ခဲ့ဘူး နေခဲ့ဘူးသည့်အတွက် စတုမဟာရာဇ်နတ်ပြည်၌ ဘဝနိကန္တိ အားကြီးခဲ့လေသည်။ ထိုသို့ စတုမဟာရာဇ် နတ်ပြည်၌ ဘဝနိကန္တိ (=ဘဝ၌ တပ်မက်သော တဏှာ) အားကြီးသောကြောင့် ထိုစတုမဟာရာဇ် နတ်ပြည်၌ပင် ယခုအခါ ဖြစ်ရလေသည်”-ဟု ၎င်း ဇနဝသဘ နတ်ဘီလူးကိုယ်တိုင်ပင် သုတ်မဟာဝါပါဠိတော် ဇနဝသဘသုတ်၌—
ဣတော သတ္တ တတော သတ္တ၊ သံသရာနိ စတုဒ္ဒသ။
နိဝါသမဘိဇာနာမိ၊ ယတ္ထ မေ ဝုသိတံ ပုရေ-
ဟူ၍ ထုတ်ဖော်ဝန်ခံ ဖြေကြားထားလေသည်။ ။ဒီဋ္ဌ၊ ၂၊ ၂၃၁-မှ)။
၆၂၂
လူမိုက်နောက်မှ နောင်တရ
ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး နတ်ရွာစံသော ထိုနေ့မှာပင် အဇာတသတ်မင်းမိုက်၏ မိဖုရားမှ ဥဒယဘဒ္ဒမည်သော သားတော်ကို ဖွားမြင်လေ၏။ သားတော် ဖွားမြင်ကြောင်းနှင့် ခမည်းတော် ဗိမ္ဗိသာရမင်းကြီး နတ်ရွာစံကြောင်း လျှောက်ကြားလွှာ နှစ်စောင်ကို သက်ဆိုင်ရာ အိမ်တော်ဝန်, ထောင်ဝန်တို့ထံမှ နန်းတော်သို့ တချိန်တည်းပင် ရောက်ရှိလာလေ၏။
အပါးတော်မြဲ အမတ်တို့သည် “သားတော်ဖွားမြင်ကြောင်း လျှောက်ကြားလွှာကို ရှေးဦးစွာ ဆက်သမှ သင့်လျော်မည်”ဟု တိုင်ပင်ညီညွတ်ကြ၍ ထိုလျှောက်ကြားလွှာကို အဇာတသတ်မင်းလက်သို့ ဆက်သကြလေကုန်၏၊ ထိုလျှောက်ကြားလွှာကို ဖတ်ကြားသော ခဏမှာပင် အဇာတသတ်မင်းအား သား၌ ချစ်ခြင်းပြင်းစွာ ဖြစ်ရှိကာ တကိုယ်လုံး ချောက်ချားစေလျက် ရိုးတွင်းခြင်ဆီကို ခိုက်၍တည်လေ၏။ ထိုခဏမှာပင် “ငါ ဖွားမြင်သော အခါကလည်း ငါ့ခမည်းတော်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် ဤနည်းအတိုင်းပင် သား၌ချစ်ခြင်း ပြင်းစွာ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု အောက်မေ့ကာ ခမည်းတော်၏ကျေးဇူးကို သတိရ သိရှိလာလေ၏။
အဇာတသတ်မင်းသည် “အချင်းတို့.. သွားကြလော့၊ ခမည်းတော်ကို လွှတ်လိုက်ကြလော့”ဟု အရေးတကြီး အမိန့်တော် ထုတ်ဆင့်လေသည်။ ထိုအခါ အမတ်များသည် “အရှင်မင်းကြီး.. အဘယ်မှာလျှင် လွှတ်နိုင်တော့အံ့နည်း”ဟု ပြောဆိုကြကာ အခြား (ခမည်းတော် နတ်ရွာစံကြောင်း) လျှောက်လွှာကို မင်း၏လက်သို့ ဆက်သကြလေကုန်၏။ အဇာတသတ်မင်းသည် ခမည်းတော် နတ်ရွာစံကြောင်း ကြားသိရလေလျှင် သည်းစွာငိုကြွေးလျက် မယ်တော် ဝေဒေဟီမိဖုရားကြီးအနီးသို့ သွားရောက်၍ “အိုမယ်တော်.. အကျွန်ုပ် ဖွားမြင်သောအခါက အကျွန်ုပ်ခမည်းတော်၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် သား၌ချစ်ခြင်း ဖြစ်ရှိပါသလော”ဟု မေးလေ၏။ ဝေဒေဟီမိဖုရားကြီးက “သားမိုက်.. ဘယ့်နှယ်ပြောပါလိမ့်၊ သင် ငယ်ရွယ်စဉ်အခါက သင်၏ လက်ချောင်းမှာ ခူနာပေါက်ခဲ့လေသည်၊
၆၂၃
ထိုအခါ အထိန်းတော်တို့သည် မောင့်ကို အငိုတိတ်အောင် မချော့နိုင်ကြလေတော့သည့်အဆုံး၌ မောင့်ကို ချီယူကြကာ တရားလွှတ်ရုံး အဆုံးအဖြတ်ပေးရာဌာန၌ ထိုင်နေသော မောင့်ခမည်းတော်ထံသို့ သွားရောက် အပ်နှံကြရလေသည်။ မောင့်ခမည်းတော်သည် ခူနာပေါက်နေသော မောင့်လက်ကို မိမိခံတွင်း၌ ငုံ၍ထားလေသည်။ အာငွေ့ရသဖြင့် ခူနာသည် မောင့်ခမည်းတော်၏ ခံတွင်းထဲမှာပင် ပြည်ပေါက်ခဲ့လေသည်။ ထိုအခါ မောင့်ခမည်းတော်သည် မောင့်အပေါ်မှာ လွန်စွာ ချစ်မြတ်နိုးလှသောကြောင့် သွေးပုပ်နှင့်ရောနှောသော ထိုပြည်ကို (ထွေးပစ်လိုက်လျှင် မောင်နိုးမည်စိုးသဖြင့်) ထွေးအန်ပစ်တော်မမူပဲ မျို၍ ချလေသည်။ မောင့်ခမည်းတော်သည် မောင့်အပေါ်မှာ ဤမျှပင် ချစ်ခင်ရှာတော်မူလေသည်”ဟု အကျယ်တဝင့် ဖြေကြား ပြောဆိုသောအခါ အဇာတသတ်မင်းသည် သည်းစွာ ငိုကြွေးမြည်တမ်း၍ ခမည်းတော်၏ ဈာပနကိစ္စကို ပြုလုပ်ရှာလေ၏။
ရှင်ဒေဝဒတ် လူသတ်သမားတို့ကို စေလွှတ်ခြင်း
ထို့နောက် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် အဇာတသတ်မင်းသားထံသို့သွားရောက်ပြီးလျှင် အဇာတသတ်မင်းသားကို “မင်းမြတ်.. ရဟန်းဂေါတမကိုသတ်မည့် မင်းချင်းယောက်ျားတို့ကို စေလွှတ်လော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ အဇာတသတ် မင်းသားသည် မင်းချင်းယောက်ျားတို့ကို “အချင်းတို့.. .အရှင်ဒေဝဒတ် ပြောသည့်အတိုင်း ပြုလုပ်ကြကုန်လော့”ဟု ပြောဆို မှာထား၍ ရှင်ဒေဝဒတ်ထံသို့ လွှတ်လိုက်လေ၏။
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် (ပဌမ) ယောက်ျားတယောက်ကို “ဒါယကာ.. သွားလော့၊ ဤမည်သောအရပ်၌ ရဟန်းဂေါတမသည် နေလျက်ရှိ၏၊ ထိုရဟန်းဂေါတမကို သတ်ပြီးလျှင် ဤမည်သောလမ်းဖြင့် ပြန်ခဲ့လော့”ဟု စေခိုင်းလေ၏။
ထိုယောက်ျား ပြန်လာမည့်လမ်း၌ (ဒုတိယအသုတ်) ယောက်ျားနှစ်ယောက်တို့ကို “ဤလမ်းမှလာသော
၆၂၄
ယောက်ျားတယောက်ကို သတ်ပြီးလျှင် ဤမည်သောလမ်းဖြင့် ပြန်ခဲ့ကြလော့”ဟု ပြောဆိုမှာကြား ချထားလေ၏။
ထိုယောက်ျားနှစ်ယောက် ပြန်လာမည့်လမ်း၌ (တတိယအသုတ်) ယောက်ျားလေးယောက်တို့ကို “ဤလမ်းမှ လာကြသော ယောက်ျားနှစ်ယောက်တို့ကို သတ်ပြီးလျှင် ဤမည်သောလမ်းဖြင့် ပြန်ခဲ့ကြလော့”ဟု ပြောဆိုမှာကြား ချထားလေ၏။
ထိုယောက်ျားလေးယောက် ပြန်လာမည့်လမ်း၌ (စတုတ္ထအသုတ်) ယောက်ျား ရှစ်ယောက်တို့ကို “ဤလမ်းမှ လာကြသော ယောက်ျားလေးယောက်တို့ကို သတ်ပြီးလျှင် ဤမည်သောလမ်းဖြင့် ပြန်ခဲ့ကြလော့”ဟု ပြောဆိုမှာကြား ချထားလေ၏။
ထိုယောက်ျားရှစ်ယောက် ပြန်လာမည့်လမ်း၌ (ပဉ္စမအသုတ်) ယောက်ျား တဆယ့်ခြောက်ယောက်တို့ကို “ဤလမ်းမှ လာကြသော ယောက်ျား ရှစ်ယောက်တို့ကို သတ်ပြီးလျှင် ဤမည်သောလမ်းဖြင့် ပြန်ခဲ့ကြလော့”ဟု ပြောဆိုမှာကြား ချထားလေ၏။
လူသတ်သမားတို့ သောတာပန်တည်ကြခြင်း
ထိုအခါ ထိုပဌမယောက်ျားသည် သန်လျက်နှင့် ကာကို ယူကာ လေးနှင့် တောင့် (=မြှားကျည်တောက်)ကို လွယ်၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ သွားရောက်ပြီးနောက် မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အနီး၌ ကြောက်ထိတ်ရွံရှား တုန်လှုပ်ချောက်ချားလျက် တောင့်တင်းသောကိုယ်ဖြင့် ရပ်နေလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုယောက်ျားကို မြင်တော်မူ၍ “ဒါယကာ.. လာလော့၊ မကြောက်လင့်”ဟု မိန့်ခေါ်တော်မူလေ၏။ ထိုအခါ ထိုပဌမယောက်ျားသည် (အကြောက်ပြေကာ) သန်လျက်နှင့် ကာကို သင့်ရာ၌ထား၍ လေးနှင့် တောင့် (=မြှားကျည်တောက်)ကို ချ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးနောက် မြတ်စွာ ဘုရား၏ ခြေတော်တို၌ ဦးတိုက်ပြီးလျှင် မိမိအပြစ်ကို ဝန်ခံတောင်းပန် ကန်တော့လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ထိုဒါယကာ၏ အပြစ်ကို သည်းခံတော်မူကြောင်း မိန့်ကြားတော်မူပြီးလျှင်
၆၂၅
ထိုယောက်ျားအား မဂ်ဖိုလ်ရောက်ကြောင်း ဒါနကထာ, သီလကထာ အစရှိသော တရားဒေသနာအစဉ်ကို ဟောကြားတော်မူသဖြင့် ထိုပဌမယောက်ျားသည် သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ပြီးနောက် လောကုတ္တရာ သရဏဂုံ (တထိုင်တည်းမှာပင်) ခံယူလေတော့၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထို(ပဌမ)ယောက်ျားကို “ဒါယကာ.. သင်သည် ဤလမ်းဖြင့် မသွားလင့်၊ ဤမည်သောလမ်းဖြင့် သွားလော့”ဟု မိန့်တော်မူကာ အခြားလမ်းဖြင့် လွှတ်တော်မူလိုက်၏။
ထိုအခါ (ဒုတိယအသုတ်) ယောက်ျားနှစ်ယောက်တို့သည် “အသို့နည်း = ဘယ့်နှယ်လဲ။ ထိုယောက်ျား တယောက်သည် လာခဲလှဘိတကား”ဟု ခရီးရင်ဆိုင် သွားကြလေသော် ရှေးနည်းအတူပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို သစ်ပင်တပင်၏ အရင်း၌ ထိုင်နေတော်မူသည်ကို ဖူးမြင်ကြရ၍ မြတ်စွာဘုရား ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက်ဝပ်လျှိုး ရှိခိုးကြပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားသည် ထို(ဒုတိယအသုတ်) ယောက်ျားနှစ်ယောက်တို့အား အစဉ်အတိုင်းသော တရားဒေသနာကို ဟောကြား သစ္စာလေးပါးကိုပြ၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်စေတော်မူပြန်လေ၏။ ထိုယောက်ျား နှစ်ယောက်တို့သည်လည်း (ပဌမ) ယောက်ျားတယောက်နည်းတူ သောတာပန် အရိယာဖြစ်ပြီးနောက် လောကုတ္တရာ သရဏဂုံကို ခံယူဆောက်တည်ကြလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားသည် ထို(ဒုတိယအသုတ်) ယောက်ျား နှစ်ယောက်တို့ကို “ဒါယကာတို့.. သင်တို့သည် ဤလမ်းဖြင့် မသွားကြလင့်၊ ဤမည်သောလမ်းဖြင့် သွားကြလော့”ဟု မိန့်တော်မူကာ အခြားလမ်းဖြင့် လွှတ်တော်မူလိုက်၏။
ထိုအခါ (တတိယအသုတ်) ယောက်ျားလေးယောက်တို့သည် (ပေယျာလ)။
၆၂၆
ထိုအခါ (စတုတ္ထအသုတ်) ယောက်ျား ရှစ်ယောက်တို့သည် (ပေယျာလ)။
ထိုအခါ (ပဉ္စမအသုတ်) ယောက်ျား တဆယ့်ခြောက်ယောက်တို့သည် “အသို့နည်း = ဘယ့်နှယ်လဲ၊ ထိုယောက်ျား ရှစ်ယောက်တို့သည် လာခဲလှကုန်ဘိတကား”ဟု ခရီးရင်ဆိုင် သွားကြလေသော် ရှေးနည်းအတူပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြင်ကြရ၍ မြတ်စွာဘုရား ထံတော်မှောက်သို့ သွားရောက်ဝပ်လျှိုး ရှိခိုးကြပြီးလျှင် အပြစ်လွတ်ရာအရပ်၌ ထိုင်နေကြလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထို(ပဉ္စမအသုတ်) ယောက်ျား တဆယ့်ခြောက်ယောက်တို့အားလည်း အစဉ်အတိုင်းသော တရားဒေသနာကို ဟောကြား သစ္စာလေးပါးကိုပြ၍ သောတာပတ္တိဖိုလ်၌ တည်စေတော်မူပြန်လေ၏။ ထိုယောက်ျား တကျိပ်ခြောက်ယောက်တို့ ရှေးနည်းအတူ လောကုတ္တရာသရဏဂုံ ခံယူဆောက်တည်ပြီးကြသောအခါ ထိုယောက်ျား တကျိပ်ခြောက်ယောက်တို့ကိုလည်း “ဒါယကာတို့.. သင်တို့သည် ဤလမ်း (ဒေဝဒတ်ညွှန်လိုက်သည့် လမ်း)ဖြင့် မသွားကြလင့်၊ ဤမည်သော လမ်းဖြင့် သွားကြလော့”ဟု မိန့်တော်မူကာ အခြားလမ်းဖြင့် လွှတ်တော်မူလိုက်၏။
ထိုအခါ ထို(ပဌမ) ယောက်ျားတယောက်သည် ရှင်ဒေဝဒတ်ထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီးနောက် ရှင်ဒေဝဒတ်ကို “အရှင်ဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် ထိုမြတ်စွာဘုရားကို မသတ်နိုင်ပါ။ ထိုမြတ်စွာဘုရားရှင်သည် တန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးမြတ်တော်မူလှပါပေ၏”ဟု ပြောဆိုလတ်သော် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “ဒါယကာ.. တန်ပြီ (=တော်ပြီ)၊ သင်သည် ရဟန်းဂေါတမကို မသတ်နှင့်၊ ငါသည်ပင် ရဟန်းဂေါတမကို သတ်ပေအံ့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
မြတ်စွာဘုရားကို သွေးစိမ်းတည်အောင်ပြုခြင်း
လူသတ်သမားများကို သောတာပတ္တိဖိုလ်ရောက် ချီးမြှောက်တော်မူပြီးနောက် တနေ့သ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်ရိပ်၌ လူးလာခေါက်ပြန် စင်္ကြံကြွနေတော်မူဆဲဖြစ်၏။
၆၂၇
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်သို့တက်၍ “ဤကျောက်တုံးဖြင့် ရဟန်းဂေါတမကို သတ်အံ့”ဟု ကြံစည်ကာ ကြီးစွာသော ကျောက်တုံးကို လှိမ့်ချလိုက်လေ၏။ ထိုအခါ တောင်ထွတ်နှစ်ခုတို့သည် အလိုလို လာလတ်၍ ထိုလိမ့်ကျလာသော ကျောက်တုံးကို ခံလင့်ကုန်၏။ ထိုကျောက်တုံးမှ ကျောက်လွှာစင်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ခြေတော်၌ သွေးစိမ်းကို ဖြစ်စေ တည်စေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အထက်သို့ မော့ကြည့်ပြီးလျှင် ရှင်ဒေဝဒတ်ကို “မဂ်ဖိုလ်မှ အချည်းနှီးဖြစ်သော ယောက်ျား.. သင်သည် ပြစ်မှားလိုသောစိတ်ရှိ သတ်လိုသော စိတ်ရှိလျက် ငါဘုရားအား သွေးစိမ်းကို ဖြစ်စေ တည်စေဘိ၏၊ သို့ရကား သင်သည် များစွာသော မကောင်းမှုကို ပွါးစေအပ်လေပြီ”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့.. ဒေဝဒတ်သည် ပြစ်မှား, သတ်ဖြတ်လိုသော စိတ်ရှိလျက် ငါဘုရားအား သွေးစိမ်းကို ဖြစ်စေ တည်စေရကား ရှေးဦးစွာသော ဤအာနန္တရိယကံကို ဆည်းပူးအပ်လေပြီ”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို မဒ္ဒကုစ္ဆိဥယျာဉ်ကျောင်းတိုက်သို့ ပင့်ဆောင်ကြလေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုမဒ္ဒကုစ္ဆိ ကျောင်းတိုက်မှလည်း “ငါဘုရားသည် ဇီဝက၏ သရက်ဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်သို့ သွားလိုသည်။ ထိုကျောင်းတိုက်သို့ ငါဘုရားကို ဆောင်ကြကုန်လော့”ဟု မိန့်တော်မူ၏၊ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရား အမိန့်ရှိတော်မူသည့်အတိုင်း ဇီဝက၏ သရက်ဥယျာဉ် ကျောင်းတိုက်သို့ မြတ်စွာဘုရားကို ပင့်ဆောင်ကြလေ၏။
ဆရာကြီး ဇီဝကသည် ထိုအကြောင်းကိုကြား၍ မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် အနာကို ဆေးကုရန်အတွက် အလွန်ထက်သော ဆေးကိုတင်၍ အနာကို အဝတ်(=ပဋ္ဋီး) စည်းပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ်သည် မြို့တွင်း၌ လူတယောက်အား
၆၂၈
ဆေးပေးထားပါသည်၊ ထိုလူနာထံသို့ သွားပြီးလျှင် တဖန်ပြန်၍လာပါမည်။ ဤဆေးကို အကျွန်ုပ် ပြန်လာသည်တိုင်အောင် (အဝတ်=ပဋ္ဋီး အစည်းကို မဖြေပဲ) စည်းမြဲတိုင်းသာ ထားရှိစေလိုပါသည်”ဟု လျှောက်ထား၍ ဆရာဇီဝကသည် မြို့တွင်းလူနာထံ သွားရောက်၍ ထိုလူနာအတွက် ပြုဖွယ်ကိစ္စကို ပြုလုပ်ပြီးလျှင် မြို့တော်တံခါး ပိတ်ချိန်နီးလတ်မှ ပြန်လာသည်ရှိသော် တံခါးအရောက် အမှီမလာနိုင်ပဲ ရှိလေ၏။
ထိုအခါ ဆရာဇီဝက၏ စိတ်သန္တာန်ဝယ် “ငါသည် သာမန်လူတယောက် အပေါ်မှာကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ ခြေတော်၌ ထက်မြက်သောဆေးကိုတင်၍ အနာကို အဝတ်=ပဋ္ဋီး စည်းခဲ့လေပြီ၊ သို့ရကား ငါသည် ဝန်လေးသောအမှုကို ပြုမိခဲ့လေပြီတကား၊ ဤအချိန်ကား ထိုဆေးအဝတ်ကို ဖြေရမည့် အချိန်ဖြစ်သည်၊ ထိုဆေးအဝတ် = ပဋ္ဋီးကို မဖြေမိသော် တညဉ့်လုံးလုံး မြတ်စွာဘုရားရှင် ကိုယ်တော်၌ ပြင်းစွာ ပူလောင်မှု ဖြစ်ချေတော့မည်”ဟု ကြံစည်ပူပန်မှု ဖြစ်လေ၏။ ထိုခဏ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်ကို ခေါ်တော်မူ၍ “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ဆရာဇီဝကသည် မိုးချုပ်မှ ပြန်လာသည်ဖြစ်၍ တံခါးအရောက် အမှီမလာနိုင်ပဲ ရှိလေသည်။ ဤအချိန်သည် အနာကို အဝတ် = ပဋ္ဋီး ဖြေရမည့် အချိန်တည်းဟု ကြံစည်ပူပန်နေသည်၊ ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ထိုအဝတ် = ပဋ္ဋီးကို ဖြေလော့”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူ၏။ အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင် အမိန့်တော်ရှိသည့်အတိုင်း အဝတ် = ပဋ္ဋီးကို ဖြေလိုက်သည်၊ အနာသည် သစ်ပင်မှ သစ်ခွံပမာ ကင်းကွာ ပျောက်ရှင်း၍ သွားလေ၏။
ဆရာဇီဝကသည် (မြို့တံခါးဖွင့်လျှင် ဖွင့်ခြင်း) အရုဏ်အတွင်းမှာပင် မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ လျင်မြန်စွာ လာရောက်၍ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အသို့နည်း = ဘယ့်နှယ်လဲ။ အရှင်ဘုရားတို့၏ ကိုယ်တော်၌ ပူလောင်မှုများ ဖြစ်ပါသေးသလား”ဟု မေးလျှောက်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဇီဝက.. ငါဘုရား၏အဖို့ရာ မဟာဗောဓိမဏ္ဍိုင်တုန်းကပင်
၆၂၉
ပူလောင်မှုခပ်သိမ်း ငြိမ်းအေးပြီး ဖြစ်လေသည်”ဟု မိန့်တော်မူ၍ စကားအနုသန္ဓေ ဆက်စပ်ပြီးလျှင် တရားဟောတော်မူလိုသည်ဖြစ်၍ ဤဆိုလတ္တံ့သော ဂါထာကို ဟောကြားတော်မူ၏-
ဂတဒ္ဓိနော ဝိသောကဿ၊ ဝိပ္ပမုတ္တဿ သဗ္ဗဓိ။
သဗ္ဗဂန္ထပဟီနဿ၊ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ။
ဇီဝက = ကျောင်းတိုက်ဒါယကာ ဆရာဇီဝက..။ ဂတဒ္ဓိနော = သံသရာခရီး ကူးမြောက်ပြီးဖြစ်ထသော။ ဝိသောကဿ = စိုးရိမ်မှုခပင်း ကင်းပြီးထသော။ သဗ္ဗဓိ = ခန္ဓာစသား ခပ်သိမ်းသော တရားတို့၌။ ဝိပ္ပမုတ္တဿ = သံယောဇဉ်အဖွဲ့ခပင်းမှ ရှင်းရှင်းလွတ်ပြီးထသော။ သဗ္ဗဂန္ထပဟီနဿ = အလုံးစုံသော ဂန္ထတရားကို ပယ်ရှားပြီးလတ် ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်မြတ်၏ သန္တာန်၌။ ပရိဠာဟော = မရွှင်ညှိုးချုံး စိတ်နှလုံးပူပန်ခြင်းသည်။ န ဝိဇ္ဇတိ = တစိုးတစိ မရှိချေ။
(ပူပန်မှု = ပူလောင်မှုသည် (၁) ကာယိကပရိဠာဟ = ကိုယ်၌မှီသော ပူလောင်မှု, (၂) စေတသိကပရိဠာဟ = စိတ်၌မှီသော ပူလောင်မှုဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိရာ ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်၏ သန္တာန်၌ အချမ်းအပူစသည်နှင့် စပ်၍ ကိုယ်ပင်ပန်းမှု ဖြစ်သောကြောင့် ကာယိကပရိဠာဟ = ကိုယ်ပူလောင်ဆင်းရဲမှု မငြိမ်းချေ။ ထိုကာယိကပရိဠာဟ = ကိုယ်ပူလောင် ဆင်းရဲမှုကို ရည်၍ ဆရာဇီဝက-က မေးမြန်းခြင်းဖြစ်သည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်ကား ဓမ္မရာဇ်ဖြစ်တော်မူသည့်ပြင် တရားဟောမှု အစီအရင်၌ သူမတူတန်အောင် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာတော်မူလှသောကြောင့် စေတသိကပရိဠာဟ စိတ်ပူလောင် ဆင်းရဲမှုနှင့်စပ်၍ ဒေသနာကို ပြန်နစ်စေတော်မူလိုရကား “ဇီဝက.. ဖော်ပြရာပါ ဂုဏ်ကျေးဇူးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန္တာအရှင်မြတ်အား ပူလောင်ဆင်းရဲမှု လုံးဝမရှိ”ဟု ဖြေဆိုတော်မူသည်။ ဇီဝက-က ကာယိကပရိဠာဟ ရှိ-မရှိ မေး၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က စေတသိကပရိဠာဟ မရှိကြောင်း ဖြေတော်မူသည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
ဒေသနာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ များစွာသော သတ္တဝါတို့သည် သောတာပတ္တိဖိုလ် စသည်တို့သို့ ဆိုက်ရောက်ကြလေကုန်၏။
၆၃၀
မြတ်စွာဘုရားကို ရဟန်းတို့က အထူးသဖြင့် စောင့်ရှောက်ကြခြင်း
ထိုအခါ “ဒေဝဒတ်က မြတ်စွာဘုရားအား သတ်ဖြတ်ရန် အားထုတ်သတဲ့”ဟူသော စကားကို ကြားသိကြသော ရဟန်းများစွာတို့သည် မြတ်စွာဘုရား သီတင်းသုံးတော်မူရာ ကျောင်းတော်၏ ပတ်ဝန်းကျင်အရပ်မှ အထပ်ထပ်ရံကြကုန်၍ ပြင်းပြ ကျယ်လောင်သော အသံဖြင့် တရားစာပေ ရွတ်အံသရဇ္ဈာယ်မှု ပြုကြကုန်လျက် မြတ်စွာဘုရားအတွက် စောင့်ရှောက်မှု, ကာကွယ်မှု, လုံခြုံစေမှု ပြုလုပ်ကြရန် လူးလာခေါက်ပြန် စင်္ကြံသွားလျက် နေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုအသံကိုကြား၍ (သိတော်မူလျက်ပင်) အရှင်အာနန္ဒာကို မေးတော်မူ၍ အရှင်အာနန္ဒာက ထိုအကြောင်းကို ပြန်ကြား လျှောက်ထားလေလျှင် ထိုရဟန်းတို့ကို ရှေ့တော်မှောက်သို့ ခေါ်စေတော်မူပြီးလျှင်-
“အဋ္ဌာနမေတံ ဘိက္ခဝေ အန၀ကာသော၊ ယံ ပရုပက္ကမေန တထာဂတံ ဇီဝိတာ ဝေါရောပေယျ၊ အနုပက္ကမေန ဘိက္ခဝေ တထာဂတာ ပရိနိဗ္ဗာယန္တိ = ရဟန်းတို့.. သူတပါးလုံ့လဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို သတ်နိုင်ရာသော အကြောင်းအခွင့် လုံးဝမရှိဖြစ်သည်။ ရဟန်းတို့.. မြတ်စွာဘုရားတို့သည် သူတပါးက လုံ့လမပြုရပဲ ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူကုန်၏”-
ဟု မိန့်တော်မူပြီးလျှင် (အောက်စာမျက်နှာ ၆ဝ၉-၆၁၀-တို့၌ အရှင်မောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်အား ဟောကြားတော်မူသော နည်းအတိုင်း) လောက၌ ဆရာ ၅-မျိုးရှိကြောင်း, ထိုဆရာ ၅-မျိုးတို့ကိုသာလျှင် တပည့်တို့က စောင့်ရှောက်ရန် လိုအပ်ကြောင်း, ထိုဆရာ ၅-မျိုးတို့သည်သာလျှင် တပည့်တို့၏ အစောင့်အရှောက်ကို လိုလား တောင့်တကြောင်း(နှင့်) ကိုယ်တော်မြတ်မှာမူ အမှန်တကယ်ပင် စင်ကြယ်သော သီလ, စင်ကြယ်သော အသက်မွေးမှု, စင်ကြယ်သော တရားဟောခြင်း, စင်ကြယ်သော ပြောဆိုခြင်း, စင်ကြယ်သော ဉာဏ်အမြင် ရှိတော်မူသောကြောင့် စင်ကြယ်သော သီလရှိ၏ဟု ဝန်ခံတော်မူကြောင်း, စင်ကြယ်သော အသက်မွေးမှု
၆၃၁
ရှိ၏ဟု (ပ) စင်ကြယ်သော ဉာဏ်အမြင် ရှိ၏ဟု ဝန်ခံတော်မူကြောင်း, ထို့ကြောင့် တပည့်တို့က စောင့်ရှောက်ရန် မလိုကြောင်း, ကိုယ်တော်မြတ်ကလည်း တပည့်တို့၏ အစောင့်အရှောက်ကို တောင့်တ လိုလားတော်မမူကြောင်း, သူတပါးလုံ့လဖြင့် မြတ်စွာဘုရားကို သတ်နိုင်ရာသော အကြောင်းအခွင့် လုံးဝမရှိကြောင်း, သူတပါးလုံ့လ မပြုရပဲ မြတ်စွာဘုရားတို့သည် ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူကြကြောင်းများကို မိန့်တော်မူ၍ ထိုရဟန်းတို့ကို-
“ရဟန်းတို့.. သင်တို့သည် နေမြဲကျောင်းသို့သာ သွားကြကုန်လော့၊ ရဟန်းတို့.. မြတ်စွာဘုရားတို့သည် သူတပါးစောင့်ရှောက်မှ အသက်ဘေးလုံခြုံသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များ မဟုတ်ကြကုန်”-
ဟူ၍ မိန့်တော်မူလေ၏။
နာဠာဂီရိဆင်ကို စေလွှတ်ခြင်း
(ဤနာဠာဂီရိဆင်ကို စေလွှတ်သော အကြောင်းအရာကား ဝိနည်း စူဠဝါ သံဃဘေဒကက္ခန္ဓက၌၎င်း, အသီတိနိပါတ် စူဠဟံသဇာတ် အဋ္ဌကထာ၌၎င်း လာရှိ၏၊ ထိုတွင် ဤကျမ်း၌ စူဠဟံသဇာတ် အဋ္ဌကထာကိုမှီ၍ ရေးပေအံ့)-
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဆရာဇီဝက ဆေးကုသပေးသဖြင့် ပကတိ ကျန်းမာတော်မူကာ ရှေးနည်းအတူသာလျှင် ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံလျက် ကြီးမြတ်သော ဘုရား၏ တင့်တယ် စံပယ်တော်မူခြင်းဖြင့် လှည့်လည် စံနေတော်မူ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြင်ရ၍ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “ရဟန်းဂေါတမ၏ ရူပကာယ တင့်တယ်ခြင်း အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်သော ကိုယ်တော်ကို မြင်ရလျှင် လူဖြစ်သူ တဦးလူမျှ ဖျက်ဆီးသတ်ဖြတ်ရန်အတွက် ချဉ်းကပ်ခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ချေ။ အဇာတသတ်မင်း၏ နာဠာဂီရိဆင်သည်ကား ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်း၍ လူကိုသတ်၏၊ ဘုရား, တရား, သံဃာ၏ ကျေးဇူးဂုဏ်ကို မသိတတ်၊ ထိုနာဠာဂီရိဆင်ကြမ်းမှသာ ရဟန်းဂေါတမကို သတ်နိုင်လိမ့်မည်”ဟု ကြံစည်၍ အဇာတသတ်မင်းထံ
၆၃၂
သွားရောက်ပြီးလျှင် ထိုအကြောင်းကို အဇာတသတ်မင်းအား ပြောကြားလေ၏။
အဇာတသတ်မင်းသည် သဘောတူလက်ခံ၍ ဆင်ဆရာကို ခေါ်စေပြီးလျှင် “အချင်း.. သင်သည် နက်ဖြန်ခါ နာဠာဂီရိဆင်ကြမ်းကို မူးယစ်အောင်ပြု၍ နံနက်စောစောပင် ရဟန်းဂေါတမ ကြွလာသောခရီး၌ လွှတ်ရမည်”ဟု အမိန့်ထုတ်ဆင့်လေ၏။ ဒေဝဒတ်သည်လည်း ဆင်ဆရာကို “အခြားနေ့များ၌ နာဠာဂီရိဆင်သည် အရက်မည်မျှသောက်သနည်း”ဟု မေး၍ ဆင်ဆရာက “ရှစ်အိုးသောက်ပါသည်ဘုရား”ဟု ပြန်ကြား ပြောဆိုလေလျှင် “ထိုသို့ဖြစ်လျှင် သင်သည် နက်ဖြန်ခါ နာဠာဂီရိဆင်ကို အရက် (၁၆) တဆယ့်ခြောက်အိုး တိုက်၍ ရဟန်းဂေါတမ ကြွလာသောခရီး၌ မျက်နှာချင်းဆိုင် လွှတ်လိုက်လော့”ဟု ထပ်၍ ပြောဆိုလေ၏။ ဆင်ဆရာသည်လည်း “ကောင်းပါပြီ”ဟု ဝန်ခံလေ၏။
အဇာတသတ်မင်းသည် “နက်ဖြန်ခါ နာဠာဂီရိဆင်ကို မူးယစ်အောင် ပြုလုပ်ပြီးလျှင် မြို့တွင်း၌ လွှတ်လိမ့်မည်၊ မြို့သူမြို့သား လူအများသည် စောစောပင် ပြုဖွယ်ကိစ္စ အဝဝကို ပြုလုပ်ကြ၍ မြို့တွင်းလမ်းသို့ အသွားအလာ မရှိကြစေရ”ဟု မြို့တော်အတွင်း၌ စည်လည် ကြွေးကြော်စေလေ၏။
ရှင်ဒေဝဒတ်သည်လည်း နန်းတော်မှ ဆင်းသက်ခဲ့၍ ဆင်တင်းကုပ်သို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် ဆင်ထိန်းတို့ကို ခေါ်ယူ၍ “အချင်းတို့.. ငါတို့ကား ရာထူးနိမ့်သူကို ရာထူးကြီးမြင့်အောင်၎င်း, ရာထူးကြီးမြင့်သူကိုလည်း ရာထူးနိမ့်အောင်၎င်း ပြုလုပ်နိုင်သည့် မင်းဆရာတို့ဖြစ်ကြသည်။ အမောင်တို့သည် ရာထူးဌာနန္တရ တိုးတက်လိုကြလျှင် နက်ဖြန်ခါ စောစောပင် နာဠာဂီရိဆင်ကို အလွန်ထက်သော အရက် (၁၆) တဆယ့်ခြောက်အိုး တိုက်ပြီးလျှင် ရဟန်းဂေါတမ မြို့တွင်းသို့ ကြွဝင်လာသောအချိန်၌ နားရင်းတုတ် လှံမတိုဖြင့် ထိုးဆွကြကာ အမျက်ထွက်စေပြီးလျှင် ဆင်တင်းကုပ်ကို ချိုးဖောက်စေ၍ ရဟန်းဂေါတမ ကြွလာသောခရီး၌
၆၃၃
မျက်နှာချင်းဆိုင်လွှတ်၍ ရဟန်းဂေါတမကို သတ်ကြကုန်လော့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။ ဆင်ထိန်းတို့ကလည်း “ကောင်းပြီ”ဟု ဝန်ခံကြလေသည်။
ထိုသတင်းသည် တမြို့လုံး ပြန့်နှံ့၍သွားလေသည်၊ ရတနာသုံးပါး၌ မြတ်နိုးကြသော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဥပါသကာတို့သည် ထိုသတင်းကို ကြားကြ၍ မြတ်စွာဘုရားထံသို့ ဆည်းကပ်ကြပြီးလျှင် “မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ဒေဝဒတ်သည် မင်းနှင့် တစိတ်တည်း တသဘောတည်းဖြစ်ကာ နက်ဖြန်ခါ အရှင်ဘုရားတို့ ကြွတော်မူရာလမ်း၌ နာဠာဂီရိဆင်ကြမ်းကို လွှတ်စေပါလိမ့်မည်၊ နက်ဖြန်ခါ မြို့တွင်းသို့ ဆွမ်းခံဝင်တော်မမူကြပဲ ဤဝေဠုဝန် ကျောင်းတိုက်၌ပင် သီတင်းသုံး နေတော်မူကြစေချင်ပါသည်၊ တပည့်တော်တို့သည် ကျောင်းတိုက်အတွင်းမှာပင် ဘုရားအမှူးပြုသော ရဟန်းသံဃာအား ဆွမ်းလှူကြပါကုန်အံ့”ဟု လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း “နက်ဖြန် ဆွမ်းခံမဝင်ဘူး”ဟု မိန့်ကြားတော်မမူပဲ “ငါဘုရားသည် နက်ဖြန်ခါ၌ နာဠာဂီရိဆင်ကြမ်းကို ဆုံးမ၍ အဆုံးအမ ပြာဋိဟာကိုပြုလျက် (*) တိတ္ထိတို့ကို နှိမ်နင်းပြီးလျှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ ဆွမ်းခံမလှည့်လည်ပဲ ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံလျက် မြို့မှထွက်၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းသို့ပင် ပြန်လာပေအံ့၊ ထိုအခါ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သား ဒကာဒကာမများသည်လည်း ဆွမ်းအုပ် ဆွမ်းအိုး များစွာတို့ကို ယူဆောင်ကြ၍
* ပါဋိဟာရိယ-ပါဠိမှ ပြာဋိဟာဟူသော မြန်မာစကား ဖြစ်ပွါးလာသည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်တို့ကို နှိပ်နင်းပယ်ရှား၍ ဖြစ်ပွါးတတ်သောကြောင့် ပါဋိဟာရိယမည်သည်။ ထိုပါဋိဟာရိယ = ပြာဋိဟာသည် (၁) သူတပါး၏ စိတ်အကြံကို သိ၍ ပြောကြားခြင်း = အာဒေသနာ ပါဋိဟာရိယ (၂) တန်ခိုးရုပ်အမျိုးမျိုး ဖန်ဆင်းပြခြင်း = ဣဒ္ဓိ ပါဋိဟာရိယ (၃) မြတ်စွာဘုရားနှင့် တပည့်သာဝကတို့၏ အမြဲမပြတ် တရားဟောခြင်း ဆုံးမခြင်း = အနုသာသနီ ပါဋိဟာရိယဟူ၍ သုံးပါးရှိသည်။ ထိုတွင် ဤ၌ ၃-အမှတ်ပြ အနုသာသနီ ပါဋိဟာရိယ = အဆုံးအမ ပြာဋိဟာကို ဆိုလိုသည်။ ။တန်ခိုးဖန်ဆင်းပြပြီးမှ တရားဟော ဆုံးမသည်ကား အရှင်မဟာ မောဂ္ဂလ္လာန်၏ အလေ့အကျက့််တည်း၊ သူတပါး၏ စိတ်အကြံဖြစ်ပုံကို ပြောကြားပြီးမှ တရားဟော ဆုံးမသည်ကား အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အလေ့အကျက်တော်တည်း။ ဤကား အထူးမှတ်ရန်တည်း။
၆၃၄
ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်သို့သာ လာကြလိမ့်မည်၊ နက်ဖြန်ခါ ကျောင်းတိုက်၌ပင် ဆွမ်းစားရခြင်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟု ဆင်ခြင်သိမြင်တော်မူကာ ဤဖော်ပြရာပါ အကြောင်းကြောင့်ပင် ထိုဥပါသကာ ဒါယကာတို့၏ ပင့်လျှောက်ဖိတ်မန်ချက်ကို လက်ခံတော်မူလေ၏။
ထိုဥပါသကာတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင် လက်ခံတော်မူကြောင်း ကောင်းစွာသိရှိကြ၍ “ဆွမ်းအိုး ဆွမ်းအုပ်များကို ယူဆောင်ကြ၍ ကျောင်းတိုက်၌ပင် ငါတို့သည် ဆွမ်းအလှူကို လှူကြကုန်အံ့”ဟု ပြောဆို တိုင်ပင်ကြကာ ဖဲသွားကြလေကုန်၏။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်လည်း ပဌမယံ (=ညဉ့်ဦးယံ) အချိန်၌ ရဟန်းတို့အား တရားဟောတော်မူပြီး၍ မဇ္ဈိမယံ (=သန်းခေါင်ယံ)အချိန်၌ နတ်ဗြဟ္မာတို့ မေးလျှောက်ကြသည့် ပြဿနာကို ဖြေဆိုတော်မူပြီးနောက် ပစ္ဆိမယံ (=မိုးသောက်ယံ)အချိန်ကို သုံးပုံသုံးစုပြု၍ ပဌမအပုံအစုအချိန်၌ ခြင်္သေ့မင်းပမာ လက်ျာနံတောင်းဖြင့် လျောင်းစက်မှု ပြုတော်မူ၍ ဒုတိယအပုံအစုအချိန်၌ အရဟတ္တဖိုလ်သမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူပြီးလျှင် တတိယအပုံအစုအချိန်၌ မဟာကရုဏာ သမာပတ်ကို ဝင်စားတော်မူကာ ထိုသမာပတ်မှ ထတော်မူ၍ ကျွတ်ထိုက်သော သတ္တဝါတို့ကို ကြည့်တော်မူလေလျှင် နာဠာဂီရိဆင်ကို ဆုံးမရာ၌ သတ္တဝါပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင်တို့ သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြမည်ကို လင်းလင်းမြင်တော်မူပြီးလျှင် နေအရုဏ်ကျင်း လင်းသောအခါ၌ ကိုယ်လက်သုတ်သင်မှု ပြုတော်မူပြီးနောက် အရှင်အာနန္ဒာကို ခေါ်တော်မူ၍ “ချစ်သားအာနန္ဒာ.. ယနေ့ ရာဇဂြိုဟ်ပြည် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ကျောင်းတိုက်ကြီး (၁၈) တဆယ့်ရှစ် တိုက်တို့၌ နေထိုင်ကြသည့် ရဟန်းအားလုံးတို့အား ဘုရားနှင့်အတူတကွ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ ဝင်ရောက်ကြရန် ပြောကြားလော့”ဟူ၍ မိန့်တော်မူလေ၏။
အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်သည် မြတ်စွာဘုရား မိန့်တော်မူတိုင်း ပြုလုပ် ရွက်ဆောင်တော်မူလေသည်၊ ရဟန်း အားလုံးတို့သည်လည်း ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်၌ စည်းဝေးကြလေသည်၊
၆၃၅
မြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းများစွာ ခြံရံလျက် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်သို့ ဝင်တော်မူလေ၏။
ထိုအခါ ဆင်ထိန်းတို့သည် အဇာတသတ်မင်းနှင့် ဒေဝဒတ်တို့ ပြောကြားထားသည့်အတိုင်း စီမံကြလေသည်၊ အလွန်များပြားသော လူထုအစည်းအဝေးကြီး ဖြစ်လေသည်၊ ထိုအစည်းအဝေး၌ သဒ္ဓါတရားရှိကြသူ လူတို့သည်-
“ယနေ့ ဘုရားတည်းဟူသော ဆင်ပြောင်ကြီးနှင့် နာဠာဂီရိ တည်းဟူသော တိရစ္ဆာန်ဆင်ပြောင်ကြီးတို့ စစ်ထိုးခြင်း ဖြစ်ပေတော့မည်၊ ငါတို့သည် ဗုဒ္ဓဆင်ပြောင်ကြီး၏ အတုမရှိသော ဘုရား၏ တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် နာဠာဂီရိ တိရစ္ဆာန်ဆင်ပြောင်အား ဆုံးမတော်မူပုံတို့ လှလှကြီး ဖူးတွေ့ကြရပေတော့မည်”-
ဟု ပြောဆိုကြကာ အထွတ်တပ်သော ပြာသာဒ်, အထွတ်မတပ်သော ပြာသာဒ် အိမ်ခေါင်မိုး စသည်တို့သို့ တက်ရောက်ကြ၍ အသင့်စောင့်ဆိုင်း နေကြလေကုန်၏။ သဒ္ဓါတရားမရှိသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိတို့သည်ကား-
“ဤနာဠာဂီရိဆင်သည် ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်း၍ လူကိုသတ်၏၊ ဘုရား, တရား, သံဃာ၏ ကျေးဇူးဂုဏ်ကို မသိတတ်၊ ထိုနာဠာဂီရိဆင်သည် ယနေ့ ရဟန်းဂေါတမ၏ ရွှေရောင်အဆင်း ဝါဝင်းသော ကိုယ်တော်ကို ဖျက်ဆီး၍ အသက်ဆုံးစေပေတော့မည်၊ ယနေ့ ရန်သူ၏ ကျောက်ကုန်းကို လှလှကြီး မြင်တွေ့ကြရပေတော့မည်”-
ဟု ပြောဆိုကြကာ အထွတ်တပ်သော ပြာသာဒ်စသည်တို့၌ အသင့်စောင့်ဆိုင်း တည်နေကြကုန်၏။
နာဠာဂီရိ ဆင်ပြောင်သည်လည်း မြတ်စွာဘုရားရှင် ကြွဝင်တော်မူလာသည်ကို မြင်လတ်လျှင် လူများကို ထိတ်လန့်စေလျက် အိမ်များကို ချိုးဖဲ့ဖျက်ဆီးလျက် လှည်းများကို မှုန့်မှုန့်ညက်ညက် နင်းဖျက်လျက် နှာမောင်းကို မြှောက်ချီကာ မြူးသော
၆၃၆
နားမြီးထူးရှိလျက် (နားရွက် မြီးထူးတို့ကို ထောင်လျက်) တောင်ကြီးကဲ့သို့ လွှမ်းမိုးချီတက်ကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ရှိရာသို့ ရှေးရှူ ပြေးသွားလေ၏။
နာဠာဂီရိဆင်ပြေးလာသည်ကို မြင်ကြ၍ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာ ဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရုန့်ရင်းကြမ်းတမ်းလျက် လူကိုသတ်သော ဤနာဠာဂီရိဆင်ကြီးသည် ဤခရီးသို့ လာနေပါသည်၊ ဤဆင်သည် ဘုရား, တရား, သံဃာ၏ ကျေးဇူးဂုဏ်ကို လုံးဝမသိတတ်ပါ၊ ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဖယ်ရှားတော်မူစေချင်ပါသည်၊ ကောင်းသောစကား မိန့်ကြားတော်မူသော မြတ်စွာဘုရားသည် ဖယ်ရှားတော်မူစေချင်ပါသည်”ဟူ၍ လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ရဟန်းတို့ကို “ရဟန်းတို့.. မကြောက်ကြလင့်၊ ငါဘုရားသည် နာဠာဂီရိဆင်ကို ဆုံးမနိုင်စွမ်းရှိပေ၏”ဟု မိန့်တော်မူလေ၏။
ထိုအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဖခင်အား ဖြစ်ပေါ်လာသော ကိစ္စမည်သည် သားကြီး၏တာဝန် ဖြစ်ပါသည်၊ အကျွန်ုပ်သည်ပင် ထိုနာဠာဂီရိဆင်ကို ဆုံးမပါရစေ”ဟု တောင်းပန်စကား လျှောက်ထားလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က အရှင်သာရိပုတ္တရာကို “ချစ်သားသာရိပုတ္တရာ.. မြတ်စွာဘုရား၏ အားအစွမ်းသည် တပါးဖြစ်၏။ တပည့်သာဝကတို့၏ အားအစွမ်းသည် တခြားဖြစ်၏။ သင်ချစ်သားသည် အသာနေလော့”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူကာ တားမြစ်လေ၏။ ဤနည်းအတူပင် များသောအားဖြင့် မဟာသာဝကကြီး ရှစ်ကျိပ်တို့သည် တောင်းပန်ကြကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အားလုံးကိုပင် အခွင့်မပြု တားမြစ်တော်မူလေသည်။
အရှင်အာနန္ဒာ၏ အသက်စွန့်ရဲသော မေတ္တာ
ထိုအခါ အရှင်အာနန္ဒာသည် မြတ်စွာဘုရား၌ အားကြီးသော ချစ်ခြင်းကြောင့် သည်းခံ၍ မနေနိုင်တော့ပဲ “ဤနာဠာဂီရိဆင်သည်
၆၃၇
ရှေးဦးစွာ ငါ့ကို နင်းသတ်စေလော့”ဟု အောက်မေ့ကာ မြတ်စွာဘုရားအတွက် မိမိအသက်ကို စွန့်လွှတ်၍ ရှေ့သို့တက်ကာ မြတ်စွာဘုရား၏ ရှေ့မှ ရပ်တည်လာလေ၏။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်အာနန္ဒာကို “အာနန္ဒာ.. ဖယ်လော့၊ ငါ ဘုရား၏ရှေ့မှ မရပ်တည်လာလင့်”ဟု မိန့်တော်မူ၏။ “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဤနာဠာဂီရိဆင်သည် ရုန့်ရင်း ကြမ်းတမ်းလှ၏၊ လူကိုသတ်၏၊ ကမ္ဘာဖျက်မီးနှင့် တူ၏၊ ရှေးဦးစွာ အကျွန်ုပ်ကို နင်းသတ်ပြီးနောက်မှ အရှင်ဘုရားတို့အထံသို့ လာရောက်ပါစေ”ဟု အရှင်အာနန္ဒာက ပြန်ကြား လျှောက်ထားလေသည်။ သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က တားမြစ်စကား မိန့်ကြားပါသော်လည်း ရပ်မြဲရပ်၍ နေလေ၏၊ မဖဲသွားချေ။ ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အရှင်အာနန္ဒာကို (ပြော၍မရသည့် အဆုံး၌) တန်ခိုးတော်ဖြင့် ဖဲစေ၍ ရဟန်းတို့အကြား၌ ထားယူရလေသည်။
သားသည်မိခင်တယောက်၏ ဖြစ်ပုံ
ထိုခဏ၌ သားသည်မိခင် မိန်းမတယောက်သည် နာဠာဂီရိဆင်ကို မြင်တွေ့ရ၍ သေဘေးမှ ကြောက်လန့်ကာ ပြေးသွားရှာလေသော် ရင်ခွင်ဖြင့် လွယ်ပိုက်လာသော သားငယ်ကို နာဠာဂီရိဆင်နှင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ အကြား၌ စွန့်ပစ်ချထား၍ ပြေးသွားလေ၏။
နာဠာဂီရိဆင်သည် ထိုမိန်းမကိုလိုက်၍ မမှီသည့်အဆုံး၌ ပြန်နစ်လာပြီး သူငယ်၏အနီးသို့ သွားပြန်လေ၏။ ထိုအခါ သူငယ်သည် သည်းစွာ ဟစ်အော်ငိုကြွေးလေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် နာဠာဂီရိဆင်ကို (သီးသန့်ရည်ညွှန်း ပို့သအပ်သည့်) ဩဒိဿကမေတ္တာတော်ဖြင့် ဖြန့်၍ အလွန်ချိုမြိန်သော ဗြဟ္မာမင်းအသံတော်ဖြင့်-
“အိုနာဠာဂီရိ.. သင့်ကို အရက် (၁၆) တဆယ့်ခြောက်အိုးတိုက်၍ မူးယစ်အောင် ပြုကြသည်မှာ အခြားသူကို
၆၃၈
ဖမ်းယူရန် ပြုလုပ်ကြသည်မဟုတ်၊ စင်စစ်သော်ကား ငါဘုရားကို ဖမ်းယူသတ်ဖြတ်ရန် ပြုလုပ်ကြလေသည်။ အကြောင်းမဲ့ ခရီးသွားများကို ပင်ပန်းစေကာ မလှည့်လည်ပါလင့်၊ ငါဘုရားရှိရာ ဤအရပ်သို့သာ ဖြောင့်ဖြောင့်လာခဲ့လော့”-
ဟု ဖိတ်ခေါ်တော်မူလိုက်လေ၏။
ဘုရားတေဇော် အာနုဘော်
နာဠာဂီရိဆင်ကြမ်းကြီးသည် မြတ်စွာဘုရား၏ ချိုမြိန်လှစွာသော စကားတော်ကို ကြားရလျှင်ပင် မျက်စိနှစ်ပွင့် လင်းလင်းဖွင့်၍ မြတ်စွာဘုရား၏ ရူပကာယ အသရေတော်ကို ဖူးမြော်ရ၍ ထိတ်လန့်သံဝေဂ ရရှိကာ ဘုရားတေဇော် အာနုဘော်ကြောင့် အရက်မူး ကင်းပျောက်ပြီးလျှင် နှာမောင်းကို အောက်သို့ တွဲရရွဲချလျက် နားနှစ်ဖက်တို့ကို တဖျတ်ဖျတ်လှုပ်ရှားကာ မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံသို့ လာရောက်၍ ခြေတော်ရင်း၌ ဝပ်စင်းလေတော့၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် နာဠာဂီရိဆင်ကို “နာဠာဂီရိ.. သင်သည် တိရစ္ဆာန်ဆင် ဖြစ်ချေသည်၊ ငါကား ဘုရားတည်းဟူသော ဆင်မင်းဖြစ်ချေသည်။ ဤအချိန်မှစ၍ ရုန့်ရင်းသူ ကြမ်းတမ်းသူ လူသတ်သူ မဖြစ်လေလင့်၊ သတ္တဝါခပ်သိမ်းတို့၌ မေတ္တာနှင့်ယှဉ်သော စိတ်ကို ရအောင်ကြိုးကုတ် အားထုတ်လော့”ဟု မိန့်တော်မူ၍ လက်ျာလက်တော်ကို ဆန့်တန်းလျက် ဆင်၏ဦးကင်း၌ သုံးသပ်ကိုင်တွယ်တော်မူကာ-
မာ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါ၊
ဒုက္ခံ ဟိ ကုဉ္ဇရ နာဂမာသဒေါ။
န ဟိ နာဂဟတဿ ကုဉ္ဇရ၊
သုဂတိ ဟောတိ ဣတော ပရံ ယတော။
ကုဉ္ဇရ = နာဠာဂီရိမည်တွင် အိုတိရစ္ဆာန်ဆင်..။ နာဂံ = ဒုစရိုက်စု မကောင်းမှုကို မပြုရှင်းရှင်း ငါဘုရား တည်းဟူသော ဆင်မင်းသို့။ မာ အာသဒေါ = သတ်လိုသောစိတ်ရင်းဖြင့်
၆၃၉
မချဉ်းမကပ်လာလင့်။ ကုဉ္ဇရ = နာဠာဂီရိမည်တွင် အိုတိရစ္ဆာန်ဆင်..။ နာဂံ = ဗုဒ္ဓနာဂ အမည်ရသား ငါဘုရားသို့။ အာသဒေါ = သတ်လိုစိတ်ရင်း ချဉ်းကပ်ခြင်းသည်။ ဒုက္ခံ ဟိ- ဒုက္ခံ ဧ၀ = ဆင်းရဲဖြစ်ကြောင်း မကောင်းမှုသာတည်း။ ဟိ = ထိုစကား မှန်လှငြား၏။ ကုဉ္ဇရ = နာဠာဂီရိမည်တွင် အိုတိရစ္ဆာန်ဆင်..။ နာဂဟတဿ = ဗုဒ္ဓနာဂ အမည်ရသား ငါဘုရားကို ထိပါးပုတ်ခတ် သတ်ဖြတ်လိုစိတ် ရှိသောသူ၏ (အဖို့ရာ)။ ဣတော = ပစ္စုပ္ပန္န ဤဘဝမှ။ ပရံ = တမလွန်လောက ဟိုဘဝသို့။ ယတော = စုတိပြတ်ကြွေ သွားရလေသည်ရှိသော်။ သုဂတိ = လူ့ရပ်နတ်ရွာ ကောင်းရာသုဂတိသည်။ န ဟောတိ = တစိုးတစိ မဖြစ်ရှိနိုင်ချေ။
မာ စ မဒေါ မာ စ ပမာဒေါ၊
န ဟိ ပမတ္တာ သုဂတိံ ဝဇန္တိ တေ။
တွညေဝ တထာ ကရိဿသိ၊
ယေန တွံ သုဂတိံ ဂမိဿသိ။
ကုဉ္ဇရ = နာဠာဂီရိမည်တွင် အိုတိရစ္ဆာန်ဆင်..။ မာ စ မဒေါ = ငါတကားဟု ဝါကြွားဆိုးညစ် မာန်မယစ်လင့်။ မာ စ ပမာဒေါ = ကုသိုလ်ဆယ်ပွင့် သင် မမေ့လျော့လင့်။ ဟိ = အကြောင်းကား။ ပမတ္တာ = ကုသိုလ်ဆယ်ပါး မြတ်တရား၌ စိတ်အားဖျင်းပေါ့ မေ့လျော့ကြကုန်သော။ တေ = ဦးမည်းဦးဖြူ ထိုသသူတို့သည်။ သုဂတိံ = လူ့ရပ်နတ်ရွာ ကောင်းရာသုဂတိသို့။ န ဝဇန္တိ = မလားမရောက်ကြရကုန်။ ယေန = အကြင်ကုသိုလ်ကောင်းမှုဖြင့်။ တွံ = သင်သည်။ သုဂတိံ = လူ့ရပ်နတ်ရွာ ကောင်းရာသုဂတိသို့။ ဂမိဿသိ = လားရောက်ရလတ္တံ့။ တွညေဝ = သင်သည်သာလျှင်။ တထာ-တံ ပုညံ = ထိုကောင်းမှုကို။ ကရိဿသိ = ပြုရပေလတ္တံ့။
၆၄၀
(=သင် ကုသိုလ်ကောင်းမှုပြုမှ သုဂတိသို့ သင် ရောက်လိမ့်မည်ဟု ဆိုလိုသည်)။-
ဟူ၍ တရားဟောတော်မူလေ၏။ နာဠာဂီရိဆင်မင်း၏ တကိုယ်လုံး အကြားမလပ် နှစ်သက်ခြင်း ပီတိဖြင့် တွေ့ထိအပ်လေသည်။ အကယ်၍များ တိရစ္ဆာန်မဟုတ်ခဲ့လျှင် ထိုနေရာမှာပင် သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ ရောက်လေရာ၏။
လူအပေါင်းတို့သည် ထိုတန်ခိုးပြာဋိဟာကို မြင်ကြရ၍ ပဲ့တင်ထပ်မျှ ကောင်းကြီးပေးကြလေ၏။ လက်ပမ်းပေါက် ခတ်ကြကုန်၏၊ အလွန် ဝမ်းမြောက်ကြကာ အထူးထူးသော တန်းဆာတို့ကို ဆုလာဘ်အဖြစ် ပစ်ချကြကုန်၏။ ထိုတန်းဆာတို့သည် ဆင်တကိုယ်လုံး အုပ်ဖုံးလုမတတ် ဖြစ်ကုန်၏။ ထိုအချိန်မှစ၍ နာဠာဂီရိဆင်သည် “ဓနပါလဆင်”ဟူ၍ အမည်တွင်လေသည်။ အထူးအားဖြင့် ထို“ဓနပါလဆင်”ကို ဆုံးမသော အစည်းအဝေး တရားပွဲ၌ သတ္တဝါပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင်တို့သည် အမြိုက်ရည်ကို သောက်သုံးကြရလေသည်။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဓနပါလဆင်မင်းကို ငါးပါးသီလ၌ တည်စေတော်မူ၏။ ဆင်မင်းသည် မိမိနှာမောင်းဖြင့် မြတ်စွာဘုရားခြေတော်၌ မြေမှုန်တို့ကို တယုတယ ပွေ့ယူကာ ဦးခေါင်းထက်၌ ဖြန့်ကျဲ၍ ပုဆစ်တုပ်လျက်သာ နောက်သို့ဆုတ်လေ၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို နောက်ဆုံး မြင်လောက်ရာအရပ်၌ ရပ်တည်ပြီးလျှင် တရိုတသေ ရှိခိုးလျက် မိမိ၏ ဆင်တင်းကုပ်သို့ ဝင်လေ၏။ ထိုအချိန်မှ အစပြုကာ အလွန့်အလွန် ယဉ်ကျေးသော ဆင်သူတော်ကောင်းကြီးဖြစ်ကာ တသက်လုံး တဦးတယောက်ကိုမျှ ညှဉ်းဆဲမှု မပြုတော့ပြီ။
မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် စိတ်နှလုံးအလိုတော် ပြည့်လတ်ရကား “စုပုံနေသော အဆင်တန်းဆာ ဥစ္စာများသည် ပစ်လွှင့်သူ ဥစ္စာရှင်တို့လက်သို့ အသီးအသီး ရောက်စေသောဝ်”ဟု အဓိဋ္ဌာန်တော်မူပြီးနောက် “ယနေ့ ငါဘုရားသည် ကြီးစွာသော တန်ခိုးပြာဋိဟာကို
၆၄၁
ပြုအပ်လေပြီ၊ (သို့ရကား) ဤရာဇဂြိုဟ်မြို့တွင်း၌ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရန် မသင့်လျော်တော့ချေ”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူ၍ တိတ္ထိတို့ကို နှိမ်နင်းတော်မူပြီးလျှင် စစ်အောင်နိုင်သော မင်းမြတ်ပမာ ရဟန်းအပေါင်း ခြံရံလျက် ရာဇဂြိုဟ်မြို့မှ ထွက်ကြွ၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်သို့သာ ပြန်ကြွတော်မူလေ၏။ မြို့သူမြို့သား လူအများတို့သည် များစွာသော စားဖွယ် သောက်ဖွယ် ခဲဖွယ်တို့ကို ယူဆောင်ကြကာ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်ကြပြီးလျှင် ကြီးစွာသော အလှူဒါနကို ဖြစ်ကြစေကုန်၏။ ထိုအခါ လူတို့သည်-
ဒဏ္ဍေနေကေ ဒမယန္တိ၊ အင်္ကုသေဟိ ကသာဟိ စ။
အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန၊ နာဂေါ ဒန္တော မဟေသိနာ။
ဧကေ = ဆင်,မြင်း,ကျွဲ,နွား အချို့သော ဆရာများတို့သည်။ ဒဏ္ဍေန = သံဆူးတပ်နှံ တုတ်လှင်ကန်ဖြင့်၎င်း။ အင်္ကုသေဟိ = လှံမ ချွန်းတောင်း လက်နက်ကောင်းတို့ဖြင့်၎င်း။ ကသာဟိ စ = ကြိမ်လုံးတို့ဖြင့်၎င်း။ ဒမယန္တိ = ရိုက်နှက်ထိုးဆွ အကြမ်းနည်း ဆုံးမကြကုန်၏။ မဟေသိနာ = သုံးလူ့ထွတ်ထား မြတ်ဘုရားကမူ။ အဒဏ္ဍေန = သံဆူးတပ်နှံ တုတ်လှင်ကန်မပါပဲ။ အသတ္ထေန = သတ်ဖြတ်နှိပ်စက် တစုံတရာ လက်နက်မပါပဲ။ နာဂေါ = နာဠာဂီရိဆင်မင်းကို။ ဒန္တော = မေတ္တာရေချမ်း ကိုယ်တော်ဖျန်း၍ အကြမ်းဟူသမျှပျောက်စေ ဆုံးမတော်မူအပ်လေပြီ။-
ဤဂီတိဂါထာကို ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ သီဆိုကြလေသည်။
ရှင်ဒေဝဒတ် လာဘ်လာဘ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း
ထိုအခါ လူများအပေါင်းသည် “ဗိမ္ဗိသာရ မင်းတရားကြီးကိုလည်း ဒေဝဒတ်ပင် သတ်စေအပ်လေပြီ၊ လူသတ်သမားများကိုလည်း ဒေဝဒတ်ပင် စေလွှတ်အပ်လေပြီ၊ ကျောက်တုံးကြီးကိုလည်း သူပင် လှိမ့်ချအပ်လေပြီ။ ယခုအခါ၌လည်း သူသည်ပင်
၆၄၂
နာဠာဂီရိဆင်ကို လွှတ်စေအပ်လေပြီ၊ သို့စင်ကလောက် ယုတ်မာသောပုဂ္ဂိုလ်ကို အဖော်သဟဲ ဆရာတဆူပြုလုပ်ကာ အဇာတသတ်မင်းသည် လှည့်လည်ဘိ၏”ဟု အုတ်အုတ်ကျက်ကျက် ဆူဆူညံညံ ရှုတ်ချပြစ်တင်သောအသံကို ဟစ်အော် ပြောဆိုကြလေ၏။
အဇာတသတ်မင်းသည် လူများအပေါင်း၏ ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ ပြစ်တင်သော စကားကို ကြားသိရ၍ ရှင်ဒေဝဒတ်အား ဝတ်တည်ထားသည့် ဆွမ်းအိုးငါးရာတို့ကို ရပ်စဲရုပ်သိမ်းစေပြီးလျှင် နောက်ထပ်တဖန် ရှင်ဒေဝဒတ်အထံသို့ ဆည်းကပ်ရန် မသွားရောက်တော့ချေ။ မြို့သူမြို့သားတို့သည်လည်း မိမိတို့အိမ်သို့ ဆွမ်းရပ်လာသော ဒေဝဒတ်အား ဆွမ်းကိုမျှလည်း မလောင်းလှူကြတော့ချေ။
ဝတ္ထုငါးမျိုးကို တောင်းဆိုခြင်း
ရှင်ဒေဝဒတ်သည် တနေ့တခြား လာဘ်လာဘ လျော့ပါးလာရကား အံ့ဖွယ်မှု ပြုလုပ်ကာ အသက်မွေးလိုသည့်အတွက် မြတ်စွာဘုရားထံသို့ သွားရောက်ပြီးလျှင်-
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အကျွန်ုပ် တောင်းပန်ပါ၏၊
(၁) ရဟန်းအားလုံး အသက်ထက်ဆုံး တောကျောင်း နေကြပါစေ၊ ရွာနီးကျောင်းသို့ သက်ရောက်နေထိုင်သော ရဟန်းအား အပြစ်ရောက်ပါစေ၊
(၂) ရဟန်းအားလုံး အသက်ထက်ဆုံး ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောင်ချည်း ဖြစ်ကြပါစေ (=ဆွမ်းခံ၍ချည်း စားကြပါစေ) ဒါယကာတို့ ပင့်ဖိတ်၍ကျွေးသောဆွမ်းကို စားရန် လက်ခံသော ရဟန်းအား အပြစ်ရောက်ပါစေ၊
(၃) ရဟန်းအားလုံး အသက်ထက်ဆုံး ပံသုကူဓုတင်ဆောင်ချည်း ဖြစ်ကြပါစေ (=ပံသုကူသင်္ကန်းကိုသာ ဝတ်ရုံကြပါစေ)၊ လူဒါယကာတို့ လှူသောသင်္ကန်းကို လက်ခံသာယာသော ရဟန်းအား အပြစ်ရောက်ပါစေ၊
၆၄၃
(၄) ရဟန်းအားလုံး အသက်ထက်ဆုံး ရုက္ခမူဓုတင်ဆောင်ချည်း ဖြစ်ကြပါစေ (=သစ်ပင်ရင်း၌သာ နေကြပါစေ)၊ အမိုးရှိသောကျောင်းသို့ ချဉ်းကပ်သော ရဟန်းအား အပြစ်ရောက်ပါစေ၊
(၅) ရဟန်းအားလုံး အသက်ထက်ဆုံး ငါး,အမဲကို မစားကြပါစေလင့် (=သက်သတ်လွတ်သာ စားကြပါစေ)၊ ငါး,အမဲကိုစားသော ရဟန်းအား အပြစ်ရောက်ပါစေ”-
ဟု ဤအချက်ကြီး ၅-ချက်တို့ကို လျှောက်ထား တောင်းဆိုလေ၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “မသင့်လျော်ဘူး ဒေဝဒတ်..၊ (၁) အလိုရှိသော ရဟန်းသည် တောကျောင်းနေ ဖြစ်ပစေ၊ အလိုရှိသော ရဟန်းသည် ရွာနီးကျောင်း၌ နေပစေ။ (၂) အလိုရှိသော ရဟန်းသည် ပိဏ္ဍပါတ်ဓုတင်ဆောင် ဖြစ်ပစေ(=ဆွမ်းခံ၍ စားပစေ)၊ အလိုရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာတို့ ပင့်ဖိတ်၍ ကျွေးသောဆွမ်းကို လက်ခံသာယာပစေ။ (၃) အလိုရှိသော ရဟန်းသည် ပံသုကူဓုတင်ဆောင် ဖြစ်ပစေ (=ပံသုကူသင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံပစေ)၊ အလိုရှိသော ရဟန်းသည် ဒါယကာတို့ လှူဒါန်းသော သင်္ကန်းကို လက်ခံသာယာဝတ်ရုံပစေ။ (၄) ဒေဝဒတ်.. ငါဘုရားသည် ရှစ်လတို့ပတ်လုံး သစ်ပင်ရင်း အိပ်ရာ နေရာကို ခွင့်ပြုအပ်ပြီး ဖြစ်လေသည်။ (၅) (မြင်ခြင်း, ကြားခြင်း, ရွံရှာယုံမှားခြင်း) = ဤအစွန်းသုံးပါးမှ ကင်းလွတ်စင်ကြယ်သည့် မမြင်အပ် မကြားအပ် မရွံရှာ မယုံမှားအပ်သည့် ငါး,အမဲကို (စားသုံးရန်) ငါဘုရား ခွင့်ပြုအပ်ပြီး ဖြစ်လေသည်”ဟု မိန့်တော်မူ၏။
(ဤ၌ အထူးမှတ်ရန်မှာ- အချက်ကြီး ၅-ချက်ကို ဒေဝဒတ်က တောင်းဆိုလျှင်ပင် “ဤဒေဝဒတ်သည် သံဃာသင်းခွဲလို၍ တောင်းဆိုသည်”ဟု မြတ်စွာဘုရားရှင် သိတော်မူ၏။ ထိုအချက်ကြီး ၅-ချက်ကို ခွင့်ပြုလိုက်လျှင် များစွာသော အမျိုးကောင်းသားတို့အဖို့ရာ မဂ်ဖိုလ်အန္တရာယ် ဖြစ်လေရာသောကြောင့် “မသင့်လျော်ဘူး ဒေဝဒတ်”ဟု
၆၄၄
ပယ်မြစ်တော်မူ၍ “(၁) အလိုရှိသော ရဟန်းသည် တောကျောင်းနေ ဖြစ်ပစေ” စသည်ကို မိန့်တော်မူလေသည်။
ဤအရာ၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အလိုတော်ကို သိရှိပြီးလျှင် အမျိုးကောင်းသားသည် မိမိနှင့် သင့်လျော် လျောက်ပတ်သည်ကို သိရာ၏၊ ဤ၌ ဘုရားရှင် အလိုတော်ကား ဤဆိုလတ္တံ့သောအတိုင်း ဖြစ်သည်-
(က) ကာယ, ဉာဏ ဗလနှစ်ပါး လွန်ကြီးမား၍ တောကျောင်း၌နေလျက် ရဟန်းတရား ပွါးများအားထုတ်က မဂ်ဖိုလ်ရောက်မည့် ရဟန်းတပါး၊ ၊(ခ) ကာယဗလ နည်းပါး၍ တောကျောင်း၌ မနေနိုင်ပဲ ရွာကျောင်း၌နေကာ ရဟန်းတရား ပွါးများအားထုတ်မှ မဂ်ဖိုလ်ရောက်မည့် ရဟန်းတပါး၊ ၊(ဂ) ကာယဗလကြီးမား ခန္တီတရားနှင့် ပြည့်စုံ၍ တောကျောင်း၌ နေလျက်၎င်း, ရွာကျောင်း၌ နေလျက်၎င်း ရဟန်းတရား ပွါးများအားထုတ်က မဂ်ဖိုလ်ရောက်မည့် ရဟန်းတပါး၊ ၊(ဃ) တောကျောင်း, ရွာကျောင်း နှစ်မျိုးလုံး၌ပင် နေလျက် ရဟန်းတရား အားထုတ်သော်လည်း ထိုဘဝ မဂ်ဖိုလ်ကိုမရမည့် (=ပဒပရမ) ရဟန်းတပါး = ဤသို့ ရဟန်းလေးမျိုးရှိသည်။
ထိုလေးမျိုးတို့တွင် (က)အမှတ်ပြ ရဟန်းကို မြတ်ာဘုရားရှင်က တောကျောင်း၌သာ နေစေလိုတော်မူသည်။ ဤတောကျောင်းသည် ထိုရဟန်းအဖို့ သင့်လျော် လျောက်ပတ်သော ကျောင်းဖြစ်သည့်ပြင် ထိုရဟန်း တောကျောင်း၌ နေခြင်းဖြင့် ထိုရဟန်း၏ တပည့်များလည်း အတုလိုက်ကာ ကျင့်ကြံကြ၍ တောကျောင်း၌ နေ့ဖို့ရန် စိတ်အားထက်သန်ကြပေလိမ့်မည်။
(ခ)အမှတ်ပြ ရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားရှင်က ရွာကျောင်း၌ပင် နေစေလိုတော်မူသည်။
(ဂ)အမှတ်ပြ ရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားရှင်က တောကျောင်း၌သာ နေစေလိုတော်မူသည်၊ ဤတောကျောင်းသည် ထိုရဟန်းအဖို့ သင့်လျော် လျောက်ပတ်သောကျောင်း ဖြစ်သည့်ပြင် ထိုရဟန်း၏ တပည့်များလည်း အတုလိုက်ကာ ကျင့်ကြံကြ၍ တောကျောင်း၌ နေဖို့ရန် စိတ်အားထက်သန်ကြပေလိမ့်မည်။
(ဃ)အမှတ်ပြ (ပဒပရမ) ရဟန်းကိုလည်း မြတ်စွာဘုရားရှင်က တောကျောင်း၌သာ နေစေလိုတော်မူသည်။ ထို(ပဒပရမ) ရဟန်း၏ တောကျောင်းနေကာ ဓုတင်ကို မှီဝဲခြင်း, ကမ္မဋ္ဌာန်းတရား အားထုတ်ခြင်းများသည်
၆၄၅
နောက်နောက်ဘဝ၌ မဂ်ဖိုလ်ရရန် ဥပနိဿယည်းပစ္စည်း ဖြစ်နိုင်သည့်ပြင် ထိုရဟန်း၏ တပည့်များလည်း ဆရာ့အတုလိုက်ကာ ကျင့်ကြံကြ၍ တောကျောင်း၌ နေဖို့ရန် စိတ်အားထက်သန်ကြပေလိမ့်မည်။
ဤသို့လျှင် (ခ)အမှတ်ပြ ကာယဗလနည်းပါး၍ တောကျောင်း၌ မနေနိုင်ပဲ ရွာကျောင်း၌နေကာ ရဟန်းတရား ပွါးများအားထုတ်မှ မဂ်ဖိုလ်ရောက်မည့်ရဟန်းကို ရည်ညွှန်းတော်မူ၍ မြတ်စွာဘုရားသည် “(၁) အလိုရှိသော ရဟန်းသည် ရွာနီးကျောင်း၌ နေပစေ”ဟူ၍ မိန့်တော်မူသည်၊ ဤရဟန်းကပင် အခြားရဟန်းတို့အားလည်း ရွာကျောင်းနေရန် တံခါးပေါက် ဖွင့်ပေးသကဲ့သို့ ရှိလေသည်။
အကယ်၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဒေဝဒတ်၏ တောင်းဆိုချက်ကို လက်ခံတော်မူလိုက်ခဲ့သော် (၁) ကာယဗလနည်းပါးသည့် ဖော်ပြရာ (ခ)အမှတ်ပြရဟန်း (၂) ငယ်စဉ်အခါ တောကျောင်းနေ၍ အိုမင်းသောအခါ၌ဖြစ်စေ, သလိပ် သည်းခြေ လေဒေါသတို့ ဖောက်ပြန်၍ ဓာတ်ချောက်ချားသော အခါ၌ဖြစ်စေ တောကျောင်း၌ (လုံး၀) နေ၍ မဖြစ်နိုင်တော့ပဲ ရွာနီးကျောင်း၌ နေထိုင်ကာ ရဟန်းတရား အားထုတ်မှ မဂ်ဖိုလ် ရောက်မည့်ရဟန်း ဤရဟန်း နှစ်မျိုးတို့အတွက် အရိယမဂ်ကို ဖြတ်တောက်ပစ်လိုက်သကဲ့သို့ ဖြစ်လေရာ၏။ ထိုရဟန်းတို့အဖို့ရာ အရဟတ္တဖိုလ်ကို မရနိုင်တော့လေရာ၊ ဤသို့စသော အကြောင်းများကြောင့် ဒေဝဒတ်၏ တောင်းဆိုချက်ကို လက်ခံတော်မမူခြင်းဖြစ်သည်)။
ရှင်ဒေဝဒတ် သံဃာသင်းခွဲရန် အားထုတ်ခြင်း
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “မြတ်စွာဘုရားသည် ဤဝတ္ထု ၅-မျိုးတို့ကို ခွင့်မပြု”ဟု ရွှင်လန်းတက်ကြွသော စိတ်ရှိလျက် မိမိ၏ ပရိသတ်ဖြစ်သော ကောကာလိက, ခဏ္ဍမိဖုရား၏သား ကဋမောဒကတိဿက, သမုဒ္ဒဒတ္တတို့နှင့် အတူတကွ နေရာမှထကာ မြတ်စွာဘုရားကို ရှိခိုးပြီးလျှင် အရိုအသေပြုလျက် ဖဲသွားလေ၏။ (ဤ၌ ကောကာလိကရဟန်း, ခဏ္ဍမိဖုရား၏သား ကဋမောဒကတိဿကရဟန်း, သမုဒ္ဒဒတ္တရဟန်းတို့သည် ရှင်ဒေဝဒတ်၏ လက်ရင်းလူယုံကြီးများ ဖြစ်ကြလေသည်)။
၆၄၆
ထို့နောက် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် မိမိ၏ ပရိသတ်နှင့်တကွ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ဝင်၍ “မိမိတို့က အလိုနည်းခြင်း-စသည် အကျိုးပြီးစေနိုင်သည့် ဝတ္ထု ၅-မျိုးကို ကြောင်းကျိုးဖော်ပြ တောင်းခံကြပါသော်လည်း ရဟန်းဂေါတမက ခွင့်မပြုကြောင်းနှင့် မိမိတို့ကမူ ထိုဝတ္ထု ၅-မျိုးတို့ဖြင့် ဆောက်တည် ကျင့်ကြံကြမည့်အကြောင်း” လူများအပေါင်းကို ဝါဒဖြန့် ပြောကြားကြလေသည်။
ထိုလူအပေါင်းတို့တွင် သဒ္ဓါ,ပညာမရှိကြသူ လူများက ရှင်ဒေဝဒတ်တို့ကို ချီးမွမ်း၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကိုမူ ကဲ့ရဲ့ကြလေသည်။ သဒ္ဓါ,ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော လူတို့ကမူ “ရှင်ဒေဝဒတ်သည် မြတ်စွာဘုရား၏ သံဃာသင်းကွဲရန် အာဏာစက် ပျက်စီးရန် အဘယ့်ကြောင့် လုံ့လပြုဘိသနည်း”ဟု ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ အပြစ်ပြ ပြောဆိုကြကုန်၏။ ထိုလူတို့၏စကားကို ကြားသိကြသော ရဟန်းတို့ကလည်း ထို့အတူပင် ကဲ့ရဲ့ရှုတ်ချ အပြစ်ပြ ပြောဆိုကြပြီးလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ထိုအကြောင်းကို လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုရဟန်းများ လျှောက်ထားသော အကြောင်းဝတ္ထု၌ သံဃာကို စည်းဝေးစေပြီးလျှင် ပရိသတ်အစုံအညီ မျက်မှောက်၌ ရှင်ဒေဝဒတ်ကို “ဒေဝဒတ်.. သင်သည် သံဃာသင်းကွဲရန် အာဏာစက်ပျက်စီးရန် လုံ့လပြုသည်ဟူသည် မှန်သလော”ဟု မေးတော်မူ၍ ရှင်ဒေဝဒတ်က “မှန်ပါသည် မြတ်စွာဘုရား..”ဟု လျှောက်ထားသောအခါ-
“ဒေဝဒတ်.. မသင့်လျော်ဘူး၊ သင်သည် သံဃာကွဲပြားခြင်းကို မနှစ်သက်လင့်၊ ဒေဝဒတ်.. သံဃာကို သင်းခွဲခြင်းသည် ဝန်လေးလှ၏။ ဒေဝဒတ်.. ညီညွတ်သော သံဃာကို သင်းခွဲသူသည် တကပ်လုံး တည်စေတတ်သော မကောင်းမှုကို ပွါးစေ၏၊ တကပ်လုံး ငရဲ၌ကျက်ရ၏။
ဒေဝဒတ်.. ကွဲပြားသော သံဃာကို ညီညွတ်အောင် ပြုလုပ်ရွက်ဆောင်သူသည် မြတ်သောကုသိုလ်ကို ပွါးစေ၏။
၆၄၇
တကပ်ပတ်လုံး နတ်ပြည်၌ မွေ့လျော်ရ၏။ ဒေဝဒတ်.. မသင့်လျော်ဘူး၊ သင်သည် သံဃာကွဲပြားခြင်းကို မနှစ်သက်လင့်၊ ဒေဝဒတ်.. သံဃာကို သင်းခွဲခြင်းသည် ဝန်လေးလှ၏”-
ဟူ၍ လေးနက်စွာ ဆုံးမတော်မူလေသည်။
ထိုသို့ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်က လေးနက်စွာ ဆုံးမအပ်ပါသော်လည်း ရှင်ဒေဝဒတ်သည် မိမိ၏ သံဃာသင်းခွဲရန် အကြံကို လက်မလျှော့ပဲ သံဃာသင်းခွဲခြင်း၏ ရှေ့ပိုင်း ပြုလုပ်ရန်များကို ပြုလုပ်စီမံပြီးလျှင် နောက်တနေ့ ရောက်သောအခါ “ငါသည် ယနေ့ ဧကန်ပင် အသီးအခြား ဥပုသ်ကံ သံဃကံများကို ပြုလုပ်တော့မည်”ဟု ကြံစည် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်၍ ထိုနေ့နံနက် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်တွင်းသို့ ဆွမ်းခံကြွဝင်လာသော အရှင်အာနန္ဒာမထေရ်မြတ်ထံ ချဉ်းကပ်ပြီးလျှင် “ငါ့ရှင်အာနန္ဒာ.. ယနေ့မှစ၍ ငါသည် မြတ်စွာဘုရားနှင့် အခြားသာလျှင် (ဘုရား၏အဆုံးအမခံ) ရဟန်းသံဃာနှင့် တခြားသာလျှင် ဥပုသ်ပြုတော့အံ့၊ သံဃကံပြုတော့အံ့”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
ထိုအကြောင်းကို အရှင်အာနန္ဒာက မြတ်စွာဘုရားရှင်အား ပြန်ကြား လျှောက်ထားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်-
သုကရံ သာဓုနာ သာဓု၊
သာဓု ပါပေန ဒုက္ကရံ။
ပါပံ ပါပေန သုကရံ၊
ပါပမရိယေဟိ ဒုက္ကရံ။
သူတော်ကောင်းသည် ကောင်းမှုကိုပြုရန် လွယ်ကူ၏။
သူယုတ်မာသည် ကောင်းမှုကိုပြုရန် ခဲယဉ်း၏။
သူယုတ်မာသည် မကောင်းမှုကိုပြုရန် လွယ်ကူ၏။
သူတော်ကောင်းတို့သည် မကောင်းမှုကိုပြုရန် ခဲယဉ်း၏။
ဟူသော ဤဥဒါန်းဂါထာကို ကျူးရင့်တော်မူလေ၏။
၆၄၈
ရှင်ဒေ၀ဒတ် သံဃာကို သင်းခွဲခြင်း
ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ထိုဥပုသ်နေ့၌ သံဃအစည်းအဝေးဝယ် နေရာမှထ၍ “မိမိတို့က အလိုနည်းခြင်း-စသည် အကျိုးပြီးစေနိုင်သည့် ဝတ္ထု ၅-မျိုးကို ကြောင်းကျိုးဖော်ပြ တောင်းခံကြပါသော်လည်း ရဟန်းဂေါတမက ခွင့်မပြုကြောင်း, မိမိတို့ကမူ ထိုဝတ္ထု ၅-မျိုးတို့ဖြင့် ဆောက်တည် ကျင့်ကြံကြမည့်အကြောင်းနှင့် ဤဝတ္ထု ၅-မျိုးကို နှစ်သက်သောအရှင်သည် စာရေးတံမဲကို ယူစေလိုကြောင်း” ပြောကြား၍ စာရေးတံမဲကို ယူစေသောအခါ အသက်လည်းငယ် ဝိနည်း၌လည်း မလိမ္မာကြသည့် ဝေသာလီပြည်နေ ဝဇ္ဇီတိုင်းသား ရဟန်းငါးရာတို့သည် “ဤကား ဓမ္မ, ဝိနယ, ဘုရာ့သာသနာတော်တည်း”ဟု အောက်မေ့ မှတ်ထင်ကြကာ စာရေးတံမဲကို ယူကြလေကုန်၏။ ထိုအခါ အရှင်ဒေဝဒတ်သည် သံဃာကို သင်းခွဲ၍ ထိုငါးရာမျှသော ရဟန်းတို့ကို ခေါ်ဆောင်ပြီးလျှင် ဂယာသီသအရပ်သို့ ဖဲသွားလေ၏။
အဂ္ဂသာဝကနှစ်ပါး၏ ကျေးဇူး
ထိုအခါ အရှင် သာရိပုတ္တရာနှင့် အရှင် မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် (= အဂ္ဂသာဝက) မထေရ်မြတ်ကြီး နှစ်ပါးတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ထံတော်သို့ သွားရောက်ကြပြီးလျှင် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဒေဝဒတ်သည် သံဃာကို သင်းခွဲ၍ ငါးရာမျှသော ရဟန်းတို့ကို ခေါ်ဆောင်လျက် ဂယာသီသအရပ်သို့ ဖဲသွားပါ၏”ဟူ၍ လျှောက်ထားသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “သာရိပုတ္တရာတို့.. သင်တို့၏ သန္တာန်ဝယ် ထိုရဟန်းငယ်တို့၌ သနားခြင်းသော်မှ မဖြစ်လေစွာ့”ဟု မြည်တွန်တော်မူပြီးလျှင် “သာရိပုတ္တရာတို့.. ထိုရဟန်းငယ်များ အကျိုးမဲ့ မပျက်စီးကုန်မီ သင်တို့ သွားကြကုန်လော့”ဟု တိုက်တွန်းစကား မိန့်ကြားတော်မူလေလျှင် “ကောင်းပါပြီ မြတ်စွာဘုရား..”ဟု အရှင်သာရိပုတ္တရာ, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်မြတ်ကြီး နှစ်ပါးတို့သည် မြတ်စွာဘုရားအား ဝန်ခံကြ၍ နေရာမှ ထပြီးလျှင်
၆၄၉
မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ရိုသေမြတ်နိုး ရှိခိုးကြပြီးနောက် ဂယာသီသအရပ်သို့ ကြွတော်မူကြလေကုန်၏။
ရဟန်းငယ်တပါး၏ စိုးရိမ်ချက်
ထိုအခါ ရဟန်းတပါးသည် မြတ်စွာဘုရား၏အနီး၌ ငိုလျက် ရပ်တည်လာ၏၊ ထိုရဟန်းကို မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရဟန်း.. သင်သည် အဘယ့်ကြောင့် ငိုသနည်း”ဟု မေးတော်မူ၏။ ရဟန်းငယ်က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဘုန်းတော်သခင် ရှင်ပင်ဘုရား၏ အဂ္ဂသာဝက ဖြစ်တော်မူကြသည့် သာရိပုတ္တရာထေရ်, မောဂ္ဂလ္လာန်ထေရ်တို့သည်လည်း ဒေဝဒတ်၏တရားကို နှစ်သက်ကြ၍ ဒေဝဒတ်၏အထံသို့ လိုက်ပါသွားကြ၏”ဟု လျှောက်လေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ထိုရဟန်းကို “ရဟန်း.. သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့သည် ဒေဝဒတ်၏တရားကို နှစ်သက်နိုင်ရာသော အကြောင်းအခွင့် လုံးဝမရှိချေ။ စင်စစ်သော်ကား ဒေဝဒတ်နောက် လိုက်ပါသွားကြသည့် ရဟန်းငယ် ငါးရာတို့ကို နားလည်စေရန် (=အမြင်မှန် ရကြစေရန်) ထိုသာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ သွားကြခြင်း ဖြစ်သည်”ဟူ၍ ရှင်းလင်း မိန့်ကြားတော်မူ၏။
ထိုအချိန်၌ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် များသော ပရိသတ်အခြံအရံဖြင့် တရားဟောလျက် ထိုင်နေဆဲဖြစ်၏။ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်နှစ်ပါးတို့ ကြွလာတော်မူကြသည်ကို အဝေးမှပင် မြင်လတ်၍ အခြံအရံဖြစ်သော ရဟန်းငယ်တို့ကို “ရဟန်းတို့.. ရှုကြလော့၊ ငါသည် တရားကို အလွန်လျှင် ကောင်းစွာ ဟောအပ်ပြီ၊ ရဟန်းဂေါတမ၏ အဂ္ဂသာဝက ဖြစ်ကြသော သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့သော်မှလည်း ငါ့တရားကို နှစ်သက်ကြ၍ ငါ့ထံသို့ လိုက်ပါလာကြကုန်၏”ဟု ပြောဆိုလေ၏။
ဤသို့ ဒေဝဒတ်က ပြောဆိုလတ်သော် (၎င်းတို့၏ဂိုဏ်းတွင် အကြီးအမှူးတဦးဖြစ်သူ) ကောကာလိကရဟန်းက ရှင်ဒေဝဒတ်ကို
၆၅၀
“ငါ့ရှင်ဒေဝဒတ်.. သင်သည် သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ကို အရောမဝင်လင့်၊ သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့သည် အလိုဆိုးရှိသူများ ဖြစ်ကြ၍ အလိုဆိုး၏ ဆွဲဆောင်ရာသို့ လိုက်ပါသူများ ဖြစ်ကြကုန်၏”ဟု သတိပေးစကား ပြောကြားလေသည်။ ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်က ကောကာလိကရဟန်းကို “ငါ့ရှင်.. ဤသို့ မဆိုသင့်ပါ။ ထိုသာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့၏ လာခြင်းသည် ငါ့တရားကို နှစ်သက်ကြ၍ လာခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ကောင်းသောလာခြင်း ဖြစ်ပေသည်”ဟု ရှင်းလင်းပြောပြလေ၏။
အရှင်သာရိပုတ္တရာ, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်မြတ်နှစ်ပါးတို့ အနီးသို့ ရောက်လတ်သောအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာကို “ငါ့ရှင်သာရိပုတ္တရာ.. လာပါလော့၊ ဤ၌ ထိုင်ပါလော့”ဟု ပြောဆိုကာ နေရာထက်ဝက်ဖြင့် ထိုင်နေဖို့ရန် ဖိတ်မန္တကပြုလေသည်။ “တန်ပါပြီ ငါ့ရှင်..”ဟု ဆို၍ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် အခြား ထိုင်စရာတခုကိုယူ၍ သင့်လျော်ရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်သည်လည်း အခြား ထိုင်စရာတခုကို ယူ၍ သင့်လျော်ရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။ ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် များစွာသော ညဉ့်ကာလပတ်လုံး (=ညဉ့်သုံးယံပတ်လုံး) ရဟန်းတို့ကို တရားစကား ဟောကြားပြီးလျှင် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်ကို-
“ငါ့ရှင်သာရိပုတ္တရာ.. ရဟန်းသံဃာသည် ထိနမိဒ္ဓကင်း၏၊ ငါ့ရှင်သာရိပုတ္တရာ.. ရဟန်းတို့အား တရား စကား ဟောကြားပါလော့၊ ငါ၏ ကျောက်ကုန်းသည် ညောင်းညာလှ၏၊ ငါသည် ကျောက်ကုန်းကို ဆန့်ဦးအံ့ (=ငါ ကျောဆန့်လိုက်ပါဦးမည်)”-
ဟူ၍ ပြောဆိုတိုက်တွန်းလေ၏။ (ပြောဆိုပုံမှာ မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ အတုယူ၍ ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်၊ ဘုရားတု တုခြင်းဖြစ်သည်)။
အရှင်သာရိပုတ္တရာက “ကောင်းပါပြီ ငါ့ရှင်..”ဟု ဝန်ခံစကား မိန့်ကြားသောအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဒုကုဋ်သင်္ကန်းကြီးကို
၆၅၁
လေးထပ်ခေါက်၍ ခင်းပြီးလျှင် လက်ျာနံပါးဖြင့် လျောင်းစက်လေ၏။ ပင်ပန်း၍ သတိချွတ်ယွင်း ဆင်ခြင်ဉာဏ်ကင်းသော ထိုရှင်ဒေဝဒတ်သည် တမုဟုတ်အတွင်းမှာပင် အိပ်ပျော်၍ သွားလေ၏။
ထိုအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ထိုရဟန်းငယ် ငါးရာတို့ကို သူတပါး၏ စိတ်ဖြစ်ပုံကို အမှန်အတိုင်း ညွှန်ပြခြင်း တည်းဟူသော အာဒေသနာပြာဋိဟာကို ရှေ့သွားပြု၍ “ဤတရား ဤတရားကို ပယ်လော့၊ ဤတရား ဤတရားကို ပွါးလော့”ဟု ဆုံးမခြင်း တည်းဟူသော အနုသာသနီ ပြာဋိဟာတရားဖြင့် ဆုံးမ, ကံမြစ်တော်မူလေသည်။ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်သည် တန်ခိုးဖန်ဆင်းပြသခြင်း တည်းဟူသော ဣဒ္ဓိပြာဋိဟာကို ရှေ့သွားပြု၍ “ဤတရား ဤတရားကို ပယ်လော့၊ ဤတရား ဤတရားကို ပွါးလော့”ဟု ဆုံးမခြင်း တည်းဟူသော အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ဆုံးမ, ကံမြစ်တော်မူလေသည်။ သို့ရကား ထိုရဟန်းငယ် ငါးရာတို့သည် ထိုနေရာ၌ပင် သောတာပတ္တိဖိုလ်သို့ ဆိုက်ရောက်ကြကာ သောတာပန် အရိယာတို့ ဖြစ်ကြလေကုန်၏။
(ဤအရာ၌ ပြာဋိဟာသုံးမျိုးကို အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် မှတ်သားရန်မှာ- ဆန့်ကျင်ဘက် အကုသိုလ်တရားတို့ကို ပယ်ရှားတတ်သည်ကို ပါဠိလို ပါဋိဟာရိယ = မြန်မာလို ပြာဋိဟာဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ထိုပြာဋိဟာသည် (၁) အာဒေသနာပြာဋိဟာ = “သင်၏စိတ်သည် ဤပုံဤပန်း ဖြစ်၍နေ၏”ဟု သူတပါး၏ စိတ်ဖြစ်နေပုံကို အမှန်အတိုင်း ညွှန်ပြလျက် သာသနာ၌ ယုံမှားခြင်းကို ပယ်ရှားခြင်းတပါး၊ (၂) ဣဒ္ဓိပြာဋိဟာ = တန်ခိုးရုပ် ဖန်ဆင်းပြလျက် သာသနာ၌ ယုံမှားမှုကို ပယ်ရှားခြင်းတပါး၊ (၃)အနုသာသနီပြာဋိဟာ = “ဤတရား ဤတရားစုကို ပယ်လော့၊ ဤတရား ဤတရားစုကို ပွါးများလော့”ဟု ပယ်ရန်တရား, ပွါးများရန် တရားတို့ကို ဟောဖော်ဆုံးမ ညွှန်ပြလျက် လောဘစသော ဆန့်ကျင်ဘက် ကိလေသာတို့ကို ပယ်ရှားခြင်းတပါး- ဤသို့အားဖြင့် ပြာဋိဟာသုံးပါး ရှိလေသည်။
ထိုတွင် ဣဒ္ဓိပြာဋိဟာကို ရှေ့သွားပြု၍ အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ဆုံးမတော်မူခြင်းသည် အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန်မထေရ်၏
၆၅၂
အလေ့အကျက်တော်ဖြစ်သည်။ (အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်သည် သတ္တဝါ တယောက်ယောက်ကို ချေချွတ်တော်မူမည်ဆိုလျှင် ရှေးဦးစွာ တန်ခိုးပြခြင်း = ဣဒ္ဓိပြာဋိဟာဖြင့် ထိုသတ္တဝါကို သာသနာ၌ ယုံမှားခြင်းကင်းအောင် ပြုပြီးမှ အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ပယ်ရန်တရား, ပွါးရန်တရားတို့ကို ဟောကြားပြသ ဆုံးမတော်မူလေ့ရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
အာဒေသနာပြာဋိဟာကို ရှေ့သွားပြု၍ အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ဆုံးမတော်မူခြင်းသည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်၏ အလေ့အကျက်တော်ဖြစ်သည်။ (အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်သည် သတ္တဝါတယောက်ယောက်ကို ချေချွတ်တော်မူမည်ဆိုလျှင် ရှေးဦးစွာ “သင်၏စိတ်သည် ဤပုံဤပန်း ဖြစ်၍နေ၏”ဟု ထိုသူ၏ စိတ်ဖြစ်ပုံကို အမှန်အတိုင်း ညွှန်ပြပြောဆိုခြင်း တည်းဟူသော = အာဒေသနာပြာဋိဟာဖြင့် ထိုသတ္တဝါကို သာသနာ၌ ယုံမှားခြင်းကင်းအောင် ပြုပြီးမှ အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ပယ်ရန်တရား, ပွါးရန်တရားတို့ကို ဟောကြားပြသ ဆုံးမတော်မူလေ့ရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်)။
မြတ်စွာဘုရားရှင် ကိုယ်တော်မြတ်ကား သတ္တဝါ၏ အလိုအကြိုက် စရိုက်နှင့်လျော်စွာ ရံခါ အာဒေသနာပြာဋိဟာကို ရှေ့သွားပြု၍ အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ဆုံးမတော်မူသည်။ ရံခါ ဣဒ္ဓိပြာဋိဟာကို ရှေ့သွားပြု၍ အနုသာသနီပြာဋိဟာဖြင့် ဆုံးမချေချွတ်တော်မူလေသည်။ နည်းနှစ်မျိုးလုံးကိုပင် အသုံးပြုတော်မူသည်။ ။ဤကား ပြာဋိဟာသုံးပါး မှတ်ရန်အကျဉ်းတည်း)။
ရဟန်းငယ်ငါးရာတို့ သောတာပန်အရိယာ ဖြစ်ကြပြီးသောအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်သည် ရဟန်းငယ်ငါးရာတို့ကို “ငါ့ရှင်တို့.. ငါတို့သည် မြတ်စွာဘုရားထံတော်သို့ သွားကြတော့မည်၊ မြတ်စွာဘုရား၏ တရားတော်ကို နှစ်သက်သော ရဟန်းသည် ငါတို့နှင့်အတူ လိုက်ခဲ့လော့”ဟု ခေါ်တော်မူ၏။ ထိုအခါ အရှင်သာရိပုတ္တရာ, အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် မထေရ်မြတ်နှစ်ပါးတို့သည် ရဟန်းငယ်ငါးရာတို့ကို တပါတည်း ခေါ်ဆောင်ခဲ့၍ ကောင်းကင်ခရီး ဈာန်ယာဉ်စီးကြ၍ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်သို့ သွားရောက်တော်မူကြလေကုန်၏။
၆၅၃
ရှင်ဒေဝဒတ် သွေးအန်ခြင်း
ထိုသို့ အဂ္ဂသာဝက မထေရ်မြတ်ကြီးနှစ်ပါး ရဟန်းငယ်ငါးရာကို ခေါ်ဆောင်၍ ကြွသွားတော်မူကြပြီးသောအခါ ကောကာလိက ဂိုဏ်းဆရာသည် “ရှင်ဒေဝဒတ် .. ထလော့၊ ထိုရဟန်းငယ်တို့ကို သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ ခေါ်ဆောင်သွားကြပြီ၊ ‘ငါ့ရှင်ဒေဝဒတ်.. သင်သည် သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့ကို အရောမဝင်လင့်၊ သာရိပုတ္တရာ, မောဂ္ဂလ္လာန်တို့သည် အလိုဆိုးရှိသူများ ဖြစ်ကြ၍ အလိုဆိုး၏ ဆွဲဆောင်ရာသို့ လိုက်ပါသူများ ဖြစ်ကြကုန်၏’ဟု သင့်ကို ငါသည် ပြောထားအပ်သည် မဟုတ်လော”ဟု ဆို၍ ဒေဝဒတ်၏ ရင်ဝ (အရှိုက်)ကို ဒူးဖြင့်တိုက်၍ ဒေဝဒတ်ကို နှိုးလေ၏။ ထိုအခါ ထိုနေရာမှာပင် ရှင်ဒေဝဒတ်၏ခံတွင်းမှ သွေးပူသည် အန်၍ထွက်လေ၏။
ဇာတ်တော်အများ ဟောကြားတော်မူခြင်း
ဝေဠုဝန်ကျောင်းတိုက်၌ နေထိုင်ကြသော ရဟန်းတို့သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ မထေရ်မြတ်ကို ရဟန်းငယ်ငါးရာ ခြံရံလျက် ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် ကြွလာသည်ကို မြင်ကြ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. အရှင်သာရိပုတ္တရာသည် ကြွသွားတော်မူစဉ်အခါ အရှင်မဟာမောဂ္ဂလ္လာန် အဖော်တပါးသာပါ၍ ကြွသွားတော်မူ၏။ ယခု ပြန်လာသောအခါ အခြံအရံများစွာပါလျက် ကြွလာတော်မူသည်မှာ တင့်တယ်လှပပါဘိ၏”ဟူ၍ လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ရဟန်းတို့.. သာရိပုတ္တရာသည် ယခုအခါမှာသာ တင့်တယ်သည် မဟုတ်သေး၊ ရှေး တိရစ္ဆာန်ဖြစ်စဉ် ကာလ၌လည်း ငါ့သားကြီးသည် ငါ့ထံမှောက်သို့ ပြန်လာသောအခါ တင့်တယ်ဘူးသည်သာတည်း”ဟု မိန့်တော်မူ၍ (ဟောတိ သီလဝတံ အတ္ထော) အစရှိသော (ဧကကနိပါတ်၊ ၂-သီလဝဂ်) ၁-လက္ခဏမိဂဇာတ်ကို ဟောတော်မူ၏။
တဖန် ရဟန်းတို့က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဒေဝဒတ်သည် အဂ္ဂသာဝကနှစ်ပါးကို ဝဲယာထား၍ ဘုရား၏
၆၅၄
တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် တရားကိုဟောအံ့ဟု ကြံစည်ကာ ရှင်တော်ဘုရားတို့ကို အတုလိုက်မှု ပြုသတဲ့ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားကြပြန်လေသော် “ရဟန်းတို့.. ယခုအခါမှာသာ မဟုတ်သေး၊ ရှေးအခါကလည်း ဒေဝဒတ်သည် ငါဘုရား၏ အတုလိုက်မှုပြုရန် အားထုတ်ခဲ့သော်လည်း မစွမ်းနိုင်သည်သာ ဖြစ်ခဲ့ပြီ”ဟု မိန့်တော်မူ၍ (အပိ ဝီရက ပဿေသိ) အစရှိသော (ဒုကနိပါတ်၊ ၆-နတံဒဠှဝဂ်) ၄-ဝီရကဇာတ်ကို ဟောတော်မူ၏။
နောက်နောက်နေ့များ၌လည်း ထိုသို့ သင့်လျော်သောစကားကို အကြောင်းပြု၍ (အစရိ ဝတာယံ ဝိတုဒံ ဝနာနိ) အစရှိသော (ဒုကနိပါတ်၊ ၆-နတံဒဠှဝဂ်) ၁၀-ကန္ဒဂလကဇာတ် အစရှိသော ဇာတ်တို့ကို ဟောတော်မူ၏။
တဖန် “ဒေဝဒတ်သည် ကျေးဇူးမသိတတ်သူ ဖြစ်သည်”ဟူသော စကားကို အကြောင်းပြု၍ (အကရမှသ တေ ကိစ္စံ) အစရှိသော (စတုက္ကနိပါတ်၊ ၁-ကာလိင်္ဂဝဂ်) ၈-သကုဏဇာတ် အစရှိသော ဇာတ်တို့ကို ဟောတော်မူ၏။
တဖန် ရှင်ဒေဝဒတ်၏ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို သတ်ရန် အားထုတ်ခြင်းကို အကြောင်းပြု၍ (ဉာတမေတံ ကုရုင်္ဂဿ) အစရှိသော (ဧကကနိပါတ်၊ ၃-ကုရုင်္ဂဝဂ်) ၁-ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ် အစရှိသော ဇာတ်တော်များကို ဟောကြားတော်မူ၏။
နောက်တချိန် တနေ့သ၌ “ဒေဝဒတ်သည် လာဘ်ပူဇော်သက္ကာရနှင့် ရဟန်းတရား ဤနှစ်ပါးတို့မှ လျှောကျ ဆုံးရှုံးလေပြီ”ဟု ရဟန်းအများ စကားဖြစ်ပွါးရာဝယ် “ရဟန်းတို့.. ယခုမှာ ဒေဝဒတ်သည် လျှောကျဆုံးရှုံးသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးအခါကလည်း လျှောကျ ဆုံးရှုံးဘူးသည်သာတည်း” ဟု မိန့်တော်မူ၍ (အက္ခိ ဘိန္နာ ပဋော နဋ္ဌော) အစရှိသော (ဧကကနိပါတ်၊ ၁၄-အသမ္ပဒါနဝဂ်) ၉-ဥဘတောဘဋ္ဌဇာတ် အစရှိသော ဇာတ်တော်များကို ဟောကြားတော်မူ၏။
၆၅၅
(ဤ၌။ ။ရှင်ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောကြားတော်မူအပ်သော ဇာတ်တော်များကို အကျဉ်းအားဖြင့် တတ်နိုင်သမျှ ညွှန်ပြရပါမူ-
ဧကကနိပါတ်၌ သေရိဝဇာတ်, လက္ခဏဇာတ်, ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်, ဝါနရိန္ဒဇာတ်, တယောဓမ္မဇာတ်, သီလဝဇာတ်, သစ္စံကိရဇာတ်, သိင်္ဂါလဇာတ်, ဒုမ္မေဓဇာတ်, အသမ္ပဒါနဇာတ်, ဥဘတောဘဋ္ဌဇာတ်, ဝိရောစနဇာတ်, သဉ္ဇီဝဇာတ်များ၊
ဒုကနိပါတ်၌ ဝိနီလကဇာတ်, ဒုဗ္ဘိယမက္ကဋဇာတ်, မဏိစောရဇာတ်, ဝီရကဇာတ်, ကုရုင်္ဂမိဂဇာတ်, သံသုမာရဇာတ်, ကန္ဒဂလကဇာတ်, ဓမ္မဓဇဇာတ်, ကာသာဝဇာတ်, စူဠနန္ဒိယဇာတ်, ကုမ္ဘိလဇာတ်, ဥပါဟနဇာတ်, မဟာပိင်္ဂလဇာတ်, သဗ္ဗဒါဌိဇာတ်, ဂုတ္တိလဇာတ်များ၊
တိကနိပါတ်၌ ရောမကဇာတ်, ဇမ္ဗုခါဒကဇာတ်များ၊
စတုက္ကနိပါတ်၌ သကုဏဇာတ်, ကက္ကာရုဇာတ်, ကာဠဗာဟုဇာတ်, ဇမ္ဗုကဇာတ်, ဝါနရဇာတ်, ခန္တိဝါဒီဇာတ်များ၊
ပဉ္စကနိပါတ်၌ စူဠဓမ္မပါလဇာတ်, သာဠိယဇာတ်များ၊
သတ္တကနိပါတ်၌ ကပိဇာတ်, ပရန္တပဇာတ်များ၊
အဋ္ဌကနိပါတ်၌ စေတိယဇာတ်၊
နဝကနိပါတ်၌ တိတ္တိရဇာတ်၊
ဒသကနိပါတ်၌ နိဂြောဓဇာတ်, ကုက္ကုရဇာတ်များ၊
ဧကာဒသကနိပါတ်၌ ဓမ္မဒေဝပုတ္တဇာတ်၊
ဒွါဒသကနိပါတ်၌ သမုဒ္ဒဝါဏိဇဇာတ်၊
တေရသကနိပါတ်၌ အမ္ဗဇာတ်, ရုရုမိဂဇာတ်များ၊
ပကိဏ္ဏကနိပါတ်၌ စန္ဒကိန္နရီဇာတ်၊
ဝီသတိနိပါတ်၌ သတ္တိဂုမ္ဗဇာတ်, သောမနဿာဇာတ်များ-
ဤဇာတ်တော်များ ဖြစ်သည်။ အလိုရှိမူ ငါးရာ့ငါးဆယ်ဝတ္ထု၌ ကြည့်ရှု မှတ်ယူကုန်ရာ၏။)
၆၅၆
ရှင်ဒေဝဒတ်၏ နောက်ဆုံးအချိန်
ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်၌ နေတော်မူစဉ်ပင် ရှင်ဒေဝဒတ်ကို အကြောင်းပြု၍ များစွာသော အတိတ်ဇာတ် ဖြစ်ရပ်တို့ကို ဟောကြားတော်မူပြီးလျှင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ သာဝတ္ထိပြည်သို့ ခရီးဒေသစာရီ ကြွချီတော်မူ၍ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်၌ သီတင်းသုံး နေထိုင်တော်မူဆဲ ဖြစ်၏။
ရှင်ဒေဝဒတ်သည်လည်း ကိုးလကြာ မမာမကျန်းဖြစ်ရှိကာ နောက်ဆုံးအချိန်၌ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်လိုသည်ဖြစ်၍ မိမိ၏ တပည့်များကို “ငါသည် နောင်တော်ဘုရားရှင်ကို ဖူးမြင်လိုပါသည်၊ ငါ့အား မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးရအောင် ပို့ဆောင်ကြပါကုန်လော့”ဟု တောင်းပန်စကား ပြောကြားလေ၏။ “သင်သည် ကျန်းမာသန်စွမ်းစဉ်အခါက မြတ်စွာဘုရားရှင်နှင့် ရန်သူကြီးဖြစ်၍ လှည့်လည်ခဲ့၏၊ အကျွန်ုပ်တို့သည် သင့်ကို ထိုဘုရာ ရှိရာသို့ မပို့ဆောင်ဝံ့ကြပါကုန်”ဟု တပည့်တို့က ဆိုအပ်လေသော် ရှင်ဒေဝဒတ်သည် “တပည့်တို့.. ငါ့ကို မပျက်စီးပါစေကုန်လင့်၊ အမှန်မှာ ငါကသာ မြတ်စွာဘုရားအပေါ်၌ ရန်ငြိုးဖွဲ့မှု ပြုအပ်ပေသည်။ မြတ်စွာဘုရား၏ကား ငါ့အပေါ်၌ ဆံချည်ဖျားမျှပင် ရန်ငြိုးဖွဲ့မှုဟူ၍ မရှိပါချေ။ မှန်ပါသည်- ထိုငါ့နောင်တော်ဘုရားသည်-
ဝဓကေ ဒေဝဒတ္တမှိ၊ စောရေ အင်္ဂုလိမာလကေ။
ဓနပါလေ ရာဟုလေ စ၊ သဗ္ဗတ္ထ သမမာနသော။
ဝဓကေ ဒေဝဒတ္တမှီ = ကိုယ်တော်မြတ်ကို အသေသတ်မည့် ယောက်ဖတော် (ငါ)ဒေဝဒတ်၌၎င်း။ အင်္ဂုလိမာလကေ စောရေ = လက်ညှိုးပန်းတထောင် ပန်ဆောင်ဘိငြား အင်္ဂုလိမာလ ခိုးသား၌၎င်း။ ဓနပါလေ စ = နောက်ပစ္ဆိမ ချိန်ကာလဝယ် ဓနပါလ နာမခေါ်မှန်း နာဠာဂီရိ ဆင်ကြမ်း၌၎င်း။ ရာဟုလေ စ = ရင်သွေးသည်းချာ သားတော်ရာဟုလာ၌၎င်း။
၆၅၇
သဗ္ဗတ္ထ = ခပ်သိမ်းဥဿုံ အလုံးစုံသော သတ္တဝါတို့၌။ သမမာနသော = ကောင်းကျိုးလိုထ တူမျှသောစိတ် ရှိတော်မူပါပေ၏။
ငါ့အား နောင်တော်ဘုရားကို ဖူးမြော်ရအောင် ပို့ဆောင်ကြပါကုန်လော့”ဟု အကြိမ်ကြိမ် တောင်းပန်ရှာလေ၏။ ထိုအခါ ရှင်ဒေဝဒတ်ကို တပည့်များသည် ညောင်စောင်းငယ်ဖြင့် ယူဆောင်ခဲ့ကြ၍ ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှ မြတ်စွာဘုရားရှင်ရှိရာ သာဝတ္ထိပြည်ဖက်သို့ ထွက်ခဲ့ကြလေကုန်၏။
ရှင်ဒေဝဒတ်လာနေကြောင်း သတင်းစကား ကြားသိရ၍ ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်အား “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ဒေဝဒတ်သည် အရှင်ဘုရားတို့ကို ဖူးမြော်ရန် လာနေပါသတဲ့ဘုရား”ဟု လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။ “ရဟန်းတို့.. ဒေဝဒတ်သည် ထိုယခုဘဝကိုယ်အဖြစ်ဖြင့် ငါဘုရားကို ဖူးမြော်ခွင့် လုံးဝပင် ရတော့မည်မဟုတ်ချေ”ဟူ၍ မြတ်စွာဘုရားရှင်က ရဟန်းတို့ကို မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။
(ဒေဝဒတ်သည် ဝတ္ထု ၅-မျိုးကို တောင်းသည့်အချိန်မှစ၍ တဖန် မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးမြော်ခွင့် မရနိုင်တော့ချေ။ ဤကား ဓမ္မတာတည်း)။
သာမန်ရဟန်းများ အဖို့ရာမှာ ရှင်ဒေဝဒတ်ကလည်း မြတ်စွာဘုရားရှင် သီတင်းသုံးတော်မူရာ သာဝတ္ထိပြည်ဖက်သို့ ဦးတည်၍ အဖူးအမြော် လာရောက်နေ၏၊ မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း အရပ်တပါးသို့ ကြွသွားမှု ပြုတော်မမူပဲ “ဒေဝဒတ်သည် ဤကိုယ်အဖြစ်ဖြင့် ငါဘုရားကို ဘယ်နည်းနှင့်မျှ ဖူးမြော်ခွင့် ရတော့မည်မဟုတ်”ဟူ၍ မိန့်ကြားတော်မူနေ၏၊ ဤနှစ်ချက်သည် မချင့်မရဲ ဖြစ်ဖွယ်ရာ မယုံရအခက် ယုံရအခက်ကဲ့သို့ ဖြစ်ရှိနေလေ၏။ သို့အတွက် ရှင်ဒေဝဒတ် ခရီးတထောက် ရောက်တိုင်း ရောက်တိုင်းမှာပင် “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ယခု ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဤမည်သောအရပ်သို့ ရောက်လာပြီတဲ့၊ ယခု ဤမည်သောအရပ်သို့ ရောက်လာပြီတဲ့”ဟူ၍ ထပ်တလဲလဲ လျှောက်ထားကြလေသည်။ ထိုသို့ ရဟန်းတို့က လျှောက်ထားတိုင်းပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကလည်း “သူပြုချင်ရာ ပြုပါစေ၊
၆၅၈
ဒေဝဒတ်ကား ငါဘုရားကို ဘယ်နည်းနှင့်မျှ ဖူးမြော်ခွင့် ရလိမ့်မည်မဟုတ်”ဟူ၍သာ အခိုင်အမာ မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။
“ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဤသာဝတ္ထိပြည်မှ တယူဇနာလောက် ရောက်လာပြီတဲ့ဘုရား၊ ယူဇနာဝက်လောက် ရောက်လာပြီတဲ့ဘုရား၊ တဂါဝုတ်လောက် ရောက်လာပြီတဲ့ဘုရား၊ ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်တော်အနီးရှိ ရေကန်အနီးသို့ ရောက်လာပြီတဲ့ဘုရား”ဟု ရဟန်းတို့က ထပ်တလဲလဲ လျှောက်ထားကြလေလျှင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်စေကာမူ ဒေဝဒတ်ကား ငါဘုရားကို ဖူးမြော်ခွင့် လုံးဝ ရတော့မည်မဟုတ်ချေ”ဟူ၍ နောက်ဆုံးစကား မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။
ရှင်ဒေဝဒတ်ကို မြေမျိုခြင်း
ရှင်ဒေဝဒတ်ကို ယူဆောင်လာကြသော တပည့်များသည် ဇေတဝန်ကျောင်းတိုက်တော်အနီးရှိ ရေကန်ကမ်းနား၌ ညောင်စောင်းကို ခေတ္တချ၍ ရေချိုးကြရန် ရေကန်တွင်းသို့ ဆင်းသက်သွားကြကုန်၏။ ရှင်ဒေဝဒတ်သည်လည်း ညောင်စောင်းပေါ်မှထ၍ ခြေနှစ်ဖက်တို့ကို မြေကြီးပေါ်၌ ချထားကာ ထိုင်နေရှာလေ၏။ သူ၏ ခြေများသည် မြေကြီးအတွင်းသို့ ဆွဲငင်၍မရအောင် ဝင်သွားကြလေ၏။ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် အစဉ်အတိုင်း ဖမျက်တိုင်အောင် ပုဆစ်ဒူးဝန်းတိုင်အောင် ခါးတိုင်အောင် ရင်ဝတိုင်အောင် လည်ပင်းတိုင်အောင် မြေသို့ဝင်၍ မေးရိုး၏ မြေအတွင်းသို့ ဝင်တော့မည့်ဆဲဆဲအချိန်၌-
ဣမေဟိ အဋ္ဌီဟိ တမဂ္ဂပုဂ္ဂလံ၊
ဒေဝါတိဒေဝံ နရဒမ္မသာရထိံ။
သမန္တစက္ခုံ သတပုညလက္ခဏံ၊
ဝါဏေဟိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဥပေမိ။
အဟံ = သေချိန်နီးကပ် အကျွန်ုပ်ဒေဝဒတ်သည်။ ဣမေဟိ အဋ္ဌီဟိ = ဤအရိုးတို့ဖြင့်၎င်း။
၆၅၉
ဣမေဟိ ပါဏေဟိ = ဤကျန်ရှိနေသေးသော အသက်တို့ဖြင့်၎င်း။ အဂ္ဂပုဂ္ဂလံ = လောကဓာတ်ဝယ် အမြတ်ဆုံးပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်တော်မူထသော။ ဒေဝါတိဒေဝံ = သမ္မုတိနတ်, ဥပပတ္တိနတ်တို့ထက် မြင့်မြတ်ထွန်းပြောင် အခေါင်ဥက္ကဌ် ဝိသုဒ္ဓိနတ် ဖြစ်တော်မူထသော။ နရဒမ္မသာရထိံ = = ဆုံးမသင့်သူ နတ်လူဗြဟ္မာ သတ္တဝါကို ဒေသနာမြိုက်ဆေး တိုက်ဖျော်ကျွေး၍ ယဉ်ကျေးအောင် ဆုံးမတော်မူတတ်ထသော။ သမန္တစက္ခုံ = သမန္တစက္ခု သဗ္ဗညုတာ ဉာဏ်မဟာနှင့် ကောင်းစွာလောက်လုံ ပြည့်စုံတော်မူထသော။ သတပုညလက္ခဏံ = အရာမက များလှဘိတောင်း ကုသိုလ်ပေါင်းကြောင့် မငြောင်းရှုဖွယ် လွန်တင့်တယ်သည့် ကြီးငယ်နှစ်ဖြာ မဟာပုရိသလက္ခဏာတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူထသော။ တံ ဗုဒ္ဓံ = သဗ္ဗညုဗုဒ္ဓ အမည်ရသည့် သုံးလောကထွတ်ထား ထိုမြတ်စွာဘုရားကို။ သရဏံ = ကိုးကွယ်လည်းလျောင်း ပုန်းအောင်းမှီခိုရာဟူ၍။ ဥပေမိ = မဟာကုသလ ဉာဏသမ္ပယုတ် ဥက္ကဌ်တိဟိတ် မြတ်သောစိတ်ဖြင့် ဖိတ်ဖိတ်ကြည်ရွှင် သက်ဝင်ဆည်းကပ် သိမှတ်ပါ၏။
ဟူသော ဤဂါထာကို ရွတ်ဆိုရှာလေ၏။
ဤအချက်ကို မြင်တော်မူ၍ပင် မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် ဒေဝဒတ်ကို ရှင်ရဟန်းပြုပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ရဟန်းမပြုလျှင် လူဘဝနှင့်ပင် အလွန်ဝန်လေးလှသည့် လောဟိတုပ္ပါဒက = မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို သွေးစိမ်းတည်စေသော အာနန္တရိယကံကြီးကိုလည်း ပြုလေမည်မှာ ဧကန္တပင်ဖြစ်သည်၊ နောက်အခါ သံသရာဝဋ်ဘဝမှ လွတ်မြောက်ခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သော ဤယခု ကောင်းမှုမျိုးကိုလည်း ပြုလုပ်ရန် ဧကန်ပင် မစွမ်းနိုင်မည်သာဖြစ်၏။
ဆက်၍ အထူးဖော်ပြလိုသည်မှာ ရဟန်းပြုပြီးလျှင်ကား အလွန်ဝန်လေးလှသည့် လောဟိတုပ္ပါဒက, သံဃဘေဒက အာနန္တရိယကံကြီး နှစ်မျိုးကို ပြုလိမ့်မည်ဖြစ်သော်လည်း နောက်အခါ သံသရာဝဋ်ဘဝမှ လွတ်မြောက်ကြောင်း ဤယခု ကောင်းမှုမျိုးကို ပြုစွမ်းနိုင်လိမ့်မည်ဟု သိမြင်တော်မူသောကြောင့် ထိုအရှင်ဒေဝဒတ်ကို မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်
၆၆၀
ရှင်ရဟန်း ပြုပေးတော်မူလေသည်။ မှန်၏- ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဤယခု ကောင်းမှုကြောင့် ဤကမ္ဘာမှနောက် ကမ္ဘာတသိန်းထက်၌ “အဋ္ဌိဿရ”မည်သော အရှင်ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။
ရှင်ဒေဝဒတ် အဝီစိငရဲ၌ ဆင်းရဲဒုက္ခခံရပုံ
ရှင်ဒေဝဒတ်သည် ဖော်ပြရာပါ ဂါထာကို ရွတ်ဆိုပြီးနောက် မြေသို့ဝင်၍ မဟာအဝီစိငရဲ၌ ဖြစ်ရလေတော့၏။ “မတုန်လှုပ်သော မြတ်စွာဘုရားရှင်၌ ပြစ်မှားခဲ့သောကြောင့် မတုန်မလှုပ် ငရဲ၌ ကျက်လေတော့”ဟု ပြောဆိုအပ်သည့်အလား ယူဇနာတရာ ကျယ်ပြန့်သော မဟာအဝီစိငရဲကြီး၌ ထိုရှင်ဒေဝဒတ်၏ကိုယ်သည် ယူဇနာတရာ အမြင့်ရှိ၏။ သူ၏ဦးခေါင်းသည် နားနှစ်ဖက်တိုင်အောင် အထက် သံအိုးကင်းထဲ၌ ဝင်၍နေ၏။ ခြေနှစ်ဖက်တို့သည် ဖမျက်တိုင်အောင် အောက် ရဲရဲငြိသော သံမြေအတွင်းသို့ ဝင်၍နေကြကုန်၏။ သူကား အရှေ့ဖက်သို့ မျက်နှာမူ ရပ်တည်လျက် အကျက်ခံနေရသည်။ ထန်းလုံးကြီးခန့် ပမာဏတုတ်သော သံတံကျင်ကြီးတချောင်းသည် အနောက်မျက်နှာ ငရဲအိုးနံရံမှထွက်၍ ရှင်ဒေဝဒတ်၏ နောက်ကျောအလယ်တည့်တည့်ကို ဖောက်ထွင်းပြီးလျှင် ရှေ့ရင်ဝမှထွက်၍ အရှေ့ဖက်မျက်နှာ ငရဲအိုးနံရံသို့ ဝင်လေသည်။ အခြားသံတံကျင်ကြီး တချောင်းသည် တောင်မျက်နှာ ငရဲအိုးနံရံမှထွက်၍ ရှင်ဒေဝဒတ်၏ လက်ျာနံပါးကို ဖောက်ထွင်းပြီးလျှင် လက်ဝဲနံပါးမှထွက်၍ မြောက်မျက်နှာ ငရဲအိုးနံရံသို့ ဝင်လေသည်။ အခြားသံတံကျင်ကြီး တချောင်းသည် ငရဲအိုး၏ အထက် သံမိုး (သံအိုးကင်း)မှထွက်၍ ရှင်ဒေဝဒတ်၏ ဦးထိပ်တည့်တည့်ကို ဖောက်ထွင်းပြီး အောက်ဒွါရမှထွက်၍ ငရဲအိုး အောက်အပြင် သံမြေသို့ ဝင်လေသည်။ ဤဆိုအပ်ပြီးသော နည်းအတိုင်း ရှင်ဒေဝဒတ်သည် အဝီစိငရဲကြီး၌ မလှုပ်မယှက် ဒုက္ခဝေဒနာကို အကျက်ခံနေရလေသည်။
(အဝီစိငရဲဟူသည်မှာ.. ထိုဘုံ၌ (၁) ငရဲသား သတ္တဝါတို့လည်း အကြားမရှိ၊ ပြည့်လျက် ညပ်လျက် ရှိကြလေသည်၊ (၂) ငရဲမီးတို့လည်း အကြားမရှိ၊ ပြည့်လျက် ဆက်လျက် နေကြလေသည်၊ (၃) ငရဲသား သတ္တဝါတို့၏ ဒုက္ခဝေဒနာမှာလည်း အကြားအလပ်မရှိ၊ အချိန်တိုင်း
၆၆၁
ဆက်လျက် စပ်လျက်သာ နေလေတော့သည်၊ ဤသို့ ၁-ငရဲသားသတ္တဝါ ၂-ငရဲမီးအလျှံ ၃-ဆင်းရဲဒုက္ခဝေဒနာ = ဤသုံးမျိုးတို့ အကြားအလပ်မရှိသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ထိုငရဲကို အဝီစိငရဲကြီးဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ် လေသည်)။
ရှင်ဒေဝဒတ်ကို မြေမျိုပြီးနောက် ဇာတ်တော်များကို ဟောတော်မူခြင်း
ထိုသို့ ရှင်ဒေဝဒတ်ကို မြေမျိုပြီးလတ်သောအခါ ရဟန်းတို့သည် “ဤမျှ ၄၅-ယူဇနာ ဝေးကွာသောအရပ်သို့ ပင်ပန်းကြီးစွာ လာရောက်ရပါလျက် ဒေဝဒတ်သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို ဖူးမြော်ခွင့် အလျှင်းမရပဲ မြေမျိုခံရလေပြီ”ဟု စကားကို ဖြစ်စေကြလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ရဟန်းတို့.. ဒေဝဒတ်သည် ယခုအခါ၌သာ ငါဘုရား၌ ပြစ်မှား၍ မြေမျိုခံရသည် မဟုတ်သေး၊ ရှေးကလည်း မြေမျိုခံရလေပြီ”ဟု မိန့်တော် မူ၍ အလောင်းတော် ဆင်မင်း(သီလဝဆင်မင်း) ဖြစ်သောဘဝ၌ မျက်စိလည် လမ်းမှားနေသော ယောက်ျားကို ကိုယ်တော်မြတ်၏ ကျောက်ကုန်းထက်သို့ တင်၍ ဘေးကင်းရာ မြေအရပ်သို့ ပို့ဆောင်အပ်ပါလျက် တဖန် အလောင်းတော် သီလဝဆင်မင်းထံသို့ သုံးကြိမ်သုံးခေါက် လာရောက်ပြီးလျှင် ပဌမအကြိမ် စွယ်တော်အဖျားပိုင်း, ဒုတိယအကြိမ် စွယ်တော်အလယ်ပိုင်း, တတိယအကြိမ်၌ စွယ်တော်အရင်းပိုင်းကို ဖြတ်၍ ပြန်လေသည်တွင် အလောင်းတော်ဆင်မင်း မြင်လောက်ရာအရပ်ကို လွန်မြောက်လျှင်ပင် ဒေဝဒတ်အလောင်း မိတ္တဒုဗ္ဘိမူဆိုး၏ မြေမျိုခံရခြင်းကို ပြတော်မူရန် (အကတညုဿ ပေါသဿ) အစရှိသော (ဧကကနိပါတ်၊ ၈-ဝရုဏဝဂ်) ၂-သီလဝဆင်မင်းဇာတ်ကို ဟောတော်မူလေသည်။
နောက်တဖန် ထိုနည်းအတူပင် ရဟန်းတို့ စကားကို ဖြစ်စေသောအခါ၌ အလောင်းတော် ခန္တိဝါဒီရှင်ရသေ့ဖြစ်သော ကိုယ်တော်မြတ်၌ ပြစ်မှား၍ ကလာဗုမင်းဖြစ်သော ထိုဒေဝဒတ်၏ မြေမျိုခံရခြင်းကို ပြတော်မူရန် (စတုက္တနိပါတ်၊ ၂-ပုစိမန္ဒဝဂ်) ၃-ခန္တိဝါဒီဇာတ်ကို၎င်း, စူဠဓမ္မပါလမင်းသားဖြစ်သော
၆၆၂
ကိုယ်တော်မြတ်အပေါ်၌ ပြစ်မှား၍ မဟာပတာပမင်းဖြစ်သော ဒေဝဒတ်၏ မြေအမျိုခံရခြင်းကို ပြတော်မူရန် (ပဉ္စကနိပါတ်၊ ၁-မဏိကုဏ္ဍလဝဂ်) ၈-စူဠဓမ္မပါလဇာတ်ကို၎င်း ဟောတော်မူလေသည်။
ရှင်ဒေဝဒတ်ကို မြေမျိုပြီးလတ်သော် လူအပေါင်းသည် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ကြကာ တံခွန်လုံး, တံခွန်ပြား, ငှက်ပျောပင်ရှင်- စသည်များကို စိုက်ထားကြ၍ ရေပြည့်အိုးများကို တည်ထားကြလျက် “ငါတို့အဖို့ရာ အရတော်လေစွာ့”ဟု ကြီးစွာသော ပွဲသဘင်ကို ခံကြလေ၏။ ထိုအကြောင်းကို ရဟန်းတို့က မြတ်စွာဘုရားအား လျှောက်ထားကြသောအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် “ရဟန်းတို့.. ယခုမှသာ ဒေဝဒတ် ကွယ်လွန်သောအခါ လူများအပေါင်း နှစ်သက်ကြသည်မဟုတ်သေး၊ ရှေးကလည်း နှစ်သက်ကြဘူးပြီ”ဟု မိန့်တော်မူ၍ လူအားလုံး မုန်း၍နေသည့် ဗာရာဏသီပြည် ပိင်္ဂလ မင်းဆိုး မင်းကြမ်း ကွယ်လွန်သောအခါ လူများအပေါင်း၏ နှစ်သက်ကြခြင်းကို ပြတော်မူရန် (သဗ္ဗော ဇနော ဟိံသိတော ပိင်္ဂလေန) အစရှိသော (ဒုကနိပါတ်၊ ၉-ဥပါဟနဝဂ်) ၁၀-မဟာပိင်္ဂလဇာတ်ကို ဟောတော်မူလေ၏။
ရဟန်းတို့သည် မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ယခုအခါ ဒေဝဒတ်သည် အဘယ်ဘဝ၌ ဖြစ်သနည်း”ဟု မေးလျှောက်ကြလေကုန်၏။ မြတ်စွာဘုရားရှင်က “ရဟန်းတို့.. ဒေဝဒတ်သည် အဝီစိငရဲကြီး၌ ဖြစ်ရလေပြီ”ဟု မိန့်တော်မူလျှင် တဖန် ရဟန်းတို့က “ဘုန်းတော်ကြီးသော မြတ်စွာဘုရား.. ဒေဝဒတ်သည် ဤပစ္စုပ္ပန်ဘဝ၌ ပူပန်ဆင်းရဲစွာ လှည့်လည်ကျက်စား သွားလာရပြီးလျှင် တဖန် ဤဘဝမှ သွားပြန်ရသော အခါမှာလည်း ပူပန်ဆင်းရဲရသော ဘုံဌာန၌သာ ဖြစ်ရလေပြီ”ဟု လျှောက်ထားကြလေကုန်၏။
ထိုအခါ မြတ်စွာဘုရားရှင်သည်“အိမ်း.. ဟုတ်ပေသည် ရဟန်းတို့.. ရဟန်းတို့ပင် ဖြစ်ကုန်စေ, လူတို့သည်ပင် ဖြစ်ကုန်စေ ကုသိုလ်တရား၌ မေ့လျော့၍နေသူ မှန်သမျှတို့သည် ပစ္စုပ္ပန်, တမလွန်
၆၆၃
နှစ်တန်သော ဘဝ၌ပင် ပူပန်ဆင်းရဲကြရကုန်၏”ဟု မိန့်တော်မူ၍ ဤဆိုလတ္တံ့သော တရားဂါထာကို ဟောတော်မူလေ၏-
ဣဓ တပ္ပတိ ပေစ္စ တပ္ပတိ၊
ပါပကာရီ ဥဘယတ္ထ တပ္ပတိ။
ပါပံ မေ ကတန္တိ တပ္ပတိ၊
ဘိယျော တပ္ပတိ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတော။
ဘိက္ခဝေ = ရဟန်းတို့။ ပါပကာရီ = မကောင်းမှုကို ပြုလေ့ရှိသောသူသည်။ ဣဓ = ပစ္စုပ္ပန္န ဤဘဝ၌။ တပ္ပတိ = ကံကြောင့် ပူပန်ခြင်းဖြင့် ဆင်းရဲပူပန်ရ၏။ ပေစ္စ = တမလွန်လောက ဟိုဘ၀၌။ တပ္ပတိ = အကျိုးဝိပါက်ကြောင့် ပူပန်ခြင်းဖြင့် ဆင်းရဲပူပန်ရ၏။ ဥဘယတ္ထ = ပစ္စုပ္ပန်, တမလွန် နှစ်တန်သော ဘဝ၌။ တပ္ပတိ = ဆင်းရဲပူပန်ရ၏။ “မေ = ငါသည်။ ပါပံ = မကောင်းမှုကို။ ကတံ = ပြုအပ်ပြီ”။ ဣတိ = ဤသို့ နှလုံးပိုက်၍။ တပ္ပတိ = ပစ္စုပ္ပန္န ဤဘဝ၌ ဆင်းရဲပူပန်ရ၏။ ဒုဂ္ဂတိံ ဂတော = အပါယ်ဘူမိ ဒုဂ္ဂတိသို့ ရောက်ရသည်ရှိသော်။ ဘိယျော = အတိုင်းထက်အလွန်။ တပ္ပတိ = အကျိုးဝိပါက်ကြောင့် ပူပန်ခြင်းဖြင့် ဆင်းရဲပူပန်ရ၏။
တရားဒေသနာ ဂါထာနိဂုံး ဆုံးလတ်သောအခါ များစွာသော သတ္တဝါတို့သည် သောတာပန်အရိယာ-စသည် ဖြစ်ကြလေကုန်၏။ တရားဒေသနာသည် လူများအပေါင်းအဖို့ အကျိုးရသော တရားဒေသနာ ဖြစ်လေသတည်း။
ရှင်ဒေဝဒတ်အကြောင်း ပြီး၏။
ဤတွင် အခဏ်း ၃၆-ပြီး၏။
**********