မဟာဗုဒ္ဓဝင်/အခန်း- ၁

by မင်းကွန်းဆရာတော်

←ဝေမတ္တတရားရှစ်ပါး

မဟာဗုဒ္ဓဝင် by မင်းကွန်းဆရာတော် အခန်း- ၁

အခန်း- ၂→

၁

နိုင်ငံတော်ဗုဒ္ဓသာသန

မဟာဗုဒ္ဓဝင်

ဒုတိယတွဲ

ဂေါတမဗုဒ္ဓဝင်

**********

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ

ဗုဒ္ဓရတနာ

အခဏ်း-၁

(က) အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားအကြောင်း

     ဤသို့လျှင် အကျွန်ုပ်တို့၏ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်သည် လေးအသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်း ကာလအတွင်း၌ ပွင့်တော်မူကြသော မြတ်စွာဘုရားပေါင်း နှစ်ကျိပ်ခုနစ်ဆူတို့တွင် ဒီပင်္ကရာမြတ်စွာဘုရားအစ ကဿပမြတ်စွာဘုရားတိုင်အောင် နှစ်ကျိပ်လေးဆူကုန်သော မြတ်စွာဘုရားတို့၏ အထံတော်တို့၌ “ဤသူကား လူသုံးပါးတွင် ဘုရားစင်စစ် ဧကန်ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ထိုမြတ်စွာဘုရားတို့ ဟောကြားကျူးညိတ် နိယတဗျာဒိတ်ပန်းကို ဆင်မြန်းပန်ယူတော်မူခဲ့၍ ပါရမီ, စာဂ, စရိယ ကျင့်ဝတ်တို့ကို လေးအသင်္ချေ ကမ္ဘာတသိန်းကြာအောင် ရှေးဆိုအပ်ပြီးသည့်

၂

ဘာဝနာလေးပါးတို့ဖြင့် ပွားများ အားထုတ်တော်မူကာ ဘုရားဖြစ်ကြောင်း တရားကောင်းအလုံးစုံတို့ ကုံလုံပြည့်ဝခြင်း အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်တော်မူသဖြင့် ပါရမီဖြည့်ရာကာလ ဘဝအားလုံးတို့၏ အဆုံးသတ်ဖြစ်သော ဝေဿန္တရာမင်းမြတ်ဘဝ၌ အသက်မရှိသော မဟာပထဝီမြေကြီးကိုစင်လျက် ခုနစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ယိမ်းယိုင်ငြိမ့်ငြိမ့် တသိမ့်သိမ့် တုန်လှုပ်ချောက်ချားအောင် ထူးခြားလွန်ကဲ အံ့အဲမဆုံး တုနှုန်းမထင် အထွတ်တင်သကဲ့သို့ ကျင့်စဉ်တော်မြတ် အရပ်ရပ်တို့ကို ကမ္ပတ်ပိတ်ဖုံး နိဂုံးချုပ် ဖြည့်ကျင့်တော်မူလျက် အသက်တမ်းအတိုင်း တည်နေပြီးလျှင် စုတေသောအခါ တုသိတာနတ်ပြည်၌ အလောင်းတော်တို့၏ ဓမ္မတာအတိုင်း နတ်တကာတို့ထက် နှစ်သက်ဖွယ်ရာ လွန်သာထူးကဲသော (၁) အသက်ရှည်ခြင်း၊ (၂) အဆင်း လှခြင်း၊ (၃) ချမ်းသာကြီးခြင်း၊ (၄) စည်းစိမ်အခြံအရံ များမြတ်ပေါများခြင်း၊ (၅) အစိုးရခြင်း၊ (၆) သုံးဆောင်ခံစားအပ်သော ရူပါရုံတို့ သာလွန်ခြင်း၊ (၇) သဒ္ဒါရုံတို့ သာလွန်ခြင်း၊ (ဂ) ဂန္ဓာရုံတို့ သာလွန်ခြင်း၊ (၉) ရသာရုံတို့ သာလွန်ခြင်း၊ (၁ဝ) ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရုံတို့ သာလွန်ခြင်း တည်းဟူသော ဂုဏ်ကျေးဇူး ဆယ်ပါးတို့ဖြင့် အခြားသောနတ်တို့ကို လွှမ်းမိုးသာလွန်သည့် သေတကေတု အမည်တော်ရှိသော နတ်သားဖြစ်တော်မူလေ၏။

(ဤအရာ၌ “မဟာသမုဒြာရေအစုသည် စကြဝဠာတောင်မှစ၍ အစဉ်သဖြင့် နက်ဝှမ်း၍သွားရာ မြင်းမိုရ်တောင်ခြေသို့ ရောက်သောအခါ ထိုရေအထုကား ယူဇနာပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင် အနက်ရှိသည်”ဟူ၍ ပြောလိုက်လျှင် လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားဆင်ခြင်သည်ရှိသော် ထိုမဟာသမုဒြာအတွင်းရှိ ရေပေါက်တို့မှာ ဤရွေ့ဤမျှဟု ဂဏန်းမချနိုင်အောင် မြားမြောက်လှ၏ဟု သိရသကဲ့သို့၊ ထို့အတူပင် “မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်သည် လေးအသင်္ချေ ကမ္ဘာတသိန်းကြာအောင် ပါရမီ, စာဂ, စရိယတရားတို့ကို ဘာဝနာလေးပါးဖြင့် မနားမနေ ဖြည့်ကျင့်တော်မူခဲ့သည်”ဟူ၍ အချုပ်စကားအကျဉ်းမျှ ပြောကြားရေးသားသည်ကို ဖတ်ရှုနာကြားရသော သူတော်စင်တို့သည် ထိုလေးအသင်္ချေနှင့် ကမ္ဘာတသိန်း ကာလအတွင်း မဟာသမုဒြာရေပေါက်တို့ထက် မရေမတွက်နိုင်အောင်ပင် များလှစွာသော

၃

ဘဝအဖြစ်တော်တို့၌ အလောင်းတော်သည် ပါရမီတရားတို့ကို ဘဝမခြား ပွါးများတော်မူခဲ့ရသည်ဟု လေးနက်စွာ ဆင်ခြင်၍ အလောင်းတော်၏ စရိယဂုဏ်တို့ကို ကြည်ညိုကုန်ရာ၏။)

ဗုဒ္ဓကောလာဟလ ဖြစ်ပေါ်ခြင်း

အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားသည် တုသိတာနတ်ပြည်၌ တုသိတာနတ်တို့၏ အရေအတွက်အားဖြင့် နှစ်ပေါင်း လေးထောင် (၄ဝဝဝ)၊ လူတို့၏ အရေအတွက်အားဖြင့် နှစ်ပေါင်း ငါးဆယ့်ခုနစ်ကုဋေ ခြောက်သန်း (၅၇၆ဝဝဝဝဝဝ) ကာလကြာအောင် ထိုတုသိတာနတ်တို့၏ အသက်တမ်းပြည့် ကြီးစွာသော နတ်စည်းစိမ်ချမ်းသာကို စံတော်မူလျက် နတ်သက်တမ်းစေ့ ကုန်လုခါနီး၍ လူတို့အရေအတွက်အားဖြင့် နှစ်ပေါင်း တထောင်မျှသာ လိုသောအခါ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာကြီးတို့သည်..

“အိုအချင်းတို့.. ယနေ့မှနောက် နှစ်ပေါင်းတထောင် စေ့ရောက်သောအခါ ဤလူ့ပြည်လောက၌ သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရား ထင်ရှားပွင့်တော်မူလိမ့်မည်”..

ဤသို့ ကောင်းကင်မှ ဟစ်အော် ကြွေးကြော်ကြသောကြောင့် ဤလူ့ပြည်လောက၌ “ဘုရားပွင့်တော်မူတော့မည်တဲ့.. ဘုရားပွင့်တော်မူတော့မည်တဲ့”ဟူ၍ လူအများ အုတ်အုတ်ကျက်ကျက် ဂယက်ပြေးပြောဆိုခြင်း တည်းဟူသော ဗုဒ္ဓကောလာဟလသည်^* နှစ်ပေါင်းတထောင်ကပင် ကြိုတင်၍ ဖြစ်နှင့်လေသည်။

(အလောင်းတော်နတ်သား၏ အမည်နှင့်စပ်၍ ဗုဒ္ဓဝင်ပါဠိတော် ရတနစင်္ကမခဏ်း၌။ ။ယဒါဟံ တုသိတေ ကာယေ၊ သန္တုသိတော နာမဟံ တဒါ။ ။ဟူ၍ ဟောတော်မူသောကြောင့် သန္တုသိတအမည်တော်ရှိကြောင်း သိရ၏၊ ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ ဇိနာလင်္ကာရ ဋီကာတို့၌လည်း ဤပါဠိတော်အတိုင်းပင် သန္တုသိတနတ်သားဟူ၍ပင် ဖွင့်ဆိုတော်မူကြ၏။ ပါရာဇိကဏ်အဋ္ဌကထာ ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍ ပုဗ္ဗေနိဝါသကထာအဖွင့်,

---

     * ကောလာဟလငါးပါးအကြောင်းကို အနုဒီပနီ၌ အကျယ်ပြဆိုထားသည်။

၄

မူလပဏ္ဏာသ အဋ္ဌကထာ ဘယဘေရဝသုတ်အဖွင့်တို့၌ကား အလောင်းတော်နတ်သား၏ အမည်ကို သေတကေတုဟူ၍ ဖွင့်ဆိုတော်မူကြ၏။ ။တထာဂတဥဒါနဒီပနီ မာလာလင်္ကာရဝတ္ထု ဇိနတ္ထပကာသနီ စသော ရှေးမြန်မာဗုဒ္ဓဝင် ကျမ်းပြုဆရာစဉ်ဆက်တို့လည်း အလောင်းတော်နတ်သား၏အမည်ကို သေတကေတုဟူ၍ပင် ရေးသား မိန့်ဆိုတော်မူကြ၏။ သို့ဖြစ်၍ “သန္တုသိတ”ဟူသော အမည်မှာ တုသိတာနတ်ဘုံ ဌာနနှင့်စပ်၍ ရအပ်သော သာမညအမည်ဖြစ်သည်။ “သေတကေတု”ဟူသော အမည်မှာ အလောင်းတော်နတ်သား၏ ဝိသေသအမည် ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရမည်ဟူ၍ ဆရာတို့ မိန့်ဆိုတော်မူကြ၏။)

ဘုရားအလောင်းနတ်သားထံ တောင်းပန်ကြခြင်း

     ဗုဒ္ဓကောလာဟလ = ဘုရားပွင့်တော်မူတော့မည်တဲ့-ဟူသော အုတ်အုတ် ကျက်ကျက် ပြောဆိုစကား ကြားသိကြရကုန်သဖြင့် စကြဝဠာပေါင်း တိုက်တသောင်းတို့၌ အသီးအသီး နေကြကုန်သော စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီး သိကြားနတ်မင်း သုယာမနတ်မင်း သန္တုသိတနတ်မင်း သုနိမ္မိတနတ်မင်း ဝသဝတ္တီနတ်မင်း အသီးသီးတို့သည်၎င်း မဟာဗြဟ္မာကြီး အသီးသီးတို့သည်၎င်း တခုတည်းသော ဤစကြဝဠာတိုက်၌ တပေါင်းတည်း အတူတကွ စည်းဝေးတိုင်ပင်ကြပြီးသော် နတ်သက်တမ်း စေ့ကုန်ခါနီး၍ လူတို့၏ အရေအတွက်အားဖြင့် ခုနစ်ရက်မျှသာ လိုတော့သဖြင့် နတ်သက်ကြွေရန် ပုဗ္ဗနိမိတ်ငါးပါး^* ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်နေသော အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သား၏အထံသို့ အညီအညွတ် လာရောက်ကြပြီး လက်အုပ်ချီမိုးကြလျက် ဤသို့ တောင်းပန်စကား လျှောက်ထားကြကုန်၏-

အို အလောင်းတော် အရှင်နတ်သား.. အရှင်သည် ပါရမီဆယ်ပါးတို့ကို အပြည့်အစုံ ဖြည့်ကျင့်တော်မူခဲ့ပါပြီ..။ ထိုပါရမီတို့ကို အရှင်နတ်သားသည် သိကြားမင်းစည်းစိမ် မာရ်နတ်မင်းစည်းစိမ် ဗြဟ္မာမင်းစည်းစိမ် စကြာမင်းစည်းစိမ်တို့ကို တောင့်တ၍ ဖြည့်ကျင့်ခဲ့သည် မဟုတ်ပါ။

---

     * ပုဗ္ဗနိမိတ်ငါးပါးအကြောင်းကို အနုဒီပနီ၌ အကျယ်ဖော်ပြထားသည်။

၅

အရှင်နတ်သားသည် လောကသုံးပါးမှ ကိုယ်တော်တိုင် လွတ်မြောက်ကာ များစွာသော လူနတ်ဗြဟ္မာတို့ကိုလည်း လွတ်မြောက်စေရန်အကျိုးငှါ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ကိုသာ ပန်ထွာတောင့်တ၍ ထိုပါရမီတော်တို့ကို ဖြည့်ကျင့်တော်မူခဲ့ပါသည်၊ အို အလောင်းတော် အရှင်နတ်သား.. ဘုရားဖြစ်ဖို့ရန် အချိန်တန်ပါပြီ။ ယခုအခါကား အရှင်နတ်သား ဘုရားဖြစ်ဖို့ရာ အချိန်အခါ မှန်လှပါသည်။ အရှင်နတ်သားသည် လူ့ပြည်လောက မယ်တော်ဝမ်း၌ ဖြစ်တော်မူပြီးလျှင် လူသုံးပါး၌ ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်တော်မူကာ နတ်နှင့်တကွသော လူအပေါင်းကို သံသရာမှကယ်တင်၍ သေခြင်းကင်းရာ နိဗ္ဗာန်တရားကို ဟောကြားသိစေတော်မူပါလော့-

ဟူ၍ တောင်းပန်စကား လျှောက်ထားကြကုန်၏။

ကြည့်ခြင်းကြီးငါးပါးကို ကြည့်တော်မူခြင်း

     ဤသို့ စကြဝဠာပေါင်း တိုက်တသောင်းမှ အညီအညွတ် လာရောက်စည်းဝေး တောင်းပန်ကြသော နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့အား အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားသည် အဆောတလျင် ပဋိညာဉ်ဝန်ခံချက်ကို မပေးသေးပဲ ရှေးရှေးသော ဘုရားအလောင်းတော်တကာတို့ ကြည့်ရှုမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည့်-

(၁) ဘုရားဖြစ်ရာ ခေတ်အခါကာလကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်း၊

(၂) ဘုရားဖြစ်ပွင့်ရာကျွန်းကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်း၊

(၃) ဘုရားဖြစ်ပွင့်ရာ အရပ်ဒေသကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်း၊

(၄) (ပစ္ဆိမဘ၀သား) ဘုရားအလောင်းတော်တို့ ဖြစ်တော်မူရာ အမျိုးကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်း၊

၆

(၅) ဘုရားအလောင်းမယ်တော်၏ အရွယ်တော်အပိုင်းအခြားကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ခြင်း-

ဤကြည့်ခြင်းငါးပါးတို့ကို ကြည့်တော်မူ၏။

     (၁) ဤကြည့်ခြင်းကြီး ငါးပါးတို့တွင် “လူ့ပြည်လောက၌ ဘုရားဖြစ်ပွင့်ရန် အချိန်အခါ တန်ပြီလော၊ မတန်သေးလော”ဟု ရှေးဦးစွာ အခါကာလကို ကြည့်ရှုဆင်ခြင်တော်မူ၏။ ထိုသို့ ကြည်ရှုဆင်ခြင်တော်မူရာ၌ လူတို့၏အသက်တမ်း အနှစ်တသိန်းအထက် ပွါးတက်ရှည်လျားသော ကာလသည် မြတ်စွာဘုရားများ ဖြစ်ပွင့်တော်မူကြရာ အခါကာလမဟုတ်၊ အကြောင်းသော်ကား.. ထိုအသက်တမ်း အနှစ်တသိန်းမှ အထက်ကာလ၌ အသက်တမ်း အလွန်ရှည်လွန်းလှသဖြင့် သတ္တဝါတို့အား ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းဆင်းရဲ, အိုရခြင်းဆင်းရဲ, နာရခြင်းဆင်းရဲ, သေရခြင်းဆင်းရဲတို့သည် မထင်ရှားကုန်ချေ။ ထိုရှည်လျားလှသော အသက်တမ်းကာလ၏ ဖုံးလွှမ်းကာကွယ်မှုကြောင့် ထိုဆင်းရဲအစုကို လူတို့ မေ့လျော့၍ နေကြလေသည်။ မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့ ဟောကြားရမည့် တရားဒေသနာတော်မှာလည်း မမြဲခြင်း အနိစ္စလက္ခဏာ, ဆင်းရဲခြင်း ဒုက္ခလက္ခဏာ, အစိုးမပိုင်ခြင်း အနတ္တလက္ခဏာတို့မှ လွတ်ကင်းသည်ဟူ၍ မရှိ၊ အကယ်၍ အသက်တသိန်းတမ်း၏ အထက်၌ မြတ်စွာဘုရားတို့ ပွင့်တော်မူကြကာ အနိစ္စသဘောတရား, ဒုက္ခသဘောတရား, အနတ္တသဘောတရားကို ဟောကြားတော်မူကြလျှင်လည်း ကြားနာကြသူ ထိုခေတ်လူတို့သည် “ဘာတွေကိုများ ဟောကြားနေကြပါလိမ့်”ဟူ၍ မဝေနိုင် မခွဲနိုင်ဖြစ်ကာ နာကြားကြမည် သက်ဝင်ယုံကြည်ကြမည် မဟုတ်ချေ။ ထိုသို့ မနာကြ မယုံကြည်ကြလျှင်လည်း သစ္စာလေးပါး တရားသိမြင် ကျွတ်တမ်းဝင်ကြမည်မဟုတ်ချေ။ သံသရာဝဋ်မှ လွတ်မြောက်စေနိုင်သော လက္ခဏာရေးသုံးပါး တရားဒေသနာကို မသက်ဝင် မယုံကြည်သူတို့အား ဟောကြား၍လည်း သံသရာမှ လွတ်မြောက်ခြင်း အကျိုးမပြီး အချည်းနှီးသာ ဖြစ်လေရာ၏၊ ထို့ကြောင့် အနှစ်တသိန်းအထက် အသက်တမ်းရှည်လျားသော

၇

ကာလသည် မြတ်စွာဘုရားများ ဖြစ်ပွင့်တော်မူကြရာ အခါကာလမဟုတ်။

     လူတို့၏အသက်တမ်း အနှစ်တရာအောက် ဆုတ်ယုတ်တိုတောင်းသော ကာလသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားများ ဖြစ်ပွင့်တော်မူကြရာ အခါကာလမဟုတ်၊ အကြောင်းသော်ကား.. ထိုအနှစ်တရာတမ်း၏ အောက်ဖြစ်သောကာလ၌ ဖြစ်ပွါးကြသော သတ္တဝါတို့သည် ကိလေသာတရား များပြားထူပြောကြကုန်၏။ ကိလေသာတရား များပြားထူပြောကြသော သူတို့အား ဟောကြားပြသ ပေးဝေငှအပ်သော ဘုရားအဆုံးအမတော်သည် ရေအပြင်၌ ထုတ်ချောင်းဖြင့် ရေးခြစ်အပ်သော အရေးအသားပမာ ရှည်လျားကြာမြင့်စွာ မတည်တံ့ပဲ လျင်မြန်စွာ ပျောက်ပြယ် ကင်းကွယ်လေရာ၏၊ ထို့ကြောင့် လူတို့၏အသက်တမ်း အနှစ်တရာအောက် ဆုတ်ယုတ်တိုတောင်းသော ကာလသည်လည်း မြတ်စွာဘုရားများ ဖြစ်ပွင့်တော်မူကြရာ အခါကာလမဟုတ်။

     လူတို့၏အသက်တမ်း အနှစ်တသိန်းတမ်းနှင့် အနှစ်တရာတမ်း ဤနှစ်တမ်းတို့ပါ အပါအဝင် အကြားဖြစ်သော အခါကာလသည်သာလျှင် ဇာတိ ဇရာ မရဏတရားတို့လည်း ထင်လွယ်, လက္ခဏာရေးသုံးပါး သံသရာမှ လွတ်မြောက်ကြောင်းတရားကို ဟောကြား၍လည်း သိလွယ်, သတ္တဝါတို့သန္တာန်၌ ကိလေသာလည်း မထူပြောလွန်းသဖြင့် ဖော်ပြရာပါ အနှစ်တသိန်းတမ်းမှစ၍ အောက်, အနှစ်တရာတမ်းမှစ၍ အထက်ဖြစ်သော အသက်တမ်းကာလသည်သာလျှင် မြတ်စွာဘုရားတို့ ဖြစ်ပွင့်တော်မူကြရာ ကာလမည်ပေ၏။ (အလောင်းတော်နတ်သားကို နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့ တောင်းပန်သောအခါ၌လည်း လူတို့၏အသက်တမ်း အနှစ်တရာကာလ ဖြစ်လေသည်။) ထိုအခါ အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားသည် “ဤအခါကား ဘုရားဖြစ်ရန် လျော်ကန်လျောက်ပတ်လှသော အခါကာလပေတည်း”ဟု ပိုင်းခြားထင်ထင် ဘုရားဖြစ်ရန်ကာလကို ထင်ရှား သိမြင်တော်မူလေ၏။

၈

     (၂) ထို့နောက် မြတ်စွာဘုရားတို့ ဖြစ်ပွင့်တော်မူရာကျွန်းကို ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်တော်မူပြန်သော် ကျွန်းငယ်ငါးရာစီ အခြံအရံရှိသော ကျွန်းကြီးလေးကျွန်းတို့အနက် ဇမ္ဗူ့သပြေပင်ပေါက်ရောက်ရာဖြစ်၍ ထိုဇမ္ဗူ့သပြေပင်ဖြင့် မှတ်သားခေါ်ဆိုအပ်သော ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းကြီး၌သာလျှင် ရှေးဘုရားရှင်တို့ ပွင့်တော်မူကြမြဲ ဖြစ်သည်ဟု ပိုင်းခြားထင်ထင် ဘုရားဖြစ်ပွင့်ရာ ကျွန်းကိုလည်း ထင်ရှား သိမြင်တော်မူလေ၏။

     (၃) ထို့နောက် “ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းမည်သည် ကျယ်ဝန်းကြီးမားလှ၏၊ အတိုင်းအရှည် ပမာဏအားဖြင့် ယူဇနာပေါင်း တသောင်းကျယ်ဝန်း၏၊ ဤမျှ ကျယ်ဝန်းလှသော ဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်းတွင် ရှေးဘုရားရှင်တို့သည် အဘယ်အရပ်ဒေသ၌ ပွင့်တော်မူကြသနည်း”ဟု ဘုရားဖြစ်ပွင့်ရာ အရပ်ဒေသကို ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်တော်မူပြန်သော် ဤဇမ္ဗူဒိပ်ကျွန်း၏ အလယ်အရပ်ဖြစ်သော မဇ္ဈိမဒေသကို “ရှေးဘုရားတို့ ပွင့်တော်မူရာ အရပ်ဒေသဖြစ်သည်”ဟူ၍ ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်တော်မူ၏။

(မဇ္ဈိမဒေသဟူသည်မှာ- အရှေ့အလား ဂဇင်္ဂလမည်သော နိဂုံး၏ အရှေ့ဘက် အင်ကြင်းပင်ကြီး၊ အရှေ့တောင်အလား သလ္လဝတီမြစ်^၁၊ တောင်အလား သေတကဏ္ဏိကမည်သော နိဂုံး၊ အနောက်အလား ထူဏမည်သော ပုဏ္ဏားရွာ၊ မြောက်အလား ဥသိရဒ္ဓဇတောင်၊ ဤနယ်နိမိတ်ငါးရပ်တို့ဖြင့် သတ်မှတ်ပိုင်းခြား အပ်သော အလျားယူဇနာ သုံးရာ၊ အနံယူဇနာ နှစ်ရာ့ငါးဆယ်၊ အဝန်းယူဇနာ ကိုးရာ အပိုင်းအခြားရှိသော အရပ်ဒေသကို ခေါ်၏။ ဤမဇ္ဈိမဒေသမှ အပြင်အပဖြစ်သော အရပ်ဒေသများသည် ပစ္စန္တရစ်အရပ် မည်၏။ မဇ္ဈိမဒေသ အရပ်အတွင်း၌သာလျှင် သဗ္ဗညူမြတ်စွာဘုရားတို့သည်၎င်း ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အရှင်မြတ်တို့သည်၎င်း အဂ္ဂသာဝက အသီတိမဟာသာဝက အရှင်မြတ်တို့သည်၎င်း စကြာမင်းတို့သည်၎င်း ထိုမှတပါး ဘုန်းတန်ခိုးကြီးမား စည်းစိမ်ဥစ္စာများကြသည့် ခတ္တိယမဟာသာလ ဗြဟ္မဏမဟာသာလ ဂဟပတိမဟာသာလတို့သည်၎င်း ဖြစ်ထွန်းကြစမြဲ ဖြစ်ကုန်၏။)

---

၁- သလလဝတီမြစ် (သီဟိုဠ်မူ)

၉

     ထိုမဇ္ဈိမဒေသအလယ်ပိုင်း အရပ်ဌာနအတွင်း သက္ကတိုင်းအဝင်အပါ ကပိလဝတ်မင်းနေပြည်သည် ရှိ၏၊ ထိုကပိလဝတ် မင်းနေပြည်၌ ဖြစ်သင့်၏ဟူ၍လည်း အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားသည် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်တော်မူလေ၏။

     (၄) ထို့နောက် ဘုရားအလောင်း ပစ္ဆိမဘဝသားတို့ ပဋိသန္ဓေ တည်နေဖြစ်ပွားရာ အမျိုးကို ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်တော်မူပြန်သော်- “ရှေးရှေး ဘုရားရှင်တို့သည် ဘုရားဖြစ်မည့် ပစ္ဆိမဘဝ၌ ကုန်သည်မျိုး သူဆင်းရဲမျိုးတို့၌ ဖြစ်တော်မမူကြကုန်၊ လူအပေါင်းတို့က အဦးအမြတ်ဟူ၍ သမုတ်အပ်သော မင်းမျိုး ပုဏ္ဏားမျိုးတို့၌သာလျှင် ဖြစ်တော်မူကြကုန်၏။ မင်းမျိုးကို လူအပေါင်းတို့က အဦးအမြတ်ဟူ၍ သမုတ်ကြသော ခေတ်အခါ၌ ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတို့သည် ထိုအဦးအမြတ် သမုတ်အပ်သော မင်းမျိုး၌ ဖြစ်တော်မူကြကုန်၏၊ ပုဏ္ဏားမျိုးကို လူအပေါင်းတို့က အဦးအမြတ်ဟူ၍ သမုတ်ကြသော ခေတ်အခါ၌ ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတို့သည် ထိုအဦးအမြတ် သမုတ်အပ်သော ပုဏ္ဏားမျိုး၌ ဖြစ်တော်မူကြကုန်၏။ ယခုအခါ၌ကား မင်းမျိုးကို လူအပေါင်းတို့က အဦးအမြတ်ဟူ၍ သမုတ်အပ်၏၊ ထိုမင်းမျိုး၌ ငါဖြစ်ပေအံ့။ ထိုမင်းမျိုးတွင်လည်း ကပိလဝတ်နေပြည်တော်၏ အရှင်ဖြစ်သော သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် ကမ္ဘာဦးအစ မဟာသမ္မတမင်းမြတ်မှ နွယ်ဇာတ်မပျက် ဆင်းသက်လာခဲ့သော အသမ္ဘိန္န ခတ္တိယရာဇ သကျသာကီဝင် မျိုးသန့်စင်သော ဘုရင်အထွတ်အမြတ် ဖြစ်ပေသည်။ ဤသို့ မျိုးရိုးဆက်နွယ် စင်ကြယ်မွန်မြတ်သော သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် ငါ၏ခမည်းတော် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်”ဟူ၍ ဘုရားဖြစ်ရာသော အမျိုးကို ပိုင်းခြားထင်ထင် သိမြင်တော်မူလေ၏။

     (၅) ထို့နောက် ဘုရားမယ်တော်ကို ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်ပြန်သော်- “ဘုရား၏ မယ်တော်မည်သည်ကား လျှပ်ပေါ်လော်လည်ခြင်း အလျှင်းမရှိ၊ သေရည်အရက် သောက်စားခြင်း အလျှင်းမရှိ၊ ဘုရား၏ မယ်တော်ဖြစ်ကြောင်း ကောင်းမှုပါရမီတို့ကို ကမ္ဘာတသိန်း ကာလပတ်လုံး ဖြည့်ကျင့်ခဲ့ပြီးသူ ဖြစ်ရ၏၊

၁၀

ဘုရားမယ်တော်ဖြစ်ရမည့်ဘဝကို ရရှိဖွားမြင်ခဲ့သည်မှ အစပြု၍ ငါးပါးသီလကို တရံတခါမျှ မကျိုးမပေါက်စေပဲ အမြဲလုံခြုံစွာ စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းခဲ့သူသာ ဖြစ်ရ၏၊ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ မိဖုရားကြီးဖြစ်သော သီရိမဟာမာယာဒေဝီသည် ဤဆိုအပ်ပြီးသော ကျေးဇူးဂုဏ် အင်္ဂါအပေါင်းတို့နှင့် ထက်ဝန်းကျင် ပြည့်စုံပေ၏။ ဤသီရိမဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် ငါ၏မယ်တော် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ (ထိုမယ်တော်ဖြစ်ထိုက်သည့် သီရိမဟာမာယာဒေဝီ၏ အသက်ကြွင်းကား မည်မျှရှိသနည်းဟု ဆက်၍ ဆင်ခြင် ကြည့်ရှုတော်မူလတ်သည်တွင်) ဆယ်လနှင့် ခုနစ်ရက်သာလျှင် မယ်တော်၏ အသက်ကြွင်းရှိတော့ကြောင်း ကောင်းစွာ ထင်ထင် သိမြင်တော်မူလေ၏။

နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့အား ဝန်ခံတော်မူခြင်း

     ဤသို့အားဖြင့် ကြည့်ခြင်းကြီးငါးပါးတို့ကို ပိုင်းခြားစေ့ငု ကြည့်ရှုဆင်ခြင် သိမြင်တော်မူပြီးလတ်သော် အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားသည် “ငါကား လူ့ပြည်လောက လူ့ဘဝသို့ သက်ဆင်း၍ ဘုရားဖြစ်တော့အံ့”ဟု ကြံစည်ရည်မှတ် ဆုံးဖြတ် ပြဋ္ဌာန်းတော်မူပြီးလျှင် တသောင်းသော စကြဝဠာတိုက်မှ လာရောက်တောင်းပန်ကြကုန်သော နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့အား-

“အို အချင်း နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့.. ယခုအခါကား သင်တို့ တောင်းပန်ကြသည့်အတိုင်း အကျွန်ုပ် ဘုရားဖြစ်ဖို့ရန် အခါတန်ပေပြီ၊ သင်တို့သည် အလိုရှိရာသို့ သွားကြလေကုန်၊ အကျွန်ုပ်သည် လူ့ပြည်သို့ သက်ဆင်း၍ ဘုရားဖြစ်တော့အံ့”-

ဟု ပဋိညာဉ် ဝန်ခံချက် ပေးတော်မူ၍ ထိုနတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့ကို ပြန်လည်ဖဲခွါခွင့်ပြုပြီးလျှင် တုသိတာနတ်အပေါင်းတို့ ခြံရံလျက် ထိုတုသိတာနတ်ပြည်၌ရှိသော နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်သို့ ဝင်တော်မူလေ၏။

၁၁

(ခ) နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်အကြောင်း

     သဂါထာဝဂ္ဂ သံယုတ်အဋ္ဌကထာ နန္ဒနဝဂ် အစရှိသည်တို့၌ ဖွင့်ပြသည့်အတိုင်း နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်အကြောင်းကို ရေးသား ဖော်ပြပေအံ့- ဤနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော် မည်သည်ကား ဝင်ရောက်လာတိုင်းကုန်သော နတ်တို့အား ပျော်ပါး နှစ်သက်စေတတ်သောကြောင့် နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်ဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်သမုတ်အပ်သည်။

     ဤ နန္ဒဝန် ဥယျာဉ်တော်သည် နတ်ပြည် ခြောက်ထပ်လုံးမှာပင် အသီးသီးရှိပေ၏၊ အောက်အောက်နတ်ပြည်တို့၌ ရှိကြသော နန္ဒဝန် ဥယျာဉ်တော်များနှင့် အထက်အထက် နတ်ပြည်တို့၌ရှိကြသော နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်များသည် နှစ်သက်စေတတ်ပုံ အကြောင်းအခြင်းအရာအားဖြင့် အလားတူချည်းပင် ဖြစ်ကြ၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်၌ရှိသော နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်၏ အကြောင်းအရာကိုသာ ကျမ်းဂန်တို့၌ အကျယ်ဖွင့်ပြ လေသည်။

     ဤနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်ကား.. ပုထုဇန်တို့ဓလေ့ မြင်တွေ့ခံစား၍မပြီး ရင်တီးလက်ခတ် စုတ်သပ်အံ့ဩ ပြောပ၍ မကုန်နိုင်လောက်အောင်ပင် ရတနာနတ်ဖြစ် သစ်ပင်, ပန်းပင်, ဘုံ, ယာဉ်, ပဒေသာ သုံးဆောင်ဖွယ် အဖြာဖြာတို့ဖြင့် သာယာဆန်းပြား ခမ်းနားတင့်တယ်သော ဌာနဖြစ်လေသည်။ အရွယ်အမျိုးမျိုး အဆင်းအမျိုးမျိုး အသံအမျိုးမျိုး သဏ္ဌာန်အမျိုးမျိုး အလျှံအရောင်အဝါ အမျိုးမျိုး နတ်ကခြေသည် နတ်သဘင်သည် နတ်ပွဲအမျိုးမျိုး တီးမျိုး မှုတ်မျိုး က-ခုန်-သီ-ဆို ဖျော်ဖြေမှု အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် မရိုးနိုင်လောက်အောင်ပင် အပြိုင်အဆိုင် သူ့ထက်ငါတုပလျက် သမုဒယအာရုံ ကာမဂုဏ်ဝတ္ထု အစုစုတို့ဖြင့် စတုဒိသာ ခင်းကျင်းသည့်ပမာ နတ်စည်းစိမ်ချမ်းသာ အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့် မြူးထူးပျော်ပါးကြရာ ဌာနထူးတရပ် ဥယျာဉ်ကလာပ်ကြီးသဖွယ် ဖြစ်လေသည်။

     မိမိတို့နတ်ပြည်၏ ကြက်သရေမင်္ဂလာ အဆင်တန်းဆာကြီး တခုအဖြစ်ဖြင့် ကြည့်ရှုဖွယ် နားထောင်ဖွယ် နမ်းရှူဖွယ်

၁၂

စားသောက်ဖွယ် တွေ့ထိဖွယ် ဤခံစားမွေ့လျော်ဖွယ်အာရုံ ကာမဂုဏ်ငါးချက်တို့ဖြင့် သက်ဝင်ရောက်ဆိုက်လာကြသော နတ်အပေါင်းတို့အား ရွှင်လန်းခုံမက် နှစ်သက်စေနိုင်သော ဥယျာဉ်တော်မြတ် ဖြစ်ပေသည်။

     ထိုနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်သည် နတ်သား နတ်သမီးတို့ နတ်ဘဝမှ လျှောကျစုတေ သေလွန်ရခါနီး၍ စုတိနိမိတ်ကြီးငါးပါးတို့ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာခြင်းကြောင့် မိမိတို့၏ နတ်စည်းစိမ်ချမ်းသာတို့ကို ပယ်ခွါစွန့်ပစ်ကာ သွားရတော့မည့်အရေးကို တွေးတောဆင်ခြင်ကာ ပြင်းပြသည်းထန်စွာ ပူပန်ငိုကြွေးလျက် ရှိကြစေကာမူ ထိုနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်သို့ ဝင်ရောက်လာမိသောအခါ ယခင်က ပင်ပန်းငိုကြွေး ပူဆွေးတောက်လောင်ခဲ့သမျှသော သောကပရိဒေဝမီးတို့သည် နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်၏ ဖျော်ဖြေမှုကို ခံစံရသဖြင့် တခဏမျှနှင့်ပင် ကင်းပကွယ်ပျောက် ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ချမ်းသာကြည်လင် သက်သာစိတ်ဝင်ပြီးလျှင် ပျော်ရွှင်နှစ်သက်ရာဌာနကြီး ဖြစ်လေသည်။

     မည်သည့်အကြောင်းကြောင့်မဆို ပင်ပန်းငိုကြွေး ပူဆွေးတောက်လောင်လျက် လာရစေကာမူ ထိုနန္ဒဝန် ဥယျာဉ်တော်အတွင်း ချဉ်းနင်းဝင်ရောက်မိသောအခါ သာယာနှစ်သက်ဖွယ်သော အာရုံတို့၌ ခုံမင်ဝင်စားပျော်ပါးရင်းအချိန်မှာပင် နေအရှိန်အငွေ့ကျောက်၍ သွေ့ခြောက်ပျက်ကြေ ကွယ်ပျောက်လေရသော ဆီးနှင်းစု ဆီးနှင်းခဲကဲ့သို့၎င်း၊ လေအဟုန် တိုက်ခတ်ဆော်သွေး၍ ငြိမ်းအေးသော ဆီမီးတောက်ကဲ့သို့၎င်း ပူပန်သောက ကြောင့်ကြခပ်သိမ်းတို့သည် ခဏနှင့်ပင် ကွယ်ပ ငြိမ်းအေးရလေတော့သည်။ “လောက၌ ကောင်း၏ဟု သမုတ်အပ်သော ဝတ္ထုအာရုံ ကာမဂုဏ်ချမ်းသာ အမျိုးမျိုးတို့၏ စုဝေးတည်နေရာဖြစ်သော နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်သို့ မရောက်ဘူးသောသူသည် လောက၌ ချမ်းသာသည်ဆိုသော သဘောကို နားမလည်နိုင်”ဟူ၍ ပြောဆိုရလောက်အောင်ပင် ကာမဘုံသား ပုထုဇန်များအတွက် နှစ်သက်ဖွယ်ရာအာရုံတို့ စုပုံတည်နေရာ လွန်စွာ တင့်တယ်လှပေသည်။

၁၃

     ဝိနည်း သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၊ပ၊ မျက်နှာ (၂၆၈) ဝေရဉ္ဇကဏ္ဍအဖွင့်၌ “တာဝတိံသာနတ်ပြည်ရှိ နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်သည် ယူဇနာခြောက်ဆယ်မျှ ကျယ်ဝန်းသည်။ (ဆရာတို့အလိုအားဖြင့် ယူဇနာငါးရာ ကျယ်ဝန်းသည်။) နတ်သစ်ပင်အမျိုးပေါင်း တထောင်တို့ဖြင့် တင့်တယ်စွာ တန်းဆာဆင်အပ်သည်”ဟူ၍ ဖွင့်ပြထားသည်။

     ဇိနာလင်္ကာရဋီကာ တိဝိဓဗုဒ္ဓခေတ္တအဖွင့် စာမျက်နှာ (၉၀)၌ “ထိုနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်သည် တာဝတိံသာနတ်ပြည် သုဒဿနနန်းမြို့တော်၏ အရှေ့ဘက်မျက်နှာ၌ ရတနာအတိပြီးသော တံတိုင်း မီးတား တံခါးတုရိုဏ်တိုင်တို့ဖြင့် ခြံရံအပ်၏၊ အဝန်းယူဇနာ တထောင်ရှိ၏၊ နတ်တို့ နှစ်သက်မွေ့လျော် ပျော်ဖွယ်ရာဖြစ်၏၊ နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်နှင့် သုဒဿနမြို့တော်၏ အကြား၌ မဟာနန္ဒာကန်တော် စူဠနန္ဒာကန်တော် တည်းဟူသော ဤရေကန်တော်နှစ်ခုတို့လည်း ရှိကုန်၏၊ ထိုရေကန်တော်တို့ကား အရပ်ထက်ဝန်းကျင် စင်ကြယ်သန့်ရှင်း၍ ရေမျက်နှာအနေအားဖြင့် စိမ်းလဲ့ညိုမှောင်သော အဆင်းအရောင်ကို ဆောင်ကုန်လျက် မြူတိမ် ကင်းစင်သော ကောင်းကင်ပြင်နှင့် တူကုန်၏” ဤသို့စသည်ဖြင့် ဖွင့်ပြထားသည်။

အလောင်းတော် နတ်သက်ကြွေရန် အခါရောက်ခြင်း

     အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သားသည် ထိုနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်သို့ ဝင်လာရောက်ရှိတော်မူလတ်သော် အတူတကွ ခြံရံလိုက်ပါလာကြသော တုသိတာဘုံသား နတ်သားနတ်သမီးတို့က အလောင်းတော်နတ်သားကို-

“အရှင်နတ်သားသည် ဤနတ်ပြည်မှ စုတေသော် ကောင်းမှုကုသိုလ်ရှင်တို့၏ လားရောက်ရာ သုဂတိဘုံ ဘဝသို့သာ သွားရောက်တော်မူပါလော့”—

ဟု ပြောဆိုကြကုန်၍ ရှေးကပြုဘူးသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကံတို့ကို အဖန်ဖန် ကြံတွေး အောက်မေ့စေကြကုန်လျက်

၁၄

အလောင်းတော်နတ်သားကို ဝန်းရံကြကာ ထိုနန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်အတွင်း၌ လှည့်လည်ကြကုန်၏။ ဤသို့ ရှေးကောင်းမှု ကုသိုလ်ကံတို့ကို အဖန်ဖန် ကြံတွေးအောက်မေ့ရန် ဆော်ဖန်တိုက်တွန်းကြသော နတ်အပေါင်းတို့ ခြံရံလျက် နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်အတွင်း၌ လှည့်လည်တော်မူစဉ်ပင်လျှင် အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သား၏ စုတေရန် (နတ်သက်ကြွေရန်) အချိန်ကာလ စေ့ရောက်ခဲ့လေသည်။

(ဂ) ပဋိသန္ဓေ တည်နေကြောင်း

     ထိုသို့ အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သား၏ စုတေရန်အချိန် စေ့ရောက်သောကာလ၌ သီရိမဟာမာယာ ဒေဝီသည်လည်း ကပိလဝတ်ပြည် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ အဂ္ဂမဟေသီ မိဖုရားခေါင်ကြီး အဖြစ်ဖြင့် အလွန်ကြီးကျယ်သော ထီးနန်းစည်းစိမ်ကို ခံစားစံနေတော်မူရာ အရွယ်တော်အားဖြင့် မဇ္ဈိမဝယ-ဟုခေါ်သော ဒုတိယအရွယ်တော်၏ တတိယကောဋ္ဌာသ= သုံးခုမြောက် အသက်ပိုင်းသို့^* ရောက်ဆဲဖြစ်လေသည်။ ။(ထိုအခါကား လူတို့၏အသက်တမ်းမှာ တရာတမ်းကာလဖြစ်၍ သီရိမဟာမာယာဒေဝီ၏ အသက်တော်သည် ငါးဆယ့်ငါးနှစ် လေးလခန့် ရှိသောအခါ ဖြစ်၏။ သမန္တစက္ခုဒီပနီကျမ်း၌ ထိုအကြောင်း အကျယ်တဝင့် ရှင်းပြထားလေသည်။)

နက္ခတ်ပွဲသဘင် ခံစံခြင်း

     သီရိမဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားခေါင်ကြီး၏အသက် ငါးဆယ့်ငါးနှစ် လေးလခန့်ရှိသော ထိုနှစ် မဟာသက္ကရာဇ် ၆၇-ခု ဝါဆိုလဆန်း ၉-ရက်နေ့ဝယ် ကပိလဝတ်နေပြည်တော်၌ အစဉ်အလာအားဖြင့် ဆင်ယင်ကျင်းပမြဲဖြစ်သော ဥတ္တရာသဠ်နက္ခတ်ပွဲသဘင် ကြုံကြိုက်၍ ပြည်သူပြည်သား လူများအပေါင်းတို့သည် ပွဲကောင်းတခု အထိမ်းအမှတ်ပြု၍ သူ့ထက်ငါ ကြွေးကြော်ကြကုန်လျက် ထိုနက္ခတ်ပွဲသဘင်ကို ပျော်ရွှင်စွာ ကစား ကြကုန်၏။

---

     * ဒုတိယအရွယ်၏ တတိယအသက်အပိုင်း၌ သန္ဓေယူခြင်း၏ အကြောင်းကို အနုဒီပနီ၌ ဖော်ပြထားသည်။

၁၅

     မဟာမာယာဒေဝီသည်လည်း ထို ဝါဆိုလဆန်း ၉-ရက်နေ့မှ စ၍ ၁၄-ရက်နေ့အထိ (၆)ရက်တိုင်တိုင် သေရည်အရက် သောက်စားခြင်းမှ လွတ်ကင်းသော ပန်းနံ့သာ အခိုးအထုံ ပန်ဆင်လိမ်းကျံ မွမ်းမံတန်းဆာဆင်ခြင်းတို့နှင့် ပြည့်စုံသော ထိုနက္ခတ်ပွဲသဘင်ကို ပျော်ရွှင်ခံစားတော်မူ၏။ ထိုဝါဆိုလဆန်း ၉-ရက်မှ ၇-ရက်မြောက်ဖြစ်သော ဝါဆိုလပြည့်နေ့သို့ ရောက်သောအခါ မဟာမာယာဒေဝီသည် နံနက်စောစောကပင် နံ့သာရေမိုး ချိုးပြီးလတ်သော် လေးသိန်းကုန်သော အသပြာဥစ္စာတို့ကိုစွန့်၍ ကြီးမြတ်သော အလှူတော်ကို ပေးလှူတော်မူပြီးလျှင် အလုံးစုံသော အဆင်တန်းဆာတို့ဖြင့် ဆင်ယင်လျက် မြိန်မြတ်ကောင်းမွန်သော နံနက်ပွဲတော်စာကို တည်ခင်းသုံးဆောင်ပြီးနောက် အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဥပုသ်သီလကို (ဆရာဒေဝိလရသေ့ထံ) ခံယူဆောက်တည်၍ လှပစွာ တန်ဆာဆင်အပ်သော ကြက်သရေတိုက်ခန်းသို့ ကွန့်မြန်းကြွချီကာ ကြက်သရေရှိသော နေရာထက်၌ အင်္ဂါရှစ်ပါးရှိသော ဥပုသ်နှလုံး ကျင့်သုံး စံနေတော်မူလေသည်။

အိပ်မက်တော် မြင်မက်ခြင်း

     ယင်းသို့ ဥပုသ်နှလုံး ကျင့်သုံးစံနေလျက် ထိုလပြည့်နေ့ညဉ့်၏ နောက်ပိုင်း= ပစ္ဆိမယာမ်ဝယ် ကြက်သရေရှိသော နေရာထက်၌ လျောင်းစက်တော်မူ၍ မျောက်မျဉ်းအိပ်ပျော်ခြင်းသို့ ရောက်သောအခါ သီရိမဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ တည်နေလာမည့်အကြောင်း ရှေ့ပြေး ပုဗ္ဗနိမိတ်ဖြစ်သည့် ဤဆိုလတ္တံ့သော အိပ်မက်ကို မြင်မက်တော်မူလေသည်။

မြင်မက်တော်မူပုံကား.. စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီး လေးပါးတို့သည် အိပ်စက်ရာ နေရာတော်နှင့်တကွ သီရိမဟာမာယာဒေဝီကို ပင့်ချီထမ်းမ-ကြကုန်၍ ဟိမဝန္တာ အနဝတတ်အိုင်သို့ ဆောင်ကြဉ်းခဲ့ကြကုန်၏၊ ယူဇနာခြောက်ဆယ်ရှိသော ဆေးဒန်းမြင်းသီလာ

၁၆

ကျောက်ဖျာအပြင်ဝယ် ခုနစ်ယူဇနာရှိသော အင်ကြင်းပင်ကြီး၏ အောက်၌ ထားကြကုန်၏။

ထို့နောက် ထိုစတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီးတို့၏ နတ်မိဖုရားများဖြစ်ကြသော နတ်သမီးတို့သည် လာရောက်ကြကုန်၍ သီရိမဟာမာယာဒေဝီအား အန၀တတ်အိုင်သို့ ဆောင်ယူကြပြန်၍ အညစ်အကြေးတို့ကို ဖျောက်ပယ်ရန်အကျိုးငှာ ရေချိုး၍ ပေးကြကုန်၏။ နတ်ဝတ်အထည်တို့ကို ဝတ်ဆင်၍ ပေးကြကုန်၏၊ နတ်နံသာတို့ကို လိမ်းကျံ၍ ပေးကြကုန်၏၊ နတ်ပန်းတို့ကို ဆင်မြန်းပန်ဆင်၍ ပေးကြကုန်၏။ ထို့နောက်တဖန် ထိုအနဝတတ်အိုင်မှ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ တည်ရှိသည့် ငွေတောင်ကြီး၏အတွင်း ရွှေဗိမာန်တိုက်ခန်းဝယ် အရှေ့အရပ်သို့ ဦးခေါင်းပြု၍ သီရိမဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးကို အိပ်စက်စေကြကုန်၏။

အိပ်စက်တော်မူ၍ မယ်တော်မာယာဒေဝီမိဖုရား မျောက်မျဉ်းပျော်သောခဏ၌ မြတ်သော ဆင်ဖြူတော်သည် မယ်တော်မာယာအိပ်စက်ရာ ရွှေဗိမာန်ရှိသည့်ငွေတောင်မှ မနီးမဝေးသောအရပ်၌ တည်ရှိသော ရွှေတောင်ဝယ် လှည့်လည်ကျက်စားခဲ့ပြီးလျှင် ထိုရွှေတောင်မှ ဆင်းသက်ခဲ့၍ ရွှေဗိမာန်ရှိရာ ငွေတောင်သို့ တက်လာပြီးသော် ရွှေဗိမာန်အတွင်းဝင်ရောက်ကာ မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးကို လက်ျာရစ်လှည့်လည်ပြီးမှ မိဖုရားကြီး၏ လက်ျာနံပါးကို ခွဲဖောက်ဖွင့်လှပ်လျက် ဝမ်းတိုက်အတွင်းသို့ ဝင်လာလေသည်-ဟု မြင်မက်တော်မူ၏။

ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေတည်နေခြင်း

     ယင်းသို့ အိပ်မက်မြင်မက်သော အခိုက်ကာလ ထိုခဏ၌ ဘုရားအလောင်းတော် သေတကေတု နတ်သားသည်

၁၇

တုသိတာနတ်ပြည် နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်ဝယ် အသွယ်သွယ်သော ကြည့်ရှု နာကြား ခံစားဖွယ်ရာတို့ကို လှည့်လည်ကြည့်ရှု နာကြားခံစား သုံးဆောင်တော်မူရင်းမှ ဆင်ခြင်အောက်မေ့ခြင်း သတိသမ္ပဇဉ်တရား လက်မလွတ်ပဲ နတ်သက်ကြွေ စုတေတော်မူခဲ့၍ ဘိုးတော်အဉ္ဇနမင်း ဖြိုကြွင်းထိုနှစ် မဟာသက္ကရာဇ် (၆၇) ခုနှစ် ဝါဆိုလပြည့် ကြာသပတေးနေ့ မိုးသောက်ကာလ ပစ္ဆိမယာမ်၌ ဥတ္တရာသဠ်နက္ခတ်နှင့် စန်းယှဉ်လျက် ပဋိသန္ဓေစိတ် ၁၉-ပါးတို့တွင် ရှေးဘဝများက မေတ္တာဈာန်၏ရှေ့သွား ပရိကမ္မဘာဝနာအဖြစ်ဖြင့် ပွါးခဲ့သော သောမနဿသဟဂုတ် ဉာဏသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိက ပဌမမဟာကုသိုလ်စိတ်၏ အကျိုးဝိပါက်ဖြစ်သော ပဌမမဟာဝိပါက်စိတ်ဖြင့် မယ်တော်ဝမ်းကြာတိုက်၌ ပဋိသန္ဓေ စွဲတည်နေတော်မူ၏။

(ဘုရားအလောင်းတော်မြတ် ပဋိသန္ဓေ တည်နေတော်မူခြင်း, ဖွားမြင်တော်မူခြင်း စသည်တို့အတွက် သက္ကရာဇ်အမည် တနင်္ဂနွေစသော နေ့အမည်တပ်လျက် ပြဆိုရခြင်းကား လောကီဗေဒင် ရာဇဝင်တို့၏ မှတ်သားချက် အလိုအတိုင်းသာလျှင် ပြဆိုရခြင်းဖြစ်၏၊ ပါဠိ အဋ္ဌကထာ ဋီကာကျမ်းတို့၌ ပြဆိုချက်မရှိချေ။ ။ဂေါတမပူရာဏ်ကျမ်း၌ “ကလိယုဂ်သက် ၂၅၇၀-ပြည့်နှစ် ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား ဖြစ်ကြောင်း” ဆိုလေသည်။)

မြေငလျင် ပြင်းစွာတုန်လှုပ်ခြင်း

     ယင်းသို့ ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ စွဲယူတည်နေသည်နှင့် တပြိုင်နက် စကြဝဠာ ကမ္ဘာလောကဓာတ် တသောင်းလုံးသည် ခြောက်ပါးသော အခြင်းအရာဖြင့် ပြင်းစွာ တုန်လှုပ်လေ၏၊ ဇာတိခေတ်ဖြစ်သည့် စကြဝဠာပေါင်း တသောင်းသော လောကဓာတ်မြေအပြင်သည်-

     (၁) အရှေ့ပိုင်းအရပ်မှ မြင့်မောက် တက်ကြွလာပြီးလျှင် အနောက်ပိုင်းအရပ်မှ ညွတ်ရှိုင်းနိမ့်ကျလျက် သွား၏။

၁၈

     (၂) တဖန် အနောက်ပိုင်းအရပ်မှ မြင့်မောက် တက်ကြွလာပြီးလျှင် အရှေ့ပိုင်းအရပ်မှ ညွတ်ရှိုင်းနိမ့်ကျလျက် သွား၏။

     (၃) ဤနည်းအတူ မြောက်မှ တောင်။

     (၄) တောင်မှ မြောက်။

     (၅) အလယ်မှ အနားဝန်းကျင်။

     (၆) အနားဝန်းကျင်မှ မြင့်မောက် တက်ကြွလာပြီးလျှင် အလယ်မှ ညွတ်ရှိုင်းနိမ့်ကျလျက် သွား၏။

ပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီး (၃၂)ပါး

     ထိုမှတပါး ဘုရားအလောင်းတော်တို့ နောက်ဆုံးဘဝ ပဋိသန္ဓေ တည်နေတော်မူသော အခါတို့၌ ဖြစ်ပေါ်လာမြဲ ဓမ္မနိယာမ= ဓမ္မတာဖြစ်ကုန်သော အလွန်ထူးခြား ကြီးမားဆန်းကြယ် အံ့ဩဖွယ်ကောင်းလှသည့် ပညာရှိတို့အဖို့ “ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ တည်နေပြီ”ဟု ကြိုတင်၍သိနိုင်ကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီး (၃၂)မျိုးတို့သည် ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာကုန်၏။ ထိုပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီး (၃၂)ပါးတို့ကို ဇာတ်အဋ္ဌကထာနိဒါန်း၌ လာရှိသောအတိုင်း ဖော်ပြပေအံ့..၊ ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ တည်နေသောအခါ-

(၁) တသောင်းသော စကြဝဠာတိုက်တို့၌ မနှိုင်းယှဉ်နိုင်သော အလင်းရောင်ကြီး ပျံ့နှံ့၏။

(၂) ဘုရားအလောင်းတော်၏ ဘုန်းအသရေတော်ကို ရှုမျှော်ဖူးမြင်လိုကြသည့်ပမာ မျက်စိနှစ်ကွင်း အလင်းမရ နေကြရသောသူတို့သည် ထိုခဏ၌ မြင်ကြကုန်၏။

(၃) နားပင်းကုန်သော သူတို့သည်လည်း နားအပင်းပျောက်ကာ အသံကို ကြားကြကုန်၏။

(၄) အ-သဖြင့် စကားမပြောနိုင်သော သူတို့သည်လည်း ထိုခဏ၌ အအ-ပျောက်ကာ စကားပြောလာကြကုန်၏။

၁၉

(၅) ကုန်း-ကွ-ကောက်-ခွင်သော ကိုယ်ရှိသော သူတို့လည်း ထိုခဏ၌ ဖြောင့်မတ်သောကိုယ် ရှိကြကုန်၏။

(၆) ခြေဆွံ့သောသူ (မသွားနိုင်သူ)တို့လည်း ထိုခဏ၌ အဆွံ့ပျောက်ကာ ခြေဖြင့် ကောင်းစွာ သွားလာနိုင်ကြကုန်၏။

(၇) နှောင်အိမ် အနှောင်အဖွဲ့ (ထူး- ထိတ်- သံခြေကျဉ်း စသည်)၌ နှောင်ဖွဲ့ခြင်းကို ခံလျက်နေကြရသော သူတို့သည်လည်း ထိုခဏ၌ ထိုနှောင်အိမ် အနှောင်အဖွဲ့ အမျိုးမျိုးတို့မှ ကျွတ်လွတ်ကြကုန်၏။

(၈) အလုံးစုံသော ငရဲဘုံတို့၌ ငရဲမီးငြိမ်းအေး၏။

(၉) ပြိတ္တာဘုံ (ပြိတ္တာလောက)၌ ဆာလောင်ခြင်း ရေသိမ် (ရေငတ်)ခြင်း ကင်းစဲ ငြိမ်းအေး၏။

(၁၀) တိရစ္ဆာန်တို့အား ဘေးရန် တစုံတရာမျှမရှိ။ (ဘေးခပ်သိမ်းမှ လွတ်ငြိမ်းကြရကုန်၏။)

(၁၁) ရောဂါရှိသော သတ္တဝါခပ်သိမ်းတို့ ထိုရောဂါဟူသမျှတို့မှ လွတ်ငြိမ်း ပျောက်ကင်းကြကုန်၏။

(၁၂) သတ္တဝါခပ်သိမ်းတို့သည် တဦးကိုတဦး ကြည်နူးချစ်ခင်ဖွယ်ရာ စကားကိုသာ ပြောဆိုကြကုန်၏၊

(၁၃) မြင်းတို့သည် ချိုမြိန်သာယာစွာသော အခြင်းအရာဖြင့် ရွှင်လန်းမြူးထူးစွာ ဟီကြကုန်၏။

(၁၄) ဆင်တို့သည် ချိုမြိန်သာယာစွာသော အခြင်းအရာဖြင့် မြည်ကြကုန်၏။

(၁၅) စည်း စောင်းညှင်း-စသော တူရိယာခပ်သိမ်းတို့သည် မတီးမမှုတ်အပ်ပါပဲလျက် မိမိတို့အလိုလို မိမိတို့မြည်မြဲသော အသံကို ရင့်သီကျူးမြည်ကြကုန်၏။

၂၀

(၁၆) လူတို့၏ လက်ကောက်, ခြေကျဉ်း- အစရှိသော အဆင်တန်ဆာတို့သည် တခုနှင့်တခု မထိမခိုက်မိကြပဲလျက် အလိုအလျောက် အသံမြည်ကုန်၏။

(၁၇) အလုံးစုံသော အရပ်မျက်နှာ လဟာခပင်း ရှုမြင်ကွင်းတို့သည် သန့်ရှင်းကြည်လင်ကြကုန်၏။

(၁၈) သတ္တဝါတို့အား အေးမြချမ်းသာခြင်းကို ဖြစ်စေလျက် နူးညံ့သိမ်မွေ့သော လေပြေလေညှင်းတို့သည် ဖြည်းညှင်းသာယာ တိုက်ခတ်လာကုန်၏။

(၁၉) အခါမဲ့မိုးကြီး ရွာသွန်းလာ၏။ (မိုးရွာချိန်မဟုတ်ပဲ အုတ်အုတ်သဲသဲ လွန်ကဲသည်းထန်စွာ မိုးကြီးရွာသွန်းလာ၏။)

(၂၀) မဟာပထဝီ ဤမြေကြီးမှလည်း ရေသည် အလိုလိုစိမ့်ထွက်ကာ ထိုထိုဤဤ စီးသွားလေ၏။

(၂၁) ငှက်အများ ကောင်းကင်၌ ပျံသန်းခြင်းကို မပြုကြ။ (ထိုခဏ၌ ငှက်များ ကောင်းကင်၌ ပျံသွားခြင်း မရှိ။)

(၂၂) တသုန်သုန် တသွင်သွင် အစဉ်မပြတ် စီးသွား စုန်ဆင်းမြဲဖြစ်သော မြစ်ရေအယဉ်တို့သည် “အရှင်ကငေါက်၍ ကြောက်ရွံ့ရပ်နားသည့် ကျွန်အလား” စီးသွားစုန်ဆင်းခြင်းမရှိပဲ ပကတိရပ်တန့် ငြိမ်သက်၍ နေကုန်၏။

(၂၃) မဟာသမုဒြာ၌ ပကတိက ငန်သည့်အရသာရှိသော ရေသည် ထိုခဏ၌ ချိုမြိန်၍ လာပေ၏။

(၂၄) အလုံးစုံသော အရပ်မျက်နှာတို့၌ အဆင်းသုံးဖြာ ကြာမျိုးငါးပါးတို့ ဖြန့်လွှား ဖုံးလွှမ်းလျက် ရှိကုန်၏။ (ရေကန် ရေအိုင်တိုင်း ကြာမျိုးငါးပါးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ရေမျက်နှာပြင်ရှိ၏။)

၂၁

(၂၅) အလုံးစုံသော ကြည်းပန်း (ကုန်းပန်း) ရေပန်းတို့သည် ထိုခဏ၌ တပြိုင်နက် ပွင့်ကြကုန်၏။

(၂၆) သစ်ပင်တို့၏ ပင်လုံး ပင်စည်တို့၌ ခန္ဓပဒုမခေါ် ပင်စည်ပန်းတို့ အဆန်းတကြယ် ပွင့်ကြကုန်၏။

(၂၇) သစ်ပင်တို့၏ အခက်တို့၌ သာခါပဒုမ-မည်သော အခက်ပန်းတို့ အဆန်းကြယ် ပွင့်ကြကုန်၏။

(၂၈) သစ်ပင်တို့၏ အနွယ်တို့၌ လတာပဒုမ-မည်သော အနွယ်ပန်းတို့ အဆန်းတကြယ် ပွင့်ကြကုန်၏။

(၂၉) ဒဏ္ဍပဒုမ-မည်သော အရိုးတံပန်းတို့သည်လည်း ကုန်းမြေတခွင် ကျောက်ဖျာအပြင်တို့ကို ဖောက်ထွင်းကာ ခုနစ်ဆင့် ခုနစ်ဆင့်ဖြစ်၍ ပွင့်ထွန်း ပေါ်ထွက်လာကုန်၏။

(၃၀) ကောင်းကင်၌ ပဒုမာကြာပန်းတို့သည် အောက်သို့တူရူ မျက်နှာမူလျက် တွဲရရွဲ ဆွဲကြကုန်၏။

(၃၁) အရပ်ထက်ဝန်းကျင်မှ ပန်းမိုးတို့ တဖြိုးဖြိုး ရွာသွန်းကုန်၏။

(၃၂) ကောင်းကင်၌ နတ်ဖြစ်တူရိယာတို့လည်း မတီးမမှုတ်ရပဲ အလိုအလျောက် အသံမြည်ကုန်၏။

     ဤ (၃၂)ပါးသော ပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီးတို့ကို အံ့ဖွယ်ကြီး (၃၂)ပါးဟူ၍လည်း ခေါ်၏။ အောက်ဖြစ်သည့် စတုဝီသတိဗုဒ္ဓဝင်ခဏ်း အလောင်းတော်တို့ ဖွားမြင်ခဏ်း၌ “အထက် ဂေါတမဗုဒ္ဓဝင်ခဏ်း၌ ပြဆိုမည်”ဟု ဝန်ခံခဲ့သည့် အံ့ဖွယ် (၃၂)ပါးတို့ဟူသည် ဤယခု ပြဆိုအပ်သော ပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီး (၃၂)ပါးတို့ပင်တည်း။

     ဇာတိခေတ် စကြဝဠာတိုက်ပေါင်း လောကဓာတ်တသောင်းသည် ဤဆိုအပ်ပြီးသည့် ပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီး အံ့ဖွယ်ကြီး (၃၂)ပါးတို့ဖြင့် တန်းဆာဆင်အပ်ရကား အလုံးပြု၍ ပစ်လွင့်အပ်သော ပန်းလုံးကြီးကဲ့သို့၎င်း, အပြည့်အကြပ် ကြားမလပ်အောင် ဖွဲ့အပ်သော

၂၂

ပန်းစည်းကြီးကဲ့သို၎င်း, တန်းဆာပြင်ဆင် ခင်းကျင်းအပ်သော ပန်းနေရာကြီးကဲ့သို့၎င်း ပန်းနှင့်ပန်းချင်း ထပ်မျှရှိလျက် သားမြီးယပ်ဖြင့် တလွှဲလွှဲ ခတ်အပ်သည့်ပမာ ပန်းအထုံအခိုး နံ့သာတို့ဖြင့် ထက်ဝန်းကျင် ကြိုင်လှိုင်လျက် လွန်မြတ်သော ကြက်သရေအစုသို့ ရောက်လေတော့သည်။

(ဤပုဗ္ဗနိမိတ် အံ့ဖွယ်ကြီး (၃၂)ပါးနှင့်စပ်၍ မှတ်ဖွယ်တို့ကို အနုဒီပနီ၌ ဖော်ပြထားသည်။)

သီရိမဟာမာယာဒေဝီ၏ အိပ်မက်ကို

ပုဏ္ဏားတို့ နိမိတ်ဖတ် လျှောက်ကြကြောင်း

     မဟာမာယာဒေဝီသည် အိပ်မက်ကို မြင်မက်ပြီး၍ စက်ရာမှ နိုးတော်မူလျှင် မိမိ၏အိပ်မက်ကို သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးအား ကြားလျှောက်ပေ၏။

     သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည်လည်း နံနက်မိုးသောက် ရောက်သောအခါ (၆၄) ခြောက်ကျိပ် လေးယောက်ကုန်သော ရှေ့ဆောင်အကြီးအမှူး ဗြာဟ္မဏပါမောက္ခ ဆရာကြီးတို့ကို ဆင့်ခေါ်စေတော်မူပြီးသော် နွားချေးစိုဖြင့် အပြေအပြစ် မွမ်းမံလိမ်းကျံအပ်သည်ဖြစ်၍ မင်္ဂလာပူဇော်သကာအလို့ငှါ ပန်းပေါက်ပေါက် စသည်တို့ဖြင့် ဖြန့်ကြဲစီရင် ပြင်ဆင်အပ်သောမြေ၌ သူမြတ်တို့အား ထိုက်တန်ကုန်သော နေရာတို့ကို ခင်းကျင်းစေပြီးလျှင် ထိုနေရာတို့၌ ပုဏ္ဏားတို့ကို ထိုင်နေကြစေကုန်လျက် ထောပတ်, ပျား, သကာတို့ဖြင့် ကောင်းစွာ စီရင်အပ်သောကြောင့် မြိန်မြတ်လှစွာသော နို့ဃနာတို့ကို အသီးသီး ရွှေခွက်တို့၌ အပြည့်ထည့်ပြီးနောက် ရွှေအဖုံး ငွေအဖုံးတို့ဖြင့် အုပ်ဖုံးလျက် ပုဏ္ဏားတို့အား သုံးဆောင်ရန် ပေးတော်မူ၏။ ထိုမှတပါးလည်း အစာမချေအပ်သော အဝတ် (အသစ်စက်စက်အဝတ်)တို့ကို ပေးခြင်း, နို့စားနွားမတို့ကို ပေးခြင်း စသည်ဖြင့်လည်း ရောင့်ရဲ နှစ်သက်စေတော်မူ၏။

၂၃

     ယင်းသို့ ရောင့်ရဲ နှစ်သက်စေတော်မူပြီးမှ မိဖုရားကြီး မဟာမာယာဒေဝီ၏ အိပ်မက်ကို ပြန်ကြားစေ၍ “ထိုအိပ်မက်ကား မည်သို့ အကျိုးအပြစ်ရှိသနည်း၊ ထိုအိပ်မက်နိမိတ်ကို ဖတ်ကြား လျှောက်ထားကြကုန်လော့”ဟု မေးမြန်း မိန့်ကြားတော်မူလေ၏။

     ပုဏ္ဏားတို့သည်လည်း “အရှင်မင်းကြီး.. တွေးကြံ စိုးရိမ်တော်မမူပါလင့်၊ မိဖုရား၌ ပဋိသန္ဓေ တည်နေလေပြီ၊ ထိုပဋိသန္ဓေ တည်နေလာသူကား မိန်းမမဟုတ်၊ ယောက်ျားစင်စစ်တည်း၊ အရှင်မင်းကြီးအား သားတော်ဖြစ်ထွန်းလတံ့၊ ထိုသားတော်သည် အကယ်၍ အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌ နေငြားအံ့၊ လေးကျွန်းသနင်း စကြာမင်းဖြစ်လတံ့။ အကယ်၍ အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်မှ တောထွက်၍ ရဟန်းပြုငြားအံ့၊ လောကသုံးပါး၌ ကိလေသာအမိုးကို ပယ်ချိုးဖွင့်လှစ်သော သဗ္ဗညုဘုရားစင်စစ် ဖြစ်လတံ့”ဟူ၍ နိမိတ်ဖတ်ကြား လျှောက်ထားကြကုန်၏။

နတ်မင်းကြီးတို့ စောင့်ရှောက်ကြခြင်း

     ဤသို့ မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေနေတော်မူသော အချိန်မှစ၍ အလောင်းတော်နှင့် မယ်တော်တို့ မြင်ကြားတွေ့ကြုံလောက်ဖွယ်ရာ အရပ်ဌာနတို့၌ မြေဘုတ်ဘီလူးများ ဖောက်ပြန်သော ရုပ်ပုံအသွင် ရှုမြင်မကောင်းသည့် အဆင်းသဏ္ဌာန်ရှိသော သားမျိုး ငှက်မျိုးတို့ကို ဟန့်တားပယ်ဖျောက်ရန် အကျိုးငှါ ဤစကြဝဠာတိုက်၌ နေကုန်သော ဝေဿဝဏ်နတ်မင်း အစရှိကုန်သော စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီး လေးယောက်တို့သည် သန်လျက်ကိုယ်စီ စွဲကိုင်ကြကုန်လျက် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ၏ ကြက်သရေတိုက်ခန်းသို့ ဝင်ကြကုန်၍ နေ့ညဉ့်မပြတ် ကြပ်မ စောင့်ရှောက်ကြကုန်၏။ ဤဇာတိခေတ်ပေါင်း စကြဝဠာ တိုက်တသောင်း၌ နေကြကုန်သော (တတိုက်တတိုက်လျှင် လေးယောက်ကျစီအားဖြင့်) လေးသောင်းကုန်သော စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီးတို့သည် မြေဘုတ်ဘီလူး စသည်တို့ကို အရပ်တပါးသို့ ဖယ်ရှားစေကြ၍ မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ၏

၂၄

ကြက်သရေတိုက်ခန်း တံခါးမှသည် စကြဝဠာအနားသို့ တိုင်ရောက်အောင် စောင့်ရှောက်ကြကုန်၏။

     ထိုသို့ စောင့်ရှောက်ကြခြင်းမှာ အလောင်းတော်နှင့် မယ်တော်တို့၏ အသက်အန္တရာယ်ကို ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါ တစုံတယောက်က ပြုလုပ်နိုင်လိမ့်မည်ဟု စိုးရိမ်ကြောင့်ကြရှိ၍ စောင့်ရှောက်ကြခြင်း မဟုတ်၊ မှန်၏.. ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတော်နှင့် မယ်တော်တို့ကို ထိုဘဝ၌ အကယ်၍ ကုဋေတသိန်းသော မာရ်နတ်တို့က ကုဋေတသိန်းသော မြင်းမိုရ်တောင်လုံးကြီးတို့ကို ချီယူကိုင်ဆောင်၍ အသက်အန္တရာယ်ကို ပြုလုပ်ရန် လာကြစေကာမူ ထိုမာရ်နတ်များ ထိုမြင်းမိုရ်တောင်များသာ ပျောက်ကွယ်ပျက်စီး၍ သွားကုန်ရာ၏၊ အလောင်းတော်နှင့် မယ်တော်တို့၏ အသက်အန္တရာယ်ကိုကား မပြုနိုင်သည်သာဖြစ်၏။

     ထိုသို့ မပြုနိုင်သော်လည်း ဘုရားအလောင်းတော်နဲ့ မယ်တော်အား မြင်ကြား၍ မကောင်းနိုင်သော ဆိုးဝါးဖောက်ပြန်လှသည့် ရုပ်ဆင်းသဏ္ဌာန် အသံတို့ကို မြင်ရ ကြားရလျှင် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်းမူကား ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရာရှိသောကြောင့် ထိုအဆင်းဆိုး အသံဆိုး စသည်တို့ကို တားမြစ်ပယ်ပျောက်ခြင်း အကျိုးငှါသာ စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီးတို့ သန်လျက်ကိုယ်စီ စွဲကိုင်လျက် စောင့်ရှောက်ကြခြင်းဖြစ်၏။ (တနည်းအားဖြင့်) အလောင်းတော်၏ ဘုန်းတန်ခိုး အာနုဘော်ကြောင့် ထိုနတ်မင်းကြီးတို့သန္တာန်၌ ဖြစ်ပေါ်သော ရိုသေလေးမြတ်သည့် ဂရုဂါရဝစိတ်ဓာတ်တို့က နှိုးဆော်တိုက်တွန်းကြသဖြင့် ထိုသို့ စောင့်ရှောက်ကြခြင်းဖြစ်၏။

     မေးမြန်းဖွယ် ရှိပြန်သည်မှာ.. မယ်တော်၏ ကြက်သရေတိုက်ခန်းအတွင်း လာရောက်စောင့်ရှောက် တည်နေကြသော ထိုစတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီးတို့သည် ဘုရားလောင်း၏ မယ်တော်အား မိမိတို့ကိုယ်ကို မြင်စေကြ (ပြုကြ)သလော၊ မမြင်စေကြ (မပြကြ)သလောဟု မေးဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေကား.. ထိုနတ်မင်းကြီးတို့သည် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ ရေချိုးခိုက် တန်းဆာဆင်ယင်ခိုက်

၂၅

ပွဲတော်စာတည်ခိုက် ကိုယ်လက်သုဓ်သင် စင်စေခိုက် အခါကာလတို့၌ မိမိတို့၏ကိုယ်ကို မမြင်စေကြ (မပြုကြ)ကုန်။ မြတ်သော ကြက်သရေတိုက်ခန်းသို့ဝင်၍ မြတ်သောနေရာ၌ စက်လျောင်းသောအခါ၌ကား မိမိတို့၏ကိုယ်ကို မြင်စေကြ (ပြကြ)ကုန်၏။

     နတ်တို့ကို မြင်ကြရသူ ပကတိလူတို့မှာ ထိတ်လန့် ကြောက်ရွံ့တတ်ကြသော်လည်း မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီမှာကား ထိုနတ်မင်းကြီးတို့ကို မြင်ရသောအခါ အလောင်းတော်၏ ဘုန်းအာနုဘော်, မိမိ၏ ဘုန်းအာနုဘော်ကြောင့် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ခြင်း အလျှင်းမရှိ၊ ပကတိအားဖြင့် နန်းတွင်းသူ နန်းတွင်းသား အစောင့်အရှောက်များကို မြင်ရသောအခါ၌ကဲ့သို့ ဖြစ်လေ၏။

ပကတိသီလမြဲခြင်း

     ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတော်တို့၏ မယ်တော်တို့မည်သည် ထိုဘဝ၌ ပကတိအားဖြင့် သီလမြဲကုန်၏။ ဘုရားမပွင့်သေးမီအချိန်၌ လူများသည် ရသေ့ပရိဗိုဇ်တို့ထံ၌ ရှိခိုး၍ ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်ကာ သီလကို ခံယူကြမြဲဖြစ်သည်။ ဘုရားအလောင်း၏မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီသည်လည်း အလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ မတည်မီအချိန်က ကာဠဒေဝိလရသေ့၏ အထံ၌ သီလခံယူခဲ့လေသည်။ ဘုရားအလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ တည်နေသောအခါ၌ကား တပါးသူ၏ မြေရင်း၌ ဝပ်စင်းရိုး ဓမ္မတာမဟုတ်၊ နေရာတန်းတူထား၍ ခံယူအပ်သော သီလကိုလည်း (တပည့်ခံသည့်အနေမဟုတ်ပဲ) ဆင်ခြင်ရုံမျှသာ ဆင်ခြင်ရတော့သည်။ ထို့ကြောင့် မဟာမာယာဒေဝီသည် အလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေ တည်နေသောအခါမှစ၍ မိမိကိုယ်တိုင်သာလျှင် သီလကို ဆောက်တည် ဆင်ခြင်တော်မူသည်။ ကာဠဒေဝိလရသေ့ထံ တပည့်ခံ၍ ဆောက်တည်နေခြင်း အလျှင်းမရှိဟု သိမှတ်အပ်၏။

လောဘရမ္မက်စိတ် မဖောက်ပြား

     ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတော်တို့၏ မယ်တော်တို့မည်သည် အလောင်းတော်တို့ ပဋိသန္ဓေ တည်နေသည်မှစ၍

၂၆

ဘုရားလောင်း၏ ဖခင်ကို အစပြုကာ အခြားယောက်ျား တစုံတယောက်အပေါ်မှာမှ ရာဂရမ္မက် တပ်မက်ငြိစွန်းခြင်း အလျှင်းပင် မရှိကြကုန်၊ ရာဂရမ္မက် တပ်မက်ငြိစွန်းသော အလိုများ ကင်းစင်သန့်ရှင်းမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်ချေသည်။ ဘုရားအလောင်းတော်၏ မယ်တော်ကို ရှုမြင်ကြရသူ ပုထုဇန်တို့ကမူ အလောင်းတော်၏ မယ်တော်ကို တပ်မက်ငြိစွန်းသော စိတ်အလိုရမ္မက် မဖြစ်မပေါ်လာဟူ၍ကား မဆိုနိုင်ချေ။ အကြောင်းသော်ကား.. ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်း မယ်တော်တို့၏ ရုပ်ဆင်းပြင်လျာမည်သည် ရှည်မြင့်စွာသော ဘဝကာလတို့က ပြုကျင့်ဆည်းပူးခဲ့သော ပါရမီကောင်းမှု ကုသိုလ်အစုတို့ကြောင့် ပန်းပုပညာ ပန်းချီပညာ ကမ်းဆုံးရောက် တတ်မြောက်သူ ဆရာကြီးတို့ပင်သော်လည်း ထပ်မျှတူအောင် ပုံတူထုလုပ် ရေးသားခြင်းငှါ မတတ်နိုင်အောင်ပင် လှပတင့်တယ် ဆန်းကြယ်ကောင်းမြတ်သော အသရေတို့ကို ဆောင်လျက်ရှိသောကြောင့်တည်း။

     ထိုမျှလောက် လှပတင့်တယ်၍ ဆန်းကြယ်ကောင်းမြတ်သော အသရေတော်နှင့် ပြည့်စုံသည့် ဘုရားလောင်းမယ်တော်ကို ရှုမြင်ကြရသူတို့သည် ရှုမြင်ရရုံမျှဖြင့် အားရရောင့်ရံမှုမရှိပဲ တပ်ငြိသော ရာဂစိတ်ဖြင့် ဘုရားလောင်းမယ်တော်တို့ အနီးအပါးသို့ သွားရောက်ချဉ်းကပ်မည်ဟု ကြံစည်အားထုတ်ခဲ့ပါမူ ထိုသူတို့၏ ခြေတို့သည် ထိုကြံစည်အားထုတ်မှု ပြုသောနေရာမှ မထမကြွနိုင်တော့ကုန်၊ ခြေနှစ်ဖက်လုံးကို နတ် ထိတ်တုံး ခြေကျဉ်းဖြင့် တင်းကြပ်စွာ ခတ်ဖွဲ့ထားသကဲ့သို့သာ ဖြစ်ကြရလေကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ပစ္ဆိမဘဝ ဘုရားအလောင်းမယ်တော်တို့ မည်သည်ကား မည်သည့်နတ်လူ တစုံယောက်မျှ မပြစ်မှား မကျူးလွန်နိုင်ကောင်းသော မိန်းမမြတ်အထူးတို့ ဖြစ်ကြောင်းကို ကောင်းစွာ သိမှတ်အပ်၏။

မယ်တော့်ဝမ်းသိုက် စေတီတိုက်ကဲ့သို့ ဖြစ်ခြင်း

     ဘုရားအလောင်းတော်မြတ် သန္ဓေဓာတ်၏ ကိန်းဝပ်စွဲတည်ရာ မင်္ဂလာဝမ်းတိုက်တော်သည် အပူဇော်ခံရာ စေတီအိမ်ပမာကဲ့သို့

၂၇

မွန်မြတ်လှသည်ဖြစ်၍ စင်စစ်အားဖြင့် အခြားသူတစုံတယောက်မျှ ဝင်ရောက် ကိန်းအောင်းခြင်းငှါ၎င်း, သုံးဆောင်ခြင်း (အသုံးပြုခြင်း)ငှါ၎င်း မထိုက်ချေ၊ အလောင်းတော်၏မယ်တော် အသက်ထင်ရှားရှိနေစဉ် ကာလအတွင်း မယ်တော်မှတပါး အခြားသောမိန်းမကို အထွတ်အမြတ်ဆုံး (အဂ္ဂမဟေသီမိဖုရားကြီး)အဖြစ် တင်ထားခြင်းငှါလည်း မတတ်နိုင်ကောင်းချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဘုရားအလောင်းတော်ကို ဖွားမြင်ပြီးနောက် ခုနစ်ရက်မြောက်၌ ဘုရားအလောင်းမယ်တော်သည် တုသိတာနတ်ပြည်သို့ စံလွန်တော်မူကြရမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်လေသည်။ ဘုရားအလောင်း ကိန်းအောင်းစံတည်ရာ မဟာမာယာဒေဝီ၏ ရတနာရွှေသိုက် ဝမ်းကြာတိုက်ကား ဝရဇိန်ရွဲ စိန်ခဲအတိ ပြည့်သကဲ့သို့ ရှိပေသည်။

လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများ ရောက်ခြင်း

     ကပိလဝတ်ပြည့်ရှင် ဘုရင်သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ မိဖုရားကြီး မဟာမာယာဒေဝီအား ဤသို့ ဘုန်းအသရေရှိသော သားတော်ရတနာ သန္ဓေတည်လာသတဲ့-ဟု သတင်းကောင်းစကား ကြားသိကြကုန်သော အရပ် ထက်ဝန်းကျင်တို့မှ မင်းများစွာတို့သည်လည်း အဖိုးများစွာ ထိုက်တန်ကောင်းမွန်ကုန်သော အဝတ်အထည်တန်းဆာ တူရိယာ အစရှိသည့် အလောင်းတော်မြတ် နှစ်သက်အပ်လောက်သော လက်ဆောင် ပဏ္ဏာတို့ကို သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးထံ ဆက်ကြကုန်၏။ အလောင်းတော်နှင့် မယ်တော်တို့၏ ရှေးကောင်းမှု ကုသိုလ်တို့ကြောင့် ထိုထိုအရပ်တို့မှ ဆက်သပူဇော်လာကြကုန်သော လက်ဆောင်ပဏ္ဏာ လပ်သပ်ပကာတို့ကား အရေအတွက်အားဖြင့် မပိုင်းခြား မမှတ်သားနိုင်လောက်အောင်ပင် များပြားလှစွာကုန်၏။

၀မ်းတွင်းကသားတော်ကို မယ်တော်မြင်ရခြင်း

     မဟာမာယာဒေဝီသည် ဘုရားအလောင်းတော်ကို ပဋိသန္ဓေယူလျက် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ရငြားသော်လည်း အခြားသော ကိုယ်ဝန်ဆောင် မိန်းမတို့ကဲ့သို့ လက်ခြေဖောယောင်ခြင်း အစရှိသော

၂၈

ရောဂါ, ကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း တစုံတရာ နာကျင်ခြင်း လေးလံခြင်းစသည့် ပင်ပန်းဆင်းရဲမှုမျိုး မရှိပေ။ ယင်းသို့ ပင်ပန်းဆင်းရဲခြင်းမှ ကင်းရှင်းသော မဟာမာယာသည် ကလလရေကြည် တည်ကာစကာလ အစရှိကုန်သော ကိုယ်ဝန်၏ နုသောအချိန်ကာလတို့ကို လွယ်ကူချမ်းသာစွာ လွန်မြောက်၍ ခက်မငါးဖြာ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတို့ ကောင်းစွာဖြစ်ပွါး ထင်ရှားပြည့်စုံလျက် အလောင်းတော်သန္ဓေဓာတ် ရင့်ကျက်ခြင်းသို့ ရောက်လတ်သောအခါ မိမိ၏ ၀မ်းကြာတိုက်အတွင်း၌ တည်နေသော သားတော်ကို အနေအထား ကောင်းသည် မကောင်းသည်၊ ချမ်းသာစွာ နေရသည် မနေရသည်တို့ကို မိခင်တို့၏ ဓလေ့အားလျော်စွာ ပြင်ဆင်ဖွယ်ရှိက ပြင်ဆင်ရန်အကျိုးငှါ ရံဖန်ရံခါ ကြည့်ရှုတော်မူ၏၊ ထိုသို့ ကြည့်ရှုတော်မူသော အခါတို့၌ ကောင်းစွာပြုပြင် စီရင်အပ်သောကြောင့် အမြှောင့်ရှစ်သွယ်ဖြင့် တင့်တယ်သန့်ရှင်း ကြည်လင်ခြင်းရှိသော ကျောက်မျိုးဇာတိ ဝေဠုရိယ မြမျက်ရွဲ၌ ဖောက်ဆွဲကုံးသီအပ်သည့် အရောင်တလက်လက်ထွက်သော ပိုးကြိုးချည်မျှင်ကိုကဲ့သို့၎င်း, တရားဟောရာ ဓမ္မာသနပလ္လင်ပေါ်၌ နောက်မှီတံကဲကိုမှီလျက် စမ္ပယ်တင့်တယ်စွာ ထိုင်နေသော ဓမ္မကထိက တရားဟောပုဂ္ဂိုလ် အရှင်မြတ်တို့ကဲ့သို့၎င်း မိခင်ဖြစ်သောမိမိ၏ ကျောက်ဆူးရိုး (ကျောရိုး)ကို နောက်မှီပြု၍ ထက်ဝယ် (တင်ပလ္လင်)ဖွဲ့ခွေလျက် မိခင်ဖြစ်သော မိမိ၏ဝမ်းရေကို မျက်နှာမူ၍ ချမ်းသာစွာ စံနေတော်မူသော အလောင်းတော်ကို ကောင်းစွာ မြင်ရလေသည်။

(လူ့လောကဝယ် အမိဝမ်းခေါင်း ကိန်းအောင်းရသူ အခြား သာမန်လူတို့မှာ အမိ၏ ရွံဖွယ်ပုပ်လှောင်း ရနံ့ မကောင်းသည့် အစာဟောင်းအိမ်ပေါ်၌ထိုင်ကာ အစာသစ်အိမ်ကို ဦးခေါင်းဖြင့်ရွက်၍ အမိ၏ ရှေ့ဝမ်းရေကို နောက်မှီပြုသဖြင့် ထူး(ဒူး)ချင်းခေါက်ပြိုင် ဆောင့်ကြောင့်ထိုင်လျက် လက်အုပ်နှစ်ခု၏အပေါ်၌ မေးကိုတင်ထားကာ မိုးစွေခိုက်အခါတွင် သစ်ပင်အခေါင်း၌

၂၉

အောင်းလျက်နေရသော မျောက်အိုကဲ့သို့ ငြိုငြင်ဆင်းရဲစွာ အမိဝမ်း၌ ကိန်းအောင်းနေကြရလေသည်။)

ဝမ်းတွင်းက သားတော်ကို မြင်ရခြင်းအကြာင်း

     “မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီသည် မိမိ၏ ဝမ်းကြာတိုက်အတွင်း၌ တည်နေသော သားတော်ကို အပြင်မှ မြင်နိုင်ရခြင်း အကြောင်းကား.. မိမိ၏ ရှေးရှေးဘဝတို့က ဖြည့်ကျင့်ဆည်းပူး အားထုတ်ခဲ့သော ကောင်းမှု ကုသိုလ်ထူးတို့ကြောင့် မဟာမာယာ၏ ကိုယ်ထည်ဒြဗ်၌ ထူထပ်ကြီးကျယ် ပိတ်ကွယ်မှေးကာမည့် ကြေးလွှာညစ်ကျု ကြမ်းတမ်းသော ရုပ်ဝတ္ထုအစုတို့သည် မရှိခဲ့ကုန်၊ ထိုသို့မရှိခြင်းကြောင့် မဟာမာယာ၏ ကိုယ်ထည်ဒြဗ်သည် အလွန်စင်ကြယ်သန့်ရှင်း နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း ထူးကဲလှစွာ၏၊ ထိုသို့ အလွန်ထူးကဲစွာ စင်ကြယ်သန့်ရှင်း နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်းရှိသော ကိုယ်ထည်ဒြဗ်၌ဖြစ်လာသော မင်္ဂလာကြာသိုက် ဝမ်းတိုက်အရေတော်သည်လည်း ဖလ်မှန်လွှာအလား ပတ္တမြားချပ်ပမာ လွန်စွာပင် ကြည်လင်လှပေ၏။ ယင်းသို့ လွန်စွာကြည်လင်သန့်ရှင်း သိမ်မွေ့ခြင်းရှိလှသော ဝမ်းရေတော်သည် အတွင်း၌တည်နေသော သားတော်ကို အပြင်မှ မမြင်ရအောင် မကာကွယ် မဖုံးလွှမ်းတော့ချေ။ ထို့ကြောင့်ပင် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီသည် မိမိ၏ဝမ်းတွင်း၌ ကိန်းတည်နေသော အလောင်းတော်သားကို အပြင်မှပင် ပကတိမျက်စိဖြင့် ဝမ်းရေပြင်ကို ဖောက်ထွင်း၍ (မှန်သေတ္တာအတွင်း ထည့်သွင်းထားသည့် ဝတ္ထုကိုကဲ့သို့) ထင်လင်းစွာ မြင်နိုင်လေသည်။

     အထူးမှတ်ရန်မှာ- မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီက ဝမ်းတိုက်တွင်းရှိ သားတော်ကို လင်းလင်းထင်ထင် မြင်ရသော်လည်း “အမိဝမ်းတွင်း၌ စက္ခုဝိညာဏ်= အမြင်စိတ်ဖြစ်ပေါ်ရိုး မရှိသောကြောင့်” မယ်တော်ဝမ်းတိုက်၌ ကိန်းစံနေသော အလောင်းတော်သည်ကား မယ်တော်ကို မမြင်ရချေ။

၃၀

(ဃ) ဘုရားအလောင်းတော် ဖွားမြင်ခဏ်း

     ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတော်တို့၏ မယ်တော်တို့မှတပါး အခြားမိန်းမတို့မှာ မိမိတို့၏ကိုယ်ဝန်ကို ဆယ်လထက် အလွန်သော်၎င်း, ဆယ်လအောက် အယုတ်သော်၎င်း ဆောင်ကုန်လျက် ရက်-လ-မမြဲမူ၍ ဖွားမြင်တတ်ကြကုန်၏၊ လျောင်း-ထိုင်ရပ်-သွား- လေးပါးသော ဣရိယာပုထ်တို့တွင် အမှတ်မထင် တပါးပါးသော ဣရိယာပုထ်တို့ဖြင့် ဖွားမြင်တတ်ကြကုန်၏၊ တချို့ လျောင်း၍ ဖွားမြင်တတ်ကြကုန်၏။ တချို့ ထိုင်၍, တချို့ ရပ်၍, တချို့ သွား၍ ဖွားမြင်တတ်ကြကုန်၏။

     ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတော်တို့၏ မယ်တော်တို့သည်မူကား- ထိုသို့ မဟုတ်ကုန်မူ၍ ပဋိသန္ဓေယူသော နေ့ရက်အချိန်ကာလမှ စတင်လျက် လအားဖြင့် ဆယ်လ၊ ရက်အားဖြင့် (၂၉၅) နှစ်ရာ့ကိုးဆယ်ငါးရက် အတိုင်းအရှည် ပြည့်စုံစေ့ရောက်သော အချိန်ကာလ၌သာ ထိုကိုယ်ဝန်ပဋိသန္ဓေကို ဆောင်ကြပြီးလျှင် ရပ်သော ဣရိယာပုထ်ဖြင့်သာ ဖွားမြင်ကြမြဲဓမ္မတာ ဖြစ်ကုန်၏။ ဖွားမြင်ရာ၌လည်း တစုံတရာ စက်ဆုပ်ဖွယ်ရာ အညစ်အကြေးတို့ဖြင့် လိမ်းကျံပေရေခြင်း မရှိပဲ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သည်ဖြစ်၍ ကာသိတိုင်းဖြစ် အထည်သစ်အပေါ်၌ တင်ထားအပ်သော ပတ္တမြားရတနာကဲ့သို့ တင့်တယ်ထွန်းပစွာ ဖွားမြင်တော်မူကြမြဲ ဖြစ်ကုန်၏။

     ဘုရားအလောင်းတော်တို့မှတပါး အခြားသူတို့သည် မိခင်၏ ကမ္မဇလေ လှုပ်ရှားသောအခါ၌ ထိုလေ၏ အဟုန်အားဖြင့် (ခြေကား အထက် ဦးခေါင်းကား အောက်) ဦးစောက်ပြောင်းပြန် လန်၍ကျပြီးလျှင် မိခင်၏ ယောနိဒွါရ ပဿာ၀ဝယ် မာလှသော အသားစိုင်အတွင်းရပ်မှ တင်းကြပ်စွာ ဖိညှပ်ဖျစ်ညှစ်ဘိသကဲ့သို့ ပွန်းရိကြေမွလုမျှ အလွန်ထိခိုက် နာကျင်လှသော ဆင်းရဲဒုက္ခကို ခံစားကြရကုန်လျက် အသူတရာနက်သော ချောက်အတွင်းသို့ ကျရောက် သက်ဆင်းရဘိသကဲ့သို့၎င်း, ကျဉ်းမြောင်းလှစွာသော သံကောက်ပေါက် (သော့ပေါက်)မှ ဆင်ပြောင်ကြီးကို

၃၁

ဆွဲငင် ထုတ်ဆောင်ဘိသကဲ့သို့၎င်း မချိဆင်းရဲ ပင်ပန်းငြိုငြင်စွာ ထွက်မြောက် ဖွားမြင်လာကြရကုန်၏။

     ဘုရားအလောင်းတော်တို့မူကား ထိုသို့ မဟုတ်ကုန်ပဲ ဓမကရိုဏ် ရေစစ်၏အတွင်းမှ ရေဆင်းသည့်အလား လွယ်ကူသက်သာစွာ ထွက်မြောက် ဖွားမြင်ကြရကုန်မြဲ ဖြစ်ကုန်၏။ (ဥပမာအားဖြင့်) တရားဟောပြီး၍ ဓမ္မာသနပလ္လင်မှ ဖြည်းညှင်းသာယာစွာ ကြွဆင်းလာသော ဓမ္မကထိက အရှင်မြတ်ကဲ့သို့၎င်း, စောင်းတန်းလှေကားမှ ချမ်းသာငြိမ်သက်စွာ သက်ဆင်းလာသော ယောက်ျားကဲ့သို့၎င်း, ရောင်ခြည်တထောင်ဆောင်သော နေမင်းသည် ရွှေတောင်ကို ဖောက်ထွင်း၍ ထွန်းလင်း ထွက်ပြူလာသကဲ့သို၎င်း ကြောက်လန့်ရွံ့ရှားခြင်း အလျှင်းမရှိ၊ သတိသမ္ပဇဉ်နှင့် ပြည့်စုံစွာ မျက်လုံးတော်တို့ကိုဖွင့်၍ ခြေတော်တို့ကိုဆန့်လျက် လက်ဝါးတော်တို့ကို ဖြန့်လျက် ငြိမ်သက်ချမ်းသာစွာ ထွက်ကြွသန့်စင် ဖွားမြင်တော်မူကြရကုန်၏။

မဟာမာယာဒေဝီ ဒေ၀ဒဟပြည်သို့ ကြွချီကြောင်း

     မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီသည် ဆီကို သပိတ်ဖြင့် ဆောင်သကဲ့သို့ ဘုရားအလောင်းကို ဆယ်လပတ်လုံး ဝမ်းကြာတိုက်ဖြင့် လွယ်ပိုက် ထိန်းဆောင်လျက် ရင့်မာခြင်းသို့ ရောက်လာသောအခါ မိမိ၏ ဇာတိရပ်မြေ ဆွေမျိုးတို့နေရာ ဒေဝဒဟပြည်သို့ သွားရောက်လိုသောဆန္ဒ လှုံ့ဆော်လတ်ရကား သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးအား “အရှင်မင်းကြီး.. အကျွန်ုပ်သည် ဆွေမျိုးတို့၏စံရာ ဒေဝဒဟပြည်သို့ သွားလိုပါသည်”ဟု လျှောက်ထား ပန်ကြားလေ၏။

     သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည်လည်း “ကောင်းပြီ”ဟု ၀န်ခံခွင့်ပြုတော်မူ၍ ကပိလဝတ် နေပြည်တော်မှသည် ဒေဝဒဟပြည်သို့တိုင်အောင် ခရီးလမ်းကို ညီညွတ်ပြေပြစ်စွာ ပြင်ဆင်စေပြီးသော် ထိုခရီးလမ်း၏ နံပါးနှစ်ဖက်တို့၌ ငှက်ပျောပင်စိုက်ခြင်း ရေပြည့်အိုး (ရေအိုးစင်များ တည်ထားခြင်း, ကွမ်းသီးပင် စိုက်ခြင်း, တံခွန်အောင်လံတို့ကို စိုက်ထောင်လွှင့်ထူခြင်း စသည်တို့ဖြင့် ခရီးလမ်းအစဉ်ကို

၃၂

နတ်လမ်းမအသွင် တင့်တယ်စွာ ဆင်ယင်စေပြီးလျှင် မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးကို အသစ်ဖြစ်သော ရွှေထမ်းစင်ပေါ်၌ ထိုင်နေစမ္ပယ်စေလျက် ထိုရွှေထမ်းစင်ကို အမတ် (မင်းချင်းယောက်ျား)ပေါင်း တထောင်တို့အား ပင့်ချီဆောင်ကြဉ်းစေ၍ အရာအခွင့်အားလျော်စွာ အမှုတော်ကို ထမ်းဆောင်ကြရန် ခြွေရွေသင်းပင်း ဝင်းကိုယ်ရံတော် အဆောင်အယောင် အခမ်းအနား များစွာတို့ဖြင့် ဒေဝဒဟပြည်သို့ ပို့စေတော်မူ၏။

(ကပိလဝတ်ပြည်မှ ဒေ၀ဒဟပြည်သို့ မယ်တော်မာယာ ကြွချီခဏ်း၌ ကျမ်းဆရာတို့ အဆိုအမိန့် မတူကြပုံကို အနုဒီပနီ၌ ဖော်ပြထားသည်။)

လုမ္ဗိနီအင်ကြင်းဥယျာဉ်တော်

     ကပိလ၀တ်နေပြည်တော်နှင့် ဒေဝဒဟပြည် နှစ်ပြည်ထောင်တို့၏ အကြား၌ ထိုနှစ်ပြည်ထောင်သား လူအများတို့ အသုံးပြုခြင်းငှါထိုက်သော လုမ္ဗိနီမည်သော အင်ကြင်းတောသည် ရှိ၏။ ထိုအင်ကြင်းတောသည် မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီး ကြွသွား ဆိုက်ရောက်တော်မူသောအခါ၌ ပင်ရင်းပင်ခြေမှ အခက်အဖျားတိုင်အောင် ပင်လုံးကျွတ် အပင်တိုင်း ပွင့်လျက်ချည်းရှိ၏။

     ထို အင်ကြင်းတော အင်ကြင်းပင်တို့ဝယ် အပွင့် အကြား အခက်အလက် အကြားမှ အဆင်းငါးထွေ အရေအရောင်ရှိသော ပိတုန်းအုပ်စုတို့သည်၎င်း, အမျိုးမျိုးသော ငှက်အပေါင်းတို့သည်၎င်း ချိုမြိန်သာယာ နာပျော်ဖွယ်အသံတို့ဖြင့် ဝဲပျံကွန့်မြူး တွန်ကျူးရင့်ရူလျက် ရှိကြကုန်၏။ ထိုအင်ကြင်းတော တခုလုံးသည် သိကြားနတ်မင်း၏ စိတ္တလတာမည်သော ဥယျာဉ်တော်နှင့်မခြား ပျော်ပါးမွေ့လျော်ဖွယ်ရာ ဆန်းကြယ်စွာသော ဂုဏ်ကျေးဇူးအထူးနှင့် ပြည့်စုံလျက်ရှိ၏။ ဘုန်းတန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးမြတ်သော မင်းသည် ကောင်းစွာပြုပြင် စီရင်ထားအပ်သည့် ပျော်ပွဲစား ရိပ်ဝန်းပမာ လွန်စွာပျော်ရွှင်ကြသော အသံတို့ဖြင့် တရံမစဲ ခြိမ့်ခြိမ့်သဲ ဆူညံနေဘိသကဲ့သို့ ရှိချေ၏။ (ဤကား ဇာတ်အဋ္ဌကထာ၏ ဖွင့်ဆိုချက်တည်း။)

၃၃

     လုမ္ဗိနီအင်ကြင်းတော၌ ရှိကုန်သော အင်ကြင်းပင်တို့၏ အခက်အလက် အပွင့်အဖူးတို့၏ အကြားအကြားတို့မှ အလွန်အကြူး အထူးမွေ့လျော်ခြင်းကို ပြုတတ်သည့် နားဝင်ချိုသာ စိတ်မှာရွှင်မြူးဖွယ် အထူးမြည်တွန်တတ်ကုန်သော, အင်ကြင်းပန်း ရနံ့ဝတ်ရည်တို့ဖြင့် ယစ်ကာ ဝမ်းသာဝမ်းမြောက်ကြကုန်သော, (ထိုပန်းနံ့ဝတ်ရည်တို့ကို ခံစားသွားလာ ပျံဝဲလျက်ရှိကြကုန်သော, သူတပါးအဖို့ကိုပါ ဆောင်ယူတတ်သော) ပျားပိတုန်းမတို့သည် သာယာရင့်ကျူးအပ်သည်ဖြစ်၍ ထိုလုမ္ဗိနီ အင်ကြင်းတောသည် နတ်တို့နှစ်သက်အပ်သည့် နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်နှင့် တူလှပေ၏။

[ ( )ကွင်းအတွင်း စကားရပ်၏ အမှာကို အနုဒီပနီ၌ ကြည့်။ ]

ဝိဘူသိတာ ဗာလဇနာတိစာလိနီ၊

ဝိဘူသိတင်္ဂီ ဝနိတေ၀ မာလိနီ၊

သဒါ ဇနာနံ နယနာလိမာလိနီ၊

ဝိလုမ္ဗိနီဝါတိဝိရောစိ လုမ္ဗိနီ။

     ဗာလဇနာတိစာလိနီ= အရွယ်နုပျို လူထိုထို၏ စိတ်ကိုဖောက်ပြား ချောက်ချား တုန်လှုပ်စေနိုင်သော။ ဝိဘူသိတင်္ဂီ= ပုတီးနားဍောင်း သွယ်ပျောင်းစုံလင် တန်းဆာဆင်အပ်သည့် ကိုယ်အင်္ဂါ အစိတ်အပိုင်း ရှိပေသော။ မာလိနီ= ပန်းမျိုးစုံလင် ပန်ဆင်လျက်ရှိသော။ ဝနိတာ= မိန်းမပျိုသည်။ အတိဝိရောစိ ဣ၀= အလွန် တင့်တယ်သကဲ့သို့။ ဝိဘူသိတာ= ဆန်းပြားစုံလင် တန်းဆာဆင်အပ်ပြီးဖြစ်၍။ သဒါ= အခါခပ်သိမ်း။ ဇနာနံ= လူအပေါင်းတို့၏။ နယနာလိမာလိနီ= မမှိတ်မသုန်ရှုကြည့်သည့် မျက်စိတည်းဟူသော ပိတုန်းတို့ စုရုံးခိုနားရာ မာလာဖူးငုံ ပန်းမျိုးစုံပေထသော။ လုမ္ဗိနီ= လုမ္ဗိနီခေါ် ဥယျာဉ်တော်သည်။ ဝိလုမ္ဗိနီဝ= ပျိုနုသော ထိုမိန်းမနှင့် အလှဂုဏ်ဆိုင် သူနိုင် ငါနိုင် အပြိုင်လုယက်သကဲ့သို့။ အတိဝိရောစိ= အလွန်အကြူး အထူးဆန်းကြယ် တင့်တယ်လေပြီ..။ (ဤကား ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာဆရာတော် အရှင်ဗုဒ္ဓဒတ္တမထေရ်၏ လုမ္ဗိနီဥယျာဉ်တော်ဖွဲ့ စကားရပ်ပေတည်း။)

၃၄

     ထိုသို့ လွန်ကဲစွာ တင့်တယ်ခြင်းရှိသော လုမ္ဗိနီအင်ကြင်းတောကို မြင်တော်မူလတ်၍ မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးအား ထိုအင်ကြင်းတောသို့ သက်ဝင်ပျော်ပါးကာ ရွှင်ပြုံးလိုသော ဆန္ဒသည် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ပေါ်လာပေ၏။

     အမတ်တို့သည်လည်း သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးအား ပန်ကြား လျှောက်ထားပြီးလျှင် မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးကို ရွှေထမ်းစင်ဖြင့် ဆောင်ယူကာ မင်္ဂလာအင်ကြင်းတောသို့ ဝင်ကြကုန်၏။

နတ်ဗြဟ္မာတို့ စုဝေးကြခြင်း

     မဟာမာယာဒေဝီမိဖုရားကြီး လုမ္ဗနီအင်ကြင်းတောအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်တော်မူသော ခဏ၌ပင် နတ်အပေါင်းတို့သည်.. “ယနေ့ အလောင်းတော်သူမြတ်သည် မယ်တော့်ဝမ်းကြာတိုက်မှ ထွက်မြောက်သန့်စင် ဖွားမြင်တော်မူလိမ့်မည်”ဟူ၍ အုတ်အုတ်ကျက်ကျက်ဖြစ်လျက် လောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်ပေါင်း တသောင်းလုံး အုန်းအုန်းကြွက်ကြွက် တခဲနက် ပဲ့တင်ထပ်သောအသံကို ဖြစ်စေကာ ဟစ်အော် ကြွေးကြော်ကြလေကုန်သည်။ စကြဝဠာ တိုက်တသောင်းမှ နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့သည် အလောင်းတော်၏ ဖွားမြင်ခြင်း ဝိဇာတမင်္ဂလာကို ပူဇော်သကာ ပြုကုန်အံ့ဟူ၍ အထူးထူးသော မင်္ဂလာဘဏ္ဍာ ပဏ္ဏာလက်ဆောင်တို့ကို ယူဆောင် ကိုင်စွဲကြကုန်လျက် ဤစကြဝဠာတိုက်အလုံး အပြည့်ဖုံးအောင် ပေါင်းဆုံစုဝေး လာရောက်ကြပြီးသော် ကောင်းကင်တပြင်လုံး နတ်ထီးဖြူတို့ဖြင့် လွှမ်းဖုံးမိုးကာ၍ မင်္ဂလာသီချင်းတို့ကို သီဆိုရင့်ကျူးကြကုန်လျက် နတ်၌ဖြစ်သော တူရိယာသံတို့ဖြင့်၎င်း, ခရုသင်းသံတို့ဖြင့်၎င်း တပြိုင်နက် ပဲ့တင်ထပ်စေ၍ ရပ်တည်လာကြလေကုန်၏။

     မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် မင်္ဂလာအင်ကြင်းတောအတွင်းသို့ ရောက်တော်မူလျှင်ပင် ဖြောင့်မတ်လုံးဝန်းသော ပင်စည်ရှိ၍ ပန်းအတိ တန်းဆာဆင်အပ်သော အင်ကြင်းပင်၏အခက်ကို လက်ဖြင့် လှမ်းယူလိုလာတော့လေသည်။ မင်္ဂလာရှိသော

၃၅

ထိုအင်ကြင်းခက်သည်လည်း အသက်ရှိသူအလား လူအများ၏ စိတနှလုံးကို ချောက်ချားနှောက်မွှေ အံ့ဩစေလျက် ရေနွေးဝယ် ပြုတ်ဖျောအပ်သော ကြိမ်ညွန့်ကဲ့သို့ အလိုအလျောက် အောက်သို့ တွဲလျားညွတ်ကိုင်းကာ မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီး၏ လက်ဝါးအပြင်သို့ အဆင်သင့် ကပ်ရောက်လာလေသည်။

     မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် လက်ဝါးအပြင်သို့ အဆင်သင့် ကပ်ရောက်လာသော ထိုအင်ကြင်းခက်ကို ကျေးငှက်၏နှုတ်သီးပမာ တျာတျာနီမြန်းသော လက်သည်းအရောင်တို့ဖြင့် တောက်ပ၍ ကြာရိုးတံတနှုန်း လုံးဝန်းပြေညီသည့် လက်ချောင်းရှိသော အသစ်စက်စက် ဆင်မြန်းအပ်သည့် ရွှေလက်ကောက်တို့ဖြင့် တင့်တယ်လျက် နှစ်သက်ဖွယ်ရာရှိသော လက်ျာလက်ဖြင့် ဆွဲကိုင်ဆန့်တန်း၍ ရပ်တည်တော်မူလေ၏။ အင်ကြင်းခက်ကို လက်ျာလက်ဖြင့် ဆွဲကိုင် ရပ်တည်နေသော မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် မည်းနက်ညိုမှောင် ရွာမည်ယောင်ဖန်ဆင်းသည့် တိမ်ခွင်မိုးရပ်အကြားမှ ထင်ရှားထွက်ပြုစ လစန်း၏ အရေးကဲ့သို့၎င်း, တခဏချင်း ဝင်းဝင်းပြိုးပြက် တောက်ပလက်သော လျှပ်စစ်အရောင်ကဲ့သို၎င်း, နန္ဒဝန်ဥယျာဉ်တော်၌ ဖြစ်ပေါ်သော နတ်သမီးကဲ့သို့၎င်း အလွန်အကြူး အထူး တင့်တယ်တော်မူပေ၏။

အလောင်းတော်ကို ဖွားမြင်ခြင်း

     မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီး ရွှေချည်ထဘီကိုဝတ်၍ ငါးကြင်းမျက်စိနှင့်တူသော အကွက်တို့ဖြင့် ဆန်းကြယ်သော အပေါ်ရုံဘွဲ့ဖြူလွှာကို ခြေဖျားတိုင်အောင် ဝတ်ရုံဆင်မြန်းလျက် မင်္ဂလာအင်ကြင်းခက်ကို ယာလက်တော်ဖြင့် ကိုင်ဆွဲကာ လွန်ကဲသော တင့်တယ်ခြင်းဖြင့် တင့်တယ်စွာ ရပ်သောခဏ၌ မဟာမာယာဒေဝီ၏ အလောင်းတော်ကိုဖွားမြင်ကြောင်း ကမ္မဇလေတို့သည် တုန်လှုပ်လာကုန်၏။ ထိုအခါ ကိုယ်လုပ်မောင်းမ မှူးမတ်စသော လူအပေါင်းတို့သည် မဟာမာယာဒေဝီအတွက် တင်းထိမ်ကန့်လန့်ကာတို့ဖြင့် ပတ်ကာဝန်းရံကြကုန်ပြီးလျှင် ထိုအပါးမှ ဖယ်ရှား ဆုတ်ခွါကြကုန်လေသည်။

၃၆

     မဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားကြီးသည် မင်္ဂလာအင်ကြင်းခက်ကို ယာလက်တော်ဖြင့် ကိုင်ဆွဲလျက် တင့်တယ်စွာ ရပ်တည်စဉ် ခဏ၌ပင် မဟာသမုဒြာနှင့် တကွသော စကြဝဠာတိုက် တသောင်းလုံး ထစ်ချုန်းမြည်ဟိန်းလျက် အိုးထိန်းစက်ပမာ သိမ့်သိမ့်ခါတုန်လှုပ်ခြင်း, နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့ ကောင်းခြီးပေးခြင်း, နတ်ပန်းမိုးတို့ ရွာဖြိုးသွန်ချခြင်း, နတ်လူတို့၏ တူရိယာအပေါင်းတို့ အလိုအလျောက် သာယာစွာမြည်ခြင်း, ဖီလာအောက်ထက် စကြဝဠာအတွင်း ဟင်းလင်းပွင့်ခြင်း အစရှိသော သုံးဆယ့်နှစ်ပါး ထူးခြားဆန်းကြယ် အံ့ဖွယ်သရဲ လွန်ကဲ ကြီးမြတ်လှစွာသော ပုဗ္ဗနိမိတ်ကြီးတို့ကို တပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်စေလျက် (မဟာသက္ကရာဇ် ၆၈-ခု) ဥတုဂိမှာန ကဆုန်လပြည့် သောကြာနေ့ ဝိသာခါနက္ခတ်နှင့် စန်းလနတ်ယှဉ်လျက်နေစဉ် ဝေပုလ္လတောင်ဦးမှ ထွက်မြူးကွန့်ဝဲလာသော ရတနာမျက်ရှင်ပျံသည် အရံသင့် ခံယူအပ်သော ရွှေကလပ်အတွင်းသို့ ဖြည်းညှင်းသာယာစွာ သက်ဆင်းလာသကဲ့သို့ လက္ခဏာကြီးငယ် အသွယ်သွယ်တို့ဖြင့် တင့်တယ်စွာ တန်းဆာဆင်အပ်သော မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်သည် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ၏ စေတီအိမ်ပမာ ဝမ်းကြာတိုက်မှ ကောင်းစွာသန့်စင် မီးရှူးဖွားမြင်တော်မူ၏။

     ယင်းသို့ သန့်စင် ဖွားမြင်သောအခါ၌ ကောင်းကင်ထက်မှ ပူနွေးသောရေအယဉ် (ရေပူစမ်း)တသွယ်, ချမ်းအေးသော ရေအယဉ် (ရေအေးစမ်း) တသွယ်အားဖြင့် ရေအယဉ် နှစ်သွယ်တို့သည် ပင်ကိုယ်ကပင် စင်ကြယ် သန့်ရှင်းရင်းဖြစ်ကြသည့် သားတော်, မယ်တော် နှစ်ပါးလုံးတို့အား ပူဇော်သက္ကာရအလို့ငှါ အလိုအလျောက် ထွက်ပေါ်ကုန်၍ ဘုရားအလောင်းတော်နှင့် မယ်တော်တို့၏ကိုယ်၌ အပူအအေးမျှတမှု အငွေ့ဥတုကို ယူစေကြကုန်၏။

(ဤ၌ အမှာစကားရပ်ကို အနုဒီပနီ၌ ပြဆိုထားသည်။)

၃၇

ဗြဟ္မာနတ်လူတို့ အဆင့်ဆင့်ခံယူခြင်း

     ထိုသို့ ဖွားမြင်ပြီးသော ခဏ၌ပင်လျှင် ကိလေသာမှ စင်ကြယ်သော စိတ်ရှိကြသည့် မဟာဗြဟ္မာကြီး လေးဦးတို့သည် ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်ဖြစ်သော သားတော်ကို ရှေးဦးစွာ ရွှေဇာကွန်ရက်ဖြင့် ခံယူကြ၍ မယ်တော်၏ရှေ့မှောက်၌ ထားကြပြီးလျှင်-

“ရှင်မိဖုရား.. နှစ်သက်ဝမ်းမြောက်သော စိတ်ရှိသည် ဖြစ်ပါလော့၊ ရှင်မိဖုရားအား ဘုန်းတန်ခိုးအာနုဘော် ကြီးမြတ်သော သားတော် ဖြစ်ပေါ် ဖွားမြောက်ခဲ့လေပြီ”-

ဟု ဆိုကြကုန်၏။

     ထို့နောက် မဟာဗြဟ္မာကြီး လေးဦးတို့၏လက်မှ စတုမဟာရာဇ်နတ်မင်းကြီး လေးဦးတို့သည် မင်္ဂလာရှိသည်ဟူ၍ သမုတ်ပညတ် ခေါ်ဝေါ်အပ်သော သစ်နက်ရေဖြင့် သားတော်ကို ခံယူကြကုန်၏။

     တဖန် ထိုနတ်မင်းကြီး လေးဦးတို့၏လက်မှ လူတို့သည် ဘွဲ့ဖြူပုဆိုးဖြင့် သားတော်ကို ခံယူကြကုန်၏။

     ထို့နောက် လူတို့၏လက်မှ လွတ်၍ ဘုရားအလောင်းတော်သည် ရွှေခြေနင်းအတူ ညီညွတ်စွာသော ခြေတော်အစုံတို့ဖြင့် မြေပေါ်၌ ကြံ့ကြံ့ရပ်လျက် အရှေ့မျက်နှာအရပ်ကို ကြည့်ရှုတော်မူ၏၊ ထိုသို့ ကြည့်ရှုတော်မူသည်ရှိသော် အရှေ့အရပ်မျက်နှာဝယ် အထောင်မက များစွာကုန်သော စကြဝဠာတိုက်တို့သည် တပြင်တည်း ဖြစ်ကုန်၏၊ စကြဝဠာတတိုက်နှင့်တတိုက် ခြားနားမှုမရှိ ပကတိ တဆက်တည်း တပြန့်တည်းကဲ့သို့ ဟင်းလင်းထင်ကုန်၏။ ထိုအရှေ့အရပ်မျက်နှာ၌ နေကြကုန်သော နတ်လူတို့သည် ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်ကို နံ့သာပန်းမာလ် စသည်တို့ဖြင့် ပူဇော်ကြကုန်လျက်-

၃၈

“အို ယောက်ျားမြတ်.. ဤအရပ်မျက်နှာ၌ အရှင်ယောက်ျားမြတ်နှင့် တူသောသူ မရှိပါ။ အရှင်ယောက်ျားမြတ်ထက် သာလွန်မြင့်မြတ်သူကား အဘယ်မှာ ရှိပါအံ့နည်း”–

ဟူ၍ ပြောဆိုကြကုန်၏။

     ဤအတူ တူရူ (တည့်တည့်) အရပ်လေးမျက်နှာ, အထောင့် အရပ်လေးမျက်နှာ, အောက်အရပ်မျက်နှာ, အထက်အရပ်မျက်နှာအားဖြင့် အရပ်ဆယ်မျက်နှာတို့ကို အစဉ်အတိုင်း ကြည့်ရှုတော်မူ၍ ထိုအရပ်ဆယ်မျက်နှာလုံးမှာပင် ကိုယ်တော်မြတ်နှင့် တူသောသူ တစုံတယောက်ကိုမျှ မြင်တော်မမူသောကြောင့် ရပ်တည်တော်မူရာအရပ်မှ မြောက်အရပ်သို့ မျက်နှာတူရူ ခုနစ်ဖဝါး (ခုနှစ်လှမ်း) လှမ်းကြွတော်မူ၏။

     ယင်းသို့ လှမ်းကြွတော်မူသောအခါ မဟာဗြဟ္မာမင်းသည် အလောင်းတော်မြတ်အား ထီးဖြူတော်ဖြင့် ဆောင်းမိုးလျက်, သုယာမနတ်မင်းသည် သားမြီးယပ်ကို ကိုင်လျက်, ထိုမှတပါးကုန်သော နတ်တို့သည် ခြေနင်း, သန်လျှက်, မကိုဋ်သင်းကျစ်ဟူသော မင်းမြှောက်တန်းဆာတို့ကို အသီးသီး ကိုင်စွဲကြကုန်လျက် အလောင်းတော်နောက်မှ အစဉ်လိုက်ပါကြကုန်၏။ ထိုသို့ မင်းမြှောက်တန်ဆာငါးပါးကို နတ်ဗြဟ္မာများ စွဲကိုင်၍ လိုက်ပါကြသော်လည်း စွဲကိုင်သူ နတ်ဗြဟ္မာတို့ကို မမြင်ရပဲ မင်းမြှောက်တန်းဆာတို့ကိုသာလျှင် အများမြင်ကြရကုန်၏။

ထူးခြားချက်ကြီးများ။ ။ယင်းသို့ လှမ်းကြွတော်မူသောအခါ၌ ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်သည် ပကတိ မြေ၌သာလျှင် လှမ်းကြွတော်မူ၏၊ လူအပေါင်းတို့၏ စိတ်၌ကား ကောင်းကင်ခရီးဖြင့် လှမ်းကြွသည်ဟု ထင်မြင်ရ၏။ အဝတ်တန်းဆာ မပါမဆင် ဖွားမြင်တိုင်းသော ပကတိ ကိုယ်တော်ဖြင့်သာ လှမ်းကြွတော်မူ၏၊ လူအပေါင်း၏

၃၉

စိတ်၌ကား ဝတ်စားစုံလင် တန်းဆာဆင်လျက် လှမ်းကြွသည်ဟု ထင်မြင်ရ၏။ ဖွားသစ်စအရွယ် သူငယ် အဖြစ်ဖြင့်သာ လှမ်းကြွတော်မူ၏၊ လူအပေါင်း၏ စိတ်၌ကား တဆယ့်ခြောက်နှစ်သား အရွယ်ရှိသည်ဟု ထင်မြင်ရ၏။

     (ယခု ရေးသားပြဆိုခဲ့သည်ကား အလောင်းတော်မြတ် မြောက်အရပ်သို့ ခုနစ်လှမ်း လှမ်းကြွတော်မူသောအရာဝယ် ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ, သုတ်မဟာဝါအဋ္ဌကထာ, ဇာတ်အဋ္ဌကထာတို့၌ ဖွင့်ပြသည့်အတိုင်း ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်၊ ဇိနာလင်္ကာရဋီကာ ဝိဇာတမင်္ဂလာ အခဏ်း၌ကား ဖော်ပြလတံ့သောအတိုင်း အနည်းငယ်ထူး၍ ကျယ်ဝန်းစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။)

     ထိုသို့ လှမ်းကြွတော်မူသော ခဏ၌ မဟာဗြဟ္မာမင်းသည် သုံးယူဇနာရှိသော ထီးဖြူတော်ကို ဆောင်းမိုးလျက် လိုက်ပါ၏။ ထို့အတူ ဤစကြဝဠာမှကြွင်းသော စကြဝဠာတိုက်တို့၌ ရှိကြသည့် မဟာဗြဟ္မာမင်းတို့သည်လည်း သုံးယူဇနာစီရှိသော ထီးတော်ကို ဆောင်းမိုးလျက် လိုက်ပါကုန်ရကား စကြဝဠာတိုက်အလုံးသည် ထီးဖြူတော်ပန်းကုံးဖြင့် ဖုံးလွှမ်းပြည့်နှက်လျက် ရှိပေ၏။

     ထို့အတူ ဇာတိခေတ်ပေါင်း စကြဝဠာတိုက်တသောင်းတို့၌ နေကြကုန်သော သုယာမနတ်မင်းပေါင်း တသောင်းတို့သည်လည်း သားမြီးယပ်တို့ကို ကိုယ်စီကိုယ်င ကိုင်စွဲကြကုန်၍ သန္တုဿိတနတ်မင်းပေါင်း တသောင်းတို့သည်လည်း ပတ္တမြားယပ်ဝန်းတို့ကို ကိုယ်စီကိုယ်င ကိုင်စွဲကြကုန်၍ စကြဝဠာတောင်နရန်း တိုင်အောင် တလွှဲလွှဲ လွှဲခတ်လျက် ရပ်တည်ကြကုန်၏။

     ထို့အတူ စကြဝဠာတိုက်တသောင်းတို့၌ နေကြကုန်သော သိကြားနတ်မင်းပေါင်း တသောင်းတို့သည်လည်း ခရုသင်းပေါင်း တသောင်းတို့ကို မှုတ်ကုန်လျက် ရပ်တည်ကြကုန်၏။

၄၀

     ထိုမှတပါး နတ်သားတို့သည်လည်း အချို့ကား ရွှေပန်းတို့ကို စွဲကိုင်ကြကုန်လျက်, အချို့ကား ပကတိပန်းတို့ကို စွဲကိုင်ကြကုန်လျက်, အချို့ကား မှန်ကြေးမုံပန်း (ကြေးမုံပမာ တဖျတ်ဖျတ် အရောင်ထွက်သောပန်း)တို့ကို စွဲကိုင်ကုန်လျက်, အချို့ကား တံခွန်ပန်းတို့ကို စွဲကိုင်ကုန်လျက်, အချို့ကား ရတနာစီခြယ် ပူဇော်ဘွယ်တို့ကို စွဲကိုင်ကုန်လျက် ရပ်တည်ကြကုန်၏။ နတ်သမီးတို့သည်လည်း အမျိုးအမည်အားဖြင့် များပြားလှစွာကုန်သော ပူဇော်သကာ မင်္ဂလာဘဏ္ဍာတို့ကို အသီးအသီး ကိုယ်စီကိုယ်င စွဲကိုင်ကြလျက် စကြဝဠာတိုက်အလုံးကို လွှမ်းဖုံးပြည့်နှက်စေ၍ ရပ်တည်ကြကုန်၏။

     ဤသို့လျှင် မျက်စိအရသာကို ဆောင်ယူတတ်သည့် စက္ခုရသာယန နတ်ဆေးသဖွယ် များကြွယ်သော ပူဇော်မှုအစီအရင်တို့ ဖြစ်ရှိနေစဉ်, ထောင်ပေါင်းများစွာသော နတ်ခရုသင်း လူခရုသင်းတို့ကို တညှင်းညှင်း မှုတ်ကြကုန်စဉ်, ထောင်ပေါင်းများစွာ နတ်တူဂီယာ လူတူရိယာတို့ကို တီးမှုတ်ကြကုန်စဉ်, နတ်ကညာတို့ ဝမ်းသာရွှင်ပျ ကခုန်ကြစဉ်ပင် အလောင်းတော်မြတ်သည် မြောက်အရပ်သို့ ခုနစ်ဖဝါး (ခုနစ်လှမ်း) လှမ်းကြွ၍ ရပ်တည်တော်မူ၏။

     ထိုသို့ အလောင်းတော်မြတ် ရပ်တည်တော်မူသော ခဏ၌ အလုံးစုံသော လူနတ်ဗြဟ္မာတို့သည် မည်သည့်အသံကိုမျှ မဖြစ်စေကြပဲ တိတ်ဆိတ် ငြိမ်သက်ကြကုန်လျက် “ယခုအခါ အလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်သည် ငါတို့ကို မည်သို့သောစကား မြွက်ကြား မိန့်ဆိုလိမ့်မည်နည်း”ဟု နားစွင့်ကာသာ နေကြကုန်၏။

ရဲရဲတောက်စကား ကြုံးဝါးမြွက်ဆိုတော်မူခြင်း

     ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်သည် မြောက်အရပ်သို့တူရူ ခုနစ်ဖဝါး (ခုနစ်လှမ်း) လှမ်းကြွတော်မူပြီး၍ ခုနစ်ခုမြောက်သော ဖဝါးအလှမ်း၌ ရပ်တန့်တော်မူလျက်-

၄၁

(က) အဂ္ဂေါဟမသ္မိ လောကဿ = ငါသည် လူသုံးပါးထက် မြတ်သူဖြစ်၏၊ (တနည်း) ငါသည် လူသုံးပါးတွင် အမြတ်ဆုံးဖြစ်၏။

(ခ) ဇေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ = ငါသည် လူသုံးပါးထက် ကြီးကဲသူဖြစ်၏။(တနည်း) ငါသည် လူသုံးပါးတွင် အကြီးအကဲဆုံးဖြစ်၏။

(ဂ) သေဋ္ဌောဟမသ္မိ လောကဿ= ငါသည် လူသုံးပါးထက် ချီးမွမ်းအပ်သူ ဖြစ်၏။ (တနည်း) ငါသည် လူသုံးပါးတွင် အချီးမွမ်းအပ်ဆုံးဖြစ်၏။

(ဃ) အယမန္တိမာ ဇာတိ = ဤယခု ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းကား ငါ့အဖို့ရာ နောက်ဆုံး ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းဖြစ်၏။

(င) နတ္ထိ ဒါနိ ပုနဗ္ဘဝေါ = ယခုအခါ၌ ငါ့အဖို့ရာ တဖန်ဘဝသစ် ဖြစ်ရခြင်း မရှိတော့ပြီ-

ဟူ၍ လောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်ပေါင်း တသောင်းလုံးကို ကိုယ်တော်မြတ်၏ အသံတော်ဖြင့် တပြိုင်နက်တည်း ကြားလွှံ့စေ၍ ရဲရဲတောက်စကားကို ကြုံးဝါး ကျူးရင့်တော်မူ၏။

     ဤသို့ (အာသဘီဝါစာ) ရဲရဲတောက်စကားကို အလောင်းတော်သူမြတ် ကြုံးဝါးမြွက်ဆိုတော်မူသောအခါ ဗြဟ္မာနတ်လူ တစုံတယောက်သောသူကမျှ နှုတ်တုံ့တဖန် ပြန်လှန်ငြင်းဆိုခြင်းငှါ မစွမ်းနိုင်ရကား အလောင်းတော်သူမြတ်အား အလုံးစုံသော ဗြဟ္မာနတ်လူတို့သည် ကောင်းခြီးပေးကြရကုန်၏။

အထူးမှတ်သားရန် အကြောင်းအကျိုးများ

ဤအလောင်းတော်သူမြတ် ဖွားမြင်ခဏ်း၌ ဖြစ်ပေါ်သော ထူးခြားချက်ကြီးတို့တွင်-

၄၂

(၁) ညီညွတ်သော ခြေတော်အစုံတို့ဖြင့် မဟာပထဝီ၌ ကြံ့ကြံ့ရပ်တည်တော်မူခြင်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးကို ရဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

(၂) မြောက်အရပ်သို့ ရှေးရှူတူရူ မျက်နှာမူခြင်းသည် သတ္တဝါအလုံးကို လွှမ်းမိုး စိုးအုပ်နိုင်ခြင်း၏ ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

(၃) ခုနစ်ဖဝါး (ခုနစ်လှမ်း) လှမ်းကြွသွားတော်မူခြင်းသည် ဗောဇ္ဈင်ခုနစ်ပါး တရားရတနာကို ရဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

(၄) နတ်ထီးဖြူ အဆောင်းအမိုးခံရခြင်းသည် အရဟတ္တဖိုလ်တည်းဟူသော မြတ်သောထီးဖြူကို ရဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

(၅) မင်းမြှောက်တန်းဆာ ငါးပါးတို့ကို ရခြင်းသည် တဒင်္ဂဝိမုတ္တိ, ဝိက္ခမ္ဘနဝိမုတ္တိ, သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိ, ပဋိပ္ပဿဒ္ဓိဝိမုတ္တိ, နိဿရဏဝိမုတ္တိ တည်းဟူသော ဝိမုတ္တိငါးမျိုး (ကျွတ်လွတ်ခြင်းငါးမျိုး)တို့ဖြင့် ကျွတ်လွတ်ဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

(၆) အလုံးစုံသော အရပ်ဆယ်မျက်နှာကို အပိတ်အပင်မရှိ ကြည့်မြင်တော်မူရခြင်းသည် အလုံးစုံသော တရားကို အပိတ်အပင် အဆီးအတားမရှိ သိမြင်သော အနာဝရဏဉာဏ်တော်ကို ရဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

(၇) “ငါသည် လူသုံးပါးတွင် အမြတ်ဆုံး အကြီးကဲဆုံး အချီးမွမ်းအပ်ဆုံးသူ ဖြစ်၏”ဟူ၍ ရဲရဲတောက်စကား ကြုံးဝါး မြွက်ဆိုတော်မူခြင်းသည် ဗြဟ္မာနတ်လူတွင် မည်သူတဦးတယောက်မျှ မတားမြစ်ပိုင် မလည်စေနိုင်သည့် မြတ်သောဓမ္မစကြာကို လည်စေနိုင်ဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

၄၃

(၈) “ယခု ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းသည် ငါ့အဖို့ရာ နောက်ဆုံး ပဋိသန္ဓေ တည်နေရခြင်းဖြစ်၏။ ယခုအခါ တဖန်ဘဝအသစ် ဖြစ်ရခြင်း မရှိတော့ပြီ”ဟူ၍ ရဲရဲတောက်စကား ကြုံးဝါးမြွက်ဆိုတော်မူခြင်းသည် အနုပါဒိသေသပရိနိဗ္ဗာန် ဝင်စံငြိမ်းအေးဖို့ရန် ရှေ့ပြေးပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။

အလောင်းတော်သူမြတ် ဖွားကာစ၌ စကားဆိုဘူးသည် သုံးဘဝ

     မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်သည် ဖွားမြင်ကာစ၌ စကားဆိုတော်မူသည်မှာ ဤသိဒ္ဓတ္ထမင်းသား နောက်ဆုံးတဘဝသာ မဟုတ်၊ မဟောသဓာသုခမိန်ဖြစ်သော ဘဝ, ဝေဿန္တရာမင်းဖြစ်သော ဘဝတို့၌လည်း ဤသို့ပင် ဖွားမြင်ကာစ၌ စကားဆိုတော်မူသည်ဖြစ်၍ ဤနောက်ဆုံး ပစ္ဆိမ (သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား)ဘဝနှင့်သော် သုံးဘဝတို့၌ ဖွားမြင်ကာစတွင် စကားဆိုတော်မူ၏ဟု သိမှတ်အပ်၏။

     (၁) အနည်းငယ် ရှင်းလင်းပြဆိုဦးအံ့..၊ မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်သည် မဟောသဓာသုခမိန် ဖြစ်တော်မူသော ဘဝ၌ မယ်တော်ဝမ်းမှ ထွက်မြောက်သန့်စင် ဖွားမြင်လာခိုက်တွင် သိကြားနတ်မင်းလာ၍ ဘုရားအလောင်းတော်၏လက်၌ စန္ဒကူးနံ့သာနှစ်တုံးကို ထားသဖြင့် ထိုစန္ဒကူးနံ့သာနှစ်တုံးကို ဆုပ်ကိုင်လျက် မယ်တော့်၀မ်းမှ ဖွားမြင်လာသောအခါ မယ်တော်က ကြည့်ရှုရာတွင် လက်ကို ဆုပ်ကိုင်ထားသော အရာကို မြင်၍ “ချစ်သား.. အဘယ်ဝတ္ထုကိုယူ၍ လာခဲ့သနည်း”ဟု မယ်တော်က မေးမြန်းလေလျှင် “အို မွေးမိခင်.. ဆေးပါတည်း”ဟူ၍ ဖြေကြား ပြောဆိုတော်မူ၏။

     ဤသို့ ဆေးကိုဆုပ်ကိုင်လျက် ဖွားမြင်လာသည်၏ အဖြစ်ကြောင့် ထိုဘုရားအလောင်းတော်အား ဩသဓကုမာရ =

၄၄

ဆေးသတို့သား ဆေးသူငယ်-ဟူသော အမည်ကို ရှေးဦးစွာ မှည့်ခေါ်ကြကုန်၏။ နောက်အခါ ထိုဆေးကို အိုး၌ထည့်သွင်း သိမ်းဆည်းထား၍ အလောင်းတော်၏ခမည်းတော် သိရိဝဍ္ဎနသူဌေးကြီး၏ ဦးယဉ်း (ခေါင်းခဲ)နာမှအစ ရောက်လာရောက်လာကြသော မျက်စိကွယ်သူ နားပင်းသူ အစရှိသော ရောဂါသည်ခပ်သိမ်းတို့၏ အနာရောဂါဟူသမျှတို့ကို ထိုဆေးဖြင့် ပျောက်ငြိမ်း ချမ်းသာစေသောကြောင့် ထိုဆေး၏ ကျေးဇူးစွမ်းရည် ထက်မြက်ကြီးမြတ်သည်ကို အစွဲပြု၍ ဆေး၏အရှင်ဖြစ်သော ဘုရားအလောင်းတော် သတို့သားကို မဟောသဓ = မြတ်သောဆေးအရှင် သတို့သားဟူ၍ ခေါ်ဝေါ်ကြကုန်၏။

     (၂) ဝေဿန္တရာမင်း ဘဝ၌လည်း မယ်တော့်ဝမ်းမှ ဖွားမြင်ကာစတွင်ပင် လက်ျာလက်ကို ဆန့်တန်းဖြန့်ခင်း၍ “မွေးမယ်တော်.. ရွှေနန်းအိမ်တော်၌ တစုံတခုသော ဥစ္စာဝတ္ထုသည် ရှိပါ၏လော၊ အလှူဒါနကို လှူပါအံ့”ဟု ဆိုလျက် ဖွားမြင်လာ၏။ ထိုအခါ မယ်တော်သည် သားတော်အား “ချစ်သား.. သင်သည် ဥစ္စာရှိသော နန်းတော်၌ ဖြစ်လာ၏”ဟု ဆို၍ သားတော်၏ ဖြန့်ကျက်ထားသောလက်ကို မိမိ၏ လက်ဖဝါးအပြင်၌ ကိုင်ယူတင်ထား၍ ဥစ္စာတထောင်ထုပ်ကို သားတော်၏လက်၌ ထားပေ၏။ ဤသို့လျှင် အလောင်းတော်သူမြတ်သည် ဝေဿန္တရာမင်းဘဝ၌လည်း ဖွားကာစ၌ စကားဆိုတော်မူ၏။

     (၃) ရှေးက ပြဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း နောက်ဆုံးဖြစ်သော ဤ(သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား) ဘဝ၌လည်း ဖွားကာစကာလ၌ ရဲရဲတောက်စကား ကြုံးဝါးမြွက်ဆိုတော်မူ၏။

     ဤသို့လျှင် မြတ်စွာဘုရားအလောင်းတော်သည် သုံးဘဝတို့၌ မယ်တော်ဝမ်းမှ ထွက်မြောက်သန့်စင် ဖွားမြင်ကာစ၌ စကားဆိုတော်မူ၏။

၄၅

ဖွားမြင်တော်မူသောအခါ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပုဗ္ဗနိမိတ်တို့နှင့်

ထိုနိမိတ်တို့၏ အကျိုးများ

     ဘုရားအလောင်းတော်ကို ဖွားမြင်သောကာလ ထိုခဏ၌လည်း ပုဗ္ဗနိမိတ်တို့သည် ထင်ရှား ဖြစ်ပေါ်လာကုန်၏၊ ထိုသို့ ဖွားမြင်သောအခါ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာသော ပုဗ္ဗနိမိတ်တို့နှင့် ထိုနိမိတ်တို့၏ အကျိုးတို့ကို မဟာပဒါနသုတ်အဋ္ဌကထာ, ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာတို့၌ လာသည့်အတိုင်း တပေါင်းတည်း တွဲစပ်၍ ပြဆိုပေအံ့..၊

(၁) ဘုရားအလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်ကို ဖွားမြင်သောခဏ၌ လောကဓာတ်တသောင်းသည် တုန်လှုပ်၏။

     (ဤလောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်တသောင်း တုန်လှုပ်ခြင်းသည်ကား အလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်၏ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်မြတ်ကို ထိုးထွင်းမြင်သိ ရရှိအံ့သောအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂) လောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်တသောင်း၌ နေကြကုန်သော နတ်ဗြဟ္မာတို့သည် ဤစကြဝဠာတခုတည်း၌ ပေါင်းဆုံ စည်းဝေးကြကုန်၏။

     (ဤလောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်တသောင်း၌ နေကြကုန်သော နတ်ဗြဟ္မာတို့ ဤစကြဝဠာတခုတည်း၌ ပေါင်းဆုံ စည်းဝေးကြခြင်းသည်ကား ဓမ္မစကြာတရားတော်ကို ဟောတော်မူသောအခါ၌ ထိုနတ်ဗြဟ္မာအပေါင်းတို့ တပြိုင်နက် စုဝေး၍ တရားတော်ကို နာယူရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၃) ဖွားမြင်လာသော အလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်ကို ရှေးဦးစွာ ဗြဟ္မာနတ်တို့က ခံယူကြကုန်၏။

၄၆

     (ထိုသို့ ရှေးဦးစွာ ဗြဟ္မာနတ်တို့ ခံယူကြခြင်းသည် ရူပါဝစရဈာန်တရား လေးပါးတို့ကို ရရှိရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၄) ဖွားမြင်လာသော အလောင်းတော်မြတ်ကို ဗြဟ္မာနတ်တို့ ခံယူပြီးနောက် လူတို့ ခံယူကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ ဗြဟ္မာနတ်တို့ ခံယူကြပြီးနောက် လူတို့ ခံယူကြခြင်းသည် အရူပါဝစရဈာန် လေးပါးကို ရရှိဖို့ရန်အကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၅) ညှို့ကြိုးဖြင့် ဖွဲ့ယှက်စီရင်အပ်သော စောင်းညှင်းတို့သည် မတီးမခတ်ရပဲ အလိုအလျောက် မြည်ကုန်၏။

     (ထိုသို့ စောင်းညှင်းများ မတီးမခတ်ရပဲ အလိုအလျောက် မြည်ကြခြင်းသည် အစဉ်အတိုင်း ဝင်စားအပ်သည့် ရူပါဝစရ သမာပတ်လေးပါး, အရူပါဝစရ သမာပတ်လေးပါး, နိရောဓသမာပတ်အားဖြင့် ဤကိုးပါးသော အနုပုဗ္ဗဝိဟာရ သမာပတ်တို့ကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၆) သားရေဖြင့် ဖွဲ့ယှက်ကျက်အပ်သော စည်ကြီး စည်ငယ် (ပုံကြီးပုံငယ်)တို့သည် မတီးမခတ်ရပဲ အလိုအလျောက် မြည်ကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ စည်ကြီးစည်ငယ်များ မတီးမခတ်ရပဲ အလိုအလျောက် မြည်ကြခြင်းသည် အလွန်မြတ်သော တရားစည်တော်ကြီး ရိုက်တီးယွမ်းဆော် လူနတ်တို့ကို ကြားလွှံ့စေတော်မူမည့် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၇) လူတို့အား သွင်းနှောင် တုတ်ချည်အပ်ကုန်သော နှောင်အိမ် နှောင်ကြိုးတို့သည် အပိုင်းအပိုင်းပြတ်ကုန်၏။

၄၇

     (ထိုသို့ ပြတ်ခြင်းသည် ငါတည်းဟူသော မာန်မာနကို အကြွင်းမဲ့ အမြစ်ပြတ် ပယ်သတ်နိုင်ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၈) ကြေးနီ၌ ငြိတွယ်တင်ကပ်သော အညစ်အကြေးကို အချဉ်ရေဖြင့် ဆေးကြောလိုက်သကဲ့သို့ ရောဂါသည်တို့၌ စွဲကပ်လျက်ရှိသော ရောဂါခပ်သိမ်းတို့ ပျောက်ငြိမ်းကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ ရောဂါခပ်သိမ်း ပျောက်ငြိမ်းကြခြင်းသည် လူများအပေါင်း၏ အလုံးစုံသော ဝဋ်ဒုက္ခရောဂါ၏ ကင်းငြိမ်းမှုဖြစ်သော သစ္စာလေးပါးတရားကို သိမြင်ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၉) အမိဝမ်းတွင်းမှပင် မျက်စိကွယ်ခဲ့ကြသော သူတို့သည် အဆင်းရူပါရုံကို ပကတိလူတို့ကဲ့သို့ပင် မြင်ကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ မြင်ကြခြင်းသည် လူများအပေါင်းတို့ ဒိဗ္ဗစက္ခုဉာဏ်ကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၀) အမိဝမ်းတွင်းမှပင် နားပင်းခဲ့ကြသော သူတို့သည် အသံသဒ္ဒါရုံကို ပကတိလူတို့ကဲ့သို့ပင် ကြားကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ ကြားကြခြင်းသည် လူများအပေါင်းတို့ ဒိဗ္ဗသောတဉာဏ်ကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၁) ခြေဆွံ့သဖြင့် မသွားနိုင်ကုန်သော သူတို့သည် ခြေကောင်း သန်စွမ်းလာကာ သွားနိုင်ကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ သွားနိုင်ကြခြင်းသည် ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါးကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

၄၈

(၁၂) အမိဝမ်းတွင်းမှပင် ဆွံ့အ-သဖြင့် စကားမပြောနိုင်သော သူတို့သည် သတိတရား ဖြစ်ပွါးလာကာ စကားပြောဆိုတတ်ကုန်၏။

     (ထိုသို့ သူအ-များ စကားပြောတတ်လာခြင်းသည် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါးတရားကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၃) ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ဘေးဘျမ်းထူပြောသော အရပ်တပါးသို့ ရောက်ရှိနေကြသော လှေသင်္ဘောများ ဘေးရန်ကင်းကွာ မိမိတို့ဆိပ်ကမ်းသို့ ချမ်းသာစွာ ရောက်ကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ ရောက်ကြခြင်းမှာ ပဋိသမ္ဘိဒါဉာဏ်လေးပါးကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၄) ကောင်းကင်၌တည်သော ရတနာအမျိုးမျိုး, မြေ၌တည်သော ရတနာအမျိုးမျိုးတို့သည် မိမိတို့ ၏ အလွန်ထွန်းလင်းသော အရောင်အဝါတို့ဖြင့် တောက်ပကုန်၏။

     (ထိုသို့ ရတနာအမျိုးမျိုးတို့ မိမိတို့အရောင်ဖြင့် တောက်ပခြင်းသည် တရားတည်းဟူသော အရောင်အလင်းကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။ တရားအလင်းရောင်ကို ဝေနေယျတို့အား ပေး၍ ကိုယ်တော်မြတ်၏ ဘုန်းတန်ခိုးရောင်ဖြင့် တောက်ပြောင်ခြင်း၏ ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၅) ရန်သူဖြစ်ကြသော သတ္တဝါတို့ အချင်းချင်း ချစ်ခင်သည့် မေတ္တာစိတ်ကို ရကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ မေတ္တာစိတ်ကို ရကြခြင်းသည် ဗြဟ္မဝိဟာရတရား လေးပါးကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၆) ငရဲမီး ငြိမ်းအေး၏။

၄၉

     (ထိုသို့ ငရဲမီး ငြိမ်းအေးခြင်းသည် လောဘ, ဒေါသစသော မီးတဆယ့်တမျိုးတို့ ငြိမ်းအေးဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၇) မှောင်အတိကျနေသော လောကန္တရက်ငရဲတို့၌ အရောင်အလင်းသည် ထင်လင်းစွာ ဖြစ်ပေါ်၏။

     (ထိုသို့ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းသည် အဝိဇ္ဇာတည်းဟူသော အမိုက်မှောင်ကို ပယ်ဖြိုခွင်း၍ အလင်းဉာဏ်ပညာ ဝိဇ္ဇာကို ပြနိုင်ပေးနိုင်ရေး၏ ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၈) စီးမြဲသော မြစ်ရေအယဉ်သည် မစီးတော့ပဲ တန့်ရပ်၏။

     (ထိုသို့ တန့်ရပ်ခြင်းသည် စတုဝေသာရဇ္ဇဉာဏ်ကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၁၉) မဟာသမု၌ ရှိသမျှသော ရေသည် ချိုမြိန်ကောင်းမွန်သော အရသာရှိ၏။

     (ထိုသို့ မဟာသမုဒြာရေ ချိုမြိန်သော အရသာရှိခြင်းသည် ကိလေသာကို ငြိမ်းအေးမှုတည်းဟူသော ချိုမြိန်သောအရသာ တခုတည်းကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၀) ကြမ်းတမ်းသော လေပြင်းများ မတိုက်ခတ်ပဲ ဖြည်းညှင်းသာယာ အေးချမ်းစွာသော လေသာလျှင် တိုက်ခတ်၏။

     (ထိုသို့ လေပြင်းလေကြမ်းများ မတိုက်ခတ်ခြင်းသည် ခြောက်ဆယ့်နှစ်မျိုးသော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအယူဝါဒဆိုးတို့ ပပျောက်ပြိုကွဲရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၁) မိုးရပ်ကောင်းကင် သစ်ပင် တောင်ထိပ်- စသည်၌ ရောက်ရှိကြသော ငှက်တို့သည် မြေပြင်သို့ သက်ဆင်းလာကြကုန်၏။

၅၀

     (ထိုသို့ သက်ဆင်းလာကြခြင်းသည် ကိုယ်တော်မြတ်၏ အဆုံးအမ ဩဝါဒကို နာယူရ၍ လူများအပေါင်းတို့ အသက်ထက်ဆုံး သရဏဂုံခံယူကြရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၂) လမင်းသည် ရှေးရှေးအခါများကထက် ထွန်းလင်းသာယာ တင့်တယ်၏။

     (ထိုသို့ တင့်တယ်ခြင်းသည် လူများအပေါင်းတို့ နှစ်သက်ခြင်းရှိကြမည့် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၃) နေမင်းသည် မပူမအေး အညစ်အကြေး ကင်းဝေးသန့်ရှင်းသဖြင့် ကောင်းသောဥတုနှင့် ပြည့်စုံ၏။

     (ထိုသို့ ပြည့်စုံခြင်းသည် ကိုယ်ချမ်းသာမှု စိတ်ချမ်းသာမှု ဖြစ်ဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

.

(၂၄) နတ်တို့သည် မိမိ မိမိတို့၏ ဗိမာန်ရှေ့မှောက် တံခါးပေါက်အဝ၌ ရပ်တည်ကြကုန်လျက် လက်ပန်းပေါက်ခတ်ခြင်း (လက်ခမောင်းခတ်ခြင်း), လေချွန်ခြင်း, ပုဆိုးအဝတ်တို့ကို ပစ်မြှောက်ခြင်း- စသည်တို့ဖြင့် ကြီးစွာသော ကစားပျော်မြူးမှုကို ပျော်မြူးကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ ပျော်မြူးကြခြင်းသည် ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍ ဥဒါန်းရင့်ကျုးတော်မူရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၅) လေးကျွန်းအလုံး နှံ့စပ်သော မိုးကြီးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်း၏။

     (ထိုသို့ မိုးကြီးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခြင်းသည် ကြီးမြတ်သော ဉာဏ်တော်အဟုန်ဖြင့် တရားတည်းဟူသော အမြိုက်မိုးကို ရွာကြိုးသွန်းချဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

၅၁

(၂၆) လူများအပေါင်းတို့ ဆာလောင်ခြင်း ကင်းကြ၏။

     (ထိုသို့ ဆာလောင်မှု ကင်းကြခြင်းသည် ကာယဂတာသတိ တည်းဟူသော အမြိုက်တရားကို ရရှိဖို့ရန်၊ တနည်း- ကာယဂတာသတိ တည်းဟူသော အမြိုက်ခဲဖွယ်ကို သုံးဆောင်ရ၍ ကိလေသာဆာလောင်ခြင်း ကင်းဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၇) လူများအပေါင်းတို့ ရေသိပ်ခြင်း (ရေငတ်ခြင်း) ကင်းကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ရေသိပ်မှုကင်းကြခြင်းသည် လူများအပေါင်းတို့ အရဟတ္တဖိုလ်ချမ်းသာဖြင့် ချမ်းသာကြရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၈) ပိတ်ကွယ် ဖုံးကာလျက်ရှိသော တံခါးရွက်တို့သည် အလိုအလျောက် ပွင့်ကြ လပ်ကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ တံခါးရွက်တို့ အလိုအလျောက်ပွင့်လပ်ကြခြင်းသည် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး တည်းဟူသော နိဗ္ဗာန်တံခါးကြီး ပွင့်လပ်ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၂၉) အပွင့်မျိုး သစ်ပင်, အသီးမျိုး သစ်ပင်တို့သည် အပွင့်ရော အသီးပါ ပွင့်ကြ သီးကြကုန်၏။

     (ထိုသို့ ပွင့်ကြ သီးကြခြင်းသည် ဝိမုတ္တိတရား တည်းဟူသော ပန်းပွင့်တို့ဖြင့် လူအပေါင်းတို့ ပွင့်ကြရန်၎င်း, အရိယဖိုလ် လေးပါးတည်းဟူသော အသီးတို့ဖြင့် သီးကြဖို့ရန်၎င်း ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

(၃၀) လောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်တသောင်းလုံး တံခွန်တည်းဟူသော တခုတည်းသောပန်းဖြင့် ဖုံးလျက်ရှိ၏၊ လောကဓာတ် စကြဝဠာတိုက်တသောင်းလုံး တံခွန်အောင်လံ အပြည့်ဖုံးလျက် ရှိ၏။

၅၂

     (ထိုသို့ တံခွန်တည်းဟူသော ပန်းဖြင့် ဖုံးလွှမ်းခြင်းသည် အရိယမဂ်တည်းဟူသော အောင်လံတံခွန်ပန်း အပြည့်ဖုံးလွှမ်းဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ် ဖြစ်ပေ၏။)

     ထိုမှတပါးလည်း ဆန်းကြယ်သော ပန်းမိုး အလွန်ရနံ့ကောင်းသည့် ပန်းမိုးတို့ ရွာသွန်းခြင်း, နေမင်းလင်းလျက်ရှိစဉ်ပင် နက္ခတ်ကြယ်တာရာတို့ တောက်ပခြင်း, မြေအပြင်မှ အလွန်ကြည်လင်သောရေ စိမ့်၍ထွက်ခြင်း, တွင်းအောင်းတိရစ္ဆာန်တို့ မိမိတို့နေရာမှ ထွက်ကြခြင်း, လောဘ ဒေါသ မောဟတို့ မဖြစ်ခြင်း, မြေအပြင်၌ မြူမထခြင်း, မကောင်းသောအနံ့ ကင်းခြင်း, နတ်၌ဖြစ်သော နံ့သာနံ့ ကြိုင်လှိုင်ခြင်း, ရူပဗြဟ္မာတို့ကို လူတို့ ပကတိမျက်စိဖြင့် လင်းလင်းထင်ထင် မြင်ရခြင်း, သတ္တဝါတို့၏ စုတေမှု ပဋိသန္ဓေတည်နေမှုတို့ မရှိခြင်း- အစရှိသည့် ပုဗ္ဗနိမိတ်တို့လည်း ထင်ရှားဖြစ်ကုန်၏။ ထိုပုဗ္ဗနိမိတ်တို့ ဖြစ်ခြင်းမှာ ဆိုအပ်ပြီးသည်မှ ကြွင်းသော မြတ်စွာဘုရား၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးတော်တို့ကို ရရှိဖို့ရန် ရှေ့ပြေးအကြောင်း ပုဗ္ဗနိမိတ်တို့ ဖြစ်ကုန်၏။

ဖွားဖက်တော် ခုနစ်ဦးတို့အကြောင်း

     မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်ကို ဖွားမြင်တော်မူသော အခိုက်ကာလ ထိုခဏ၌ပင်—

၁။ ဘဒ္ဒကစ္စာနာမည်သော ရာဟုလမယ်တော် ယသော်ဓရာမင်းသမီး၊

၂။အာနန္ဒာမင်းသား၊

၃။ ဆန္နအမတ်၊

၄။ ကာဠုဒါယီအမတ်၊

၅။ ကဏ္ဍကမြင်း၊

၆။ မဟာဗောဓိ = ဗုဒ္ဓဟေညောင်ပင်၊

၇။ ရွှေအိုးကြီးလေးလုံး-

     ဤ (၇)ပါးတို့သည်လည်း တပြိုင်နက် ဖွားမြင် ဖြစ်ပေါ်လာကြကုန်၏။ ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်နှင့် အတူတကွ ဖွားဖော်ဖွားဖက်

၅၃

ဖြစ်လာသောကြောင့် ဤ(၇)မျိုးတို့ကို “ဖွားဖက်တော် ခုနစ်ပါးတို့”ဟူ၍ ခေါ်ဆိုအပ်ကုန်၏။ ထိုခုနစ်ပါးတို့တွင်-

     ၁။ ဘဒ္ဒကစ္စာနာ ယသော်ဓရာ မင်းသမီးကား ဒေ၀ဒဟပြည်ကို အစိုးရသော သုပ္ပဗုဒ္ဓမင်းနှင့် အမိတ္တာဒေဝီ မိဖုရားကြီးတို့မှ ဖွားမြင်သည်။

     ၂။ အာနန္ဒာမင်းသားကား သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ညီတော် အမိတ္တောဒန သာကီဝင်မင်း၏ သားဖြစ်သည်။

     ၃။ မဟာဗောဓိပင်ကား မဇ္ဈိမဒေသ ဥရုဝေလတောတွင် ဘုရားရှင်တို့ ပွင့်တော်မူရာ ဗဟိုရ်အချက်အချာ အောင်မြေအရပ်၌ ပေါက်လာသည်။

     ၄။ ရွှေအိုးကြီး လေးလုံးတို့ကား ကပိလဝတ် နေပြည်တော် ရွှေနန်းတော် အရာမ်အတွင်း၌ ပေါ်ပေါက်လာကုန်သည်။

(က) ထိုလေးလုံးတို့တွင် တလုံးကား သင်္ခ-အမည်ရှိ၏၊ ထိုရွှေအိုး၏ အဝအကျယ်သည် တဂါဝုတ်ပမာဏ ရှိ၏။

(ခ) တလုံးကား ဧလ-အမည်ရှိ၏၊ အဝအကျယ်အားဖြင့် နှစ်ဂါဝုတ်ပမာဏ ရှိ၏။

(ဂ) တလုံးကား ဥပ္ပလ-အမည်ရှိ၏။ အဝအကျယ်အားဖြင့် သုံးဂါဝုတ်ပမာဏ ရှိ၏။

(ဃ) တလုံးကား ပုဏ္ဍရီက-အမည်ရှိ၏၊ အဝအကျယ်အားဖြင့် လေးဂါဝုတ် = တယူဇနာပမာဏ ရှိ၏။

     ဤရွှေအိုးကြီး လေးလုံးတို့မှ ရွှေကို ထုတ်ယူ သုံးစွဲလတ်သည်ရှိသော် ယူရာမထင်ပဲ ပြည့်မြဲတဖန် ပြန်၍ ပြည့်ကုန်၏။ ။(ဤရွှေအိုးကြီး လေးလုံးအကြောင်းကို မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသအဋ္ဌကထာ စင်္ကီသုတ်အဖွင့် စာမျက်နှာ ၂၈၅-နှင့် ဒီဃနိကာယ် သီလက္ခန္ဓဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ စာမျက်နှာ ၂၅၃- သောဏဒဏ္ဍသုတ်အဖွင့်၌ ပြဆို ထားသည်။)

၅၄

     ဤဖွားဖက်တော် (၇)ခုနစ်ဦးတို့၏ အမည်အစဉ်ကို ရှေး၌ ပြဆိုခဲ့သည်ကား ဇာတကအဋ္ဌကထာ ပဌမအုပ် မျက်နှာ ၆၃၊ ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ မျက်နှာ ၃၂၂၊ ဒီဃနိကာယ် မဟာဝဂ္ဂ အဋ္ဌကထာ မဟာပဒါနသုတ်အဖွင့် စာမျက်နှာ ၁၈-တို့၌ လာရှိသောအတိုင်း ပြဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ ဆရာအဆက်ဆက်တို့လည်း ဤအတိုင်းသာ ပြဆိုကြကုန်၍- “အာ-ဗော-ကာ-ယ၊ င-ရွှေ-ကဏ်”ဟူ၍ လင်္ကာအချုပ် ရေးထုတ်ကြကုန်သည်။

     အင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကထာ ပဌမအုပ် စတုတ္ထ ဧတဒဂ္ဂဝဂ် ကာဠုဒါယီဝတ္ထုအဖွင့် စာမျက်နှာ (၂၃၄)၌၎င်း, ဝိနည်းသာရတ္ထဒီပနီဋီကာ တတိယအုပ် မဟာခန္ဓက ရာဟုလဝတ္ထုအဖွင့် စာမျက်နှာ(၂၄၄)၌၎င်း ဤဖွားဖက်တော် (၇)ခုနစ်ဦးတို့ကို ရေတွက်ပြဆိုရာတွင် အာနန္ဒာမင်းသား၏ အမည်ကို ထည့်သွင်းရေတွက်ခြင်း မပြုပဲ (၁) ဗောဓိပင်၊ (၂) ယသော်ဓရာ၊ (၃) ရွှေအိုးကြီးလေးလုံး၊ (၄) အာရောဟနီယ ဆင်တော် = စီးတော်ဆင်၊ (၅) ကဏ္ဍကမြင်းတော် (၆) ဆန္နအမတ် (၇) ကာဠုဒါယီအမတ်ဟူ၍ ရေတွက် စီစဉ်ဖော်ပြထားသည်။ ထိုထိုဘာဏကဆောင် မထေရ်တို့၏ အလိုအတိုင်း ဖွင့်ပြခြင်းဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူရာ၏။

မဟာမာယာဒေဝီ ကပိလဝတ်ပြည်သို့ ပြန်လည်သောအကြောင်း

     ကပိလဝတ်ပြည်, ဒေဝဒဟပြည် နှစ်ပြည်ထောင်သား လူအများတို့သည် မိဖုရားကြီး မဟာမာယာဒေဝီနှင့်တကွ ဘုရားအလောင်း သားတော်မြတ်ကို ယူငင်ဆောင်ကြဉ်းကြကုန်၍ ကပိလဝတ် နေပြည်တော်သို့ သွားကြကုန်၏။

ကာဠဒေဝိလရသေ့ကြီးအကြောင်း

     ထိုသို့ ယူဆောင်၍ ကပိလဝတ်နေပြည်တော်သို့ အလောင်းတော်နှင့်တကွ မယ်တော်တို့ ဆိုက်ရောက်သောနေ့၌ပင် သိကြားနတ်မင်း အမှူးရှိသော တာဝတိံသာ နတ်အပေါင်းတို့သည် “ကပိလဝတ်ပြည်၌ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးအား သတို့သားမြတ်ကို

၅၅

ဖွားမြင်ရရှိပေပြီ၊ ထိုသတို့သားမြတ်သည် ဗုဒ္ဓဟေပင် ဗောဓိပြင်၌ ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်တော်မူလတံ့”ဟု နှစ်သက်ရွှင်လန်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ဖြစ်ကြကုန်၍ ပုဆိုးအဝတ် ပစ်မြှောက်ခြင်း လက်ပန်းပေါက်ခတ်ခြင်း- စသည်တို့ကို ပြုကြကုန်လျက် မြူးထူးပျော်ပါး ကစားကြကုန်၏။

     ထိုအခါ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ နန်းတော်တွင် သွားလာထွက်ဝင် အစဉ်ဆက်ဆံလေ့ရှိသော အဘိညာဏ်ငါးပါး သမာပတ်ရှစ်ပါးတို့ကိုရသည့် ကာဠဒေဝိလရသေ့သည် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ နန်းတော်မှ ရှေးနေ့များကဲ့သို့ပင် ဆွမ်းစားခြင်းကိစ္စ ပြုပြီးသော် နေ့သန့်ရန်အလို့ငှါ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ကြွရောက်၍ ရတနာဗိမာန်အတွင်း ခင်းထားအပ်သော ရတနာပလ္လင်ထက်၌ ထိုင်နေတော်မူကာ ဈာန်သမာဓိချမ်းသာကို ခံစားတော်မူရာမှ ထတော်မူပြီးလျှင် ဗိမာန်တံခါးဝ၌ ရပ်လျက် ထိုမှဤမှ ကြည့်ရှုလတ်သော် ယူဇနာ ခြောက်ဆယ်ရှိသော နတ်လမ်းခရီးမ၌ နတ်ဝတ်ဦးပေါင်း ပစ်မြှောက်ခြင်းကို ပြုကြလျက် ဘုရားအလောင်းတော်၏ ဂုဏ်ကျေးဇူးကို ချီးမွမ်းစကား ပြောကြားကြ၍ မြူထူးပျော်ပါး ကစားနေကြသော သိကြားနတ်မင်း အမှူးရှိသည့် နတ်တို့ကို မြင်လေသည်တွင် “အိုနတ်အပေါင်းတို့ .. အသင်တို့သည် အဘယ့်ကြောင့် ဤသို့ အားရရွှင်လန်း ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှစ်သက်ပျော်ပါး ကစားကြကုန်သနည်း၊ ထိုအကြောင်းကို ငါ့အား ပြောကြားကြကုန်”ဟု မိန့်ဆို၏။

     ထိုအခါ နတ်အပေါင်းတို့က “အရှင်ရသေ့မြတ်.. ယနေ့ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးအား သတို့သားမြတ် ဖွားမြင်လတ်ပြီ၊ ထိုသားတော်မြတ်သည် ခပ်သိမ်းသော ဘုရားရှင်တို့ ဘုရားဖြစ်တော်မူရာ မြေချာဦးကိုင် မဏ္ဍိုင်ချက်ဗွေ ဗုဒ္ဓဟေပင် ဗောဓိပြင်၌ ပလ္လင်ဖွဲ့ခွေ နေတော်မူလျက် တရားခပ်သိမ်းကို ပြီးငြိမ်းကုန်စင် သိမြင်တော်မူသော ဘုရားဖြစ်တော်မူ၍ တရားစကြာ ဒေသနာကို ကောင်းစွာ ဖြစ်စေသောအား ဟောကြားတော်မူလတံ့၊

၅၆

ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအပိုင်းအခြားမရှိ ထူးမြတ်လှစွာသော မြတ်စွာဘုရား၏ တင့်တယ်ခြင်း အသရေတော်ကို ဖူးမြင်ခြင်းငှါ၎င်း, ဟောတော်မူအပ်သော တရားဒေသနာတော်မြတ်ကို ဆတ်ဆတ်ထင်ရှား ကြားနာခြင်းငှါ၎င်း အခွင့်ကောင်းကြီးကို ရကြပေတော့အံ့၊ ဤအကြောင်းကြောင့် အကျွန်ုပ်တို့သည် ဤသို့ အားရရွှင်လန်း ၀မ်းမြောက်ဝမ်းသာ နှစ်သက်ပျော်ပါး ကစားကြပါကုန်သည်”ဟု ဖြေကြား လျှောက်ထားကြကုန်၏။

     ကာဠဒေဝိလရသေ့သည် ထို တာ၀တိံသာနတ်တို့ ဖြေကြားလျှောက်ထားသော စကားကို ကြားသိရ၍ တာ၀တိံသာနတ်ပြည်မှ ဆောလျင်စွာ သက်ဆင်းခဲ့ပြီးလျှင် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ နန်းတော်သို့ဝင်၍ ခင်းထားအပ်သော နေရာ၌ ထိုင်နေတော်မူ၏။ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးနှင့် ပြောဆိုမြဲဖြစ်သော ပဋိသန္ထာရ= အစေ့အစပ်စကား မိန့်ကြား ပြောဆိုပြီးသော် “ဒကာတော်မင်းကြီး.. ဒကာတော်မင်းကြီးအား သားတော်ဖွားမြင်သည်ဟု ကြားသိရသည်၊ ထိုသားတော်ကို ရှုမြင်လိုပေသည်”ဟု မိန့်ဆိုသဖြင့် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည်လည်း တန်းဆာစုံလင် ဆင်ယင်အပ်သော သားတော်မြတ်ကို ဆောင်ယူခဲ့စေ၍ ဆရာဒေဝိလရသေ့ကို ရှိခိုးစေအံ့သောငှါ ရှေးရှု ဆောင်ပေ၏၊ ထိုသို့ ဆောင်စဉ်ခဏ၌ပင်လျှင် အလောင်းတော်မင်းသား၏ ခြေတော်အစုံတို့သည် ပျံခုန်မြောက်တက်၍ မည်းနက်ညိုမှောင်သော တိမ်တောင်အထွတ်တို့၌ ပြိုက်ပြိုက်လက်လက် ပြိုးပြိုးပြက်သော လျှပ်စစ်နွယ်ကဲ့သို့ သပ္ပါယ်စွာ ဖွဲ့ယှက်ထားအပ်သည့် ဒေဝိလရသေ့၏ ဆံကျစ်ဖျားတို့၌ တန့်နားစမ္ပယ် တည်နေတော်မူကုန်၏။

အထူးမှတ်ရန်ကား.. အလောင်းတော်မြတ်အား ထိုနောက်ဆုံး ပစ္ဆိမဘဝကိုယ်အဖြစ်ဖြင့် ရှိခိုးထိုက်သည့် တပါးသောသူမည်သည် မရှိချေ။ အကယ်၍ ထိုအကြောင်းကို မသိသူတို့က ပစ္ဆိမဘဝသား ဘုရားအလောင်းတော်၏ ဦးခေါင်းကို ရသေ့၏ခြေရင်း၌ ထားမိချေကုန်အံ့၊ ရသေ့၏ဦးခေါင်းသည် ခုနစ်စိတ် ခုနစ်မြွာ ကွဲမည်သာဖြစ်၏။

၅၇

     ကာဠဒေဝိလ ရသေ့သည်လည်း ဤသို့ ဘုရားအလောင်းတော်၏ အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲသော ဘုန်းတန်ခိုး ရှိသည်၏အဖြစ်ကို စင်စစ်တွေ့မြင် ဆင်ခြင်ကြံဆ သတိရ၍ “ငါ၏ကိုယ်ကို ငါဖျက်ဆီးခြင်းငှါ မသင့်တကား”ဟု စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ပြီးသော် ထိုင်ရာမှထ၍ ဘုရားအလောင်းတော်မြတ်ကို လက်အုပ်ချီလေ၏။ ခမည်းတော် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် ထိုသို့သော အံ့ဖွယ်သရဲကို မြင်၍ မိမိ၏သားတော်ကို ရှိခိုးပေ၏။

ကာဠဒေဝိလရသေ့ကြီး၏ ပြုံးရယ်ခြင်းနှင့် ငိုကြွေးခြင်းအကြောင်း

     ကာဠဒေဝိလ ရသေ့သည် အဘိညာဏ်ငါးပါး သမာပတ်ရှစ်ပါးတို့ကိုရသော ရသေ့သူမြတ်ဖြစ်၍ ရှေးလွန်လေပြီးသော အတိတ်၌ ကမ္ဘာလေးဆယ်, နောက်လာလတံ့သော အနာဂတ်၌ ကမ္ဘာလေးဆယ် ဤသို့ ရှေ့နောက် ကမ္ဘာရှစ်ဆယ်တို့ကို အောက်မေ့ဆင်ခြင် သိမြင်နိုင်ပေ၏။

(ဤကာဠဒေဝိလရသေ့၏ အကြောင်းအရာ အကျယ်ကို အနုဒီပနီ၌ ဖော်ပြထားသည်။)

     ကာဠဒေဝိလ ရသေ့သည် အလောင်းတော်မင်းသား၏ ပြည့်စုံသော လက္ခဏာကြီးငယ်ကို ကြည့်ရှုလျက် “ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်အံ့လော၊ မဖြစ်အံ့လော”ဟု စိစစ် ဆင်ခြင်တော်မူလတ်သော် “ဤမင်းသားသူငယ်ကား ယုံမှားဖွယ်မရှိ ဧကန်စင်စစ် ဘုရားဖြစ်လတံ့”ဟု အနာဂတံသဉာဏ်ဖြင့် သိမြင်လေ၍ “ဤမင်းသားကား အံ့ဩဖွယ်ရာ ထူးမြတ်စွာသော ယောက်ျားပေတကား”ဟု အားရဝမ်းသာ ရှိလှစွာ၍ ပြုံးရယ်တော်မူလေသည်။

     ထို့နောက်တဖန် “ငါသည် ဤမင်းသား ဘုရားဖြစ်သည်ကို ဖူးမျှော်ခွင့် ရပါအံ့လော၊ မရအံ့လော”ဟု ဆင်ခြင်ပြန်လေသော် “ဖူးမျှော်ခွင့်ရတော့မည် မဟုတ်ချေ။ ငါသည် ဤအလောင်းတော်မင်းသား ဘုရားမဖြစ်မီပင် သေလွန်၍ ဘုရားအရာအထောင်ပင် ကြွရောက်ချဉ်းကပ်၍ အမြိုက်တရား ဟောကြား သိစေခြင်းငှါ မတတ်နိုင်ရာသည့် အရူပဘုံ၌ ငါဖြစ်ရပေအံ့”ဟု

၅၈

အနာဂတံသဉာဏ်ဖြင့်ပင် သိမြင်လေ၍ “ငါသည် ဤသို့ ပါရမီကျေးဇူး ဂုဏ်အထူးတို့နှင့် ပြည့်စုံသော အံ့ဖွယ်ကောင်းလှသည့်ယောက်ျား ဘုရားဖြစ်သည်ကို ဖူးမျှော်ခြင်းငှါ ရတော့မည်မဟုတ်ချေ။ ဤသို့ ဘုရားဖြစ်သည်ကို မဖူးမျှော်ရခြင်းသည် ငါ့အတွက်တာ ကြီးစွာသော ဆုံးရှုံးခြင်းပေတကား”ဟု သည်းထန် ပြင်းပြသော နှလုံးမသာယာခြင်းဖြင့် ငိုကြွေးလေ၏။

(ဤ၌၊ ၊အရူပဗြဟ္မာ့ပြည်ဟူသည်မှာ ရုပ်တရား လုံးဝမရှိ၊ စိတ် စေတသိက် တည်းဟူသော နာမ်တရားသာရှိသည့် ဘုံဖြစ်သည်။ ထိုအရူပဗြဟ္မာ့ဘုံသို့ အရူပဈာန်ကိုရသော တိဟိတ်ပုထုဇန် ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ထိုအရူပဈာန်ကိုရသော သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် အရိယာပုဂ္ဂိုလ်တို့ ဘဝပဋိသန္ဓေ ကပ်ရောက်နေရ၏။ ထိုဘုံသို့ရောက်ရှိသော သောတာပန် သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် အရိယာတို့မှာ အောက်ဘုံသို့ ပြန်၍ မဆင်းတော့ပြီ၊ ရှေးဘဝက အောက်ဖြစ်သော ကာမသုဂတိဘုံ ရူပဗြဟ္မာ့ဘုံတို့၌ ဖြစ်စဉ်ကာလ မဂ်ဖိုလ်ရောက်အောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်နည်းကို ကိုယ်တိုင် လက်တွေ့ကျင့်သုံးခဲ့သူများ ဖြစ်ကြ၍ သူတပါး၏တရားသံကို မကြားရသော်လည်း ရှေးဘဝက လက်တွေ့ကျင့်သုံးခဲ့သည့် ဝိပဿနာလမ်းစဉ်မှာ ထင်လင်းပြီးဖြစ်၍ ထိုလမ်းစဉ်အတိုင်း ကျင့်ကြံကြသဖြင့် ထိုအရူပဘုံမာပင် အထက်မဂ်ဖိုလ်ကို အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်တိုင်အောင် ရရှိ၍ ဝဋ်ဘဝဇာတ်သိမ်း ငြိမ်းတော်မူကြသည်။

ကာဠဒေဝိလရသေ့ အာဠာရရသေ့ ဥဒကရသေ့တို့ကဲ့သို့ လူ့ပြည်က တိဟိတ်ပုထုဇန် (အရူပဈာန်ရ) ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်ဖြင့် သေ၍ ထိုအရူပဘုံ၌ဖြစ်သော ပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ ဘုံ၏ ဓမ္မတာအားဖြင့် ရုပ်တရား လုံးဝမရှိသည့်အတွက် ဘုရားဖူးရန် တရားနာရန် မျက်စိ (စက္ခုပသာဒ) ရုပ်၊ နား (သောတပသာဒ) ရုပ်တို့လည်း လုံးဝ မရှိရကား

၅၉

ထိုအရူပဘုံသို့ ဘုရားရှင်တို့ ကြွရောက် တရားဟောသော်လည်း ဘုရားကို မဖူးမြင်နိုင် တရားကို မနာ ကြားနိုင်ကြသောကြောင့် ထိုအရူပဘုံသို့ ဘုရားရှင်တို့လည်း ကြွရောက်၍ တရား ဟောတော်မမူကြကုန်။ ပုထုဇန်တို့မှာလည်း သူတပါးထံက တရားသံကို ကြားနာရခြင်း တည်းဟူသော ပရတောဃောသပစ္စည်းကို မရလျှင် မည်သည့်နည်းဖြင့်မျှ မဂ်ဖိုလ်ကို မရနိုင်ကြကုန်၊ ထို့ကြောင့် ထိုအရူပဘုံသို့ ပုထုဇန်အဖြစ်ဖြင့် ကပ်ရောက် ဖြစ်ပွါးကြရသည့် ကာဠဒေဝိလရသေ့ အာဠာရရသေ့ ဥဒကရသေ့တို့မှာ ကာဠဒေဝိလနှင့် ဥဒကရသေ့တို့ကား နေဝသညာနာသညာယတနဘုံသို့ ကပ်ရောက်ကြသဖြင့် မဟာကပ်ပေါင်း ရှစ်သောင်းလေးထောင်ကြာအောင်, အာဠာရရသေ့ကား အာကိဉ္စညာယတနဘုံသို့ ကပ်ရောက်သဖြင့် မဟာကပ်ပေါင်း ခြောက်သောင်းကြာအောင် သံသရာဇာတ် မျောကြရမည့်ပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်ကြကုန်၏၊ ဤကပ်ကမ္ဘာအတွင်း လူ့ပြည်၌ ဘုရားပွင့်သော်လည်း ၎င်းတို့မှာ ကျွတ်ခွင့် မရှိကြကုန်။

ဤ၌၊ ၊ကာဠဒေဝိလ ရှင်ရသေ့သည် ရူပဘုံ၌ စိတ်ညွတ်လျှင် ထိုရူပဘုံ၌ မဖြစ်နိုင်ဘူးလောဟု မေးရန်ရှိ၏။ ထိုကာဠဒေဝိလ ရှင်ရသေ့မှာ လောကီဈာန်သမာပတ် ရှစ်ပါးလုံးကို အပြည့်အစုံရသူဖြစ်၍ ရူပဘုံ၌ ဖြစ်လို၏ဟု စိတ်ညွတ်ခြင်းရှိပါလျှင် မိမိစိတ်ညွတ်ရာ ဝေဟပ္ဖိုလ်တိုင်အောင်သော ရူပဗြဟ္မာဆယ်ဘုံတို့တွင် အလိုရှိရာဘုံ၌ ဖြစ်နိုင်ခွင့်ရှိပေ၏။ ဤကား အဖြေတည်း။

ထိုသို့ ဖြစ်နိုင်ခွင့်ရှိလျှင် ရူပဆယ်ဘုံတွင် မိမိနှစ်သက်ရာ တဘုံဘုံ၌ စိတ်ညွတ်ပါတော့လောဟု မေးရန်ရှိ၏။ ထိုသို့ စိတ်ညွတ်ဖို့ရန် အစီအရင်၌ မလိမ္မာသောကြောင့် စိတ်မညွတ်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုရာ၏။ (ဆိုလိုရင်းမှာ လောကီဈာန်သမာပတ် ရှစ်ပါးလုံးကို ရရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်သည်

၆၀

ရူပဗြဟ္မာ့ဘုံ အရူပဗြဟ္မာ့ဘုံတို့တွင် မိမိစိတ်ညွတ်ရာဘုံ၌ ဖြစ်နိုင်ပေ၏။ ဒေဝိလရသေ့သည်လည်း အောက်ဖြစ်သော ရူပဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ စိတ်ညွတ်လျှင် ထိုစိတ်ညွတ်ရာ ရူပဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်နိုင်၏။ ထိုသို့ဖြစ်လျှင် ရူပဗြဟ္မာအဖြစ်ဖြင့် ဘုရားကို ဖူးနိုင်ရာ၏။ သို့သော် ထိုသို့စိတ်ညွတ်ရန် အစီအရင်၌ မလိမ္မာသူ မသိရှိသူ ဖြစ်သဖြင့် အောက်ရူပဘုံ၌ဖြစ်ရန် စိတ်မညွတ်နိုင်ပေဟု ဆိုလိုသည်။)

ဤသို့ဖြစ်သော်လည်း ဒေါမနဿတရားကို သမာပတ်ဖြင့် ခွါထားသူဖြစ်သောကြောင့် ဒေဝိလရသေ့မှာ ဤကဲ့သို့ ဒေါမနဿဖြစ်ကာ မငိုကြွေးသင့်ဟူ၍ စောဒနာရန် ရှိပြန်၏။ ခွါရုံသာ ခွါရသောကြောင့်ပင် ဒေါမနဿဖြစ်ကာ ငိုကြွေးခြင်းဖြစ်သည်။ အနည်းငယ် ထင်ရှားစေဦးအံ့.. မဂ်ဖြင့် အကြွင်းမဲ့ ပယ်ဖြတ်အပ်ပြီးသော ကိလေသာတို့သာ နောက်ထပ် ထိုပုဂ္ဂိုလ်သန္တာန်၌ မဖြစ်နိုင်ကြကုန်၊ လောကီဈာန်သမာပတ်ဖြင့် ခွါရုံသာ ခွါထားရသော ကိလေသာတို့သည်ကား အားကြီးသောအကြောင်းနှင့် တွေ့ဆုံလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ဒေဝိလရှင်ရသေ့မှာ ဒေါမနဿကို မဂ်ဖြင့် မပယ်သတ်ရသေးပဲ သမာပတ်ဖြင့် ခွါရုံသာ ခွါထားရသောကြောင့် ဒေါမနဿဖြစ်ကာ ငိုကြွေးခြင်းဖြစ်သည်ဟူ၍ ဖြေဆိုရာ၏။

ထိုသို့ ငိုကြွေးသောအခါ ဒေါမနဿဖြစ်ရကား ဈာန်မှ လျှောကျပြီဖြစ်သောကြောင့် ထိုဒေဝိလရသေ့အား အရူပဘုံသို့ ဘဝပဋိသန္ဓေ တည်နေ ကပ်ရောက်ခြင်းသည် အဘယ်သို့ ဖြစ်နိုင်အံ့နည်းဟူ၍ မေးရန် ရှိပြန်၏။ မပင်မပန်းပဲ တဖန်ပြန်၍ ရသောကြောင့် အရူပဘုံသို့ ဘဝပဋိသန္ဓေ ကပ်ရောက်နေနိုင်သည်ဟု ဆိုရာ၏။ ထင်ရှားစေဦးအံ့..၊ လောကီဈာန်သမာပတ် ရရှိသော ပုထုဇန်ပုဂ္ဂိုလ်တို့သည် အားကြီးသောအကြောင်းနှင့် တိုက်ဆိုင်

၆၁

တွေ့ကြုံသဖြင့် ခွါရုံသာ ခွါထားရသော ကိလေသာတို့ ဖြစ်ပွါးကာ ဈာန်သမာပတ်မှ လျှောကျကုန်သော်လည်း အားကြီးသော လွန်ကျူးခြင်းသို့ မရောက်ကြကုန်သည်ရှိသော် ဖြစ်ပေါ်လာသော ကိလေသာအဟုန် ငြိမ်းစဲလျှင်ပင် မပင်မပန်းပဲ တဖန် ဈာန်သမာပတ်ကို ရနိုင်ကြသည်၊ “ဤသူတို့သည် ဈာန်မှ လျှောကျသူတည်း” ဟူ၍ပင် မသိနိုင်လောက်အောင် ရှိကုန်၏။

အချုပ်မှတ်ရန်မှာ.. ဒေဝိလရသေ့တို့ကဲ့သို့ သမာပတ်ရှစ်ပါး လောကီဈာန်များကို ရသောပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာ စိတ်ညွတ်လျှင် ရူပဗြဟ္မာ့ပြည် အောက်ဆယ်ဘုံနှင့် အရူပဗြဟ္မာ့ပြည် လေးဘုံတို့တွင် မိမိစိတ်ညွတ်ရာ တဘုံဘုံ၌ ဖြစ်နိုင်၏။ စိတ်မညွတ်လျှင် ရရှိသော လောကီဈာန်သမာပတ်တို့အနက် အထက်ဆုံးဖြစ်သော ဈာန်သမာပတ်က အကျိုးပေးခွင့်ရသဖြင့် ထိုဈာန်၏ အကျိုးပေးရာဘုံ၌သာ ဖြစ်ရ၏။ ထိုကဲ့သို့ “စိတ်ညွတ်လျှင် အလိုရှိရာ စိတ်ညွတ်ရာဘုံ၌ ဖြစ်နိုင်သည်”ဟူ၍ သိမြင်ခြင်းမှာလည်း ဘုရားသာသနာတွင်းမှာသာ မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားချက်အရ သိရှိနိုင်သည်၊ သာသနာပအခါ၌ ထိုကဲ့သို့ ထိုးထိုးထွင်းထွင်း မသိမြင်နိုင်ပေ။ ထို့ကြောင့်ပင် ဒေဝိလရှင်ရသေ့မှာ သာသနာတွင်းသား ဘုရားတပည့် မဟုတ်သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ စိတ်ညွတ်ရန်အစီအရင်ကို မသိမြင်ချေ။ အကယ်၍ သိမြင်လျှင် ဝေဟပ္ဖိုလ်တိုင်အောင်သော ရူပဗြဟ္မာ ဆယ်ဘုံတွင် တဘုံဘုံ၌ ဖြစ်လို၏ဟု စိတ်ညွတ်ရာ၏၊ စိတ်ညွတ်လျှင် ညွတ်ရာဘုံ၌ဖြစ်၍ ဘုရားဖူးခွင့် ရလေရာ၏၊ ယခုမူ ထိုအစီအရင်ကို မသိမြင် မလိမ္မာသဖြင့် ထိုကဲ့သို့ စိတ်ညွတ်မှုအစီအရင်ကို မပြုမိပဲ မိမိ နေဝသညာနာသညာယတနခေါ်သော အထက်ဆုံး အရူပဘုံ၌ ဖြစ်ရောက်ကာ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးခွင့်မရမည့်အရေး တွေးတော နှလုံးပူပန်ကာ ဒေါသဇောကျ၍ ငိုကြွေးရှာလေသည်။

၆၂

ထိုသို့ ငိုကြွေးသောအခါ ဒေဝိလရှင်ရသေ့မှာ ဈာန်မှ လျောကျခဲ့၏။ သို့သော် တစုံတခုသော ဒုစရိုက်မှုကြီးများကို ပြုမှားမိခြင်း အလျှင်းမရှိသောကြောင့် ဒေါသကိလေသာအဟုန် ငြိမ်းစဲသွားလျှင်ပင် ဈာန်မှလျှောကျသွားသည်ဟူ၍ မသိနိုင်လောက်အောင် ကသိုဏ်းပရိကံကို တဖန်ပွါးသောအခါ မပင်မပန်း အလွယ်တကူ လောကီသမာပတ် ရှစ်ပါးကို ရရှိပြန်လေသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုဒေဝိလရှင်ရသေ့ကြီး စုတေသောအခါ လောကီဈာန်သမာပတ် ရှစ်ပါးတို့အနက် အထက်ဆုံးဖြစ်သည့် နေ၀သညာနာသညာယတနဈာန်၏ အကျိုးပေးရာ နေ၀သညာနာသညာယတန (အရူပ)ဗြဟ္မာ့ဘုံ၌ ဖြစ်ရလေသည်ဟု မှတ်ရာ၏။)

လူတို့က မေးလျှောက်ကြခြင်း

     ထိုသို့ ကာဠဒေဝိလ ရှင်ရသေ့ကြီး ရယ်လိုက် ငိုလိုက် ပြုလုပ်သည်ကို မြင်ကြရ၍ နန်းတွင်းသူ နန်းတွင်းသား လူအများတို့က “ငါတို့၏ အရှင်ရသေ့ကြီးသည် ယခုပင် ရယ်၍ တဖန် ငိုပြန်၏။ ထူးဆန်းစွာ့တကား”ဟု စဉ်းစားကြပြီးလျှင် “အရှင်ရသေ့မြတ်.. အကျွန်ုပ်တို့၏ အရှင့်သားအတွက် အန္တရာယ်တစုံတရာ ရှိပါသလော”ဟု မေးလျှောက်ကြကုန်၏။ ထိုအခါ ဒေဝိလရသေ့ကြီးက “ဤမင်းသားအတွက် အန္တရာယ် တစုံတရာမရှိပေ။ ဤမင်းသားသည် ဧကန်စင်စစ် ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ဖြေဆိုလေ၏။ “ထိုသို့ဖြစ်ပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် အရှင်ရသေ့သည် ငိုကြွေးတော်မူပါသနည်း”ဟု လူအပေါင်းတို့က မေးသောအခါ ဒေဝိလရှင်ရသေ့က “ဤသို့သော ဂုဏ်ကျေးဇူးနှင့်ပြည့်စုံသည့် ယောက်ျားမြတ် ဘုရားဖြစ်သည်ကို ငါဖူးမျှော်ခွင့် ရတော့မည်မဟုတ်၊ ငါ့အား ကြီးစွာသော ဆုံးရှုံးမှုကြီး နစ်နာမှုကြီး ဖြစ်စွာ့တကားဟု ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအတွက် စိုးရိမ်ပူဆွေး ငိုကြွေးခြင်းဖြစ်သည်”ဟု ဖြေဆိုလေ၏။

၆၃

(ဤ၌ ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ, ဇာတ်အဋ္ဌကထာ, ဇိနာလင်္ကာရဋီကာတို့၌ ဖွင့်ပြသည့်အတိုင်း ရေးသားခဲ့ပေသည်၊ အချို့ ဗုဒ္ဓဝင်စကားပြေကျမ်းတို့၌ကား “သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးက အလောင်းမင်းသားသည် အဘယ်အရွယ်၌ ရဟန်းပြု၍ ဘုရားဖြစ်မည်နည်း”ဟု မေးသောအခါ ကာဠဒေဝိလရသေ့ကြီးက “အသက်သုံးဆယ့်ငါးနှစ်အရွယ်တွင် ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ဖြေဆိုကြောင်း ရေးသားကြပေသည်၊ ထိုသို့ ရေးသားကြခြင်းမှာ နောက်၌ ပြဆိုလတံ့သောအတိုင်း ဒေဝိလရသေ့က မိမိ၏ တူတော်သူ ( နှမ၏သား) နာလကလုလင်အား ပြောကြားသောအခဏ်း၌ ပါရှိသည့် “အမောင်နာလက.. သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ နန်းတော်မှာ သားတော်တပါး ဖွားခဲ့လေပြီ၊ ထိုသားတော်သည် ဘုရားညွန့်လျာ ဖြစ်ပေသည်၊ သုံးဆယ့်ငါးနှစ် လွန်သောအခါ ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ပြောကြားချက်မှ ယူဆောင်၍ ရေးသားကြခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ သုဒ္ဓေါဒန မင်းတရားကြီးကား သားတော်မင်းသား ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်ဟူသော ဖြေကြားချက်ကိုပင် မနှစ်သက်နိုင်ပေ။ သားတော် ဘုရားဖြစ်သည်ကို မမြင်လို၊ စကြာမင်းဖြစ်သည်ကိုသာ မြင်လိုသူဖြစ်၍ “အလောင်းမင်းသားသည် အဘယ်အရွယ်၌ ရဟန်းပြု၍ ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်နည်း”ဟု ဘယ်နည်းဖြင့်မျှ မေးမည်မဟုတ်သောကြောင့် ရှေးဖော်ပြရာပါ ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ, ဇာတ်အဋ္ဌကထာ, ဇိနာလင်္ကာရဋီကာတို့၌ ထိုအကြောင်းကို မရေးသား မဖွင့်ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်၍ ဤဗုဒ္ဓဝင်ကျမ်း၌လည်း ထိုအကြောင်းကို မရေးသားခြင်း ဖြစ်ပေသည်။

နာလကလုလင် ရဟန်းပြုခြင်း

     ဤသို့ ဖြေကြား မိန့်ဆိုပြီးနောက် ကာဠေဒေဝိလ ရှင်ရသေ့သည် “အလောင်းမင်းသား ဘုရားဖြစ်သောအခါ ငါပင် မဖူးမတွေ့ရသော်လည်း ငါ၏ ဆွေမျိုးထည်းမှ တစုံတယောက်သောသူသည်

၆၄

ဤအလောင်းမင်းသား ဘုရားဖြစ်သည်ကို ဖူးတွေ့ခြင်းငှါ ရနိုင်ဦးမည်လော မရနိုင်မည်လော”ဟု ဆင်ခြင်ကြည့်ရှုပြန်လေသော် မိမိ၏ နှမငယ်၏သား နာလကလုလင်ကို “ငါ့တူ နာလကသည်ကား ဤအလောင်းမင်းသား ဘုရားဖြစ်သည်ကို ဖူးတွေ့နိုင်ပေလိမ့်မည်”ဟု မြင်တော်မူပြီးကာ မိမိ၏ နှမအိမ်သို့ ကြွရောက်ပြီးလျှင် နာလကလုလင်ကို ခေါ်စေပြီးသော် မိမိထံမှောက် ရောက်လာသော နာလကကို-

“ငါ့တူ အမောင်နာလက.. သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏ နန်းတော်မှာ သားတော်တပါး ဖွားခဲ့လေပြီ၊ ထိုသားတော်သည် ဘုရားညွန့်လျာ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုသားတော်သည် အသက်သုံးဆယ့်ငါးနှစ်လွန်လျှင် လူတွင်ထင်ရှား ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်၊ ငါ့တူသည် ထိုဘုရားကို ဖူးမြင်ထိုက်သူ ဖြစ်ပေ၏၊ ထို့ကြောင့် ငါ့တူသည် ယနေ့ပင် ရဟန်းပြုလော့”-

ဟု မိန့်ဆိုတိုက်တွန်းလေ၏။

     ထိုနာလကလုလင်သည် ရှစ်ဆယ့်ခုနစ်ကုဋေ ဥစ္စာကြွယ်ဝသော မိဖအိမ်၌ ဖြစ်ရသောသူငယ်ပင် ဖြစ်လင့်ကစား “ငါ၏ဦးကြီးတော် (အမေ့မောင်)သည် ငါ့ကို အကျိုးမရှိသောအရာ၌ တိုက်တွန်းလိမ့်မည်မဟုတ်၊ အမှန်စင်စစ် အကျိုးရှိမည့်အရာဖြစ်၍သာ ဤသို့ တိုက်တွန်းပေသည်”ဟု ယုံကြည်ကြံစည် ဆုံးဖြတ်ပြီးလျှင် ထိုခဏ၌ပင် ဈေးအတွင်းမှ သင်္ကန်းသပိတ်တို့ကို ဝယ်ယူ ဆောင်ကြဉ်းစေ၍ ဆံမုတ်ဆိတ်တို့ကို ရိတ်ပယ်ပြီးလျှင် သင်္ကန်းတို့ကို ဝတ်ရုံလျက်-

“လောက၌ အမြတ်ဆုံးသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည့် မြတ်စွာဘုရားကို ရည်ညွှန်း၍ ငါ၏ ရဟန်းပြုခြင်းသည် ဖြစ်ပေ၏” (မချွတ်ပွင့်အံ့သော မြတ်စွာဘုရားကို ရည်ညွှန်း၍ ငါသည် ရဟန်းပြု၏)–

၆၅

ဟု နှုတ်မှ မြွက်ဆိုကာ မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်ရှိရာ ကပိလဝတ် နန်းတော်ဘက်သို့ မျက်နှာရှေ့တည် လက်အုပ်ချီလျက် တည်ခြင်းငါးပါးဖြင့် ရှိခိုးပြီးမှ သပိတ်ကို အိတ်၌ထည့်၍ ပခုံးစွန်း၌ လွယ်ပြီးသော် ဟိမဝန္တာတောသို့ဝင်၍ မြတ်စွာဘုရားကို စောင့်ကြိုကာ ရဟန်းတရား ပွါးများကြိုးကုတ် အားထုတ်နေလေ၏။

(ဤဘုရားအလောင်း ဖွားမြင်ခဏ်းနှင့်စပ်၍ အလောင်းတော်၏ မျိုးဆက်ဆွေစဉ် ရာဇဝင်အကြောင်းအချက်နှင့်တကွ ကပိလဝတ်ပြည် တည်ထောင်ဖြစ်ပွါးလာပုံ စသည်တို့ကို အနုဒီပနီ၌ ဖော်ပြထားသည်။)

အလောင်းတော်အား ခေါင်းဆေးမင်္ဂလာ အမည်မှည့်မင်္ဂလာပြုရာ အခမ်းအနား၌

လက္ခဏာနိမိတ်တို့ကို ဖတ်ကြားစေခြင်း

     ဘုရားအလောင်းတော် သူမြတ်ကို ဖွားမြင်ပြီးသည့်နောက် ငါးရက်မြောက်သောနေ့၌ ခမည်းတော် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် သားတော် အလောင်းမင်းသား ဦးခေါင်းဆေးလျှော်ခြင်း မင်္ဂလာ ပြုလုပ်စေပြီးလျှင် အမည်မှည့်အံ့ဟု မိမိ၏ စံနန်းတော်ကို တောင်ဇလပ်နံ့သာ, လေးညှင်းပွင့်နံ့သာ, ကုင်္ကုမံနံ့သာ, ပန်းညိုနံ့သာ ဟူကုန်သော နံ့သာမျိုး (အမွှေးမျိုး)လေးပါး အမှုန့်တို့ဖြင့် ပွတ်လိမ်းထုံကျံစေပြီးသော်.. နေဇာမြက်, ဆန်, မုန်ညင်းစေ့, မုလေးငုံ, ပေါက်ပေါက် (ဆန်ပန်းပေါက်ပေါက်) ဟူကုန်သော ပန်းမျိုးငါးပါးတို့ကို အနှံ့အပြား ဖြန့်ကြဲစေပြီးလျှင် ရေမရောယှက် သက်သက်သော နို့ဃနာဘောဇဉ်ကို ချက်စေတော်မူ၍ ဗေဒင်သုံးပုံတို့၏ ကမ်းတဖက်ရောက် တတ်မြောက်ကုန်သော ပုဏ္ဏားပညာရှိ တရာ့ရှစ်ယောက်တို့ကို ပင့်ဖိတ်လျက် စံနန်းတော်အတွင်း ခင်းထားအပ်သော နေရာကောင်း နေရာသန့်တို့၌ ထိုင်နေကြစေ၍ ကောင်းမွန် မြိန်မြတ်ကုန်သော နို့ဃနာဘောဇဉ်တို့ကို ကျွေးမွေးတော်မူ၏။

(ဤစကားရပ်၌၊ ၊နံ့သာမျိုးလေးပါး ရေတွက်ပုံကို မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသဋီကာ သေခသုတ်အဖွင့်၊ မဟာပရိနိဗ္ဗာနသုတ် ဋီကာတို့၌ ရေတွက်သည့်အတိုင်း ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။ (က) မဟာသုဒဿနသုတ် ဋီကာ၌ကား ကုင်္ကုမံနံ့သာ၏အစား ကမျဉ်းနံ့သာကို ထည့်သွင်း

၆၆

ရေတွက်၍ ပြ၏။ (ခ) ဇာတ်ဋီကာဟောင်း အဝိဒူရေနိဒါန်းအဖွင့် စသည်၌ စန္ဒကူးနက်, တောင်ဇလပ်, ပရုတ်, စန္ဒကူးနှစ်ဟူ၍ လေးပါးပြ၏၊ (ဂ) မဂဓအဘိဓာန်ကျမ်း၌ ကုင်္ကုမံ, လေးညှင်း, တောင်ဇလပ်, ကမျဉ်းဟူ၍ လေးပါးပြ၏၊ (ဃ) သဠာယတနသံယုတ်ဋီကာ အာသီဝိသဝဂ် ဆဋ္ဌသုတ်အဖွင့်၌ ကုင်္ကုမံ, ကမျဉ်း, လေးညှင်း, ပန်းညိုဟူ၍ လေးပါးပြ၏၊ (င) မာလာလင်္ကာရဝတ္ထု၌ အင်ကြင်း, မဟာဇလပ်, ပရုတ်နှစ်, စန္ဒကူးနှစ်ဟူ၍ လေးပါး ပြဆို၏၊ (စ) ဇိနတ္ထပကာသနီ၌ အကျော်, ဇလပ်, ပရုတ်, စန္ဒကူးဟူ၍ လေးပါးပြဆို၏။)

     ယင်းသို့ကျွေးမွေးတော်မူပြီးသော် ကောင်းမွန် ကြီးမြတ်သော ပူဇော် သက္ကာရကို ပြုလျက် ထိုပုဏ္ဏားပညာရှိ တရာ့ရှစ်ယောက်တို့အနက် ရှစ်ယောက်သော ပုဏ္ဏားပညာရှိတို့ကို တဖန် ရွေးနုတ်ပြီးလျှင် သားတော်အလောင်းမင်းသား၏ လက္ခဏာတို့ကို မည်သို့ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟူ၍ နိမိတ်ဖတ်ကြား လျှောက်ထားစေကုန်၏။

     ထိုလက်ရွေးစင် ပုဏ္ဏားပညာရှိ ရှစ်ယောက်တို့တွင် ရာမမည်သောပုဏ္ဏား, ဓဇမည်သောပုဏ္ဏား, လက္ခဏမည်သောပုဏ္ဏား, ဇောတိမန္တမည်သောပုဏ္ဏား, ယညမည်သောပုဏ္ဏား, သုဘောဇမည်သောပုဏ္ဏား, သုယာမမည်သောပုဏ္ဏား- ဤပုဏ္ဏားပညာရှိ ခုနစ်ယောက်တို့သည် အလောင်းတော်မင်းသား၏ လက္ခဏာတော်တို့ကို ကြည့်ရှုစိစစ်ပြီးသော် လက်နှစ်ချောင်းစီ ထောင်ကြကုန်လျက် “ဤလက္ခဏာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော အရှင့်သားသည် အကယ်၍ အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌ နေငြားအံ့၊ လေးကျွန်းသနင်း စကြာမင်း ဖြစ်တော်မူလတံ့၊ ရဟန်းပြုသည်ဖြစ်အံ့၊ ဘုရားဖြစ်ပေလတံ့”ဟူ၍ စကားနှစ်လုံးတို့ဖြင့် မဆုံးမဖြတ် နိမိတ်ဖတ်ကြလေကုန်၏။

     ထိုပုဏ္ဏားပညာရှိ ခုနစ်ယောက်တို့အောက် အသက်အရွယ် အငယ်ဆုံးဖြစ်သည့် ကောဏ္ဍညနွယ်ဖွား သုဒတ္တမည်သော ပုဏ္ဏားသည်ကား အလောင်းမင်းသား၏ မဟာပုရိသလက္ခဏာ အလုံးစုံတို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူပုံကို သေချာစေ့ငု ကြည့်ရှုဆင်ခြင်ပြီးသော် “ဤအရှင့်သားအား အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌နေရန်

၆၇

အကြောင်းမရှိ၊ ဧကန်စင်စစ်ပင် ကိလေသာအမိုးကို ဖျက်ဖွင့်လှစ်သည့် ဘုရားဖြစ်လတံ့”ဟူ၍ ပြောဆိုကာ လက်တချောင်းကိုသာ ထောင်လျက် စကားတလုံးတည်းဖြင့် အပြီးအပြတ် ဆုံးဖြတ်ဖြေကြားလေသည်။

(ဤ၌၊ ၊ကောဏ္ဍညနွယ်ဖွား သုဒတ္တပုဏ္ဏားငယ်သည်ကား ဤဘဝတွင် အရဟတ္တဖိုလ်ပေါက် ရောက်ရှိအောင် ပါရမီကောင်းမှု ဆည်းပူးပြုစုခဲ့သည့် ပစ္ဆိမဘဝိကသား ဖြစ်သောကြောင့် ပုဏ္ဏားတော်ကြီးခုနစ်ယောက်တို့ကို ပညာတန်ခိုး လွှမ်းမိုးလွန်ကဲ၍ “ဤလက္ခဏာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော အရှင့်သားသည် ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်လတံ့”ဟူ၍ အလောင်းတော်၏ အလားအလာ သေချာသောအခြင်းအရာတို့ကို ဆုံးဆုံးဖြတ်ဖြတ် သိမြင်နိုင်လေသည်။ ထို့ကြောင့် လက်တချောင်းကိုသာ ထောင်လျက် ပြောင်ပြောင်ရဲရဲ သဲကွဲစွာ နိမိတ်ဖတ်ခြင်း ဖြစ်လေသည်။)

     ဤကောဏ္ဍညနွယ်ဖွား သုဒတ္တပုဏ္ဏားငယ်၏ လက်တချောင်းထောင်ကာ နိမိတ်ဖတ် ဟောကြားချက်ကို အလုံးစုံသော ပုဏ္ဏားပညာရှိတို့သည် လက်ခံကြကုန်၏။

မဟာပုရိသလက္ခဏာတော်ကျမ်း

     ဘုရားအစရှိသော ယောက်ျားမြတ်တို့၏ လက္ခဏာတော်တို့ကို ဤပုဏ္ဏားတို့ သိမြင်တတ်မြောက် နိမိတ်ကောက်ယူ ဖတ်ကြားနိုင်ခြင်းသည်ကား.. ဘုရားပွင့်လုခါနီး ခေတ်အခါတို့၌ သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာကြီးတို့သည် ဗေဒင်ကျမ်းတို့၌ ဤ ဗုဒ္ဓမဟာပုရိသလက္ခဏာ (ဘုရားဖြစ်မည့်သူ၏ လက္ခဏာ) အစရှိသော မဟာပုရိသလက္ခဏာ အကြောင်းအရာတို့ကို သိမြင်နိုင်လောက်အောင် ထည့်သွင်းကြပြီးလျှင် ပုဏ္ဏားဆရာကြီးများအသွင်ဖြင့် ဤလူ့ပြည်လောကသို့ လာရောက်ကြကုန်လျက် “ဤမဟာပုရိသလက္ခဏာပါရှိသော ဗေဒင်ကျမ်းတို့ကို ကုသိုလ်ဘုန်းကံ ဉာဏ်ပညာဓာတ်ခံ ရင့်သန်သောသူတို့သည် တတ်သိကြကုန်လတံ့”ဟု ရည်မှန်း၍ တပည့်ခံလာကုန်သူတို့အား သင်ကြားပို့ချ ပေးခဲ့ကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ဤပုဏ္ဏားတော်တို့သည် ဗုဒ္ဓလက္ခဏာ အစရှိသော

၆၈

ဤမဟာပုရိသလက္ခဏာတို့ကို ကောင်းစွာသိမြင် ဆင်ခြင် ဖတ်ကြားနိုင်ကြကုန်၏။

မဟာပုရိသလက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါး အကြောင်းအရာ

     ယောက်ျားမြတ်ဟူ၍ (ဘုရားအလောင်းဟူ၍) သိမြင်ကြောင်း အမှတ်အသား လက္ခဏာတော်ကြီးသည် (၃၂) သုံးဆယ့်နှစ်ပါးရှိကုန်၏၊ သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ ဟူသည်ကား..

၁။ မြေ၌ နင်းသောအခါ ကောင်းစွာတည်ထိသော ညီညွတ်သည့် ဖဝါးတော်အပြင်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂။ နှစ်ဖက်သော ခြေဖဝါးတော်အပြင်တို့၌ တထောင်သော အကန့်အကွက် ပုံတောင်းအချက်နှင့်တကွ ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော တရာ့ရှစ်ကွက် စက်အင်္ဂါအမှတ်အသားပါရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၃။ ရှည်လျားသော ဖနောင့်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၄။ ရှည်သွယ်သော ခြေချောင်းတော် လက်ချောင်းတော် ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး

၅။ နူးညံ့သိမ်မွေ့လှစွာသော လက်ဖဝါးတော် ခြေဖဝါးတော် အပြင်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး။

၆။ လေသွန်နန်းတံခါး၌ စိုက်စီ၍ထားအပ်သော ရွှေပွတ်လုံး (ဇာလီ)တိုင်ကဲ့သို့ ညီညွတ်စွာ အချောင်းအချောင်း အကြားစိပ်သော လက်ချောင်းတော် ခြေချောင်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၇။ မြူမလိမ်းတွယ် စဉ်းငယ်မြင့်သော ခြေဖမျက်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၆၉

၈။ ဧဏီမည်သော သားကောင်၏ သလုံးမြင်းခေါင်းနှင့်တူသော သလုံးမြင်းခေါင်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၉။ ရပ်တော်မူလျက်ပင် ကိုယ်တော်ကို မကိုင်းညွှတ်ပဲ လက်ဖဝါးတော်နှစ်ဖက်ဖြင့် ပုဆစ်ဒူးဝန်းတော်နှစ်ဖက်ကို သုံးသပ် ထိတွေ့နိုင်ခြင်း လက္ခဏာတော်တပါး၊

၁၀။ ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းပမာ အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ယောက်ျားနိမိတ် ရှိတော်မူခြင်း လက္ခဏာတော်တပါး၊

၁၁။ သိင်္ဂီနိက်ရွှေစင်အဆင်းကဲ့သို့ ၀ါဝင်းသော အရေတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၁၂ ။ သိမ်မွေ့သော အရေရှိခြင်း လက္ခဏာတော်တပါး၊ (ဤလက္ခဏာတော်ကြောင့် မြူအညစ်အကြေးတို့ မလိမ်း မကပ်နိုင်။)

၁၃။ မွေးညင်းတွင်း တတွင်းတတွင်းလျှင် မွေးညင်းတော် တပင်စီ တပင်စီသာ ပေါက်ရောက်ခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၁၄။ မျက်နှာတော်ကို မော်၍ဖူးသည့်ပမာ အထက်သို့သာ အဖျားကော့သည့် မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၁၅။ ဗြဟ္မာမင်း၏ ကိုယ်ကဲ့သို့ ဖြောင့်မတ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၁၆။ ခြေဖမိုးတော် နှစ်ဖက်, လက်ဖမိုးတော် နှစ်ဖက်, ပခုံးတော် နှစ်ဖက်, လည်ကုပ်တော်ဟု ဆိုအပ်သော ဤခုနစ်ဌာနတို့၌ ပြည့်ဖြိုးသော အသားတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၁၇။ ခြင်္သေ့မင်း၏ ရှေ့ပိုင်းကိုယ်ကဲ့သို့ အောင်မောင်းပြည့်ဝသည့် ကိုယ်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၇၀

၁၈။ ရွှေပျဉ်ချပ်ပမာ ခါးတော်မှစ၍ အထက် လည်ကုပ်တော်တိုင်အောင် ရေစီးကြောင်း (အကြား)မထင် ပြည့်ဖြိုးစင်သော ကျောက်ကုန်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၁၉။ အရပ်တော်နှင့် အလံတော် ညီမျှသဖြင့် ပညောင်ပင်အဝန်းကဲ့သို့ ဝန်းသော (လုံးချောသော) ကိုယ်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂၀။ ညီလည်းညီညွတ် လုံးလည်းလုံးသော လည်တိုင်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂၁။ နှမ်းလုံးခန့်မျှ နည်းလှ ငယ်လှသော အရသာကိုသော်လည်း တကိုယ်တော်လုံး ပျံ့နှံ့အောင် ဆောင်နိုင်သည့် ခုနစ်ထောင်သော အရသာကြာတို့ အဖျားချင်းအပ် လည်မှာစွပ်လျက်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂၂။ ခြင်္သေ့မင်း၏ မေးကဲ့သို့သော (ပြုံးတော့မည့်အရိပ် သွေးနေသည့်) မေးတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော်တပါး၊

၂၃။ သွားတော်ချောင်းရေ (၄ဝ) လေးဆယ် အစေ့အင ရှိတော်မူခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂၄။ ညီညွတ်သော သွားတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော်တပါး၊

၂၅။ သွားတော် မကျဲမကွာ စေ့စပ်စွာရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂၆။ သောက်ရှူးကြယ်ပမာ လွန်စွာ စင်ကြယ်ဖြူဝင်းသောအရောင် တလက်လက်ထွက်သည့် စွယ်တော် လေးဆူရှိခြင်း လက္ခဏာတော်တပါး၊

၂၇။ ရှည်လျား + နူးညံ့ + ပြန့်သော လျှာတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၇၁

၂၈။ ဗြဟ္မာမင်း၏ အသံကဲ့သို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသည့် အသံတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၂၉။ အလွန် ညိုကြည်သည့် မျက်လုံးတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၃၀။ ဖွားသစ်စ နွားသူငယ်၏ မျက်မွေးကဲ့သို့ အလွန်နူးညံ့ နုပျိုသည့် မျက်မွေးတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၃၁။ မျက်မှောင် (မျက်ခုန်း)တော်နှစ်ဖက် အလယ်ချက်၌ ဥဏ္ဏလုံ= မွေးရှင်တော် ပေါက်ရောက်ခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

၃၂။ နဖူးတော်ဝယ် ပကတိ ပင်ကိုယ်အားဖြင့်ပင် သင်းကျစ်ရွှေပြား တပ်စီ၍ထားသကဲ့သို့ သင်းကျစ်တော် အသားလွှာ ပါရှိခြင်း လက္ခဏာတော် တပါး၊

     ဤကား မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့တည်း။ (ဒီဃနိကာယ် မဟာပဒါနသုတ်, လက္ခဏသုတ်တို့နှင့် မဇ္ဈိမနိကာယ် မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသ ဗြဟ္မာယုသုတ် ပါဠိတော်တို့မှ ထုတ်ဖော်ပြဆိုသည်။)

လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့၏ သဘောအဓိပ္ပါယ်

(၁) မြေ၌ နင်းသောအခါ ကောင်းစွာ တည်ထိသော ညီညွတ်သည့် ဖဝါးတော်အပြင်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော်၏ သဘောအဓိပ္ပါယ်ကား..

     အခြား တပါးသောသူတို့မှာ ခြေကို မြေ၌ချလျှင် (နင်းလျှင်) ခြေဦး အဖျား အပြင်ကသော်၎င်း, ဖနောင့်ကသော်၎င်း, ဖဝါးစောင်း တဖက်ကသော်၎င်း ရှေးဦးစွာ မြေ၌ထိ၍ အလယ်ကမထိပဲ ပြတ်ခြားလွတ်လပ်လျက် နေ၏၊ ထိုသူတို့သည် ထိုနင်းချထားရာမြေမှ ခြေကို ကြွသောအခါ၌လည်း ထိုခြေဦးအဖျား ဖနောင့် ဖဝါးစောင်းတို့တွင် တခုခုကိုသာ အလျင်အစ ကြွချီတတ်ကြကုန်၏။

၇၂

     အလောင်းမင်းသား ယောက်ျားမြတ်မှာမူကား ပြောင်းအိပြေပြန့် နူးညံ့လှစွာကုန်သော ရွှေခြေနင်းတို့ကို မြေ၌ ချလိုက်သည်ရှိသော် မြေ၌ တညီတညွတ် တပြင်တည်း တည်ထိသကဲ့သို့၊ အလောင်းတော်၏ ခြေဖဝါးတော် အပြင်တို့သည် မြေ၌ နင်းချသောအခါ တညီတညွတ် တပြင်တည်း ထိမိကြကုန်၏။ မြေမှ ခြေတော်ကို ကြွချီသောအခါလည်း တညီတညွတ်တည်းပင် ကြွမြောက်၍ လာကုန်၏။

     အကယ်၍ အလောင်းတော်မြတ်သည် တွင်း ကျင်း ချိုင့်နက် ချောက် နရက် ကမ်းပါး အစရှိသည့် မညီညွတ်သော နေရာ၌ ခြေတော်အပြင်တို့ကို ချလို နင်းလိုတော်မူသည်ရှိသော် ထိုခဏမှာပင် ထိုမညီညွတ်သော မြေအဖို့သည် လေပြည့်သော သားရေအိတ်ပမာ ပြည့်လာ၍ အထက်သို့ စုန့်တက်ကာ စည်မျက်နှာကဲ့သို့ အပြင်ညီညွတ်စွာ ဖြစ်၍လာ၏။

     အဝေး၌ ခြေတော်ကို ချလို နင်းလို၍ မြှောက်ချီတော်မူသည်ရှိသော် မြင်းမိုရ်တောင်မင်းသော်မှလည်း တခဏချင်းပင် ဖဝါးတော်အောက် ခံလာ ရောက်လာရပေ၏။

(၂) နှစ်ဖက်သော ခြေဖဝါးတော် အပြင်တို့၌ တထောင်သော အကန့်အကွက် ပုံတောင်းအချက်နှင့်တကွ ခပ်သိမ်းသော အခြင်းအရာတို့နှင့် ပြည့်စုံသော တရာ့ရှစ်ကွက် စက်အင်္ဂါအမှတ်အသား ပါရှိခြင်း လက္ခဏာတော်၌ တရာ့ရှစ်ကွက် စက်အမှတ်အသား ဟူသည်တို့ကား..

     (၁) လုံမ၊ (၂ ) အိမ်မွန်= ကြက်သရေတိုက်၊ (၃) ဇလပ်ပန်း၊ (၄) လည်ရေးသုံးဆင့်၊ (၅) ဦးဆောက်ပန်း= ဦးစိုက်ပန်း၊ (၆) ထမင်းပွဲ၊ (၇) အင်းပျဉ်ဝန်း= ရွှေသလွန်တော်၊ (၈) ချွန်းတောင်း၊ (၉) ပြာသာဒ်၊ (၁၀) တုရိုဏ်တိုင်= တံခါးကိုင်။

     (၁၁) ထီးဖြူတော်၊ (၁၂) သန်လျှက်၊ (၁၃) ထန်းရွက်ယပ်ဝန်း၊ (၁၄) ဥဒေါင်းမြီးစည်းယပ်၊ (၁၅) သင်းကျစ်တော်၊

၇၃

(၁၆) ပတ္တမြားကျောက်မျက်၊ (၁၇) အရောင် တဖိတ်ဖိတ်လက်သော စားတော်ခွက်၊ (၁၈) မုလေးပန်းဆိုင်း၊ (၁၉-၂၃) ကြာညို၊ ကြာနီ၊ ကြာဖြူ၊ ကြာပဒုမာ၊ ကြာပုဏ္ဍရိက်ဟူသော ကြာမျိုးငါးပါး။

     (၂၄) မုန်ညင်းစေ့ စသည်ဖြင့် ပြည့်သောအိုး၊ (၂၅) ထို့အတူ ဖလား၊ (၂၆) သမုဒြာ၊ (၂၇) စကြဝဠာတောင်၊ (၂၈) ဟိမဝန္တာတောင်၊ (၂၉) မြင်းမိုရ်တောင်၊ (၃၀-၃၁) နေဝန်း, လဝန်း။

     (၃၂) နက္ခတ်များ၊ (၃၃-၃၆) ကျွန်းငယ်အရံနှစ်ထောင်နှင့် တကွသော ကျွန်းကြီးလေးကျွန်း၊ (၃၇) အခြွေအရံ ပရိသတ် ရတနာခုနစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော စကြာမင်း၊ (၃၈) လက်ျာရစ် ခရုသင်းဖြူ၊ (၃၉) ရွှေငါးကြင်း အစုံ၊ (၄၀) လက်နက်စက်။

     (၄၁-၄၇) ဂင်္ဂါမြစ်ကြီး ခုနစ်မြစ်၊ (၄၈-၅၄) တောင်စဉ် တောင်ရံ ခုနစ်လုံး၊ (၅၅-၆၁) သီဒါခုနစ်တန်၊ (၆၂) ဂဠုန်ငှက်မင်း၊ (၆၃) မိကျောင်း၊ (၆၄) တံခွန်လျား၊ (၆၅) တံခွန်ကုက္ကား၊ (၆၆) ရွှေသံလျင်း၊ (၆၇) ရွှေရောင်တောက်သည့် သားမြီးယပ်၊ (၆၈) ကေလာသ ငွေတောင်၊ (၆၉) ခြင်္သေ့မင်း၊ (၇၀) ကျားမင်း။

     (၇၁) ၀လာဟက မြင်းမင်း၊ (၇၂) ဥပေါသထ ဆင်မင်း (သို့မဟုတ်) ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်း၊ (၇၃) ဗာသုကီ နဂါးမင်း၊ (၇၄) ရွှေဟင်္သာမင်း၊ (၇၅) ဥသဘနွားမင်း၊ (၇၆) ဧရာဝဏ်ဆင်မင်း၊ (၇၇) ရွှေမကရ်း၊ (၇၈) ရွှေလှေ၊ (၇၉) ဗြဟ္မာမင်း၊ (၈၀) သားနှင့်တကွသော နို့စားနွားမ။

     (၈၁) ကိန္နရာ (ဖို-မ)၊ (၈၂) ကရဝိက်ငှက်မင်း၊ (၈၃) ဥဒေါင်းမင်း၊ (၈၄) ကြိုးကြာငှက်မင်း၊ (၈၅) စက္ကဝါက်ငှက်မင်း၊ (၈၆) ဇီဝဇိုဝ်းငှက်မင်း၊ (၈၇-၉၂) ကာမာဝစရ နတ်ပြည်ခြောက်ထပ်၊ (၉၃-၁ဝ၈) ရူပါဝစရ ဗြဟ္မာ့ပြည် တဆယ့်ခြောက်ထပ်။

     ဤကား တရာ့ရှစ်ကွက် စက်အမှတ်အသားတို့သည်။

၇၄

     ထို တရာ့ရှစ်ကွက် စက်လက္ခဏာ စက်တော်ရာဘုရားရှိခိုး လင်္ကာကို တောင်ခွင်သာသနာပိုင် ဆရာတော်ဘုရားကြီး ရေးသားတော်မူသည့် ဂုဠှတ္ထဒီပနီကျမ်း ပဌမတွဲ၌ သေချာစွာ စိစစ်ပြီးလျှင် ဤဆိုလတံ့သောအတိုင်း ထုတ်ဆို ရေးသားထားတော်မူခဲ့သည်-

အတိုင်းမသိ၊ ကျေးဇူးရှိသား၊ မုနိသကျ၊ ဂေါတမ၏၊ ပါဒမြတ်ကျော်၊ ဖဝါးတော်၌၊ ထွန်းပေါ်ကျစ်လစ်၊ တရာ့ရှစ်ကို၊ စိစစ်လျှင်ထွေ၊ လျှင်းလျှင်းရေပိမ့်။ ။ချီလေအစ.. (၁-၂) လှံမ, အိမ်မွန်၊ (၃) သုံးတန်ပွင့်ချပ်၊ ဇလပ်ပျံ့မွှေး၊ (၄) လည်ရေးသုံးဆင့်၊ (၅) လှတင့်ထွန်းတောက်၊ ဦးဆောက်ပန်းက၊ (၆) ဖြူဆွရောင်မောင်း၊ ဦးဘောင်းမကွဲ၊ စားပွဲတည်ခင်း၊ (၇) အင်းပျဉ်ဝန်းနှင့်၊ (၈-၉) ချွန်းတောင်း,ပြာသာဒ်၊ (၁၀) အထွတ်မြင့်ခိုင်၊ တံခါးတိုင်က၊ (၁၁-၁၂) ဖြူဆွပြိုးပြက်၊ ထီး, သန်လျက်နှင့်၊ (၁၃) ထန်းရွက်ယပ်ဝန်း၊ (၁၄) ရွှန်းရွှန်းရောင်မောင်း၊ ဥဒေါင်းမြီးယပ်၊ (၁၅) သင်းကျပ်ရွှေပြား၊ (၁၆) ပတ္တမြားကျောက်မျက်၊ (၁၇) စားခွက်ရောင်ပြေး၊ (၁၈) မုလေးပန်းဆိုင်း၊ (၁၉-၂၃) တုနှိုင်းမရ၊ ပွင့်လှအပြား၊ ငါးပါးကြာမျိုး၊ (၂၄) ပြည့်သည့်အိုးနှင့်၊ (၂၅) ပြည့်ဖြိုးဖလား၊ (၂၆) ရေငြားသမုဒြာ၊ (၂၇) စကြဝဠာတောင်မွန်၊ (၂၈) ဟိမဝန်တောချောင်၊ (၂၉) မြင်းမိုရ်တောင်နှင့်၊ (၃၀-၃၁) ထွန်းပြောင် နေ,လ၊ (၃၂) နက္ခတ္တက၊ (၃၃-၃၆) ဒီပလေးသွယ်၊ ကျွန်းငယ်ရံဆောင်၊ (၃၇) ဘုန်းခေါင်စကြာမင်း၊ (၃၈) ခရုသင်းဖြူနှစ်၊ ဗွေရစ်လက်ျာ (၃၉) ရွှေဝါအဆင်း၊ ငါးမင်းစုံလျက်၊ (၄၀) လက်နက်စက်က၊ (၄၁-၄၇) ရေတွက်သင်္ချာ၊ ဂင်္ဂါခုနစ်တန်၊ (၄၈-၅၄) တောင်ရံခုနစ်လုံး၊ (၅၅-၆၁) အိုင်ထုံးခုနစ်ကွက်၊ (၆၂) ငှက်ဂဠုန်မင်း၊ (၆၃) မြစ်တွင်းကိန်းအောင်း၊ မိချောင်းရေသား၊ (၆၄) တံခွန်လျားနှင့်၊ (၆၅) ကုက္ကားတံခွန်၊ (၆၆) မင်းတန်သံလျင်း၊ (၆၇) အဆင်းရွှေလား၊ သားမြီးလေဆောင်၊ (၆၈) ငွေတောင် ကေလာသ၊ (၆၉-၇၀) သီဟ,ဗျဂ္ဃါ၊ (၇၁) ၀လာဟမြင်း၊ (၇၂) ဆင်မင်းမြတ်စွာ၊ ဥပေါသထာယဉ်မွန်၊ ဆဒ္ဒန်တူပြီ၊ (၇၃) ဗာသုကီမည်ရင်း၊ နဂါးမင်းနှင့်၊ (၇၄) ဟင်္သာရွှေလား၊ (၇၅) နွား ဥသဘမွန်၊ (၇၆) ဧရာဝဏ်တခဏ်း၊ (၇၇) ရွှေမကရ်းတထွေ၊ (၇၈) ရွှေလှေလျှံဝါ၊ (၇၉) ဗြဟ္မာထွတ်ဖျား၊ (၈ဝ) သားနှင့်တကွ၊ နွားမ နို့ညစ်၊ (၈၁) အချစ်မြဲစွာ၊ ကိန္နရာဖို-မ၊ (၈၂) သဒ္ဒမဆိတ်၊ ကရဝိက်တွန်ညောင်း၊ (၈၃-၈၄) ဥဒေါင်း, ကြိုးကြာ၊ (၈၅) သံသာစက္ကဝါက်၊

၇၅

(၈၆) စုံလျက်ဇီဝဇိုဝ်း၊ (၈၇-၉၂) မိုးဝဘုံသာ၊ ဆကာမာနှင့်၊ (၉၃-၁၀၈) ဗြဟ္မာဘုံရပ်၊ ဆယ့်ခြောက်ထပ်လည်း၊ ယှဉ်စပ်မကင်း၊ ခပင်းများစွာ၊ ရံစကာနှင့်၊ စကြာခြေမွန်၊ တင့်တယ်ဟန်ကို၊ မိုးစွန်ဘုံဖျား၊ သိကြားဗြဟ္မာ၊ တူရေးလှာလည်း၊ ဘယ်မှာတမျှ၊ အတုရချိမ့်၊ အသမသမာ၊ သုံးလူ့ချာ၏၊ ရတနာလျှံဝင်း၊ နီဆင်းစင်သန့်၊ အကန့်တထောင်၊ ထွန်းပြောင်သိင်္ဂါ၊ သန္တာအကွပ်၊ ထိန်လျှပ်ပုံတောင်း၊ ညိုမောင်းကျောက်မျက်၊ ခြေတော်စက်ကို၊ စုံမက်မြတ်နိုး၊ ရှိလျှင်ခိုးသည်၊ ၊အကျိုးကောင်းမွန် မဂ်ဉာဏ်,ဖိုလ်ဉာဏ် နိဗ္ဗာန်ထုတ်ချောက် ရောက်စေသောဝ်...။

(၃) ရှည်လျားသော ဖနောင့်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ထက်ဝန်းကျင် ပြည့်ဖြိုးသော ဖနောင့်တော် ရှိ၏ဟု ဆိုလိုသည်။ ထင်ရှားစေဦးအံ့--၊ တပါးသောသူတို့မှာ ခြေဖျားဦးပိုင်းသည် ရှည်လျား၏။ ဖနောင့်၏ အထက်တည့်တည့်၌ မြင်းခေါင်းခေါ်သော ခြေသလုံးချောင်းသည် တည်ရှိ၏၊ သို့ရကား ဖနောင့်သည် ရွေ၍ ဆစ်၍ ထားသကဲ့သို့ ရှိနေ၏။ အလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်မှာမူကား ထိုသို့မဟုတ်ပေ၊ ခြေဖဝါးတော်ကို လေးဖို့လေးစု လေးပိုင်းပြု၍ ရှေ့နှစ်ဖို့နှစ်စု နှစ်ပိုင်း သည် ခြေဖျားတော်ဖြစ်၏။ တတိယအဖို့အစု အပိုင်းထက်၌ သလုံးမြင်းခေါင်းတော် ပေါက်ရောက် တည်ရှိ၏၊ နောက်ဖျား စတုတ္ထအဖို့အစု အပိုင်း၌ ဆောက်ဖျားဖြင့် ပွတ်ခံ၍ ထားသည့်ပမာ ကမ္ဗလာနီပေါ်၌ ကျင်လုံးနှင့်တူသော ဖနောင့်တော် တည်ရှိ၍ နေပေ၏။ (တပါးသော လူသာမန်တို့မှာ ဖနောင့်၏ထိပ်၌ မြင်းခေါင်း ပေါက်ရောက်သဖြင့် ဖနောင့်အဆစ် အချိုးမပြေ ရွေ၍ဆစ်၍ ထားသကဲ့သို့ အကြည့်ရဆိုးနေသည်၊ အလောင်းတော်မှာကား ဖဝါးတော်အရှည်ကို လေးပိုင်းပိုင်း၍ တတိယပိုင်းပေါ်မှာ မြင်းခေါင်းပေါက်ရကား ဖဝါးတော်၏ စတုတ္ထ (နောက်)အပိုင်း နီမြန်းသော အရေလွှာအခံပေါ်တွင် ဖနောင့်တော် လုံးလုံးဝန်းဝန်း ပေါ်လွင်နေသဖြင့် ရှည်လျားသော ဖနောင့်တော်ရှိသည်၊ တင့်တယ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။)

၇၆

(၄) ရှည်သွယ်သော ခြေချောင်း လက်ချောင်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     တပါးသောသူတို့မှာ အချို့ ခြေချောင်း လက်ချောင်းတို့က ရှည်၍ အချို့ ခြေချောင်း လက်ချောင်းတို့က တိုကုန်၏၊ အလုံးအချောင်း အနေအစားအားဖြင့်လည်း မညီမညွတ် ရှိကုန်၏။ အလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်မှာမူကား ထိုသို့မဟုတ်ပေ။ ခြေချောင်းတော် လက်ချောင်းတော်တို့သည် ရှည်လည်း ရှည်ကုန်၏၊ ညီလည်း ညီကုန်၏။ အရင်းက ဖြိုး၍=တုတ်၍ အစဉ်သဖြင့် အဖျားက သေးသွယ်ကုန်၏။ အစေးရှိသော ဆီဖြင့် နယ်၍ လုံးလျက် တောင့်လျက် ထားအပ်သော ဆေးဒန်းမြင်းသီလာအတောင့်နှင့် တူကုန်၏။

(၅) နူးညံ့ သိမ်မွေ့လှစွာသော လက်ဖဝါးတော် ခြေဖဝါးတော် အပြင်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ကြည်လင်လှစွာသော ထောပတ်၌ ချ၍ နှစ်၍ ထားအပ်သော အကြိမ်တရာ ဖတ်အပ်သည့် ဝါဂွမ်းအလွှာကဲ့သို့ အလောင်းတော်၏ လက်ဖဝါးတော် ခြေဖဝါးတော်တို့သည် နူးညံ့သိမ်မွေ့လှကုန်၏၊ ငယ်ရွယ်စဉ်အခါမှာကဲ့သိုပင် ကြီးရင့်သောအခါမှာလည်း အမြဲပင် မူမပြောင်း နူးညံ့သိမ်မွေ့ နုပျိုလျက် ရှိကြကုန်၏။

(၆) လေသွန်နန်းတံခါး၌ စိုက်စီ၍ ထားအပ်သော ရွှေပွတ်လုံး (ဇာလီ)တိုင်တို့ကဲ့သို့ ညီညွတ်စွာ အချောင်းအချောင်း အကြားစိပ်သော လက်ချောင်းတော် ခြေချောင်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     မြတ်စွာဘုရား အလောင်းတော်၏ (လက်မမှတပါး) လက်ချောင်းတော် လေးချောင်း လေးချောင်းတို့သည်၎င်း, ခြေချောင်းတော် ငါးချောင်း ငါးချောင်းတို့သည်၎င်း အတိုအရှည်မဟုတ်ပဲ ညီမျှသောပမာဏ ရှိကုန်၏၊ (စာဖတ်သူသည် ယခုပင် မိမိ၏ ယာဘက်လက်ဖဝါးကို ထောင်ကြည့်လျှင် လက်ချောင်းများ

၇၇

အတိုအရှည်ပမာဏ မညီသည်ကို တွေ့ရပေမည်။) အလောင်းတော်မင်းသား၏ ဝဲ-ယာနှစ်ဖက် လက်ချောင်းတော် ရှစ်ချောင်း၊ ဝဲ-ယာနှစ်ဖက် ခြေချောင်းတော် ဆယ်ချောင်းတို့မှာ ပမာဏ တူညီကြခြင်းကြောင့် အဆစ်အဆစ်၌ ပါရှိသော မုယောလက္ခဏာ အရစ်ကလေးများမှာလည်း အနိမ့်အမြင့်မရှိ၊ တချောင်းနှင့် တချောင်း တိုးရိုပေါက် ဆက်စပ်သကဲ့သို့ တည်ရှိကုန်၏၊ စပါးစေ့ လက္ခဏာများမှာလည်း တညီတညွတ်တည်း စိုက်ထောင်ထားအပ်သော ပွတ်တိုင်များကဲ့သို့ ရှိကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် အလောင်းတော်၏ လက်ချောင်းတော် ခြေချောင်းတော်တို့မှာ လက်သ္မားပညာကျော်တို့ ပြုလုပ်တပ်ဆင်ထားအပ်သော ရွှေဇာခက်သည့် လေသာနန်းတံခါးနှင့် တူကုန်၏။

(၇) မြူမလိမ်းတွယ် စဉ်းငယ်မြင့်သော ခြေဖမျက်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     တပါးသောသူတို့၏ ခြေဖမျက်တို့သည် ခြေဖမိုး၌ နီးကပ်စွာ တည်ရှိကြကုန်၏၊ ထိုသို့ နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်စပ်လျက် တည်နေကြသောကြောင့် ထိုသူတို့၏ ခြေဖဝါးတို့သည် မျှော့- မယ်န- ငုတ်ဖြင့် ဖွဲ့တုပ်၍ထားသကဲ့သို့ ရှိကုန်ရကား လှည့်လည်လိုတိုင်း မလှည့်လည်နိုင်ကြကုန်၊ ထိုသို့ အလိုရှိတိုင်း မလည်နိုင်သောကြောင့် ထိုသူများ သွားလာသောအခါ ဖဝါးအပြင်တို့သည်လည်း မထင်ရှားကုန် မမြင်သာပဲ ရှိကုန်၏။

     အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ။ ဖမျက်တော်ရိုးတို့သည် ရေသွန်းမြူတာအိုး၏ လည်ပင်းကဲ့သို့ ဖမိုးတော်မှအထက် လက်နှစ်သစ် သုံးသစ်ခန့်မျှ တက်ရောက်လျက် တည်ကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် အလောင်းတော်၏ ချက်မှစ၍ အထက်ပိုင်းဖြစ်သော ကိုယ်တော်သည် လှေပေါ်၌ တင်ထားအပ်သော ရွှေဆင်းတုပမာ မတုန်မလှုပ် တည်နေ၍ အောက်ပိုင်း ကိုယ်တော်သာလျှင် တုန်လှုပ်၏၊ ခြေဖဝါးတော်တို့သည် အလွယ်နှင့် လှည့်လည်ကုန်၏။ ရှေ-နောက် ဝဲ-ယာ လေးမျက်နှာမှ ရပ်တည် ကြည့်ရှုကြသော သူတို့သည် ခြေဖဝါးတော်အပြင်ကို ကောင်းစွာ

၇၈

မြင်နိုင်ကုန်၏။ (ဆင်များ လှမ်းသွားသောအခါ ဖဝါးအပြင်ကို နောက်မှကြည့်လျှင်သာ မြင်ရကုန်၏၊ အလောင်းတော် လှမ်းကြွသောအခါ ရှေ့-နောက် ဝဲ-ယာ လေးမျက်နှာမှ ဖဝါးတော်အပြင်ကို မြင်ရကုန်၏ဟု ဆိုလိုသည်။)

(၈) ဧဏီမည်သော သားကောင်၏ သလုံးမြင်းခေါင်းနှင့်တူသော သလုံးမြင်းခေါင်းတော် ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     (စာဖတ်သူသည် မိမိ၏ ခြေသလုံးကို စမ်း၍ကြည့်ပါ။ ရှေ့ပိုင်းမှာ အရိုးကို မာမာတက်တက် စမ်းမိ၍ နောက်ပိုင်းမှာ အသားစိုင်များ တဖက်သတ်အားဖြင့် တွဲလျားဖတ်လတ် ကျနေသည်ကို တွေ့ရပေမည်။) အလောင်းတော်သူမြတ်၏ သလုံးတော်မှာကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ။ သလေးစပါးဖုံး မုယောစပါးဖုံးတို့ပမာ ပတ်လည်ဝန်းကျင်မှ အစဉ်ညီညွတ်စွာတည်သော အသားစိုင်တို့က သလုံးမြင်းခေါင်းရိုးတော်ကို လှည့်လည်ဝန်းရံအပ်ကုန်လျက် သလုံးမြင်းခေါင်းတော်တို့မှာ လုံးလျောင်းတင့်တယ်လှကုန်၏၊ ဧဏီမည်သော သားကောင်၏ သလုံးမြင်းခေါင်းနှင့် တူကုန်၏။

(၉) ရပ်တော်မူလျက်ပင် ကိုယ်တော်ကို မကိုင်းညွှတ်ပဲ လက်ဖဝါးတော်နှစ်ဖက်ဖြင့် ပုဆစ်ဒူးဝန်းတော်နှစ်ဖက်ကို သုံးသပ်ထိတွေ့နိုင်ခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     အခြားတပါးသော သူတို့မှာ ကုန်းသော်မူ ကုန်းလျက် ရှိနေတတ်ကြကုန်၏။ ကွသော်မူ ကွလျက် ရှိနေတတ်ကြကုန်၏၊ ကုန်းလည်းကုန်း ကွလည်းကွလျက်သော်လည်း ရှိနေတတ်ကြကုန်၏။ ကုန်းသောသူတို့မှာ အောက်ပိုင်းကိုယ်ထက် အထက်ပိုင်းကိုယ်က တိုသောကြောင့် ကိုယ်အင်္ဂါ ပြည့်စုံလျောက်ပတ်ခြင်း မရှိကြကုန်၊ ကွသောသူတို့မှာ အထက်ပိုင်းကိုယ်ထက်

၇၉

အောက်ပိုင်းကိုယ်က တိုနေသောကြောင့် ကိုယ်အင်္ဂါ ပြည့်စုံလျောက်ပတ်ခြင်း မရှိကြကုန်၊ (ကုန်းသူတို့မှာ အထက်ပိုင်းကတို၍ ကွသူတို့မှာ အောက်ပိုင်းက တိုကြသည် ဟူလို။) ယင်းသို့ ကိုယ်အင်္ဂါ မပြည့်စုံ မလျောက်ပတ်ခြင်းကြောင့် ထိုသူတို့သည် မိမိတို့၏ ပုဆစ်ဒူးနှစ်ဖက်တို့ကို မကိုင်းမညွှတ်ပဲ မသုံးသပ်နိုင်ကြချေ။

     အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ထိုသို့မဟုတ်ပေ။ အထက်ပိုင်း ကိုယ်တော်ကလည်း မကုန်းပဲ, အောက်ပိုင်း ကိုယ်တော်ကလည်း မကွပဲ, အထက်အောက် ကိုယ်တော်နှစ်ရပ်လုံး အချိုးပြေပြေ အနေကျကျ ပြည့်စုံလျောက်ပတ်ကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ရပ်တော်မူလျက်ပင် ကိုယ်တော်ကို မကိုင်းမညွတ်ပဲ လက်ဖဝါးတော်နှစ်ဖက်ဖြင့် ပုဆစ်ဒူးဝန်းတော် နှစ်ဖက်ထိ သုံးသပ် ထိတွေ့တော်မူနိုင်၏။

(၁၀) ဆဒ္ဒန်ဆင်မင်းပမာ အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်သော ယောက်ျားနိမိတ် ရှိတော်မူခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     နွားလားဥသဘမင်း ဆင်မင်း စသည်တို့၏ အင်္ဂါဇာတ်နိမိတ်တို့ကဲ့သို့ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ အင်္ဂါဇာတ် နိမိတ်မှာလည်း ရွှေပဒုမာကြာချပ်နှင့်တူသော အအိမ်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအပ်ပေ၏။ အလိုက်သင့် တိုင်း၍ ကောင်းစွာ ချုပ်လုပ်အပ်သော ကမ္ဗလာအိတ် ကတ္တီပါအိတ် သကလတ်အိတ်၌ ထည့်သွင်းထားသကဲ့သို့ ကောင်းစွာလုံခြုံသော အဖုံးအလွှမ်းရှိသည့် နိမိတ်ဟု ဆိုလိုသည်။

(၁၁) သိင်္ဂီနိက်ရွှေစင်အဆင်းကဲ့သို့ ဝါဝင်းသော အရေရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ဆုန်းမှုန့် (ဟင်္သပြဒါးမှုန့်)ဖြင့် နယ်၍ သစ်အစွယ်ဖြင့် ပွတ်တိုက်ပြီးလျှင် ဂွေ့နီဖြင့် အပြေအပြစ် ပြုလုပ်၍ ထားအပ်သော ရွှေဆင်းတုကဲ့သို့ တခဲနက် ချောမွတ်သိမ်မွေ့သည့် ပြကတေ့ ရွှေအဆင်းရှိတော်မူ၏။

၈၀

(ဤလက္ခဏာအရာ၌ ပါဠိတော် အဋ္ဌကထာတို့မှာ သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစ-ဟု ရွှေသာမန်ကိုဟောသည့် သုဝဏ္ဏသဒ္ဒါ) ကဉ္စနသဒ္ဒါတို့ဖြင့် ဟောဆိုကြပါလျက် “သိင်္ဂီနိက်ရွှေနှင့်တူသော”ဟု ဆရာမြတ်တို့ အနက်မြန်မာ ပြန်ဆိုကြခြင်းမှာ “မြတ်စွာဘုရားသခင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်အတွင်းသို့ ဆွမ်းခံဝင်သောအခါ လုလင်ယောင်ဆောင်သော သိကြားမင်းရွတ်ဆိုသည့် ဂါထာတို့၌ သိင်္ဂီနိက္ခသဝဏ္ဏောဟု သိင်္ဂီနိက်ရွှေစင်နှင့်တူသော အဆင်းရှိတော်မူကြောင်း လာရှိသောကြောင့်၎င်း၊ လူ၏ အသုံးအဆောင်ဖြစ်သော ရွှေတို့တွင် ယုတ္တိကရွှေထက် ရသဝိဒ္ဓရွှေက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း၊ ထိုထက် အာကရုပ္ပန္နရွှေက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း၊ ထိုရွှေထက် နတ်တို့၏ အသုံးအဆောင်ရွှေက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း၊ ထိုနတ်သုံးရွှေတွင်လည်း စာမီကရရွှေထက် သာတကုံရွှေက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း၊ ထိုရွှေထက် ဇမ္ဗုနဒရွှေက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း၊ ထိုရွှေထက် သိင်္ဂီရွှေက သာလွန်မြင့်မြတ်ကြောင်း၊ (ဝိမာနဝတ္ထု အဋ္ဌကထာ ပဌမပီဌဝိမာနဝတ္ထုအဖွင့်၊ တေရသကဏ်ဋီကာ မဟာဝဂ္ဂ မဟာခန္ဓက ဗိမ္ဗိသာရသမာဂမခဏ်းအဖွင့် စသည်တို့၌) လာရှိသောကြောင့်၎င်း အမြတ်ဆုံးရွှေဖြင့် အနက်မြန်မာ ပြန်ဆိုတော်မူကြခြင်း ဖြစ်သည်။)

(၁၂) နူးညံ့သိမ်မွေ့သော အရေတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ကိုယ်တော်မြတ်၏ အရေတော်က သိမ်မွေ့နူးညံ့လှသောကြောင့် ကိုယ်တော်၌ သိမ်မွေ့သောမြူ ကြမ်းတမ်းသောမြူ နှစ်မျိုးလုံးပင် မကပ်ငြိနိုင်၊ ပဒုမာကြာရွက်ပေါ်၌ ကျရောက်လာသော ရေပေါက်သည် ထိုကြာရွက်ပေါ်၌ တည်တံ့မနေနိုင်ပဲ လျှောကျ၍သာ သွားရသကဲ့သို့ ကိုယ်တော်သို့ ထိရောက်လာသော

၈၁

မြူဟူသမျှတို့သည် ကိုယ်တော်မှ လျှောကျလွှင့်ပါး၍သာ သွားကြရကုန်၏။

     ထိုသို့ မြူအညစ်အကြေးတို့ သန့်ရှင်းနေပါလျက် အဘယ့်ကြောင့် ခြေတော် လက်တော် ဆေးကြောခြင်း ရေချိုးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်တော်မူသနည်း ဟူငြားအံ့၊ မြတ်စွာဘုရားသည် ထိုသို့ ခြေလက်ဆေးခြင်း ရေချိုးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်တော်မူသည်ကား ကိုယ်တော်တွင် အပူအအေး အနွေးအချမ်း ဥတုတို့ကို ရယူရန်၎င်း, လှူဒါန်းသူတို့အား ကောင်းမှုအကျိုး ပွါးတိုးစေရန်၎င်း, ကိုယ်တိုင်က ဤကဲ့သို့ စင်ကြယ်အောင် ခြေလက် တို့ကို ဆေးကြောပြီးမှ ကျောင်းတော်အတွင်းသို့ ဝင်တော်မူခြင်း အပြုအမူဖြင့် တပည့်သာဝက ရဟန်းတော်တို့အားလည်း ပညတ်အပ်သော ကျင့်ဝတ်သိက္ခာ ကောင်းစွာစံထား လေးစားကျင့်ဆောင်ကြစေရန်၎င်း ကျင့်ဆောင် ပြုမူခြင်းတို့သာလျှင် ဖြစ်ကုန်၏။

(၁၃) မွေးညင်းတွင်း တတွင်း တတွင်းလျှင် မွေးညင်းတော် တပင်စီ တပင်စီသာ ပေါက်ရောက်ခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     အခြားတပါးသောသူတို့မှာ မွေးညင်းတွင်း တတွင်း၌ မွေးညင်းပင် နှစ်ပင်စီ သုံးပင်စီ စသည်ဖြင့် ပေါက်ရောက်တတ်ကြသော်လည်း ဘုရားအလောင်းတော်မှာမူ ထိုသို့မဟုတ်ပေ၊ မွေးညင်းတွင်း တတွင်းလျှင် မွေးညင်းတော် တပင်စီသာ ပေါက်ရောက်တော်မူလျက် ရှိပေ၏။

(၁၄) မျက်နှာတော်ကို မော်၍ဖူးသည့်ပမာ အထက်သို့သာ အဖျားကော့သည့် မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     အလောင်းတော်သူမြတ်၏ တကိုယ်တော်လုံး၌ မွေးညင်းတွင်းတို့မှ တပင်စီ တပင်စီသာ ပေါက်ရောက်ကုန်သော မွေးညင်းတော်တို့သည် မျက်စဉ်းကျောက်ညို အဆင်းကဲ့သို့ ညိုသောအဆင်း

၈၂

ရှိကြကုန်၏၊ ထိုမွေးညင်းတော်တို့သည် သုံးကြိမ် (သုံးပတ်) လက်ျာရစ် လှည့်ခွေကုန်၍ ပွင့်သစ်စ ပဒုမာကြာပန်းကဲ့သို့ တင့်လန်းသော အသရေတော်ရှိသည့် ရွှေမျက်နှာတော်ကို မော်၍ဖူးသည့်ပမာ အထက်သို့သာ အဖျားရှေးရှူ မျက်နှာမူလျက် (ကော့လျက် ကော့လျက်) တည်ရှိကြကုန်၏။

(၁၅) ဗြဟ္မာမင်း၏ ကိုယ်ကဲ့သို ဖြောင့်မတ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ဗြဟ္မာမင်း၏ ကိုယ်ကာယယည် ရှေ့သို့၎င်း, နောက်သို့၎င်း, ဘေးနံပါး တဖက်ဖက်သို့၎င်း စိုးစဉ်းမျှပင် မညွတ် မရှိုင်း မကိုင်း မစောင်းမူ၍ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ်သာလျှင် အထက်သို့ တက်သကဲ့သို့ ထို့အတူ အလောင်းတော်၏ ကိုယ်ကာယတော်သည်လည်း ဖြောင့်စင်း တည့်မတ်စွာသာ အထက်သို့ မြင့်တက်တော်မူ၏၊ သိင်္ဂီနိက်ရွှေစင်ကို အဆင်သင့် ပုံသွန်း၍ထားသကဲ့သို့ နုထွားပြေပြစ်စွာ အထက်သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်တက်သော ကိုယ်တော်ရှိ၏။

     တခြား တပါးသောသူတို့မှာမူ အများအားဖြင့် လည်ကုပ်ကသော်၎င်း, ခါးကသော်၎င်း, ပုဆစ်ဒူးကသော်၎င်း ဤသုံးဌာနမှာ တနည်းနည်း တမျိုးမျိုး တိမ်းယိမ်းညွတ်ကိုင်းတတ်ကြကုန်၏၊ ထိုသုံးဌာနတွင် ခါးကညွတ်လျှင် ကော့၍ နေတတ်ကုန်၏။ လည်ကုပ်နှင့် ပုဆစ်ဒူးက ညွတ်လျှင် ရှေ့သို့ကုန်း၍ နေတတ်ကုန်၏။ အလွန်အရပ်ရှည်သည့် အချို့သူတို့မှာ ဝဲ-ယာနံပါး တဖက်ဖက်သို့ ကိုင်း၍ နေတတ်ကုန်၏။ ထိုသို့ ဌာနသုံးမျိုးတွင် တမျိုးမျိုးမှာ ညွတ်ကိုင်းတိမ်းယိမ်းတတ်သောကြောင့်ပင် အချို့လူများမှာ ပကတိ အနေအထားအားဖြင့် နောက်သို့ ညွတ်ကော့ကိုင်းရှိုင်းကြ၍ ကောင်းကင်နက္ခတ်တို့ကို ရှုမှတ်ရေတွက်၍ နေကြသည့်ပမာ အထက်သို့ငေါ့လျက် မော့သောမျက်နှာ ရှိကြကုန်၏။ အချို့လူများမှာ ရှေ့သို့ ညွတ်ကိုင်းကြ၍ မဟာပထဝီမြေကြီး၏ ကြန်အင်ကို ဆင်ခြင်ကြည့်ရှုကာ နေကြသကဲ့သို ငုံ့လျှိုးသောမျက်နှာ

၈၃

ရှိကြကုန်၏၊ အချို့လူများမှာလည်း အသွေးအသား နည်းပါးကြသောကြောင့် တံကျင်တုတ်ချောင်းကဲ့သို့ ပိန်မြောင်းမြောင်း ရှိကြကုန်၏။

     အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ။ အထက်သို့သာ ဖြောင့်မတ်စွာတက်သော ကိုယ်ကာယတော် ရှိတော်မူခြင်းကြောင့် နတ်မြို့တော်အဝင်ဝ၌ စိုက်ထူအပ်သော ရွှေတုရိုဏ်တိုင်(= ရွှေတံခါးတိုင်)ကဲ့သို့ ရှိပေ၏။

ဤအရာ၌၊ ၊ဗြဟ္မာမင်းကဲ့သို့ ဖြောင့်စင်း ရှည်သွယ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်းစသည့် အချို့အချို့သော မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်တို့သည် မယ်တော့်ဝမ်းကြာတိုက်မှ ဖွားမြင်ပြီးစ ကလေးသူငယ် အရွယ်ကာလတွင် သာမည အသိဉာဏ်ရှိသူ လူတိုင်းလူတိုင်းတို့အဖို့ မျက်ဝါးထင်ထင် မြင်နိုင်လောက်အောင် သိသာပြည့်စုံစွာ ပေါ်လွင်လာကြသေးသည် မဟုတ်ကုန်၊ စင်စစ်သော်ကား ဖွားမြင်ကာစအချိန်တွင် ဤအမှတ်အသား ဤအခြင်းအရာ ဤအခြေအနေတို့ကို ပါလာတွေ့မြင်ကြခြင်းဖြင့်ပင် သုဒ္ဓါဝါသ ဗြဟ္မမန္တန် ဗေဒင်ဉာဏ်ကို စွမ်းသန်စွာ တတ်မြောက်ကြကုန်သော ထိုလက္ခဏာတတ် နိမိတ်ဖတ် ပုဏ္ဏားတော်တို့၏ ဉာဏ်ပညာအစွမ်းဖြင့် “ကြီးရင့်လိမ္မာသော အရွယ်အခါသို့ ရောက်လတ်သော် အလောင်းတော်မင်းသား၌ ဗြဟ္မာမင်းကဲ့သို့ ဖြောင့်စင်းရှည်သွယ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း အစရှိသည့် အရွယ်ကာလအားလျော်စွာ ပေါ်ပေါက်လာမည့် လက္ခဏာတော်တို့သည် ပကတိလူတိုင်း မြင်နိုင်လောက်အောင် အရွယ်တော်ရောက်က ပေါ်ပေါက် ထင်ရှားလာကုန်လတံ့”ဟူ၍ နိမိတ်ဖတ်ဆို ကောက်ယူကြခြင်း ယခုပင် အသိအသာ အပြည့်အစုံ ပေါ်လွင်နေပြီကဲ့သို့ တွက်ချက် ယူဆမှတ်သား နိမိတ်ဖတ်ကြားကြခြင်း ဖြစ်သည်။ (ဤနည်းအတူ သွားတော်လေးဆယ် အစေ့အင ပေါက်ရောက်ခြင်း

၈၄

သွားတော် မကျဲခြင်း အစရှိသော မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်တို့သည်လည်း ဖွားသစ်စ အလောင်းတော်သူမြတ်၌ တကယ်မျက်မြင် မပေါ်ကြသေးသော်လည်း နောက်အခါ အချိန်စေ့ရောက်သောကာလ မုချပေါ်ပေါက်မည်ကို သုဒ္ဓါဝါသ ဗြဟ္မမန္တန် ဗေဒင်ဉာဏ်ဖြင့် ကြိုတင်သိမြင်၍ ဟောဆိုကြခြင်း ဖြစ်သည်။)

(၁၆) ခြေဖမိုးတော် နှစ်ဖက်, လက်ဖမိုးတော် နှစ်ဖက်, ပခုံးတော် နှစ်ဖက်, လည်ကုပ်တော်ဟု ဆိုအပ်သော ဤခုနစ်ဌာနတို့၌ ပြည့်ဖြိုးသော အသားတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     တပါးသော လူတို့မှာ ခြေဖမိုး လက်ဖမိုး စသည်တို့၌ ပွပွပြိုင်းပြိုင်း လှိုင်းထသကဲ့သို့ ကွန်ရက်နှင့်တူသော အကြောတို့ ထင်ကုန်၏။ ပခုံးစွန်း လည်ကုပ်တို့၌လည်း အရိုးဆက်တို့ ထင်ကုန်၏။ ထို့ကြောင့်ပင် ထိုလူတို့ကို အခြားလူတို့က မြင်ရသောအခါ ပခုံးဆိုးဆိုး ကုပ်ရိုးငေါငေါ အကြောပြိုင်းပြိုင်း ပုံနေရိုင်းသည့် သင်းချိုင်းနေ ပြိတ္တာတို့ကဲ့သို့ ထင်ရကုန်၏။

     အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ၊ ဖော်ပြရာပါ ခုနစ်ဌာနတို့၌ ပြည့်ဖြိုးသော အသားတော် ရှိပေ၏။ ပြည့်ဖြိုးသည် ဆိုသော်လည်း အမြင်ဆိုးလောက်အောင် အသားပွပွ ကြွတက်နေသည်မဟုတ်၊ အကြောများ မထင်လောက်ရုံ အရိုးဆက်ငေါငေါ မပေါ်လောက်ရုံ တင့်တယ်ရုံသာ ပြည့်ဖြိုးခြင်း ဖြစ်လေသည်။ သို့ဖြစ်၍ အလောင်းတော် သူမြတ်မှာ ခြေဖမိုး လက်ဖမိုးတို့ အကြောပွပွ ကြွတက်နေခြင်းလည်း မရှိ၊ ပခုံးစွန်း လည်ကုပ်တော်တို့၌လည်း အရိုးငေါငေါ ပေါပေါပေါ်နေသည် မဟုတ်၊ ကောင်းစွာပွတ်တင်၍ ထားအပ်သည့် ရွှေသားမုရိုးစည်ငယ်နှင့်တူသော လည်ကုပ်တော် ရှိတော်မူ၏။ ဤသို့ ခုနစ်ဌာန ပြည့်ဖြိုးသပ္ပါယ် တင့်တယ်ခြင်းကြောင့်ပင်လျှင် ဖူးမြင်သူတို့၏မျက်စိ၌ ကောင်းစွာ အပြေအပြစ် ထုလုပ်စီရင်အပ်သော

၈၅

ကျောက်သားဆင်းတုကဲ့သို့၎င်း, အဆန်းတကြယ် ရေးခြယ်စီမံအပ်သော ပန်းချီဆေးရေးရုပ် ကဲ့သို့၎င်း ထင်ရပေ၏။

(၁၇) ခြင်္သေ့မင်း၏ ရှေ့ပိုင်းကိုယ်ကဲ့သို့ အောင်မောင်းပြည့်ဝသည့် ကိုယ်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ခြင်္သေ့မင်း၏ ရှေ့ပိုင်း ကိုယ်ကာယသည် အောင်မောင်း ပြည့်ဖြိုး၏၊ နောက်ပိုင်း ကိုယ်ကာယကား မပြည့်ဖြိုးချေ၊ ခြင်္သေ့မင်းမှာ နောက်ပိုင်းကိုယ်ကာယ မပြည့်ဖြိုးသောကြောင့် ထိုနောက်ပိုင်း ကိုယ်ကာယကို ဤနေရာ၌ ဥပမာအဖြစ်ဖြင့် မယူလို မနှိုင်းယှဉ်လိုပေ။ ရှေ့ပိုင်း ကိုယ်ကာယကသာ အောင်မောင်း ပြည့်ဖြိုးလှသောကြောင့် ထိုရှေ့ပိုင်းကိုယ်ကာယကိုသာ ဤနေရာ၌ ဥပမာအဖြစ်ဖြင့် ယူငင်နှိုင်းယှဉ်ပေသည်၊ ထို့ကြောင့် အလောင်းတော်သူမြတ်၏ အထက်အောက် နှစ်ပိုင်းလုံးသော ကိုယ်ကာယတော်သည် ခြင်္သေ့မင်း၏ ရှေ့ပိုင်းကိုယ်ကာယကဲ့သို့ အောင်မောင်း ပြည့်ဖြိုးလှပေ၏၊ ဤသို့ပင် ဥပမာပြု၍ ဆိုသော်လည်း အလောင်းတော်သူမြတ်၏ ကိုယ်ကာယတော်သည် ခြင်္သေ့မင်း၏ ကိုယ်ကာယကဲ့သို့ ထိုထို ကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတို့၌ ညွတ်ခြင်း တက်ခြင်း နိမ့်ဝင်ခြင်း အသားစိုင်ထွက်ခြင်း စသည်ဖြင့် မကောင်းသော သဏ္ဌာန်သွင်မူ ရှိသည်မဟုတ်၊ စင်စစ်ကား ကိုယ်တော်၏ ထိုထိုအင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းတို့သည် ရှည်သင့်သောနေရာက ရှည်၊ တိုသင့်သောနေရာက တို၊ ဆူသင့်ရာက ဆူ၊ ကြုံသင့်ရာက ကြုံ၊ ကျယ်သင့်ရာက ကျယ်၊ လုံးသင့်ရာက လုံးလျက် အတင့်တယ်ဆုံး အသပ္ပါယ်ဆုံး တင့်တယ်သပ္ပါယ်တော်မူကုန်၏၊ ဤအလောင်းတော် သူမြတ်၏ ကိုယ်ကာယ အတ္တဘောတော်မျိုးကို အလုံးစုံသော အတက်ပညာသည် အလုံးစုံသော တန်ခိုးရှင်တို့သော်မှလည်း ထပ်မျှတူအောင် ပြုလုပ်ဖန်ဆင်းခြင်းငှာ မတတ်နိုင်ကြကုန်။

(၁၈) ရွှေပျဉ်ချပ်ပမာ ခါးတော်မှစ၍ အထက် လည်ကုပ်တော်တိုင်အောင် ရေစီးကြောင်း (အကြား)မထင်

၈၆

ပြည့်ဖြိုးစင်သော ကျောက်ကုန်းတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     အချုပ်အားဖြင့် ကျောက်ကုန်းတော် နောက်ကျောတော်၏ အထူးပြည့်ဖြိုး တင့်တယ်တော်မူသည်ကို ဆိုလို၏။ ဘေးနံရိုးပေါ်က အသား, နောက်အပြင်ပေါ် ဝဲယာနှစ်ဖက် ကျောပြင်သား, ထိုကျောပြင်၏ အလယ်သား ဤသုံးပါးသော အသားတို့သည် ခါးတော်မှ လည်ကုပ်တော်တိုင်အောင် ကောင်းစွာပြည့်ဖြိုး တင့်တယ်တော်မူကုန်၏။

     အခြားတပါးသော သူတို့၏ နောက်ကျောပြင်သည် နှစ်မြွာကွဲသကဲ့သို့ (တဖက်တခြမ်း ခွဲ၍ထားသကဲ့သို့) ရှိ၏၊ အလယ်ကျောရိုးနှင့် ကျောရိုးသားတို့က နိမ့်ဝှမ်းခွက်ဝင်လျက် ရှိကုန်၏။ သို့မဟုတ် ကောက်၍သော်လည်း နေကုန်၏၊ အထက်သို့ ပေါပေါပေါ်၍ မြင့်မောက်သော်လည်း မြင့်မောက်ကုန်၏၊ ကျောလယ်ရိုးနေရာ၏ တဖက်တချက် အသားတို့သည် မှောက်ကပ်၍ထားသော ဝါးလုံးအခြမ်းကဲ့သို့ ခုန်းခုန်းတန်းတန်းအားဖြင့် ထင်ကုန်၏၊ ကျောစွန်ဘေးဖျား နံပေါ်သားတို့ကလည်း ပါးပါးလွှာလွှာ ရှိကြကုန်၏။

     အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ။ ဝဲ-ယာ ကျောဖျား နံပေါ်သားတို့သည်၎င်း, လက်ပြင်တော် နှစ်ဖက်အောက်ရောက်သော အသားတို့သည်၎င်း, အလယ်ကျောရိုးပေါ်မှ အသားတော်တို့သည်၎င်း, ခါးတော်မှသည် လည်ကုပ်တော်တိုင်အောင် ရေစီးကြောင်းအလား အလယ်အကြားမထင် ကောင်းစွာ ပြည့်ဖြိုးလျက်ချည်း ရှိကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ရွှေသားပျဉ်ချပ်ကို စိုက်ထောင်ထားသည့်ပမာ အသားလွှာတို့ဖြင့် ပြည့်ဖြိုးသော ကျောက်ကုန်းကျောတော်အပြင် ရှိတော်မူ၏။

(၁၉) အရပ်တော်နှင့် အလံတော် ညီမျှသဖြင့် ပညောင်ပင်အဝန်းကဲ့သို့ ဝန်းသော (လုံးချောသော) ကိုယ်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

၈၇

     အတောင်ငါးဆယ် (သို့မဟုတ်) အတောင်တရာအားဖြင့် ညီမျှသော ပင်စည် အကိုင်း အခက်ရှိသော ပညောင်ပင်သည် အရှည် (ထောင်လိုက်မတ်ရပ်)အားဖြင့်၎င်း, ဖီလာကန့်လန့် အပြန့်အကျယ်အားဖြင့်၎င်း တူမျှသော ပမာဏရှိသကဲ့သို့ ထို့အတူ အလောင်းတော်သူမြတ်မှာလည်း အရပ်တော် အလံတော်တို့သည် (ကိုယ်တော်မြတ်၏ လေးတောင်စီ) တူညီသောပမာဏ ရှိကြကုန်၏။ (တပါးသူတို့မှာကား အလံနှင့် အရပ် မညီမျှသည်ကသာ များကုန်၏။)

(၂၀) ညီလည်းညီညွတ် လုံးလည်းလုံးဝန်းသော လည်တိုင်တော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     အချို့သောသူတို့မှာ ကြိုးကြာငှက်၏ လည်တိုင်ကဲ့သို့ ရှည်လျားသော လည်တိုင်ရှိကုန်၏၊ အချို့သောသူတို့မှာ ဗျိုင်း၏ လည်တိုင်ကဲ့သို့ ကွေ့ကောက်သော လည်တိုင်ရှိကုန်၏၊ အချို့သောသူတို့မှာ ဝက်၏လည်တိုင်ကဲ့သို့ တုတ်ဖြိုးဖောင်းပွ ကြီးမားလှသော လည်တိုင်ရှိကုန်၏၊ ထိုသူတို့ စကားပြောဆိုသောအခါ လည်တိုင်ကြောများ ကွန်ရက်ကဲ့သို့ ပြိုင်းပြိုင်းထလာ ထင်လာကုန်၏၊ ထိုသူ၏အသံသည် နုန့်နဲသေးကွေးစွာ ထွက်ပေါ်လာ၏။

     အလောင်းတော် သူမြတ်၏ လည်တိုင်တော် (လည်ပင်းတော်) သည်ကား ကောင်းစွာလုံးချောသော ရွှေမုရိုးစည်နှင့် တူပေ၏။ စကားဆိုတော်မူသောအခါ ထိုလည်တိုင်တော်မှ အကြောကွန်ရက်များလည်း မထလာ မထင်လာကုန်၊ မိုးထစ်ချုန်းသော အသံကဲ့သို့၎င်း, မုရိုးစည်ဟိန်းသော အသံကဲ့သို့၎င်း အသံတော်သည် ကြီးမားမြည်ဟိန်းလှစွာ၏။

(၂၁) နှမ်းလုံးခန့်မျှ နည်းလှငယ်လှသော အရသာကိုသော်လည်း တကိုယ်တော်လုံး ပျံ့နှံ့အောင် ဆောင်နိုင်သည့် ခုနစ်ထောင်သော အရသာကြောတို့ အဖျားချင်းအပ် လည်မှာစွပ်လျက်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

၈၈

     အလောင်းတော်သူမြတ်၏ ခုနစ်ထောင်သော အရသာကြောတို့သည် မိမိတို့နေရာမှ အထက်သို့ အဖျားတက်ကြွကာ လည်တိုင်တော်မှာ စုစည်း၍ ထားသည့်အလား စားသမျှအစာ၏ အရသာကို တကိုယ်လုံး အနှံ့ ပို့ဆောင်ရန် အသင့်စောင့်ဆိုင်းနေသည့်ပမာ ကောင်းစွာစွပ်လျက် တည်ရှိကုန်၏။ နှမ်းစေ့ခန့်မျှ ပမာဏရှိသော အစာအာဟာရသည်ပင် လျှာဖျား၌ တင်ထား စားမျိုလိုက်လျှင် တကိုယ်လုံး အစဉ်ဝင်လျှောက် ပျံ့နှံ့သွားလေတော့သည်။ ထို့ကြောင့်ပင် ဒုက္ကရစရိယာ ခြောက်နှစ်ကြာ ကျင့်ကြံတော်မူသောအခါ အလောင်းတော်သူမြတ်မှာ ဆန်တစေ့ခန့် စသည်ဖြင့်၎င်း တလက်ဖက် (တလက်ဆွမ်း)မျှသော ပဲလွမ်းပြုတ်ရည်မျှဖြင့်၎င်း ရူပကာယ၏ မျှတခြင်း ဖြစ်နိုင်လေသည်။

     အခြားတပါးသော သူတို့မှာကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်သောကြောင့် စားအပ်သမျှ အာအာဟာရ၏ ဩဇာဓာတ်ဆီသည် တကိုယ်လုံး မပျံ့နှံ့နိုင်၊ ထို့ကြောင့် ထိုသူတို့မှာ အနာရောဂါ များစွာ ထူပြောကြလေကုန်သည်။

(၂၂) ခြင်္သေ့မင်း၏ မေးကဲ့သို့သော (ပြုံးတော့မည့် အရိပ်သွေးနေသည့်) မေးတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ခြင်္သေ့မင်း၏ မေးအောက်ပိုင်းနှင့်သာ ဥပမာ နှိုင်းခိုင်းလိုရင်း ဖြစ်ပေသည်။ ခြင်္သေ့မင်း၏မေးမှာ အောက်ပိုင်းကသာ ပြည့်ဖြိုးလေသည်၊ အထက်ပိုင်းကား မပြည့်ဖြိုး၊ အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ခြင်္သေ့မင်း၏ မေးအောက်ပိုင်းကဲ့သို့ အထက်ပိုင်း အောက်ပိုင်း မေးတော်နှစ်ပိုင်းလုံး ပြည့်ပြည့်ဖြိုးဖြိုး ရှိပေ၏။ လဆန်းပက္ခ တဆယ့်နှစ်ရက်မြောက်ညဉ့်၌ ထွက်ပေါ်သော လ-နှင့် သဏ္ဌာန်တူကုန်၏။

(၂၃) သွားတော်ချောင်းရေ (၄၀) လေးဆယ် အစေ့အင ရှိတော်မူခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

၈၉

     အထက်သွားတော် နှစ်ဆယ် အောက်သွားတော် နှစ်ဆယ် ဤသို့ အထက်အောက် နှစ်ရပ်အားဖြင့် သွားတော်ချောင်းရေ လေးဆယ်အတိအကျ ရှိတော်မူသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

     တပါးသောသူတို့မှာ သွားအပြည့်အစုံ အစေ့အင ပေါက်ရောက်ကြသည်ဟု ဆိုရသူတို့မှာမှ အထက်အောက် နှစ်ရပ်ပေါင်း သွားချောင်းရေ (၃၂) သုံးဆယ့်နှစ်ချောင်းသာ ရှိကြကုန်၏။ အလောင်းတော်သူမြတ်မှာမူ ထိုသူတို့ရှိမြဲ သုံးဆယ့်နှစ်ချောင်းထက် ထူးကဲ၍ အောက်အထက် နှစ်ဆယ်စီအညီအမျှ သွားတော်လေးဆယ် ရှိတော်မူပေ၏။

(၂၄) ညီညွတ်သော သွားတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော်၊

(၂၅) သွားတော် မကျဲမကွာ စေ့စပ်စွာရှိခြင်း လက္ခဏာတော်၊

(၂၆) သောက်ရှူးကြယ်ပမာ လွန်စွာ စင်ကြယ်ဖြူဝင်းသော အရောင်တလက်လက်ထွက်သည့် စွယ်တော် လေးဆူရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာတို့၌..

     တပါးသောသူတို့မှာ အချို့သွားက မြင့်မောက်လျက် အချို့သွားက နိမ့်ချိုင့်လျက် ရှိရကား မညီမညွတ်သော သွားရှိကုန်၏၊ အလောင်းတော်သူမြတ်မှာမူကား လွှဖြင့်ဖြတ်အပ်သော ခရုသင်းလွှာ ခရုသင်းချပ်ကဲ့သို့ တသားတည်း ညီညွတ်သော သွားတော်ရှိပေ၏။

     တပါးသောသူတို့၏ သွားများမှာ မိကျောင်းသွားကဲ့သို့ တချောင်းနှင့်တချောင်း မစပ် ပြတ်လပ်ကွာကွဲ ကျဲ၍နေကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ထိုသူတို့ ငါးအမဲစသည်တို့ကို စားဝါးသောအခါ သွားအကြားတို့ဝယ် ငါးဖပ် အမဲဖပ်တို့ ဝင်ကပ်ငြိယှက် ပြည့်နှက်၍ နေတတ်ကုန်၏။ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ သွားတော်များမှာမူ ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ကုန်၊ ရွှေသားပျဉ်ချပ် သန္တာပျဉ်ချပ်ပေါ်၌

၉၀

ကောင်းစွာစိုက်စီ၍ ထားအပ်သော ဝဇီရစိန်ရွဲ အစဉ်အတန်းကဲ့သို့ တသွင်တည်း စေ့စပ်စွာ တည်ရှိတော်မူကုန်၏။

     တပါးသောသူတို့၏ အစွယ်များမှာ အချို့က ပုပ်ဆွေးလျက် ရှိကုန်၏။ ထို့ကြောင့် အချို့အစွယ်များမှာ မည်းနက်, အချိုအစွယ် များမှာ အရောင်အဆင်းပျက်လျက် ရှိကုန်၏၊ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ စွယ်တော်လေးဆူတို့မှာမူ အလွန့်အလွန် ဖြူစင်လှကုန်၏၊ သောက်ရှူးကြယ်၏ အရောင်ကိုပင်သော်လည်း လွှမ်းမိုးလွန်ကျူး၍ အထူးတင့်တယ် တောက်ပသော အရောင်နှင့် ပြည့်စုံကုန်၏။

(ဤအရာ၌ ဖွားသစ်ဖြစ်သော အလောင်းတော် သူမြတ်မှာ သွားမပေါက်သေးရကား ပုဏ္ဏားပညာရှိတို့သည် ဤသွားတော်နှင့်စပ်သော လက္ခဏာတော်ကို အဘယ်သို့လျှင် သိမြင်ကြကုန်သနည်းဟု မေးမြန်းဖွယ်ရှိ၏။ အဖြေမှာ.. လက္ခဏာဖတ် ပုဏ္ဏားပညာရှိတို့သည် မိမိတို့၏ ဗုဒ္ဓမန္တ ဗြာဟ္မဏဗေဒင်ကျမ်းဂန်အရ သွားတော်တို့ ပေါက်ရောက်ရမည့်နေရာ အင်္ဂါအခြင်းအရာ စသည်တို့ကို ဆင်ခြင်ကြည့်ရှု၍ အရွယ်တော်မြောက် ရောက်လတ်သောအခါ မုချပေါက်ရောက်ကြမည်ကို ရည်ရွယ်၍ ယခုကပင် ပေါက်ရောက် နေပြီး ရှိနေသကဲ့သို့ နိမိတ်ဖတ်ကြား လျှောက်ထားကြခြင်း ဖြစ်လေသည်။)

(ဤအရာ၌ မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်ကျမ်းအကြောင်း အနည်းငယ်သိသာရန် အမ္ဗဋ္ဌသုတ်အဋ္ဌကထာ စသည်တို့မှ ထုတ်ဆောင်၍ ပြဆိုဦးအံ့၊ ဘုရားရှင်တို့ ပွင့်ခါနီးကာလများတွင် သုဒ္ဓါဝါသဗြဟ္မာကြီးတို့သည် ဗေဒင်ကျမ်းတို့၌ အလောင်းတော်သူမြတ်တို့၏ လက္ခဏာတော်များ အကြောင်းအရာ လက္ခဏာပညာ အတတ်ကို ထည့်သွင်းကြပြီးလျှင် “ဤသည်တို့ကား ဗုဒ္ဓဗေဒင်မည်ကုန်၏”ဟု ပြောဆိုကြကာ ဗြာဟ္မဏဆရာကြီးများအသွင်ဖြင့် ဝေဒကျမ်းများကို သင်ကြားပို့ချ ပြသကြလေကုန်သည်။

၉၁

ထိုဗုဒ္ဓဗေဒင် (= ဗုဒ္ဓမန္တ)ကို ပြဆိုရာ မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်ကျမ်း၌ ဘုရားဖြစ်မည့်သူ၏ လက္ခဏာ, ပစ္စေကဗုဒ္ဓါဖြစ်မည့်သူ၏ လက္ခဏာ, အဂ္ဂသာဝက, အသီတိ မဟာသာဝက, ဘုရာ့မယ်တော်, ခမည်းတော်, မြတ်သောအလုပ်အကျွေး, စကြဝတေးမင်း ဖြစ်မည့်သူတို့၏ လက္ခဏာတို့ကို အပြည့်အစုံ ပြဆိုထားအပ်ကုန်၏၊ ထို့ကြောင့် ရှေးအခါ ဝေဒကျမ်းတို့၌ မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်များ ထင်ရှားတိုက်ရိုက် လာရှိကုန်၏။

ဘုရား ပရိနိဗ္ဗာန် ဝင်စံပြီးသည်မှ နောက်ကာလ၌ကား နေမှဖြစ်သော အရောင်သည် နေဝင်ပြီးသောအခါ တစ တစ ကွယ်ပသကဲ့သို့ မြတ်စွာဘုရားရှင်တို့၏ ဂုဏ်ကျေးဇူး အာနုဘော်တော်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာရသော ဤမဟာပုရိသ လက္ခဏာတော် ကျမ်းများသည်လည်း တဂါထာ နှစ်ဂါထာကစ၍ တစ တစ ကွယ်ပ ပျောက်ပျက်ကြရလေကုန်သည်။)

(၂၇) ရှည်လျား + နူးညံ့ + ပြန့်သော လျှာတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     တပါးသောသူ၏ လျှာသည် ထူလည်း ထူတတ်ကုန်၏၊ သေးလှီလည်း သေးလှီတတ်ကုန်၏၊ တိုလည်း တိုတတ်ကုန်၏၊ ကြမ်းလည်း ကြမ်းတမ်းကုန်၏၊ မညီမညွတ် ရှိတတ်ကုန်၏။ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ လျှာတော်သည်ကား ထိုသို့မဟုတ်ပေ။ လွန်စွာ နူးညံ့တော်မူပေ၏၊ ရှည်လျားတော်မူပေ၏၊ ပြန့်ကျယ်တော်မူပေ၏၊ အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံတော်မူပေ၏။

     ထိုစကားကို ထင်ရှားစေဦးအံ့၊ အလောင်းတော်သူမြတ် ဘုရားဖြစ်တော်မူသောအခါ ခံတွင်းတော်၏ အတွင်း၌ တည်နေသဖြင့် ထိုလျှာတော်လက္ခဏာကို ကောင်းစွာ မဖူးမြင်နိုင်ကြရ၍ ဤလျှာတော်လက္ခဏာကို စူးစမ်းရန် ရောက်လာကြသော အမ္ဗဋ္ဌလုလင် ဥတ္တရလုလင် အစရှိသော သူတို့အား ယုံမှားသံသယ

၉၂

ကင်းစိမ့်သောငှါ လျှာတော်က အလွန်နူးညံ့သောကြောင့် မာကျောသော အပ်ကိုကဲ့သို့ (တနည်း- စာရေးတံ မဲလိပ်တို့ကဲ့သို့) လျှာတော်ကို လုံး၍ လိပ်၍ နှာခေါင်းတော်နှစ်ဖက်တို့ကို လျှာတော်ဖြင့် သုံးသပ်၍ ပြတော်မူ၏၊ အလွန် ရှည်လျားသောကြောင့် နားတွင်းတော် နှစ်ဖက်ကို ထိုလျှာတော်ဖြင့် သုံးသပ်၍ ပြတော်မူ၏၊ ကျယ်ပြန့်သောကြောင့် ဆံစတော်အထိ အလုံးစုံသော နဖူးတော်အပြင်ကို ထိုလျှာတော်ဖြင့် ဖုံးအုပ်၍ ပြတော်မူ၏။ (သာမန်လူတို့၏ လျှာကား ခံတွင်း၏ပြင်ဘက် တလက်မထက်ပို၍ မထွက်နိုင်သည်ကို လက်တွေ့စမ်းသပ်၍ သိနိုင်၏။)

(၂၈) ဗြဟ္မာမင်း၏ အသံကဲ့သို့ အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသည့် အသံတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     တပါးသောသူတို့မှာ ပြတ်သောအသံ (ပြတ်တောင်း ပြတ်တောင်း ဖြစ်လျက်နေသော အသံ), ကွဲအက်သောအသံ, ကျီးငှက်၏အသံကဲ့သို့ မနှစ်လိုဖွယ်သောအသံ ရှိကုန်၏၊ အလောင်းတော် သူမြတ်မှာမူကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ၊ ဗြဟ္မာမင်း၏အသံနှင့်တူသော အသံတော်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူပေ၏။ ထင်ရှားစေဦးအံ့.. ဗြဟ္မာမင်း၏အသံသည် သည်းခြေ သလိပ်တို့ဖြင့် မရောထွေး မနှိပ်စက်အပ်သောကြောင့် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်၏။ အလောင်းတော် သူမြတ်မှာလည်း ဖြည့်ကျင့် ဆည်းပူးတော်မူခဲ့သော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကံတို့က ထိုအသံတော်ဖြစ်ရာ လည်ချောင်း အာစောက်စသော ဌာန်၀တ္ထုတို့ကို စင်ကြယ်သန့်ရှင်းစေ၏၊ ဌာန်ဝတ္ထုတို့ စင်ကြယ်သန့်ရှင်းသောကြောင့် ချက်တော်မှစတင်၍ ဖြစ်ပေါ်လာသော အသံတော်သည် သန့်ရှင်း စင်ကြယ်၏။ အင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံစွာသာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာ၏၊ ထိုအင်္ဂါရှစ်ပါးတို့ကား..

၁။ သန့်ရှင်းသည်လည်း တပါး၊

၂။ သိသာလွယ်သည်လည်း တပါး၊

၃။ သာယာသည်လည်း တပါး၊

၄။ နာချင်ဖွယ်ရာရှိသည်လည်း တပါး၊

၉၃

၅။ လုံးသည် (လုံလုံလဲလဲရှိသည်)လည်း တပါး၊

၆။ ဖရိုဖရဲမရှိသည် (တရားနာပရိသတ်၏ ပြင်ဘက်သို့ ထွက်၍ မသွားသည်)လည်း တပါး၊

၇။ နက်နဲသည် (အသံတော်မတိမ် အရှိန်အားကောင်းသည်)လည်း တပါး၊

၈။ ပဲ့တင်ထပ်သည်လည်း တပါး- ဤရှစ်ပါးတို့တည်း။

     ဤအသံတော်၏ ထူးခြားဆန်းကြယ် အံ့ဩဖွယ်ကား ကရဝိက်ငှက်၏ အလွန်သာယာ ချိုမြိန်စွာသော အသံထက် အဆအရာ အဆအထောင် သာလွန်ပိုမို၍ ချိုမြိန်သာယာလှပေ၏၊ ထင်ရှားစေဦးအံ့.. ကရဝိက်ငှက်တို့၏ အသံသည် ငြိမ့်ငြိမ့်စည်စည် ရှည်ရှည်မျှဉ်းမျှဉ်း ဖြည်းညှင်း သာယာလှပေ၏။ ပြည့်စုံလုံလဲ၍ ချိုမြိန်နှစ်သက်ဖွယ် ရှိလှပေ၏။ ထိုကရဝိက်ငှက်တို့သည် သစ်ပင်၏ အထက်ကိုင်းတကိုင်းပေါ်၌ နားနေလျက် တွန်ကျူးရင့်ရူပြီးသော် တဖန် အောက်သစ်ကိုင်းတကိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့နားနေလာ၍ မိမိ အထက်သစ်ကိုင်း၌ နားနေစဉ်က တွန်ကျူးရင့်ရူခဲ့သော အသံကို မိမိ နားထောင်နိုင်ကုန်၏။ ဤမျှပင် ဖြည်းညှင်းသာယာ စည်ပင်စွာ၏။

     ကရဝိက်ငှက်မင်းသည် ချိုမြိန်လှစွာသော သရက်သီးမှည့်ကို နှုတ်သီးဖြင့် ကိုက်ဖောက်၍ ယိုစီးထွက်ကျလာသော သရက်သီးမှည့်အရည်ကို သောက်မျိုပြီးလျှင် အတောင်ပံကို ရိုက်ခတ်၍ တွန်ကျူးလိုက်သည်ရှိသော် အခြေလေးချောင်းရှိသော သားသတ္တဝါတို့သည် ကရဝိက်ငှက်မင်း၏ အသံဖြင့် ယစ်ကုန်သကဲ့သို့ ဖြစ်၍ (သေရည်အရက် ယစ်သဖြင့် သတိလစ်သော သူတို့ကဲ့သို့ ဖြစ်၍) နှစ်သက်ခြင်းအဟုန်တို့ဖြင့် မြူးတူး ခြင်းငှါ အားထုတ်ကြကုန်၏။ ကျက်စားရာ (စားကျက်)အရပ်သို့ သွားလာရောက်ဆိုက်လျက် မြက်အစာတို့ကို ခံတွင်း၌ သွတ်သွင်းစားဝါးလျက် စားဆဲဝါးဆဲဖြစ်သော အခြေလေးချောင်းရှိ သတ္တဝါတို့သည်လည်း ခံတွင်း၌ရှိနေသော အစာတို့ကို သတိမေ့ပျောက် စွန့်ပစ်ကြကာ

၉၄

ထိုကရကဝိတ်ငှက်မင်း၏ တွန်ကျူးသော အသံကိုသာလျှင် တန့်ရပ်နားထောင်လျက် နေကြကုန်၏။ ခြင်္သေ့ သစ် ကျား အစရှိသော သားရဲတို့က စားအံ့သောငှါ အပြင်းအထန် လိုက်လံလာ၍ သေဘေးမှ ကြောက်ရွံ့သဖြင့် ပြေးလွှားဆဲဖြစ်ကြသော သမင် ဒရယ် အစရှိသော သားငယ်သတ္တဝါတို့သည်လည်း ပြေးလွှားရာမှ ချပြီးသောခြေကို မကြွကြကုန်ပဲ ချီပြီးသော ခြေကိုလည်း မချကြကုန်ုပဲ သေဘေးကိုမျှ အမှတ်မရနိုင် ကြကုန်မူ၍ ထိုကရဝိက်ငှက်မင်း၏ အသံကိုသာလျှင် တန့်ရပ် နားထောင်လျက် နေကြကုန်၏။ ဖမ်းယူ ကိုက်စားအံ့သောငှါ လိုက်လံလာကြသော ခြင်္သေ့ သစ် ကျား အစရှိသော သားရဲသတ္တဝါတို့သည်လည်း ထိုနည်းအတူ စားရအံ့သော အစာကိုမျှ သတိမရနိုင်ကြပဲ ထိုကရဝိက်ငှက်မင်း၏ အသံကိုသာလျှင် တန့်ရပ်နားထောင်လျက် နေကြကုန်၏။ ကောင်းကင်၌ ပျံသန်းနေဆဲဖြစ်သော ငှက်တို့သည်လည်း အတောင်ကို ဖြန့်ကာ တန့်ရပ်နားထောင်နေကြကုန်၏။ ရေ၌ကျက်စားသော ငါးတို့သည်လည်း နားလွှာကိုမလှုပ်ကြပဲ ထိုကရဝိက်ငှက်မင်း၏ အသံကိုသာလျှင် တန့်ရပ်နားထောင်လျက် နေကြကုန်၏။ (ဗုဒ္ဓဝံသအဋ္ဌကထာ၊ မျက်နှာ ၈၂-မှ။)

(ကရဝိက်ငှက်မင်း၏ အသံနှင့် အသန္ဓိမိတ္တာမိဖုရား ဝတ္ထုကို အနုဒီပနီ၌ ကြည့်ရှုရာ၏။)

(၂၉) အလွန် ညိုကြည်သည့် မျက်လုံးတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     အလောင်းတော်သူမြတ်၏ မျက်လုံးတော်တစုံလုံး နေရာတိုင်း၌ မည်းညိုသည်ဟု မဆိုလို၊ ပဓာန အမိကပြု၍သာ အလွန်ညိုကြည်သည့် မျက်လုံးတော်ရှိ၏ဟု ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ စင်စစ်သော်ကား ထိုအလောင်းတော်သူမြတ်၏ မျက်လုံးတော်တို့သည် ညိုသင့်ရာရာ အရပ်ဌာနတို့၌ အောင်မည်းညိုပွင့်အဆင်းနှင့်တူသော အလွန်စင်ကြယ်သော ညိုသောအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်၏။ ဝါရွှေသင့်ရာ အရပ်ဌာန၌ မဟာလှေကားပွင့်အဆင်းနှင့်တူသော ဝါရွှေသောအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ နီမြန်းသင့်ရာ

၉၅

အရပ်ဌာန၌ လယ်ခေါင်ရမ်းပွင့် အဆင်းနှင့်တူသော နီမြန်းသောအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ ဖြူသင့်ရာရာ အရပ်ဌာန၌ သောက်ရှူးကြယ် အဆင်းနှင့်တူသော ဖြူဖွေးသောအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်၏။ မည်းသင့်ရာရာ အရပ်ဌာန၌ ပုတီးနက်စေ့ အဆင်းနှင့်တူသော မည်းနက်သောအဆင်းနှင့် ပြည့်စုံကုန်၏၊ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ မျက်လုံးတော်တို့သည် ရွှေဗိမာန်၌ ဖွင့်လှစ်ထားအပ်သည့် ပတ္တမြားခြင်္သေ့ရုပ်ခံ လေသာနန်းပြတင်းတံခါးနှင့် တူကုန်၏။ (ဇိနာလင်္ကာရဋီကာအလို ရွှေနံရံ၌ တပ်ဆင်၍ထားအပ်သော ပတ္တမြား ခြင်္သေ့ရုပ်ခံ လေသာနန်း ပြတင်းတံခါးနှင့် တူကုန်၏။)

(၃၀) ဖွားသစ်စ နွားသူငယ်၏ မျက်မွေးကဲ့သို့ အလွန် နူးညံ့နုပျိုသည့် မျက်မွေးတော်ရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ဤလက္ခဏာတော်ကို ပါဠိတော်၌ “ဂေါပခုမလက္ခဏာတော်”ဟူ၍ ဟောအပ်၏၊ “ဂေါပခုမ”ဟူသော ပါဠိက မျက်လွှာတော် တည်းဟူသော အစိတ်အပိုင်းတို့နှင့် တကွသော မျက်လုံးတော် (အလုံးစုံသော မျက်လုံးတော်)ကို ဟောဆိုရင်းဖြစ်၏။ နွားငယ်မျိုးတကာတို့တွင် နွားနက်ငယ်တို့၏မျက်လုံးမှာ ထူထဲနောက်ကျုသော သဘောရှိ၏၊ နွားနီငယ်တို့၏ မျက်လုံးမှာ အထူးသဖြင့် ကြည်လင်တောက်ပ၏။ ယခု ဂေါပခုမ လက္ခဏာတော် အရာ၌ ဖွားသစ်စဖြစ်သော နွားနီငယ်၏ မျက်လုံးနှင့်တူသော မျက်လုံးတော်ရှိသည်ကို ဆိုလိုသည်၊ တပါးသောသူတို့၏ မျက်ဝန်းတခုလုံးသည် မပြည့်မစုံပဲ ရှိတတ်၏၊ ဆင်မျက်လုံး ကြွက်မျက်လုံး ကျီးမျက်လုံးတို့ကဲ့သို့ တချို့မှာ ပြူးရရူးထွက်သော မျက်လုံးရှိကြ၍ တချို့မှာ အတွင်းသို့ ချိုင့်ဝင်သော မျက်ကွင်းနက်သော မျက်လုံးရှိကြ ကုန်၏၊ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ မျက်လုံးတို့မှာမူ ထိုသို့ မဟုတ်ကုန်၊ ကောင်းစွာ ဆေးကြောပွတ်တိုက်၍ ထားအပ်သော ပတ္တမြားလုံးတို့ကဲ့သို့ နူးညံ့ပြေပြစ်၍ သိမ်မွေ့နုဖပ် လတ်ဆတ်စိုပျို ညိုသော မျက်မွေးတော်တို့ အစီအရီပေါက်လျက်

၉၆

ရှိကုန်၏။ (ဤလက္ခဏာတော်မှာ မျက်တောင်မွေးတော် တည်းဟူသော အစိတ်ဖြင့် မျက်ဝန်းတော် တခုလုံးကိုမှတ်၍ ပြသောအရာဖြစ်၍ ဖွားသစ်စ နွားနီငယ်ကဲ့သို့ နူးညံ့ပြေပြစ် သိမ်မွေ့နုဖပ် လတ်ဆတ်စိုပျို ညိုသောမျက်မွေးတော်တို့ အစီအရီ ပေါက်ရောက်သည့် မပြူးမထွက် မခွက်မဝင် သန့်စင်စွာ ဆေးကြောပွတ်တိုက်၍ အလိုက်သင့်ထားအပ်သော ပတ္တမြားလုံးအသွင် ကြည်လင်လှစွာသော မျက်လုံးတော် မျက်ဝန်းတော် ရှိသည်ဟု ဆိုလိုရင်းဖြစ်သည်။)

(၃၁) မျက်မှောင် (မျက်ခုန်း)တော်နှစ်ဖက် အလယ်ချက်၌ ဥဏ္ဏလုံမွေးရှင်တော် ပေါက်ရောက်ခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ဤမွေးရှင်တော်သည် မျက်မှောင်မျက်ခုန်းတော် နှစ်သွယ်၏ အလယ်တည့်တည့် နှာခေါင်းနှာတံတော်၏ အထက်တည့်တည့် နဖူးတော်၏ အလယ်၌ တင့်တယ်စွာ ပေါက်ရောက်လျက်ရှိ၏။ သောက်ရှူးကြယ်ပမာ ထက်ဝန်းကျင် စင်ကြယ်လှစွာ၏၊ ကြည်လှစွာသော ထောပတ်ရည်၌ ချနှစ်၍ ထားအပ်သော အကြိမ်တရာ ဖတ်အပ်သော ဝါဂွမ်းလွှာကဲ့သို့ လွန်စွာ နူးညံ့လှ၏။ လက်ပံ ပေါက်လဲ နွယ်လဲအတူ ဖြူစင်လှစွာ၏။ ထိုမွေးရှင်တော်သည် အဖျားမှဆွဲ၍ ဆန့်လိုက်လျှင် နှစ်တောင်ခန့်ရှည်လျား၍ လွှတ်လိုက်သောအခါ သူ့အလိုလို လက်ျာရစ်ခွေလည်၍ အဖျားကား အထက်ကော့ မော့လျက်သာ တည်ပေ၏။ ရွှေသားပျဉ်ချပ်၌ တပ်ဆင်၍ထားအပ်သော ငွေကြယ်ပွင့်ကဲ့သို့၎င်း, ရွှေအိုးမှထွက်သော နို့ရည်အယဉ်ကဲ့သို့၎င်း, နေအရုဏ်ရောင်ဟပ်သည့် ကောင်းကင်အရပ်ဝယ် သောက်ရှူးကြယ်ကဲ့သို့၎င်း ဖူးမြင်သူ၏ စိတ်နှလုံးကို ယူကျုံးဆွဲငင် အကြည်ညိုဝင်စေနိုင်သော အသရေဖြင့် တင့်တယ်လှပေ၏။

(၃၂) နဖူးတော်ဝယ် ပကတိ ပင်ကိုယ်အားဖြင့်ပင် သင်းကျစ်ရွှေပြား တပ်စီ၍ထားသကဲ့သို့ သင်းကျစ်တော်

၉၇

(သင်းကျပ်တော်) အသားလွှာ ပါရှိခြင်း လက္ခဏာတော် ဟူရာ၌..

     ပြည့်စုံသော နဖူးတော်, ပြည့်စုံသော ဦးခေါင်းတော် ရှိသည်ဟု ဆိုလိုရင်း ဖြစ်၏။ ချဲ့ဦးအံ့..၊

နဖူးတော်

     အလောင်းတော်သူမြတ်မှာ လက်ျာနားပန်းစွန်း နားဦးအစွန်းမှစ၍ အသားတော်လွှာသည် တက်လာပြီးလျှင် နဖူးတော်တပြင်လုံး လွှမ်းဖုံးပြည့်စေလျက် အောက်သို့သက်ကာ လက်ဝဲနားပန်းစွန်း နားဦးအစွန်းကျမှ အဆုံးသတ် ရပ်တည်လေတော့သည်၊ ထိုသင်းကျစ်တော် အသားလွှာသည် သိမ်မွေ့ခြင်း ရွှေအဆင်းရှိခြင်း အရောင်တလက်လက်ထွက်ခြင်း နဖူးတော်အနှံ့ ပြန့်ပြည့်ခြင်းအားဖြင့် ဘုရင်မင်းမြတ်တို့၏ နဖူး၌ ဖွဲ့ယှက် တပ်ဆင်အပ်သော သင်းကျစ်ပြားကဲ့သို့ လွန်စွာ တင့်တယ်လှပေ၏။ အလောင်းတော်သူမြတ်၏ ဤနဖူးသင်းကျစ် အသားတော်လွှာ လက္ခဏာကို မြင်ကြရသောကြောင့်ပင် ဘုရင်မင်းမြတ်တို့အတွက် (ပင်ကိုယ်က သင်းကျစ်အသားလွှာ မပါရှိကြသဖြင့် အတုပြုလုပ်ကာ) သင်းကျစ်တော်ဟူသော မင်းမြှောက်တန်းဆာအထူးကို ပြုလုပ် သုံးစွဲကြခြင်းဖြစ်သည်။ (ဤကား နဖူးတော်မြတ်၏ ပြည့်စုံပုံ အနက်သဘောကို ပြဆိုချက်တည်း။)

ဦးခေါင်းတော်

     အလောင်းတော်သူမြတ်၏ ဦးခေါင်းတော်သည် အလုံးစုံ ထက်ဝန်းကျင်မှပင် ပြည့်စုံ တင့်တယ်လှပေ၏။ တပါးသော သူတို့မှာကား အလောင်းတော် သူမြတ်ကဲ့သို့ ဦးခေါင်းလက္ခဏာ အကုန်ပြည့်စုံစွာ မရှိကြကုန်။ အချို့သူတို့မှာ မျောက်ဦးခေါင်းပမာ နှစ်ဖြာကွဲသကဲ့သို့ ဦးခေါင်းရှိကုန်၏။ အချို့သူတို့မှာ ကွဲကြောင်း အက်ကြောင်းအသွင် ထင်ရသော ဦးခေါင်းရှိကုန်၏။ အချို့သူတို့မှာ ဦးခေါင်းသား နည်းလှ ပါးလှသောကြောင့်

၉၈

အရေဖြင့် ဖုံးအုပ်အပ်သော အရိုးအသွင်ထင်သော ဦးခေါင်းရှိကုန်၏၊ အချို့သူတို့မှာ ဗူးသီးကဲ့သို့ မညီမညွတ်သော ဦးခေါင်းရှိကုန်၏။ အချို့သူတို့မှာ နောက်သို့ ကောက်ချိတ်သော ဦးခေါင်း နောက်သို့ စူစူ ပြုပြုထွက်သော (= နောက်စေ့ထွက်သော) ဦးခေါင်းရှိကုန်၏။ အလောင်းတော်သူမြတ်မှာကား ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ပေ၊ ဆောက်လုံး ဆောက်ဝန်းဖြင့် အဝန်းပြေပြေ အနေကျကျ လှပတင့်တယ်စွာ ပြုလုပ်ထွင်းထု၍ ထားအပ်သည့်ပမာ ရွှေပွတ်လုံးအတူ ထက်ဝန်းကျင် ပြည့်စုံသည့် ဦးခေါင်းတော် ရှိတော်မူပေ၏။

(ဤ ၃၂-ခုမြောက်ဖြစ်သော လက္ခဏာတော်ကို ပါဠိတော်၌ ဥဏှီသသီသော-ဟူ၍ ဟောတော်မူအပ်၏။ ထိုပါဠိကို (က) သင်းကျစ်တော် အသားလွှာဖြင့် ဖွဲ့ယှက် ရစ်ပတ်အပ်သကဲ့သို့သော ဦးခေါင်းတော် ရှိတော်မူ၏ ဟူ၍၎င်း (ခ) လိမ္မာလှစွာသော ပညာရှင် စီစဉ်အပ်သော ဦးရစ်ဝန်းကဲ့သို့ လုံးဝန်းတင့်တယ်သော ဦးခေါင်းတော် ရှိ၏ဟူ၍၎င်း အနက်နှစ်မျိုး ပေးနိုင်သောကြောင့် နဖူးတော်၏ ပြည့်စုံတင့်တယ်ခြင်း ဦးခေါင်းတော်၏ ပြည့်စုံ တင့်တယ်ခြင်းအားဖြင့် သဘောအဓိပ္ပါယ်နှစ်မျိုး ရေးသားဖော်ပြခြင်း ဖြစ်လေသည်။)

(ဤ လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့ကို ရရှိခြင်းအကြောင်း ကံစသည်တို့ကို အနုဒီပနီ၌ သီးသန့်ဖော်ပြထားသည်။)

လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့၏ သဘောအဓိပ္ပါယ် ပြီး၏။

၉၉

လက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်

     အလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်သည် ဆိုအပ်ပြီးသော မဟာပုရိသ လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါးတို့၏ အခြံအရံဖြစ်ကုန်သော အသီတိအနုဗျဉ္ဇနခေါ် လက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်တို့ကိုလည်း ရတော်မူပေ၏၊ ထိုလက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်တို့ကို ဇိနာလင်္ကာရဋီကာ အစရှိသော ကျမ်းဂန်တို့၌ လာသောအတိုင်း အကျဉ်းချုပ် ဖော်ပြပေအံ့၊ ထိုလက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်ဟူသည်မှာ-

(၁) အကြားမလပ် စေ့စပ်သော လက်ချောင်း ခြေချောင်းတော်ရှိခြင်း (စိတင်္ဂုလိတာ)။

(၂) အရင်းမှသည် အဖျားသို့တိုင် အစဉ်သဖြင့် သွယ်ပျောင်းသော လက်ချောင်း ခြေချောင်းတော်ရှိခြင်း (အနုပုဗ္ဗင်္ဂုလိတာ)။

(၃) လုံးသော လက်ချောင်း ခြေချောင်းတော် ရှိခြင်း (ဝဋ္ဋင်္ဂုလိတာ)။ ။(ဤကား ခြေချောင်း လက်ချောင်းတော် လက္ခဏာတော် သုံးပါးတို့တည်း။)

(၄) နီမြန်းသော လက်သည်းတော် ခြေသည်းတော ရှိခြင်း (တမ္ဗနခတာ)။

(၅) မြင့်သော ချွန်းသော ညွတ်သော လက်သည်းတော် ခြေသည်းတော်ရှိခြင်း (တုင်္ဂနခတာ)။

(၆) သိမ်မွေ့ပြေပြစ်သော လက်သည်းတော် ခြေသည်းတော်ရှိခြင်း (သိနိနဒ္ဓခတာ)။ ။(ဤကား လက်သည်း ခြေသည်းတော်၌ လက္ခဏာတော် သုံးပါးတို့တည်း။)

(၇) မရှိုက် မမိုသော ဖမျက်တော်ရှိခြင်း = မထင်ရှားသော ဖမျက်တော်ရှိခြင်း (နိဂုဠ ဂေါပ္ဖကတာ)။ ။(အခြားသူတို့မှာ ဖမျက်ငေါငေါ ပေါပေါတက်နေ၏)။ ။(ဤကား ဖမျက်တော်၌ လက္ခဏာတော်တပါး။)

၁၀၀

(၈) ခြေချောင်းတော် ဆယ်ချောင်းလုံး အဖျားညီညွတ်ခြင်း (သမပါဒတာ)။ ။(ဤကား ခြေချောင်းတော်၌ လက္ခဏာတော်တပါး။)

(၉) ဆင်မင်းအတူ စံပယ်စွာ သွားတော်မူခြင်း (ဂဇသမာနက္ကမတာ)။

(၁၀) ခြင်္သေ့မင်းအလား စံပယ်စွာ သွားတော်မူခြင်း (သီဟသမာနက္ကမတာ)။

(၁၁) ဟင်္သာမင်းသဖွယ် စံပယ်စွာ သွားတော်မူခြင်း (ဟံသသမာနက္ကမတာ)။

(၁၂) နွားမင်းဥသဘအလား စံပယ်စွာ သွားတော်မူခြင်း (ဥသဘသမာနက္ကမတာ)။

(၁၃) လက်ျာရစ်လည်၍ သွားတော်မူခြင်း (ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋဂတိတာ)။ ။(ဤကား သွားတော်မူခြင်း၌ လက္ခဏာတော် ငါးပါးတို့တည်း။)

(၁၄) ထက်ဝန်းကျင်မှ ရှုချင်စဖွယ် တင့်တယ်သော ပုဆစ်ဒူးဝန်းတော်ရှိခြင်း (သမန္တတော စာရုဇဏ္ဏုမဏ္ဍလတာ)။ ။(ဤကား ပုဆစ်ဒူးဝန်းတော်၌ လက္ခဏာတော်တပါး။)

(၁၅) ပြည့်စုံ အောင်မြောက်သော ယောက်ျားနိမိတ်ဗျည်းရှိခြင်း (ပရိပုဏ္ဏပုရိသဗျဉ္ဇနတာ)။ ။(ဤကား နိမိတ်တော်၌ လက္ခဏာတော်တပါး။)

(၁၆) လက်ျာရစ်လည်သော အရေးအကြောင်း မပေါက် မပြတ်သော ချက်တော်ရှိခြင်း (အစ္ဆိဒ္ဒနာဘိတာ)။

(၁၇) နက်သော ချက်တော်ရှိခြင်း (ဂမ္ဘီရနာဘိတာ)။

(၁၈) လက်ျာရစ်လည်သော အရေးအကြောင်းရှိသော ချက်တော်ရှိခြင်း (ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋနာဘိတာ)။ ။(ဤကား ချက်တော်၌ လက္ခဏာတော် သုံးပါးတို့တည်း။)

၁၀၁

(၁၉) ဆင်နှာမောင်းနှင့်တူသော ပေါင်တော် လက်ရုံးတော်ရှိခြင်း (ဒွိရဒကရသဒိသဦရုဘုဇတာ)။ ။(ဤကား ပေါင်တော် လက်ရုံးတော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၂၀) ကောင်းစွာ ဝေဘန်အပ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (သုဝိဘတ္တဂတ္တတာ)။ ။(ကိုယ်တော်အနေထား သန့်ရှင်းသည်ကို ဆိုသည်။)

(၂၁) အစဉ်အတိုင်း ရွေ့ရွေ့တက်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (အနုပုဗ္ဗဂတ္တတာ)။ ။(အထက်ပိုင်း အောက်ပိုင်း အဆင်ပြေသည်ကို ဆိုသည်။)

(၂၂) ပြေပြစ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (မဋ္ဌဂတ္တတာ)။

(၂၃) မရှိုက် မမိုသော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (အနုဿန္နာနနုဿန္နသဗ္ဗဂတ္တတာ)။

(၂၄) မတွန့်မလိပ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (အလီနဂတ္တတာ)။

(၂၅) မှဲ့ချေစသည်မှကင်းသော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (တိလကာဒိဝိရဟိတဂတ္တတာ)။

(၂၆) အစဉ်အတိုင်း ပြိုးပြိုးပြက်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (အနုပုဗ္ဗရုစိရဂတ္တတာ)။

(၂၇) အထူးသဖြင့် စင်ကြယ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (သုဝိသုဒ္ဓဂတ္တတာ)။ ။(နောက်၌ ကိုယ်တော်လက္ခဏာများ လာဦးမည်။)

(၂၈) ကုဋေတထောင်သော ကာဠာဝကဆင်တို့၏အားကို ဆောင်နိုင်သော အားတော်ရှိခြင်း (ကောဋိသဟဿဟတ္ထိဗလဓာရဏတာ)။ ။(ဤကား ကာယဗလအားတော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၂၉) ရွှေချွန်းအတူ မြင့်တက်သော နှာခေါင်းတော်ရှိခြင်း (တုင်္ဂနာသတာ)။ ။(နှာခေါင်းတော်၌ လက္ခဏာတော်တပါး။)

၁၀၂

(၃၀) အလွန်နီမြန်းသော သွားဖုံးသားတော်ရှိခြင်း (သုရတ္တဒွိဇမံသတာ)။ ။(ရတ္တဒွိဇမုခတာ= နီသောနှုတ်ခမ်းတော် ရှိခြင်းဟူ၍ သမန္တစက္ခုဒီပနီ၌ လာ၏)။ ။(သွားဖုံးသားတော်၌ လက္ခဏာ တပါး။)

(၃၁) စင်ကြယ်သော သွားတော်ရှိခြင်း (သုဒ္ဓဒန္တတာ)။

(၃၂) သိမ်မွေ့ပြေပြစ်သော သွားတော်ရှိခြင်း (သိနိဒ္ဓဒန္တတာ)။ ။(သွားတော်၌ လက္ခဏာတော် နှစ်ပါး။)

(၃၃)စင်ကြယ်သော မျက်စိစသော ဣန္ဒြေရှိခြင်း (ဝိသုဒ္ဓိန္ဒြိယတာ)။ (မျက်စိ, နား, နှာ, လျှာ, ကိုယ် ဣန္ဒြေတို့၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၃၄) လုံးသော စွယ်တော်ရှိခြင်း (ဝဋ္ဋဒါဌတာ)။ ။(စွယ်တော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၃၅) နီမြန်းသော နှုတ်ခမ်းတော်ရှိခြင်း (ရတ္တောဋ္ဌတာ)။ ။(နှုတ်ခမ်းတော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

၃၆) ရှည်သော ခံတွင်းတော်ရှိခြင်း (အာယတဝဒနတာ)။ ။(ခံတွင်းတော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၃၇) နက်သော လက္ခဏာအရေးအသား ရှိတော်မူခြင်း (ဂမ္ဘီရပါဏိလေခတာ)။

(၃၈) ရှည်သော လက္ခဏာ အရေးအသားရှိခြင်း (အာယတလေခတာ)။

(၃၉) မကွေ့မကောက် ဖြောင့်သော လက္ခဏာအရေးအသား ရှိခြင်း (ဥဇုလေခတာ)။

(၄၀) နှစ်လိုဖွယ်သော သဏ္ဌာန်ရှိသည့် လက္ခဏာအရေးအသားရှိခြင်း (သုရုစိရသဏ္ဌာနလေခတာ)။ ။(အရေးအသား လက္ခဏာကြောင်း၌ လက္ခဏာလေးပါး။)

၁၀၃

(၄၁) ထက်ဝန်းကျင် ဝန်းဝိုင်းသော ကိုယ်တော်ရောင်ရှိခြင်း (ပရိမဏ္ဍလကာယပ္ပဘာဝန္တတာ)။ ။(ကိုယ်တော်ရောင်၌လက္ခဏာတပါး။)

(၄၂) ပြည့်ဖြိုးသော ပါးစောင် (ပါးပြင်)တော်ရှိခြင်း (ပရိပုဏ္ဏကပေါလတာ)။ ။(ပါးတော်၌ လက္ခဏာ တပါး။)

(၄၃) ရှည်လျား ပြန့်ကျယ်သော မျက်ကွင်းတော် မျက်လုံးတော်ရှိခြင်း (အာယတဝိသာလနေတ္တတာ)။

(၄၄) ငါးမျိုးသော အဆင်းဖြင့် အလွန်ကြည်လင်သော မျက်လုံးတော်ရှိခြင်း (ပဉ္စပသာဒဝန္တနေတ္တတာ)။ ။(မျက်လုံးတော်၌ လက္ခဏာနှစ်ပါး။)

(၄၅) အဖျား ညွတ်ညွတ်တက်သော မျက်တောင်မွေးတော်ရှိခြင်း (မျက်တောင်မွေးတော်၌ လက္ခဏာတပါး)။ ။(မျက်တောင်မွေးတော်များ အဖျားကော့ရရော့ရှိသည်ကို ဆိုသည်။)

(၄၆) နူးညံ့ပါးလွှာ နီစွာသော လျှာတော်ရှိခြင်း (မုဒုတနုကရတ္တဇိဝှတာ)။ ။(ဤလက္ခဏာတော်အရ နူးညံ့ခြင်းကို လက္ခဏာတပါး, ပါးလွှာခြင်းကို လက္ခဏာတပါး, နီမြန်းခြင်းကို လက္ခဏာတပါး- ဤသို့ သုံးပါးယူလိုကြောင်းနှင့် ဆရာတို့ကား နူးညံ့ခြင်းကို လက္ခဏာတပါး, ပါးလွှာခြင်းကို လက္ခဏာတပါး ဤသို့ နှစ်ပါးသာ ယူကြကြောင်း သမန္တစက္ခုဒီပနီ ပဌမအုပ် မျက်နှာ ၂၅၄-၌ ဆိုသည်။ ဤကျမ်း၌ကား ဇိနာလင်္ကာရဋီကာအဆိုအတိုင်း လက္ခဏာတပါးသာ ဆိုသည်။ လျှာတော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၄၇)ရှည်လျားတင့်တယ် နှစ်လိုဖွယ်သော နားတော်ရှိခြင်း (အာယတရုစိရကဏ္ဏတာ)။ ။(ဤ၌လည်း လက္ခဏာတော်နှစ်ပါးဟု ယူကြသည်)။ ။(နားတော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

၁၀၄

(၄၈) ထွတ်သမြတ်ခေါ်သည့် အဖုအထစ် အထုံးအဖွဲ့ကင်းသည့် အကြောတော်ရှိခြင်း (အကြောများ ထုံးဖုခြင်းမရှိဟု ဆိုလိုသည်) (နိဂ္ဂဏ္ဌိသိရတာ)။

(၄၉) မရှိုက်မမိုသော (= မထင်ရှားသော) အကြောတော်ရှိခြင်း (အကြောပေါပေါ မပေါ်သည်ကို ဆိုသည်) (နိဂ္ဂူဠသိရတာ)။ ။(အကြောတော်၌ လက္ခဏာနှစ်ပါး။)

(၅၀) လုံးဝန်းသော ထီးဝန်းသဖွယ် တင့်တယ်သော ဦးခေါင်းတော်ရှိခြင်း (ဝဋ္ဋဆတ္တနိဘစာရုသီသတာ)။ ။(ဦးခေါင်း၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၅၁) ရှည်လျားပြန့်ကျယ် တင့်တယ်သော နဖူးတော်ရှိခြင်း (အာယတပုထုနလာဋသောဘတာ)။ ။(နဖူးပြင်တော်၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၅၂) ပြုပြင်ရန်မလို ပင်ကိုယ်တင့်စံ သဏ္ဌာန် (= တည်နေဟန်) လှပသည့် မျက်မှောင် မျက်ခုံးတော်ရှိခြင်း (သုသဏ္ဌာနဘမုကတာ)။

(၅၃) နူးညံ့သိမ်မွေ့သော မျက်မှောင် မျက်ခုံးတော်ရှိခြင်း (သဏှဘမုကတာ)။

(၅၄) ညွတ်ညွတ်တက်သော မျက်မှောင် မျက်ခုံးတော်ရှိခြင်း (အနုလောမဘမုကတာ)။

(၅၅) ကြီးသော မျက်မှောင် မျက်ခုံးတော်ရှိခြင်း (မဟန္တဘမုကတာ)။

(၅၆) ရှည်သွယ်သော မျက်မှောင် မျက်ခုံးတော် ရှိခြင်း (အာယတဘမုကတာ)။ ။(မျက်မှောင် မျက်ခုံးတော်၌ လက္ခဏာငါးပါး။)

(၅၇) သိမ်မွေ့သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (သုကုမာလဂတ္တတာ)။

၁၀၅

(၅၈) အလွန်ချမ်းအေးသော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (အတိဝိယသောမ္မဂတ္တတာ)။

(၅၉) အလွန်ထွန်းပသော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (အတိဝိယဥဇ္ဇလိတဂတ္တတာ)။

(၆၀) အညစ်ကြေးကင်းသော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (ကြေးညှော်မရှိသည်ကို ဆိုလိုသည်) (ဝိမလဂတ္တတာ)။

(၆၁) မစေးသော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (ကိုယ်တော်အရေအသား အခါခပ်သိမ်း သွက်လက်နေသည်ကို ဆိုသည်) (ကောမလဂတ္တတာ)။

(၆၂) သိမ်မွေ့ပြေပြစ်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (သိနိဒ္ဓဂတ္တတာ)။

(၆၃) မွှေးကြိုင်သော ကိုယ်တော်ရှိခြင်း (သုဂန္ဓတနုတာ)။ ။(ရှေး ၂၀-မှ ၂၇-တိုင် လက္ခဏာတော် ရှစ်ပါးနှင့်ပေါင်း၍ ကိုယ်တော်၌ လက္ခဏာ တဆယ့်ငါးပါး။)

(၆၄) ညီညွတ်သော မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း (အတိုအရှည် နှစ်ထွေမပြားသည်ကို ဆိုလိုသည်) (သမလောမတာ)။

(၆၅) မစေးသော မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း (ကောမလလောမတာ)။

(၆၆) မွေးညင်းတိုင်း မွေးညင်းတိုင်း လက်ျာရစ်လည်၍ တည်ရှိခြင်း (ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋလောမတာ)။

(၆၇) ကွဲပြတ်သော မျက်စဉ်းဓာတ်ကျောက်နှင့်တူသည့် ညိုသော မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း (ဘိန္နဉ္ဇနသဒိသနီလလောမတာ)။ ။(သမန္တစက္ခုဒီပနီ၌ ပေါက်သော ရွှေတောင်အသရေကဲ့သို့ ဦးခေါင်းတော်၌ရောက်သော ညိုသော မွေးညင်းတော်ရှိသော အဖြစ်ဟု ဆို၏။)

(၆၈) လုံးသော မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း (ဝဋ္ဋလောမတာ)။

၁၀၆

(၆၉) သိမ်မွေ့သော မွေးညင်းတော်ရှိခြင်း (သိနိဒ္ဓလောမတာ)။ ။(မွေးညင်းတော်၌ လက္ခဏာခြောက်ပါး။)

(၇၀) အလွန်သိမ်မွေ့သော ထွက်သက်ဝင်သက်ကို ဆောင်ခြင်း (အတိသုခုမ အဿာသပဿာသဓာရဏတာ)။ ။(ထွက်လေ၀င်လေတို့ အလွန် သိမ်မွေ့သည်ကို ဆိုသည်)။ ။(ထွက်လေ၀င်လေ၌ လက္ခဏာတပါး။)

(၇၁) မွှေးကြိုင်သော ခံတွင်းတော်ရှိခြင်း (သုဂန္ဓမုခတာ)။ ။(ခံတွင်းတော်၏ ဂုဏ်လက္ခဏာ တပါး။)

(၇၂) မွှေးကြိုင်သော ဦးထိပ်တော်ရှိခြင်း (သုဂန္ဓမုဒ္ဓနတာ)။ ။(ဦးထိပ်တော်၌ ဂုဏ်လက္ခဏာ တပါး။)

(၇၃) အလွန် မည်းနက်သော ဆံတော်ရှိခြင်း (သုနီလကေသတာ)။

(၇၄) လက်ယာရစ်လည်သော ဆံတော်ရှိခြင်း (ဒက္ခိဏာဝဋ္ဋကေသတာ)။

(၇၅) ပင်ကိုယ်တင့်စံ တည်နေဟန်ကောင်းသော ဆံတော်ရှိခြင်း (သုသဏ္ဌာနကေသတာ)။

(၇၆) သိမ်မွေ့နူးညံ့သော ဆံတော်ရှိခြင်း (သိနိဒ္ဓကေသတာ သဏှကေသတာ)။

(၇၇) မရောယှက်သော ဆံတော်ရှိခြင်း (အလုဠိတကေသတာ)။

(၇၈) အတိုအရှည် နှစ်မည်မပြား တူမျှသော ဆံတော်ရှိခြင်း (သမကေသတာ)။ ။(အခြားသူတို့၏ ဆံများ အတိုအရှည် နှစ်မျိုးပင်ရောလျက် ပေါက်ရောက်သည်။ အလောင်းတော်မှာ ထိုကဲ့သို့ မဟုတ်ဟု ဆိုလိုသည်။)

(၇၉) မစေး မထိုင်းသော ဆံတော်ရှိခြင်း (ကောမလကေသတာ)။ ။(ဆံတော်၌ လက္ခဏာ ခုနစ်ပါး။)

၁၀၇

(၈၀) ဦးထိပ်တော်၌ တည်ရှိထွန်းတောက်နေသော ရောင်လျှံတော်အစုကို ကေတုမာလာ ရောင်လျှံတော်ဟု ခေါ်သည်၊ ထိုကေတုမာလာ ရောင်လျှံတော်ဖြင့် ဆန်းကြယ်တော်မူခြင်း (ကေတုမာလာရတနဝိစိတ္တတာ)။ ။(ရောင်လျှံတော်၌ လက္ခဏာ တပါး။)

     အလောင်းတော်သူမြတ်သည် ပြဆိုအပ်ပြီးသော လက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်ကိုလည်း ရတော်မူ၏။ ။(ဤလက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်ကို ပြဆိုချက်မှာ ဇိနာလင်္ကာရဋီကာအတိုင်း ပြဆိုခြင်းဖြစ်သည်။)

သတပုညလက္ခဏာတော်

     ပြဆိုအပ်ပြီးသော လက္ခဏာတော်ကြီးငယ် အသွယ်သွယ်တို့ကို သတပုညလက္ခဏာတော်များ ဟူ၍လည်း ခေါ်ဆိုအပ်ကုန်၏၊ အနန္တစကြဝဠာ ကမ္ဘာလောကဓာတ်တို့၌ ခပ်သိမ်းသော သတ္တဝါတို့ တမျိုးတမျိုးသော ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို အကြိမ်များစွာ ပြုလုပ်၍ ပေါင်းစု ရေတွက်အပ်သော ကောင်းမှုကုသိုလ် တမျိုးတမျိုးကိုပင် အလောင်းတော်သူမြတ် တဦးတည်းက အပြန်တရာ ပြုလုပ် အားထုတ်တော်မူအပ်သည်၊ ထိုအလောင်းတော်၏ ကောင်းမှုကုသိုလ်တော်ကို သတပုညခေါ်ဆို၍ ထိုသတပုည ကောင်းမှုကုသိုလ်တော်တို့ကြောင့် ဖော်ပြအပ်ပြီးသော လက္ခဏာတော်ကြီး သုံးဆယ့်နှစ်ပါး လက္ခဏာတော်ငယ် ရှစ်ဆယ်တည်းဟူသော အကျိုးကို ရတော်မူသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

သိဒ္ဓတ္ထဟု အမည်တော်မှည့်ခြင်း

     ဤသို့အားဖြင့် ပုဏ္ဏားပညာရှိတို့သည် အလောင်းတော်သူမြတ်၏ လက္ခဏာတော် ကြီးငယ်တို့ကို စိစစ်စေ့ငု ကြည့်ရှု ဆင်ခြင်ကြပြီးလျှင် “ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်လတ္တံ့”ဟု နိမိတ်ဖတ်ကြား လျှောက်ထားကြပြီးနောက် အလောင်းတော်မင်းသား၏ အမည်တော်ကို မှည့်ခေါ်သမုတ်ရန် ကြံစည်တိုင်ပင် ဆင်ခြင်ကြကုန်သည်ရှိသော် အလုံးစုံသော လောက၏အကျိုးစီးပွါး

၁၀၈

ပြီးစီးအောင်မြောက်အောင် ရွက်ဆောင်တော်မူမည့် အကြောင်းနိမိတ် ဗျုပ္ပတ်ဟိတ်ကို အစွဲပြုကြကာ “သိဒ္ဓတ္တ”ဟူသော အမည်ကို မှည့်ခေါ် သမုတ်ကြကုန်၏။

ပဉ္စဝဂ္ဂီရဟန်းငါးဦးတို့အကြောင်း

(ဤအရာ၌ အရှင်ကောဏ္ဍည အမှူးပြုသော ပဉ္စဝဂ္ဂီရဟန်းငါးဦးတို့၏ အကြောင်းအရာနှင့်စပ်၍ သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ ဖွင့်ဆိုပုံနှင့် ဇာတ်အဋ္ဌကထာ, ဗုဒ္ဓဝံသအဋ္ဌကထာတို့ ဖွင့်ဆိုပုံ မတူညီကြသဖြင့် ထိုဋီကာ အဋ္ဌကထာတို့ ဖွင့်ဆိုသည့်အတိုင်း ပဉ္စဝဂ္ဂီ ရဟန်းငါးဦးတို့၏ အကြောင်းကို ကြားညှပ်၍ ပြဆိုဦးအံ့။)

သာရတ္ထဒီပနီဝိနည်းဋီကာ အဆို

အလောင်းတော်မင်းသား ဖွားမြင်သောကာလ လက္ခဏာဖတ် လက်ရွေးစင်ပညာရှိ ဖြစ်ကြသော ရာမပုဏ္ဏား, ဓဇပုဏ္ဏား, လက္ခဏပုဏ္ဏား, မန္တိပုဏ္ဏား, ကောဏ္ဍညပုဏ္ဏား, ဘောဇပုဏ္ဏား, သုယာမပုဏ္ဏား, သုဒတ္တပုဏ္ဏားဟူသော ဤပုဏ္ဏားပညာရှိ ရှစ်ယောက်တို့တွင် ကောဏ္ဍညအစရှိသော ငါးယောက်သော ပညာရှိပုဏ္ဏားတို့သည် “ဧကန်ပင် အလောင်းမင်းသားသည် ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ဟောကြားကြပြီးလျှင် လက္ခဏာဖတ်ပွဲသဘင်မှ မိမိတို့ရရှိသော ဆုလာဘ်များကို ဆွေမျိုးတို့အား ပေးစွန့်ကြပြီးသော် “ဤယောက်ျားမြတ် အလောင်းမင်းသားသည် အိမ်ရာတည်ထောင် လူ့ဘောင်၌ နေမည်မဟုတ်၊ ဧကန်ပင် ဘုရားဖြစ်လိမ့်မည်”ဟု ယုံမှားမရှိ ဆုံးဖြတ်ပြီး ဖြစ်ကြသည့်အတိုင်း ဘုရားအလောင်းတော်ကို ရည်ညွှန်းကာ ရဟန်းပြုနှင့်ကြလေသည်။ ထိုပုဏ္ဏားတို့သည် ငယ်စဉ်ကပင် များစွာသော ဗေဒင်ကျမ်းတို့ကို တတ်သိကြကုန်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုပုဏ္ဏားတို့ကို အခြားပုဏ္ဏားတို့က ငယ်စဉ်ကပင် ဆရာ့အရာ၌ အထားခံကြရကုန်သည်၊ ထိုငါးဦးသား ပုဏ္ဏားပညာရှိ လုလင်တို့သည်

၁၀၉

“ငါတို့ အိမ်ထောင်ကျပြီးသည်မှ နောက်ကာလ၌ဆိုလျှင် သားမယားအရှုပ်အထွေးကို ဖြတ်တောက်၍ ရဟန်းပြုနိုင်ကြမည်မဟုတ်၊ စောစီးကပင် ရဟန်းပြုနှင့်ကုန်အံ့”ဟု တိုင်ပင်ညီညွတ်ကြ၍ အလောင်းတော်မင်းသားကို နိမိတ်ဖတ်ပြီးစ အသက်အရွယ် ငယ်စဉ်ကပင် အလောင်းတော်ကို ရည်ညွှန်း၍ ရဟန်းပြုကြပြီးလျှင် မွေ့လျော်ဖွယ်ကောင်းသည့် တောကျောင်းများကို မှီဝဲသုံးဆောင် နေထိုင်ကြလျက် ရံဖန်ရံဖန် လူအများကို “အမောင်တို့.. အလောင်းမင်းသားသည် တောထွက်တော်မူပြီလား”ဟု မေးကြကုန်၏၊ လူအပေါင်းတို့က “အသင်တို့သည် အလောင်းမင်းသား တောထွက်သည်ကို အဘယ်မှာ မြင်နိုင်ကုန်အံ့နည်း၊ အလောင်းမင်းသားသည် နန်းပြာသာဒ်သုံးဆောင်၌ ကခြေသည်အပေါင်း မောင်းမမိဿံတို့အလယ်၌ နတ်သားသဖွယ် ကြီးကျယ်သော ထီးနန်းစည်းစိမ်ကို ခံစားတော်မူနေသည်”ဟု ပြောဆိုကြသောအခါ ထိုပဉ္စဝဂ္ဂီ ရဟန်းငါးဦးတို့သည် “အလောင်းမင်းသား၏ ဉာဏ်တော် မရင့်ကျက်သေး”ဟု ဆင်ခြင်ကြပြီးလျှင် အပ္ပေါဿုက္က ကြောင့်ကြမဲ့သာ အလောင်းတော် တောထွက်မည့်အချိန်ကို စောင့်မျှော်၍ နေကြကုန်၏။ ။(ဤကား ဝိနည်း သာရတ္ထဒီပနီဋီကာ၊ တတိယအုပ်၊ စာမျက်နှာ ၁၆၂-၌ ဖွင့်ဆိုပုံတည်း။)

ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာ, ဇာတ်အဋ္ဌကထာတို့ အဆို

အလောင်းတော် မင်းသားအား သိဒ္ဓတ္ထဟူသော အမည်တော် မှည့်ကြပြီးသောအခါ ထိုလက်ရွေးစင်ပညာရှိ ပုဏ္ဏားတော် ရှစ်ဦးတို့သည် မိမိတို့အိမ်သို့ ပြန်သွားကြပြီးသော် မိမိတို့သားများကို အနီးသို့ခေါ်၍ “ချစ်သားတို့.. ငါတို့ကား အသက်အရွယ် အိုမင်းကြီးရင့်ကြကုန်ပြီ၊ ယခု ငါတို့၏အရှင် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး၏သားတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည်ကား ဘုရားစင်စစ် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်၊ သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား

၁၁၀

သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်တော်မူသည်ကို ငါတို့ မှီမည် မမှီမည် ဧကန်အမှန် မသိနိုင်ကုန်၊ ချစ်သားတို့သည် ထိုသိဒ္ဓတ္ထမင်းသား ဘုရားဖြစ်သောအခါ ထိုမြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတော်၌ ရဟန်းပြုကြလေကုန်”ဟု မှာကြား ပြောဆိုကြကုန်၏။

ထိုပုဏ္ဏားပညာရှိ ရှစ်ဦးတို့အနက် ကောဏ္ဍညပုဏ္ဏားမှတပါး ကျန်ခုနှစ်ဦးသော ပုဏ္ဏားတို့သည် အသက်အတိုင်း တည်နေကြ၍ အလောင်းမင်းသား တောထွက်တော်မမူခင်ကပင် စုတေကြ၍ ကံအားလျော်စွာ လားရောက်ကြကုန်၏၊ ကောဏ္ဍညလုလင်တယောက်သာ အနာကင်းစွာ ကျန်ရှိရစ်လေသည်။ ထိုကောဏ္ဍညသည်လည်း အလောင်းတော်မင်းသား အရွယ်ကြီးခြင်းသို့ရောက်၍ တောထွက်တော်မူပြီးလျှင် ဥရုဝေလတောအုပ်သို့ သွား၍ “ဤမြေအရပ်သည်ကား မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိပေစွ၊ ပဓာနအလုပ် အားထုတ်လိုသော အမျိုးကောင်းသား ကမ္မဋ္ဌာန်းတရား ပွါးများအားထုတ်ရန် လျော်ကန်သင့်မြတ်လှပေ၏”ဟု ကြံတော်မူ၍ ထိုဥရုဝေလတောအုပ်၌ အလောင်းတော်သူမြတ် ဒုက္ကရစရိယာ ကျင့်ကြံ အားထုတ်တော်မူသည်ရှိသော် “အလောင်းတော်မင်းသား ရဟန်းပြုပြီ”ဟူသော သတင်းစကားကို ကြား၍ ထိုကွယ်လွန်ပြီးသော ပုဏ္ဏားခုနစ်ဦးတို့၏ သားတို့ထံသို့ သွားရောက်ပြီးလျှင် “အမောင်တို့.. သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် ရဟန်းပြုပြီတဲ့၊ ထိုသိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် ဘုရားစင်စစ် ဧကန်ဖြစ်လိမ့်မည်၊ အမောင်တို့၏ ဖခင်များ အသက်ထင်ရှား ရှိနေကြပါမူ ယနေ့ပင် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုကြပေလိမ့်မည်၊ အမောင်တို့သည် အကယ်၍ ရဟန်းပြုလို ကုန်ငြားအံ့၊ လာကြကုန်၊ ငါသည် ထိုအလောင်းတော် ယောက်ျားမြတ်နောက်သို့ လိုက်၍ ရဟန်းပြုပေအံ့”ဟု ပြောဆိုလေ၏၊ ထိုပုဏ္ဏားသား ခုနစ်ယောက်တို့တွင်

၁၁၁

သုံးယောက်တို့ကား ရဟန်းပြုရန် သဘောမတူကြသဖြင့် ရဟန်းမပြုကြပေ၊ လေးယောက်တို့ကသာ သဘောတူညီကြ၍ ကောဏ္ဍညပုဏ္ဏားကို အကြီးအကဲ ရှေ့သွားပြုကာ ရဟန်းပြုကြကုန်၏။ ထိုငါးဦးသော သူတို့သည် ပဉ္စဝဂ္ဂီမထေရ်တို့ဟူ၍ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်ကြကုန်၏။ ။(ဤကား ဇာတ်အဋ္ဌကထာနှင့် ဗုဒ္ဓဝင်အဋ္ဌကထာတို့ ဖွင့်ဆိုပုံတည်း။)

အလောင်းမင်းသား နိမိတ်ကြီးလေးပါးကိုမမြင်ရန်

သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီး အစောင့်အနေ ချထားခြင်း

     ထိုသို့ နိမိတ်ဖတ်ကြားစေသောအခါ၌ သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် “သားတော် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုလတံ့”ဟူ၍ ပုဏ္ဏားတော်တို့ နိမိတ်ဖတ်ကြား လျှောက်ထားချက်စကားကို ကြားတော်မူရသဖြင့် “ငါ၏သားတော်သည် အဘယ်အရာကိုမြင်သဖြင့် တောထွက်လိမ့်မည်နည်း”ဟု မေးမြန်းတော်မူသည်တွင် ပုဏ္ဏားတော် တို့သည်လည်း “အရှင်မင်းကြီး၏ သားတော်သည် သူအို, သူနာ, သူသေ, ရဟန်း ဤနိမိတ်ကြီးလေးမျိုးတို့ကို မြင်ရသဖြင့် တောထွက်၍ ရဟန်းပြုလိမ့်မည်”ဟု တညီတညွတ်တည်း လျှောက်ထားကြကုန်၏။

     သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် ပုဏ္ဏားတို့ လျှောက်ဆိုသောစကားကို ကြားသိတော်မူရသဖြင့် “ငါ၏သားတော်သည် ထိုနိမိတ်ကြီး လေးမျိုးတို့ကိုမြင်၍ တောထွက်လိမ့်မည်ဖြစ်လျှင် ဤယခုအချိန်မှစ၍ တောထွက်ရန် ထိတ်လန့်မှု သံဝေဂတရား ဖြစ်ပွါးစေမည့် ထိုသူအို, သူနာ, ရဟန်းတို့ ငါ၏သားတော်ထံ ဝင်ထွက်သွားလာခွင့် မပြုကြကုန်လင့်၊ ငါ၏သားတော် ဘုရားဖြစ်သည်ကို ငါအလိုမရှိ၊ ကျွန်းငယ်နှစ်ထောင် အခြံအရံရှိသော ကျွန်းကြီးလေးကျွန်းတို့ကို အစိုးရသည့် စကြဝတေးမင်းအဖြစ်ကိုပြုလျက် သုံးဆယ့်ခြောက်ယူဇနာ အဝန်းအဝိုင်းရှိသော ပရိသတ်တို့ဖြင့် ခြံရံကာ စကြာရတနာဖြင့် အာကာမိုးပြင် ကောင်းကင်အရပ်၌ လှည့်ပတ်စံပယ်သည်ကိုသာ ငါမြင်လို၏”ဟု မိန့်ဆိုတော်မူ၍ ထိုသူအို, သူနာ, သူသေ, ရဟန်းတို့ အလောင်းတော်မင်းသား မြင်လောက်သည့်

၁၁၂

အရပ်အတွင်းသို့ မလာရောက်နိုင်ရန် အရပ်လေးမျက်နှာတဝိုက် တဂါဝုတ် တဂါဝုတ်ခန့်ရှိသော အရပ်၌ လုံခြုံလောက်သော အစောင့်အရှောက်တို့ကို စီရင်ခန့်ထားတော်မူ၏။

     ထိုနေ့ အလောင်းတော်မင်းသား ဦးခေါင်းဆေးမင်္ဂလာသဘင် ဆင်ယင်ရာ အခမ်းအနား၌ စည်းဝေးရောက်လာကြသော ဆွေတော်ရှစ်သောင်း မျိုးတော်ပေါင်းတို့သည် “ဤမင်းသားသည် ဘုရားပင် ဖြစ်သည်ဖြစ်စေ စကြဝတေးမင်းပင် ဖြစ်သည်ဖြစ်စေ ငါတို့သည် ဤမင်းသား၏ အခြံအရံ ဖြစ်ပါစိမ့်သောငှာ တယောက်စီ တယောက်စီသော သားကို ပေးကြကုန်အံ့၊ အကယ်၍ ဘုရားဖြစ်လျှင်လည်း မင်းသားရဟန်းအပေါင်း ခြံရံလျက် တင့်တယ်စွာ သွားလာ လှည့်လည်တော်မူရပေလိမ့်မည်။ အကယ်၍ စကြဝတေးမင်းဖြစ်လျှင်လည်း မင်းသားရှစ်သောင်း ခြံရံလျက် တင့်တယ်စွာ သွားလာ လှည့်လည်တော်မူရပေလိမ့်မည်”ဟု တိုင်ပင်ညီညွတ်ကြ၍ တဦး တဦးလျှင် တယောက်စီ တယောက်စီသော သားကို ဆောင်နှင်းပေးအပ်ကြရန် ဝန်ခံစကား ပြောကြားကြကုန်၏။

မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ နတ်ရွာစံ၍

တုသိတာနတ်ပြည်၌ ဖြစ်ခြင်း

     အလောင်းတော်မင်းသားကို ဖွားမြင်တော်မူပြီးနောက် ခုနစ်ရက်မြောက် ရောက်လတ်သောအခါ မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီသည် မိမိ၏ သေလွန်ရအံ့သော ကာလအပိုင်းအခြားသို့ ရောက်လတ်ပြီဖြစ်ရကား စုတိပြတ်ကြွေ သေလွန်ခဲ့ပြီးလျှင် တုသိတာနတ်ပြည်၌ “သန္တုဿိတ” အမည်ရှိသော နတ်သား ဖြစ်လေ၏။

(ဤ၌ အလောင်းမင်းသားကို ဖွားမြင်ရခြင်းဟူသော အကြောင်းကြောင့် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ နတ်ရွာစံခြင်းမဟုတ်၊ အသက်တမ်းရှိန် ကုန်ချိန်ရောက်၍သာ နတ်ရွာစံခြင်းဖြစ်သည်။) အလောင်းတော် သေတကေတုနတ်သား ကြည့်ခြင်းကြီးငါးပါးကို ကြည့်တော်မူစဉ်ကပင် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ၏ အသက်တမ်းမှာ ဆယ်လနှင့် ခုနစ်ရက်သာ အသက်ကြွင်းရှိတော့သည်ကို ပြန်လည်စဉ်းစား

၁၁၃

ဆင်ခြင် ရာ၏။) ဘုရားအလောင်းတော် သန္ဓေတည်ကိန်းရာ ဝမ်းကြာတိုက်သည် ဘုရားစေတီ ကိန်းစံရာ ဂန္ဓကုဋီတိုက်ကဲ့သို့ပင် အခြားသူတို့ သုံးဆောင်ခြင်းငှါ မထိုက်တော့ပေ၊ ဘုရားအလောင်း၏မယ်တော် အသက်ထင်ရှား ရှိနေပါလျက် ဘုရားအလောင်း၏ မယ်တော်ကို ပယ်ရှား၍ အခြားတပါးသော မိန်းမကို မိဖုရားခေါင်ကြီးအရာ၌ ခန့်ထားခြင်းငှါလည်း မထိုက်ပေ။ သို့ဖြစ်၍ ထိုအလောင်းတော်ကို ဖွားပြီးနောက် ခုနစ်ရက်တိုင်ရုံသာ ဘုရားလောင်းမယ်တော်၏ အသက်ကြွင်းရှိရမြဲ ဓမ္မတာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုအချိန်မှာ မယ်တော် နတ်ရွာစံလေသည်။)

မယ်တော်မာယာ နတ်ရွာစံသော အရွယ်

     မယ်တော်မာယာသည် အဘယ်အရွယ်၌ နတ်ရွာစံသနည်းဟူမူ.. မဇ္ဈိမအရွယ်၌ နတ်ရွာစံသည်၊ ချဲ့ဦးအံ့.. ပဌမအရွယ်၌ သတ္တဝါတို့၏ ကိုယ်ခန္ဓာအတ္တဘောဝယ် ဆန္ဒရာဂ ထူပြော များပြားသောကြောင့် ထိုပဌမအရွယ်အခါ၌ ကိုယ်ဝန်စွဲကပ်သော မိန်းမသည် ကိုယ်ဝန်ကို ကောင်းစွာ မစောင့်ရှောက်နိုင်ပေ။ သို့ဖြင့် ထိုအချိန်၌ စွဲကပ်ရောက်ရှိသော ကိုယ်ဝန်သားသည် အနာရောဂါ များပြားတတ်လေသည်၊ မဇ္ဈိမအရွယ်ကို သုံးပုံပြု၍ နှစ်ပုံကိုလွန်မြောက် သုံးပုံအချိန်သို့ ရောက်သောကာလ၌ အမိဝမ်းတိုက် တည်းဟူသော ဝတ္ထုအိမ်သည် သန့်ရှင်း၍နေ၏။ ထိုသို့ သန့်ရှင်းသော ဝတ္ထုအိမ်၌ ဖြစ်ပွါးနေသော သူငယ်များသည် အနာရောဂါ ကင်းရှင်းကြကုန်၏။ ထို့ကြောင့် ဘုရားအလောင်း၏ မယ်တော်သည်လည်း ပဋ္ဌမအရွယ်၌ ထီးနန်း စည်းစိမ်ကို ခံစံပြီးမှ မဇ္ဈိမအရွယ်၏ သုံးပုံတို့အနက် တတိယအပုံသို့ ရောက်သောကာလ အလောင်းမင်းသားကို မွေးဖွား၍ နတ်ရွာစံလေသည်။ ။(ဒီ-ဋ္ဌ ၂၊ စာမျက်နှာ ၂၉- ဗောဓိသတ္တဓမ္မတာအဖွင့်မှ။)

     ဤအဋ္ဌကထာဖွင့်ပြချက်ကို အတိအကျ ရေတွက်၍ ရှေးဆရာကျော်တို့- ဆပညာသ၊ ငါးမာသဝယ်၊ သုံးရက်ပယ်၊ အကယ်မယွက်၊ မယ်တော်သက်-ဟူ၍ ငါးဆယ့်ခြောက်နှစ်နှင့် လေးလ နှစ်ဆယ့်ခုနစ်ရက် အသက်ရောက်သောအခါ မယ်တော်မာယာ နတ်ရွာစံကြောင်း ဖွဲ့ဆိုတော်မူကြသည်။ ၎င်းပြင်-

၁၁၄

     နှစ်နှင့်ရက်၀ယ်၊ ဧက်သတ်ပယ်၊ လဝယ်ဒွေစွက်၊ သန္ဓေသက်-ဟူ၍ မယ်တော်မာယာသည် ငါးဆယ့်ငါးနှစ် ခြောက်လ အရက်နှစ်ဆယ်ရှိသောကာလ အလောင်းတော်ကို သန္ဓေစွဲယူကြောင်း ဖွဲ့ဆိုတော်မူကြသည်။

     အဓိပ္ပါယ်အကျဉ်းမျှ ရှင်းပြဦးအံ့.. မယ်တော်မာယာ လူဖြစ်သည့် အနှစ်တရာတမ်းကို သုံးစုပြုသော် ပဌမအရွယ် သုံးဆယ့်သုံးနှစ် လေးလ, မဇ္ဈိမအရွယ် သုံးဆယ့်သုံးနှစ် လေးလ, ပစ္ဆိမအရွယ် သုံးဆယ့်သုံးနှစ်လေးလ အသီးသီးရှိရာ ပဌမအရွယ် သုံးဆယ့်သုံးနှစ် လေးလ၌ စည်းစိမ်ခံစား၍ မဇ္ဈိမအရွယ် သုံးဆယ့် သုံးနှစ် လေးလကို သုံးစုသုံးပုံပြုသော် ပဌမအစုအပုံ တဆယ့်တနှစ် တလနှင့် ဆယ်ရက်၊ ဒုတိယအစုအပုံ တဆယ့်တနှစ် တလနှင့် ဆယ်ရက်၊ တတိယအစုအပုံ တဆယ့်တနှစ် တလနှင့် ဆယ်ရက် အစုအပုံကျရှိသည်တွင် ပဌမအစုအပုံနှင့် ဒုတိယအစုအပုံ နှစ်ရပ်ပေါင်းလျှင် နှစ်ဆယ့်နှစ်နှစ် နှစ်လ အရက်နှစ်ဆယ် ရသည်။ ထိုကို ပဌမအရွယ် သုံးဆယ့်သုံးနှစ် လေးလနှင့် ပေါင်းပြန်သော် ငါးဆယ့်ငါးနှစ်နှင့် ခြောက်လ အရက်နှစ်ဆယ်ရ၏။ ထိုအခါ မယ်တော်သည် ဘုရားလောင်းကို ပဋိသန္ဓေယူ၏၊ ၊ထို့ကြောင့် နှစ်နှင့် ရက်၀ယ်၊ ဧက်သတ်ပယ်၊ လဝယ်ဒွေစွက်၊ သန္ဓေသက်ဟူ၍ ဖွဲ့ဆိုလေသည်။

     ဤ ငါးဆယ့်ငါးနှစ်နှင့် ခြောက်လ အရက်နှစ်ဆယ်ထဲတွင် (အလောင်းတော် ပဋိသန္ဓေနေသည့်) ဆယ်လလည်း လောင်းစွက်, ဖွားမြင်ပြီးနောက် ခုနစ်ရက်ကိုလည်း လောင်းစွက်သော် (မယ်တော်မာယာ နတ်ရွာစံချိန်အရွယ်) ငါးဆယ့်ခြောက်နှစ်နှင့် လေးလ အရက်နှစ်ဆယ့်ခုနစ်ရက် ရှိသည်၊ ဤကို ရည်၍- ဆပညာသ၊ ငါးမာသဝယ်၊ သုံးရက်ပယ်၊ အကယ်မယွက်၊ မယ်တော်သက်ဟူ၍ ဖွဲ့ဆိုလေသည်။ (ဤ အကြောင်းအရာ အဓိပ္ပါယ်အကျယ်ကို သမန္တစက္ခုဒီပနီကျမ်း ပဌမအုပ် “သုဓမ္မဝတီမူ” စာမျက်နှာ ၁၁၃-၁၁၄-တို့၌ ရှုရာ၏။)

၁၁၅

မယ်တော်မာယာသည် နတ်သမီးဖြစ်သည် နတ်သားဖြစ်သည်ကို ပြဆိုချက်

     မယ်တော်မာယာသည် တုသိတာနတ်ပြည်၌ နတ်သားဖြစ်သလော၊ နတ်သမီး ဖြစ်သလောဟု တွေးတောကြံဆ သံသယစွဲငုတ် ပြုလုပ်ပြောဆိုကြရာတွင် နတ်သားဖြစ်သည်ဟူ၍ ယုံမှားမရှိ မှတ်ယူရာ၏။

     ဤအရာ၌ ဆရာအချို့တို့က “မာတရံ ပမုခံ ကတွာ” အစရှိသော ကျမ်းဂန်လာ သဒ္ဒါရိပ် စကားရိပ်တို့ကို သာမန်မျှ ယူငင်ထောက်ထား ဆင်ခြင်ကြ၍ “မယ်တော်မာယာသည် နတ်မိန်းမဖြစ်သည်= နတ်သမီးဖြစ်သည်”ဟု ပြောဆို ရေးသားကြသော်လည်း ခိုင်မာလေးစားအပ်သော ထေရဂါထာ အဋ္ဌကထာကျမ်း စသည်တို့၌ “မယ်တော်မာယာသည် တုသိတာနတ်ပြည်၌ နတ်ယောက်ျား= နတ်သားသာလျှင် ဖြစ်ကြောင်း” ဖွင့်ပြတော်မူကြသည်၊ ဖွင့်ပြတော်မူကြပုံမှာ-

     ထေရဂါထာအဋ္ဌကထာ ဒုတိယအုပ် စာမျက်နှာ (၁၇၂) ဒသကနိပါတ ကာဠုဒါယိတ္ထေရဂါထာအဖွင့်၌– “ဒေဝူပပတ္တိ ပန ပုရိသဘာဝေနေ၀ ဇာတာ= တုသိတာနတ်ပြည် ဘဝပဋိသန္ဓေကား ယောက်ျား၏ အဖြစ်ဖြင့်သာလျှင် ဖြစ်၏”ဟူ၍ ဖွင့်ပြတော်မူသည်။

     ဇိနာလင်္ကာရဋီကာ သုဓမ္မဝတီမူ စာမျက်နှာ (၁၆၆-၁၆၇) ဝိဇာတမင်္ဂလာခန်း၌လည်း- “ယသ္မာ စ ဗောဓိသတ္တေန ဝသိတကုစ္ဆိ နာမ စေတိယဂဗ္ဘသဒိသာ ဟောတိ၊ န သက္ကာ အညေန သတ္တေန အာဝသိတုံ ဝါ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ ဝါ၊ တသ္မာ ဗောဓိသတ္တမာတာ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနတော သတ္တမေ ဒိဝသေ ကာလံ ကတွာ တုသိတပုရေ ဒေဝပုတ္တော ဟုတွာ နိဗ္ဗတ္တိ= ဘုရားအလောင်း ကိန်းစံခဲ့ရာ မယ်တော်၏ ဝမ်းကြာတိုက်ခန်းမည်သည် စေတီတိုက်ခန်းပမာ တပါးသော သတ္တဝါများ ကိန်းစံခြင်းငှါ၎င်း သုံးဆောင်ခြင်းငှါ၎င်း မထိုက်တန်သောကြောင့် ဘုရားအလောင်း၏ မယ်တော်သည် ကိုယ်ဝန်သား ဖွားပြီးသည့်နောက်

၁၁၆

ခုနစ်ရက်မြောက်၌ စုတေ၍ တုသိတာနတ်ပြည်၌ နတ်သားစင်စစ် ဖြစ်လေသည်”ဟူ၍ ဖွင့်ပြတော်မူသည်။

     မဏိဒီပဋီကာ ပဌမအုပ် သုဓမ္မဝတီမူ စာမျက်နှာ (၂၀၅-၂၀၆) ဝီသတိဂါထာအဖွင့်၌လည်း- “သိရီမဟာမာယာ ဟိ ဗောဓိသတ္တံ ဝိဇာယိတွာ သတ္တာဟမတ္တံ ဌတွာ ဣတော စဝိတွာ တုသိတဘဝနေ ပုရိသဘာဝေနေ၀ နိဗ္ဗတ္တာ၊ န ဣတ္ထိဘာဝေနာတိ- အစရှိသည်ဖြင့်= သိရီမဟာမာယာဒေဝီ မိဖုရားသည် ဘုရားအလောင်းကို ဖွားမြင်ပြီးလျှင် ခုနစ်ရက်မျှသာ လူ့ပြည်၌တည်၍ စုတေပြီးသော် တုသိတာနတ်ပြည် ၌ ယောက်ျားအဖြစ်ဖြင့် (နတ်သားအဖြစ်ဖြင့်)သာလျှင် ဖြစ်လေ၏၊ မိန်းမအဖြစ်ဖြင့် (နတ်သမီးအဖြစ်ဖြင့်) ဖြစ်သည်မဟုတ်။ ခပ်သိမ်းသော ဘုရားလောင်းမယ်တော်တို့၏ ဘုရားအလောင်းတို့ကို ဖွားပြီးလျှင် ခုနစ်ရက်မျှသာ လူ့အဖြစ်၌တည်၍ ဤလူ့ပြည်မှ စုတေပြီးသော် တုသိတာနတ်ပြည်၌ နတ်သားဖြစ်ခြင်း နတ်သမီးမဖြစ်ခြင်းကား ဓမ္မတာပင် ဖြစ်လေသည်”ဟူ၍ ဖွင့်ပြတော်မူသည်။ ထို့ကြောင့် “မယ်တော်မာယာသည် တုသိတာနတ်ပြည်၌ နတ်ယောက်ျား= နတ်သားသာလျှင် ဖြစ်၏”ဟု ယုံမှားမရှိ မှတ်ယူရာ၏။

အလောင်းတော်မင်းသားအတွက် အထိန်းတော်တို့ကို ခန့်ထားခြင်း

     ခမည်းတော် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် သားတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား၏အလို့ငှါ စပ်ခြင်း ငန်ခြင်း အစရှိသော အပြစ်တို့မှ စင်ကြယ်ကြ၍ ချိုမြိန်သော နို့ရည်နှင့် ပြည့်စုံကုန်သော နို့ရည်တိုက်ကျွေးခြင်း, ရေချိုးပေးခြင်း, ထိန်းချီယုယခြင်း, ပြောင်းလှယ် ဆောင်ငင်ခြင်းဟူသော မိမိတို့၏ အလုပ်ကိစ္စ၌ လိမ္မာကျွမ်းကျင်ကြကုန်သော တင့်တယ်သန့်ရှင်း ရုပ်အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံကြသည့် အထိန်းတော်မိန်းမပေါင်း နှစ်ရာ့လေးကျိပ် (၂၄၀)တို့ကို ရွေးချယ် ခန့်ထားတော်မူ၏။

     ထိုအထိန်းတော်တို့၏ အစေအပါး ယောက်ျားခြောက်ကျိပ် (၆ဝ)တို့ကို၎င်း ထိုအထိန်းအယ မိန်းမယောက်ျားတို့

၁၁၇

ကိုယ်စီကိုယ်င ကျရောက်သော တာဝန်ကိစ္စတို့ကို ဆောင်ရွက်ကြသည် မဆောင်ရွက်ကြသည်တို့ကို ကြည့်ရှုမှတ်သားကြသည့် အမတ် ခြောက်ကျိပ် (၆၀)တို့ကို၎င်း ထပ်ဆင့် ခန့်ထားတော်မူ၏။

     ထိုအထိန်းအယမိန်းမ နှစ်ရာ့လေးကျိပ် (၂၄၀)တို့တွင် ခြောက်ကျိပ်သော အထိန်းမိန်းမတို့သည် အလောင်းတော်မင်းသားကို နို့တိုက်ကြရကုန်၏၊ အခြား ခြောက်ကျိပ်သော မိန်းမတို့သည်ကား အလောင်းတော် မင်းသားကို နံ့သာရေမိုး ချိုး၍ပေးကြ တန်းဆာဆင်ပေးကြကုန်၏။ အခြား ခြောက်ကျိပ်သော မိန်းမတို့သည်ကား အလောင်းတော်မင်းသားကို မိမိတို့၏ ရင် + လက်+ ပေါင် စသည်ဖြင့် ကြာမြင့်စွာ ပွေ့ပိုက်ထိန်းချီ ယုယကြရကုန်၏။ အခြား ခြောက်ကျိပ်သော မိန်းမတို့သည်ကား အလောင်းတော်မင်းသားကို ကြာမြင့်စွာ ပွေ့ပိုက်ထိန်းချီ၍ ထားကြရသူ ထိုအထိန်းတော်တို့လက်မှ မိမိတို့၏လက်သို့ တရင်ခွင်မှ တရင်ခွင်သို့ တလက်မှ တလက်သို့ ပြောင်းရွှေ့ယူငင် ပိုက်ချီထိန်းသိမ်းရကုန်၏။ ဤသို့ အလုပ်ကိစ္စ တာဝန်တို့ကို ခွဲခြမ်း ဆောင်ရွက်ကြရသည့် အထိန်းတော်မိန်းမပေါင်း နှစ်ရာ့လေးကျိပ် (၂၄၀)တို့ ဖြစ်ကုန်၏။ အစေအပါး ယောက်ျားခြောက်ကျိပ်, ကြည့်ရှုမှတ်သားကြရသူ အမတ်ခြောက်ကျိပ်တို့နှင့် ပေါင်း မိန်းမယောက်ျားပေါင်း အထိန်းအယကိစ္စအတွက် သုံးရာ့ခြောက်ကျိပ် (၃၆ဝ)တို့ ဖြစ်ကုန်၏။

ဤယခု ရေးသားဖော်ပြချက်ကား သုတ်မဟာဝါ ပါဠိအဋ္ဌကထာ စာပိုဒ်အမှတ် (၃၇)၊ အဋ္ဌကထာ မျက်နှာ (၄၃)တို့နှင့် အညီဖြစ်သည်။ ထိုပါဠိ အဋ္ဌကထာတို့၌ ဝိပဿီ (ဘုရားအလောင်း)မင်းသားအတွက် ခမည်းတော် ဗန္ဓုမမင်းကြီးက အထိန်းတော်များ ခန့်ထားသည်ကို တိုက်ရိုက်မုချ ဟောဆိုဖွင့်ပြခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုကိုမှီ၍ ဤမဟာဗုဒ္ဓဝင်ကျမ်း၌လည်း အလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားအတွက် ခမည်းတော် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးက အထိန်းတော်များ ခန့်ထားသည်ကို ရေးသားခြင်းဖြစ်သည်။

၁၁၈

စွယ်စုံကျော်ထင်ကျမ်း (ပဌမတွဲ ပုစ္ဆာပိုဒ်စဉ် ၃၃) နှစ်ရာကျော်ကယ်၊ စွန်းလေးဆယ်၊ ဘယ့်နှယ် နို့ထိန်း တိုက်လိမ့်နည်း-ဟူသော အမေး၏ အဖြေ ၎င်းကျမ်း စာမျက်နှာ (၄၅)၌ကား တနေ့နှင့် တညဉ့်သော် မြန်မာ နာရီ ၆ဝ-ရှိသည်၊ တနာရီသော် နို့ထိန်းလေးယောက်စီ အလှည့်အလည် စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းရသည် ဖြစ်ရကား ၆၀-ကိုတည်၊ ၄-နှင့်မြှောက်သဖြင့် နှစ်ရာ့လေးကျိပ် ဖြစ်၏ဟူ၍ ကျည်းကန်ရွာ သာမဏေကျော် ရှင်နန္ဒဓဇကမေး၍ ကျီးသဲလေးထပ်ဆရာတော်က ဖြေကြားတော်မူခဲ့လေသည်။

     ထိုစွယ်စုံကျော်ထင်ကျမ်းလာ “တနာရီသော် နို့ထိန်းလေးယောက်စီ အလှည့်အလည်ကျ စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းရသည်”ဟူသော စကားအရ နို့တိုက်ကျွေးရသူ အထိန်းတော်တယောက်, ရေချိုး၍ နံ့သာပန်းမာလ် လိမ်းကျံ ဆင်ပြင်ပေးရသူ အထိန်းတော်တယောက်, ရင်+လက်+ပေါင်တို့ဖြင့် ကြာမြင့်စွာ ပွေ့ပိုက်ထိန်းချီ ရသူ အထိန်းတော်တယောက်, ပြောင်းရွှေ့ယူငင် ပိုက်ချီထိန်းသိမ်းရသူ အထိန်းတော်တယောက် ဤသို့ တနာရီလျှင် အထိန်းတော်လေးယောက် တာဝန်ယူ စောင့်ရှောက်ရသည်ဟူ၍ မှတ်ယူလျှင် ရှေးဖော်ပြရာပါ သုတ်မဟာဝါ မဟာပဒါနသုတ် ပါဠိအဋ္ဌကထာနှင့် ညီညွတ်ပေ၏။

တေမိယဇာတ်လာ နို့ထိန်းရွေးချယ်ခြင်းအကြောင်း

     တေမိယဇာတ် အဋ္ဌကထာ၌ ခမည်းတော် ကာသိမင်းကြီးသည် သားတော် တေမိယ (အလောင်းတော်) မင်းသားအတွက် နို့ထိန်း နှစ်ရာ့လေးကျိပ် (၂၄၀)တို့ကို ရွေးချယ် ခန့်ထားရာ၌-

     (၁) အရပ်ရှည်မြင့်သော မိန်းမ၏ ရင်ခွင်ထက်၌နေ၍ နို့ကိုစို့ရလျှင် ထိုသူငယ်သည် လည်ပင်းမော့ကယ် ရှည်သွယ်တတ်သောကြောင့် ထိုသို့ အရပ်ရှည်မြင့်သော မိန်းမကိုလည်း နို့ထိန်း ခန့်ထားတော်မမူ။

၁၁၉

     (၂) အရပ်နိမ့်ပုသော မိန်းမ၏ ရင်ခွင်ထက်၌နေ၍ နို့ကိုစို့ရလျှင် ထိုသူငယ်သည် လည်ပင်း ငုံ့တိုတတ်သောကြောင့် ထိုသို့ အရပ်နိမ့်ပုသော မိန်းမကိုလည်း နိုထိန်း ခန့်ထားတော်မမူ။

     (၃) ပိန်သေးကြုံလှီသော မိန်းမ၏ ရင်ခွင်ထက်၌နေ၍ နို့ကိုစို့ရလျှင် ထိုသူငယ်၏ ပေါင်စသော အင်္ဂါကြီးငယ်တို့ နာကျင်တတ်သောကြောင့် ထိုသို့ ပိန်သေးကြုံလှီသော မိန်းမကိုလည်း နို့ထိန်း ခန့်ထားတော်မမူ။

     (၄) ၀-တုတ်-ဆူဖြိုးလွန်းသော မိန်းမ၏ ရင်ခွင်ထက်၌နေ၍ နို့ကိုစို့ရလျှင် ခြေဆွံ့တတ်သောကြောင့် (ပေါင်-ဒူး-ခြေတို့ မပြေမပြစ် ရှိတတ်သောကြောင့်) ထိုသို့ ၀-တုတ်-ဆူဖြိုးလွန်းသော မိန်းမကိုလည်း နို့ထိန်း ခန့်ထားတော်မမူ။

     (၅) သားမြတ်ရှည်လျားသော မိန်းမ၏ နို့ကိုစို့ရလျှင် ထိုရှည်လျားသော သားမြတ်က သူငယ်၏နှာခေါင်းကို ဖိသဖြင့် ထိုသူငယ် နှာခေါင်း ပိပြားပြား နေတတ်သောကြောင့် ထိုသို့ သားမြတ်ရှည်လျားသော မိန်းမကိုလည်း နို့ထိန်း ခန့်ထားတော်မမူ။

     (၆) အသားမည်းနက်လွန်းသော မိန်းမ၏ နို့ရည်သည် အလွန်အေးမြ၍ သူငယ်နှင့် အခါရှည်မြင့် မသင့်မြတ်သောကြောင့်၎င်း..

     (၇) အသားဖြူလွန်းသော မိန်းမ၏ နို့ရည်သည် အလွန်ပူ၍ သူငယ်နှင့် အခါရှည်မြင့် မသင့်မြတ်သောကြောင့်၎င်း..

     (၈) ချောင်းဆိုးနာရှိသော မိန်းမ၏ နို့ရည်သည်လည်း အလွန်ချဉ်၍ သူငယ်နှင့် မသင့်မြတ်သောကြောင့်၎င်း..

     (၉) ကုတ်ဟီးနာရှိသော မိန်းမ၏ နို့ရည်သည်လည်း အလွန် စပ်ခါးခြင်းစသော အပြစ်ရှိသဖြင့် သူငယ်နှင့်

၁၂၀

မသင့်မြတ်သောကြောင့်၎င်း.. ထိုသို့သော မိန်းမတို့ကိုလည်း နို့ထိန်း ခန့်ထားတော်မမူပဲ အပြစ်ခပ်သိမ်းကင်းစင်သော မိန်းမတို့ကိုသာ အထိန်းတော် ခန့်ထားကြောင်း ဖွင့်ပြလေသည်။

     ဖော်ပြရာပါ အဋ္ဌကထာကို အမှီပြု၍ပင် မန်လည်ဆရာတော် ဘုရားကြီးသည်လည်း (မဟာသုတကာရီ မဃဒေဝလင်္ကာသစ်ကျမ်း၊ နေမိစရိယခန်း၊ ပိုဒ်စဉ်အမှတ် ၄၉၈-၌) ဤဆိုလတံ့သောအတိုင်း ရေးသား စပ်ဆိုတော်မူလေသည်။

လောင်းတော် မဃ-ဒေဝမဟာ၊ သူမြတ်စွာလည်း၊ ဗြဟ္မာနတ်စစ်၊ အဖြစ်ဝင်းဝင်း၊ ဘုံကဆင်းမှ၊ မိမင်းကြာခန်း၊ စံမြန်းသိမ်မွေ့၊ လစေ့သန့်စင်၊ မီးရှူးမြင်သော်၊ ဘခင်လူမှူး၊ သားတော်ဦးအား၊ အထူးသဖြင့်၊ ရွှေဉာဏ်ချင့်လျက်၊ ရပ်မြင့်ဒီဃ၊ ဣတ္ထိယတို့၊ တိုက်ထရင်နို့၊ သောက်စို့သူငယ်၊ မော့ကယ်ကယ်နှင့်၊ လည်သွယ်ရှည်မျော၊ အပြစ်ပြော၏..။ ပုသောသူမှာ၊ လည်တိုရာလျက်..၊ လွန်စွာကြုံလည်း၊ နာကျည်းငယ်သူ..၊ ဆူသော် ဆွံ့တတ်..၊ သားမြတ်ရှည်မိ၊ နှာခေါင်းပိရှင့်..၊ မည်းဘိမိန်းမ၊ ဧစွနို့ဟူ..၊ အလွန်ဖြူက၊ ပူ၏မှတ်ရိုး..၊ ချောင်းဆိုးနို့ရည်၊ ချဉ်သည်တသီး..၊ ကုတ်ဟီး စပ်ရှား၊ အပြစ်များကို၊ ပယ်ယှားပြီးလျှင်၊ တော်မဝင်ပဲ၊ ပြစ်စင်လေးငြိမ့်၊ နို့ချိုဆိမ့်သား၊ နှစ်သိမ့်ဖွယ်စု၊ ရွှေချိုးဥသို့၊ စတုသဋ္ဌိ၊ ဂုဏိသင်္ချာ၊ လက္ခဏာဖြင့်၊ ကလျာယဉ်အိ၊ မျိုးဇာတိနှင့်၊ ဣတ္ထိဟူထ၊ ဓာတိယတို့၊ နှစ်ရာ့လေးကျိပ်၊ ရွှေနန်းရိပ်ဝယ်၊ ပြည့်သိပ်များစွာ၊ လက်မကွာလျှင်၊ မချာညနေ့၊ မငြီးငွေ့ပဲ၊ ပိုက်ပွေ့ကိုယ်စီ၊ တနာရီတွင်၊ လေးလီပါဒ်ရ၊ လေးယောက်ကျတိ၊ ယုယသိမ်းမွေး၊ နို့ထိန်းရွေးသည်၊ ၊နတ်သွေးရောင်လှ ရွယ်ကျိုင်းတည်း။

အလောင်းတော်မင်းသားကို မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီက

နို့ချိုတိုက်ကျွေး မွေးမြူပြုစုကြောင်း

     ဤဆိုအပ်ပြီးသည့်အတိုင်း အလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားအလို့ငှါ နို့ထိန်းတို့ကို စီမံခန့်ထား ပေးအပ်ငြားသော်လည်း အလောင်းတော်မင်းသားကို မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီကသာ ကိုယ်တိုင် နို့ချိုတိုက်ကျွေး မွေးမြူပြုစုသည်က များလှပေ၏။ ထင်ရှားစေဦးအံ့.. မယ်တော်မာယာဒေဝီ

၁၂၁

နတ်ရွာစံပြီးသည့်နောက် သုဒ္ဓေါဒနမင်းကြီးသည် မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီကို မိဖုရားကြီးအရာသို့ မြှင့်တင် မြှောက်စားတော်မူ၏၊ မယ်တော်မာယာက သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား ဘုရားအလောင်းကို ဖွားမြင်ပြီးနောက် နှစ်ရက် သုံးရက် အရောက်တွင် မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိဂေါတမီက နန္ဒမင်းသားကို ဖွားမြင်လေသည်။ အလောင်းတော်မင်းသား ဖွားမြင်ပြီးနောက် ခုနစ်ရက်အရောက်တွင် မယ်တော် မဟာမာယာဒေဝီ နတ်ရွာစံသောအခါ မိထွေးတော် မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီသည် (ဖွားမြင်ပြီးစ သုံးလေးရက်သားမျှ ရှိသေးသည့်) မိမိ၏သားအရင်း နန္ဒမင်းသားကို အထိန်းတော်တို့အား အပ်နှင်းကာ နို့တိုက်ထိန်းယ ပြုစုစေ၍ မိမိကိုယ်တိုင်ကမူ ဘုရားအလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားကို နို့ချိုတိုက်ကျွေး ထိန်းယပြုစုပေ၏။ အလောင်းတော်မင်းသားသည် မိထွေးတော်၏ ရင်ခွင်၌သာ စံနေတော်မူရသည်က များပေ၏။ (ဥပရိပဏ္ဏာသ အဋ္ဌကထာ၊ ဒက္ခိဏာဝိဘင်္ဂသုတ် အဖွင့်မှ။)

     ဤသို့လျှင် အလောင်းတော် သိဒ္ဓတ္ထမင်းသားသည် များလှစွာသော အခြွေအရံ အပြုအစု ယုယမှုတို့ဖြင့်၎င်း, ကြီးကျယ်လှစွာသော အထွတ်အမြတ်မင်္ဂလာ အသရေတော်တို့ဖြင့်၎င်း အစဉ်သဖြင့် ချမ်းသာစွာ ကြီးပွါးတော်မူခဲ့ရပေ၏။

**********