ဓမ္မပဒဂါထာနိဿယ/အဋ္ဌကထာ နိဂုံးဂါထာ
အဋ္ဌကထာ နိဂုံးဂါထာ
ဂါထာ ဓမ္မပဒေ တေန, ဘာသိတာ ယာ မဟေသိနာ။
သတတ္တယံ ဟိ ဝတ္ထူနံ, ပဉ္စာဓိကံ သမုဋ္ဌိတံ။
ယေန ဓမ္မရာဇေန၊ အကြင်တရားဘုရင်, ဘုရားရှင်သည်။၁ အနုတ္တရံ၊ မိမိ ထက်လွန်မြတ်သော တရားမရှိသော။ ဝါ၊ အမြတ်ဆုံးဖြစ်သော။ ဓမ္မပဒံ၊ နိဗ္ဗာန်တရား တော်တည်းဟူသော အဖို့အစုသို့။၂ ပတ္တံ၊ ရောက်အပ်ပြီ။ မဟေသိနာ၊ သီလက္ခန္ဓ, စသည်ကျေးဇူး, ဂုဏ်အထူးကို, ဆည်းပူးရှာမှီးတော်မူသော။ စတုသစ္စဝိဘာဝိနာ၊ သစ္စာလေးပါး, မြတ်တရားကို, ထင်ရှားပြတော်မူတတ်သော။ တေန (ဓမ္မရာဇေန)၊ ထိုတရားဘုရင်, ဘုရားရှင်သည်။ ဓမ္မပဒေ၊ ဓမ္မပဒပါဠိတော်၌။ သတေဝီသာ၊ နှစ်ဆယ့် သုံးဂါထာနှင့် တကွဖြစ်ကုန်သော။ စတုဿတာ၊ လေးရာအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော။ (တစ်နည်း) သတေဝီသာ စတုဿတာ၊ လေးရာနှစ်ဆယ့်သုံးပုဒ်ကုန်သော။ ယာ ဂါထာ၊ အကြင်ဂါထာတို့ကို။ ဘာသိတာ၊ ဟောတော်မူအပ်ကုန်ပြီ။ [ငါးပုဒ်မြောက်ဂါထာ၌ “တာသံ” ကို ကြည့်၍ ဗဟုဝုစ်ပေးသည်။] ဟိ၊ ဆက်ဥုးအံ့။ ဝတ္ထူနံ၊ ဝတ္ထုတို့၏။ ပဉ္စာဓိကံ၊ ငါးဝတ္ထု တို့ဖြင့် ပိုလွန်သော။ သတတ္တယံ၊ တစ်ရာတို့၏ သုံးခုအပေါင်းကို။ ဝါ၊ သုံးရာသော ဝတ္ထုကို။ (တစ်နည်း) ဝတ္ထူနံ ပဉ္စာဓိကံ သတတ္တယံ၊ သုံးရာ့ငါးဝတ္ထုကို။ သမုဋ္ဌိတံ၊ ဖြစ်စေ တော်မူအပ်ပြီ။ ဝါ၊ ဟောတော်မူအပ်ပြီ။၁ (ဋ္ဌ-၂၉၉၊ ၃၀၀)
ထေရီဒီ-၆၇။ ။ ထို၌ “သဗ္ဗဝေါသိတဝေါသာနာတိ သဗ္ဗံ ဝေါသိတံ ဝုသိတဗ္ဗံ ဇိနသာသနံ မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယံ ဝေါသာနံ မယာ ပရိနိဋ္ဌာပိတံ”ဟု ဖွင့်၏၊ ထိုအလို “ဝေါသိတဗ္ဗံ ဝုသိတဗ္ဗ- န္တိ ဝေါသိတံ၊ ဝေါသာပီယတေတိ ဝေါသာနံ၊ ဝေါသိတံ+တံ+ဝေါသာနံ စာတိ ဝေါသိတဝေါသာနံ၊ သဗ္ဗံ+ဝေါသိတဝေါသာနံ ယေနာတိ သဗ္ဗဝေါသိတဝေါသာနော-အလုံးစုံကျင့် ကျင့်သုံးအပ်, ပြီးဆုံးစေအပ်ပြီးသော မဂ္ဂဗြဟ္မစရိယရှိသူ”ဟုပြု။
၁။ ဓမ္မရာဇဿာတိ သတ္ထုနော၊ သတ္ထာ ဟိ သဒေဝကံ လောကံ ယထာရဟံ လောကိယ- လောကုတ္တရဓမ္မေန ရေဉ္ဇတိ တောသေတီတိ ဓမ္မရာဇာ၊-ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၀၊ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၉၊ အပ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၁၅၊ ၃၂၁။
၂။ ဓမ္မပဒံ။ ။ “အနုတ္တရံ”ဟူသော ဝိသေသန, “ဝိရာဂေါ သေဋ္ဌော ဓမ္မာနံ(ဓမ္မ- ၂၇၃)”ဟူသော ဂါထာ, “နိဗ္ဗာနသင်္ခါတံ ဓမ္မပဒံ(သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၅၉)”ဟူသော အဖွင့်တို့ကို ကြည့်၍ ပေးသည်။
၁။ သတတ္တယံ ၊ပေ၊ သမုဋ္ဌိတံ။ ။ ယခုလက်ရှိအဋ္ဌကထာ၌ “ပဉ္စာဓိကာ သမုဋ္ဌိတာ” ဟု ရှိ၏၊ ပါဠိတော်နိဂုံး၌ကား “ပဉ္စာဓိကံ သမုဋ္ဌိတာ”ဟု ရှိ၏၊ ဓမ္မဋီ၌ “သမုဋ္ဌိတံ ပဝတ္တိတံ ဒေသိတံ”ဟု ဖွင့်သောကြောင့်လည်းကောင်း, “သမုဋ္ဌိတံ”ရှိမှ သတတ္တယံနှင့် အရတူသောကြောင့် လည်းကောင်း “ပဉ္စာဓိကံ သမုဋ္ဌိတံ” ဟု ရှိသင့်သည်။ “ပဉ္စာဓိကာ သမုဋ္ဌိတာ”အတိုင်းပေးလိုမူ “ဝတ္ထူနံ-တို့၏၊ သတတ္တယံ-သုံးရာတို့၏အပေါင်းကိုလည်းကောင်း၊ ပဉ္စာဓိကာ-ငါးဝတ္ထုတို့ဖြင့် ပိုလွန်သည်တို့ကိုလည်းကောင်း၊ သမုဋ္ဌိတာ-အပ်ကုန်ပြီ”ဟုပေး။
ပါသာဒေ သိရိကူဋဿ, ရညော ဝိဟာရတာ မယာ။
ကတညုနာ၊ သူတစ်ပါးတို့ ပြုအပ်သော ကျေးဇူးကို သိတတ်သော။ အဓိရာဇေန၊ ထူးကဲမြင့်မြတ်သော သိရိပါလမင်းသည်။ ဝါ၊ ထူးကဲမြင့်မြတ်သော မဟာ နာမမင်းသည်။ [အဓိရာဇေန ရာဇူနံ အဓိရာဇဘူတေန သိရိပါလရညာ။ ဓမ္မဋီ။] ကာရိတမှိဆောက်လုပ်စေအပ်သော။ ဝိဟာရေ၊ ကျောင်းတိုက်၌။ (ကျောင်းတိုက်ထဲက)။ သိရိကူဋဿ၊ သိရိကူဋမည်သော။ ရညော၊ မင်း၏။ ပါသာဒေ၊ ပြာသာဒ်၌။၂ ဝိဟရတာ၊ နေသော။ [မယာကို နောက်မှပေးမည်။]
၂။ ပါသာဒေ သိရိကူဋဿ။ ။ သိရိကူဋမင်းဟူသည် သီဟိုဠ် (ယခု သီရိလင်္ကာ)၌ သာသနာနှစ် ၉၆၄ခုနှစ်မှ ၉၈၆(ခရစ်၄၀၉-၄၃၁)အထိ ၂၂နှစ်တိုင်တိုင် နန်းစံခဲ့သော “မဟာနာမမင်း”တည်း၊ [ထိုမင်းကို ဝိ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၆၄၌ သိရိပါလမင်းဟု ဆို၏၊] ထိုကြောင့် “သိရိကူဋ မင်း၏ ပြာသာဒ်ကျောင်း”ဟူသည် မိဖုရား၏ ဆွဲဆောင်တိုက်တွန်းမှုကြောင့် မဟာနာမမင်း လှူအပ်သော “ဓူမရက္ခတောင်ပေါ်ကျောင်း”ပင်တည်း၊ [စည်-ဝိသုဒ္ဓိ-မြန်၊၁၊ညံ၊ မဟာဝံသ၊၁၊၂၄၂၊ ၃၇၊ ၂၁၄ ရှု၊] ထိုကျောင်း၌နေလျက် ထိုမင်းနန်းစံသက် ၂၁နှစ်မြောက် (သာသနာနှစ်- ၉၈၅၊ ခရစ်နှစ်-၄၃၀)လောက်က ဤအဋ္ဌကထာကို ရေး၍ သာသနာနှစ်-၉၉၁၊ ခရစ်နှစ်-၃၄၆ ခုနှစ်၌ ပြီးသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်တို့ ဆိုကြသည်။
လောကဿ လောကနာထဿ, သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိကမျတာ။
ဒွါသတ္တတိပမာဏာယ, ဘာဏဝါရေဟိ ပါဠိယာ။
သဗ္ဗေ ဣဇ္ဈန္တု သင်္ကပ္ပါ, လဘန္တု မဓုရံ ဖလံ။
လောကဿ၊ သတ္တလောက၏။ အတ္ထာယ စ၊ အကျိုးငှာလည်းကောင်း။ ဟိတာယ စ၊ စီးပွားအလို့ငှာလည်းကောင်း။ လောကနာထဿ၊ တစ်လောကလုံး၏ မှီခို အားထားရာဖြစ်တော်မူသော ဘုရားရှင်၏။ သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိကမျတာ၊ သဒ္ဓမ္မသုံးဖြာ သာ သနာတော်၏ တည်တံ့ခြင်းကို လိုလားသည်၏အဖြစ်ကြောင့်။ [“သဒ္ဓမ္မဋ္ဌိတိကမျတာယ” ဟုဆိုလိုလျက် ယကိုချေ။] အတ္ထဗျဉ္ဇနသမ္ပန္နံ၊ အနက်သဒ္ဒါနှင့်ပြည့်စုံသော။ (ဋ္ဌ-၂၉၈၊ ၉) သုနိမ္မလံ၊ လွန်စွာအညစ်အကြေးမရှိသော။ ဝါ၊ အလွန်အပြစ်ကင်းစင်သော။ တာသံ၊ ထိုဂါထာတို့၏။ [ပထမဂါထာမှ ယာ ဂါထာ၏ နိယမတည်း။] ဧတံ အဋ္ဌကထံ၊ အနက်အဓိပ္ပာယ်, အသွယ်သွယ်ကို, အကျယ်ဖွင့်ပြ, ဤအဋ္ဌကထာကို။ ပါဠိယာ၊ ပါဠိ တော်အားဖြင့်။ ဒွါသတ္တတိပမာဏာယ၊ ခုနစ်ဆယ့်နှစ်ခုအတိုင်းအရှည်ရှိသော။ ဘာဏဝါရေဟိ၊ ဂါထာနှစ်ရာ့ငါးဆယ်, များကျယ်လှစွာ, ပမာဏရှိသော ဘာဏဝါရတို့ ဖြင့်။၁ ကရောန္တေန၊ ပြုသော။ မယာ၊ သည်။ (ဋ္ဌ-၃၀၀) ယံ ကုသလံ၊ အကြင်ဝိဝဋ္ဋနိဿိတ, ဉာဏသမ္ပယုတ်, တိဟိတ်ဥက္ကဌ်, ကုသိုလ် မြတ်ကို။ ပတ္တံ၊ ရောက်အပ်ရအပ်ပေပြီ။ တေန၊ ထိုဝိဝဋ္ဋနိဿတ, ဉာဏသမ္ပယုတ်, တိ ဟိတ်ဥက္ကဌ်, ကုသိုလ်မြတ်ကြောင့်။ သဗ္ဗပါဏိနံ၊ လုံးစုံများစွာ, သတ္တဝါတို့၏။ ကုသလာ၊ အပြစ်မရှိသော။ ဝါ၊ ကောင်းကုန်သော။ သဗ္ဗေ၊ အလုံးစုံကုန်သော။ သင်္ကပ္ပာ၊ စိတ်ဝယ် ကြံဆ, မှန်သမျှတို့သည်။ ဣဇ္ဈန္တု၊ ပြည့်ဖြိုးပါစေကုန်သတည်း။ မဓုရံ၊ ကောင်းမြတ်သော။ ဖလံ၊ လောကီလောကုတ္တရာ ကျိုးနှစ်ဖြာကို။ လဘန္တု၊ ရပါစေကုန်သတည်း။ (ဋ္ဌ-၃၀၁)
၁။ ဘာဏဝါရေဟိ။ ။ ဘဏိတဗ္ဗောတိ ဘာဏော၊ ဘာဏော+ဝါရော ယေသန္တိ ဘာဏဝါရာ၊ အပန်းဖြေ၍ ရပ်နားမနေဘဲ တစ်ကြိမ်ရွတ်ဆိုထိုက်သောပါဌ်ကို “တစ်ဘာဏဝါ ရ”ဟု ခေါ်၏၊ ရှစ်လုံးဖွဲ့ဂါထာပေါင်း(၂၅၀)နှင့် ညီမျှ၏၊ ထိုကြောင့် “အက္ခရာပေါင်း ရှစ်ထောင် ရှိသည်”ဟု ရေတွက်ကြသည်။ (သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၈၁၊ သီ-ဘာ၊၁၊၉၁)
ဒဿေန္တီ ကုလပုတ္တာနံ, နယံ သဒ္ဓါဒိဗုဒ္ဓိယာ။
လောကမှိ လောကဇေဋ္ဌဿ, ပဝတ္တတိ မဟေသိနော။
သုဒ္ဓစိတ္တဿ၊ သန့်ရှင်းစင်ကြယ်သောစိတ်ရှိတော်မူသော။ တာဒိနော၊ လော ကဓံရှစ်ပါးကြောင့် ဖောက်ပြားမတုန်, တာဒိဂုဏ်နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသော။ လောကဇေဋ္ဌဿ၊ သတ္တလောက၏ အကြီးဆုံးဖြစ်တော်မူသော။ မဟေသိနော၊ မြတ်စွာဘုရား ၏။ ယာဝ၊ အကြင်မျှလောက်။ ဗုဒ္ဓေါတိ နာမမ္ပိ၊ ဗုဒ္ဓေါဟူသော အမည်တော်သည်လည်း။ လောကမှိ၊ လောက၌။ ပဝတ္တတိ၊ ဖြစ်တည်သေး၏။ တာဝ၊ ထိုဗုဒ္ဓေါဟူသော အမည် တော်ဖြစ်တည်သေးသမျှကာလပတ်လုံး။ လောကနိတ္ထရဏေသီနံ၊ လောကမှ ထွက် မြောက်ကြောင်း နည်းလမ်းကို ရှာမှီးကြကုန်သော။ ကုလပုတ္တာနံ၊ အမျိုးကောင်းသား တို့၏။ သီလဝိသုဒ္ဓိယာ၊ သီလစင်ကြယ်ခြင်း၏။ နယံ၊ နည်းကောင်းနည်းမှန်ကို။ ဒဿေန္တီ၊ ပြလျက်။ လောကသ္မိံ၊ လောက၌။ တိဋ္ဌတု၊ တည်ရစ်ပါစေသနည်း။ (ဋ္ဌ-၃၀၂၊ ၃)
နိဂုံးဂါထာနိဿယပြီးပြီ။
ဓမ္မပဒပါဠိအဋ္ဌကထာဂါထာနိဿယပြီးပြီ။