မဟာကပ္ပိနတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာ
၆-ပဏ္ဍိတဝဂ်
၄-မဟာကပ္ပိနတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
အရိယပ္ပဝေဒိတေ ဓမ္မေ, သဒါ ရမတိ ပဏ္ဍိတော။
ပဏ္ဍိတော၊ ပညာရှိသည်။ ဓမ္မပီတိ၊ (သစ္စာထွင်းဖောက်, လောကုတ်ရောက်လျက်, သောက်ဖွယ်အလား) တရားကို သောက်သုံးရခြင်းရှိသည်။ ဝါ၊ တရားကို သောက်သုံးရသည်။ (ဟုတွာ၊ ၍) [(တစ်နည်း) ဓမ္မပီတိ၊ တရားကို သောက်သုံးရခြင်းရှိသော။ ဝါ၊ တရားကို သောက်သုံးရသော။ ပဏ္ဍိတော၊ သည်။] ဝိပ္ပသန္နေနကိလေသာကင်းစင်, အထူးသဖြင့် ကြည်လင်သော။ စေတသာ၊ စိတ်ဖြင့်။ သုခံ၊ ချမ်းသာစွာ။ သေတိ၊ အိပ်ရနေရ၏။ အရိယပ္ပဝေဒိတေ၊ အရိယာတို့သည် အပြားအားဖြင့် သိစေအပ်သော။ ဝါ၊ အရိယာတို့သည် ဟောကြားတော်မူအပ်သော။ ဓမ္မေ၊ ဗောဓိပက္ခိ ယတရား၌။ သဒါ၊ အခါခပ်သိမ်း။ ရမတိ၊ မွေ့လျော်၏။ (ပါ-၇၉)
ဓမ္မပီတိ။ ။ “ဓမ္မပါယကော၊ ဓမ္မံ ပိဝန္တော”ဟူသော အဖွင့်ဖြင့် “ဓမ္မံ ပါတီတိ ဓမ္မပီတိ၊ ဓမ္မံ+ပီတိ ဝါ ဓမ္မပီတိ”ဟူသော ဝိဂြိုဟ်ကို ပြသည် ဟု ဓမ္မဋီဆို၏၊ တပ္ပုရိသ်သမာသ်ထုံးစံအရ ပီတိဟူသော နောက်ပုဒ်၏ လိင်သို့ လိုက်ရမည်ဖြစ်ရကား ဓမ္မပီတိပုဒ်သည် ဣတ္ထိလိင်ဖြစ်ရလိမ့်မည်၊ သို့သော် အဋ္ဌကထာ၌ “ဧဝရူပေါ ဓမ္မပီတိ... ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော” ဟု ပဏ္ဍိတောနှင့် အရတူ ပုလ္လိင်အနေဖြင့် ဖွင့်၏၊ ထိုကြောင့် သဒ္ဒါ, အနက်၂မျိုးလုံး အဆင်ပြေအောင် “ပီယတေ ပီတိ၊ ဓမ္မဿ+ပီတိ အဿာတိ ဓမ္မပီတိ”ဟု ပြုပါ။
တစ်နည်း။ ။ ဤဂါထာ၏အထက်နား၌ “ပုတ္တဿ ပန မေ ဓမ္မပီတိ ဓမ္မရတိ နာမ ဥပ္ပဇ္ဇတိ”ဟု ဓမ္မရတိပုဒ်နှင့် တွဲဆိုထားပုံကို ကြည့်၍ “ဓမ္မေ+ဥပ္ပန္နာ+ပီတိ အဿာတိ ဓမ္မပီတိ-တရား၌ ဖြစ်သော ပီတိရှိသူ၊ ပီဏနံ ပီတိ၊ ဓမ္မေ+ပီတိ အဿာတိ ဓမ္မပီတိ-တရား၌ နှစ်သက်ခြင်း ရှိသူ”ဟု တစ်နည်းကြံပါ။
နီတိဓာတုနိ၊၂၊၁၉၂ပေးပုံ။ ။ ထို၌ “ပဏ္ဍိတော-သည်၊ ဓမ္မပီတိတရားကို သောက်လျက်၊ သုခံ-စွာ၊ သေတိ-၏၊ (ဝါ) သုခံ-ကာယိကသုခ စေတ သိကသုခကို၊ သေတိ-မှီဝဲ၏၊ (ဖြစ်စေ၏)၊ (ဝါ) သုခံ-ချမ်းသာအလွန် နိဗ္ဗာန်ကို၊ သေတိ-သိ၏”ဟု ပေး၏။
ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။ ။ “ဧဝရူပေါ ဓမ္မပီတိ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ ဝိဟရန္တော ပဏ္ဍိစ္စေန သမန္နာဂတော”ဟူသော အဖွင့်၌ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာသည် ဝိဟရန္တော၏ ကရိုဏ်းဖြစ်သကဲ့သို့ ဂါထာ၌ သေတိ၏ ကရိုဏ်းတည်း၊ မှန်၏- “သေတီတိ...ဝိဟရတိ”ဟူသော အဖွင့်အရ ဝိဟရန္တောသည် သေတိနှင့် သဘောတူ၏၊ ပြအပ်ခဲ့သော အဖွင့်၌ သုခံ သေတိအရ ချမ်းသာစွာနေသောပုဂ္ဂိုလ်လည်း ပဏ္ဍိတောပင်ဖြစ်ရကား ပဏ္ဍိတောသည် “သေတိ, ရမတိ”ဟူသောကြိယာ၂မျိုးလုံး၏ ကတ္တားပင် ဖြစ်သင့်သည်။
တစ်နည်း။ ။ ဓမ္မပီတိကို သေတိ၏ကတ္တား, ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာကို ဣတ္ထမ္ဘူတလက္ခဏယူ၍ “ဓမ္မပီတိ-တရားကို သောက်သူသည်၊ သုခံ-စွာ၊ သေတိ-၏၊ ပဏ္ဍိတော-သည်၊ အရိယပ္ပဝေဒိတေ-သော၊ ဓမ္မေ-၌၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ (ဝိပ္ပသန္နစေတော ဟုတွာ) အထူးသဖြင့် ကြည်လင် သော စိတ်ရှိသည်ဖြစ်၍၊ သဒါ-သိမ်း၊ ရမတိ-၏”ဟုလည်း ပေးသေး၏။ မိမိကား “ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ ဝန္ဒိတွာတိ ဝိဝိဓေန ဝိသေသေန ဝါ ပသန္နေန မနသာ သဒ္ဓိံ ကာယဝါစာဟိ ကရဏဘူတာဟိ အဘိဝန္ဒိယ (ကင်္ခါဋီသစ်-၁၂၁)”အဖွင့်ကို ထောက်၍ ကရိုဏ်းယူခဲ့သည်။
မဟာကပ္ပိနတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။