တိဿတ္ထေရဝတ္ထုဂါထာ -၂
၁၅-သုခဝဂ်
၇-တိဿတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
နိဒ္ဒရော ဟောတိ နိပ္ပါပေါ, ဓမ္မပီတိရသံ ပိဝံ။
(ခီဏာသဝေါ ဘိက္ခု၊ အာသဝေါကင်းကွာ, ရဟန္တာသည်။) ပဝိဝေကရသံအပေါင်းအဖော်မှ ကင်းဆိတ်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော မဂ်ဖိုလ်ချမ်းသာအရသာကို။၁ ပိတွာ၊ သောက်သုံးရခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း။ ဥပသမဿ၊ ကိလေသာငြိမ်းရာ နိဗ္ဗာန် ၏။ ရသံ၊ အရသာကို။ ပိတွာ စ၊ ကောင်း။ ဓမ္မပီတိရသံ၊ လောကုတ္တရာတရားကိုးပါး ကြောင့်ဖြစ်သော ပီတိတည်းဟူသော အရသာကို။၂ ပိဝံ (ပိဝန္တော)၊ သောက်သုံးရသည် ၏ အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ နိဒ္ဒရော၊ ကိလေသာဟူ, အပူမရှိသည်လည်းကောင်း။ နိပ္ပါပေါ၊ မကောင်းမှုမရှိသည်လည်းကောင်း။၁ ဟောတိ၊ ၏။ (ပါ-၂၀၅)
တိဿတ္ထေရဝတ္ထုပါဠိဂါထာ နိဿယပြီးပြီ။
၁။ပဝိဝေကရသံ။ ။ “ပဝိဝေကတော+ဥပ္ပန္နာ+ရသော ပဝိဝေကရသော”ဟု ပြု၍ ဧကီဘာဝသုခကို ယူ(ဓမ္မ.ဋ္ဌ)၊ ဧကီဘာဝသုခဟူသည် ဈာန်မဂ်ဖိုလ်ချမ်းသာ (ဤ၌ မဂ်ဖိုလ်ချမ်းသာ) တည်း၊ မှန်၏-ဈာန်မဂ်ဖိုလ်ချမ်းသာကို ခံစား၍ သမာပတ်ဝင်စားနေသူသည် ဈာန်မဂ်ဖိုလ်၏ အာရုံ၌ စိတ်စိုက်၍နေသောကြောင့် အခြားသူများစွာနှင့် နေရသော်လည်း တစ်ပါးတည်းလို ဖြစ်ရကား “အနေကောပိ ဧကော ဝိယ ဘဝတီတိ ဧကီဘာဝေါ(သီဋီသစ်၊၂၊၃၃၀)”နှင့်အညီ ဧကီဘာဝဟု ဆိုရ၏။
ဇာ ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၃။ ။ ထို၌ “ပဝိဝေကာနံ+ရသော ပဝိဝေကရသော(ကာယစိတ္တဥပဓိ ဟူသော ဝိဝေက၃ပါးတို့၏ အရသာ)”ဟု ပြု၍ ဝိဝေကသုံးပါးကို မှီ၍ဖြစ်သော သောမနဿကို ယူ၏။
သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၃။ ။ ထို၌ ပဝိဝေကအရ အရဟတ္တဖိုလ်, ပဝိဝေကရသအရ အရဟ- တ္တဖိုလ်နှင့်ယှဉ်သော သုခဝေဒနာကို ယူ၍ “ရသီယတိ အဿာဒီယတီတိ ရသော၊ ပဝိဝေကဿ '+ရသော ပဝိဝေကရသော(ကိလေသာတို့မှ ကင်းဆိတ်သော အရဟတ္တဖိုလ်၏ သာယာဖွယ် သုခ ဝေဒနာအရသာ)”ဟု ပြု၏၊ ဆက်ဥုးအံ့-ထိုအဋ္ဌကထာ၌ ဥပသမရသနှင့် ဓမ္မပီတိရသအရလည်း အရဟတ္တဖိုလ်ရှိ သုခဝေဒနာကိုပင် ယူ၏၊ ထို့ပြင် “ဈာန်နှင့် ကာယဝိဝေကသည် ပဝိဝေကရသ, နိဗ္ဗာန်နှင့် စိတ္တဝိဝေကသည် ဥပသမရသ, ပစ္စဝေက္ခဏာနှင့် ဥပဓိဝိဝေကသည် ဓမ္မပီတိရသ”ဟု ယူသော ကေစိဝါဒကိုလည်း ပြသေး၏။
၂။ ဓမ္မပီတိရသံ။ ။ “ဓမ္မေန+ဥပ္ပန္နာ+ပီတိ ဓမ္မပီတိ၊ ဓမ္မပီတိသင်္ခါတော+ရသော ဓမ္မပီတိရသော(ဓမ္မ.ဋ္ဌ၊ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၃)”ဟု ပြု၍ လောကုတ္တရာတရား၉ပါးကြောင့်ဖြစ်သော ပီတိတည်းဟူသော အရသာကို ယူ(ဓမ္မ.ဋ္ဌ)၊ ဇာ ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၈၃၌ အရဟတ္တဖိုလ်ပီတိကိုသာ ယူ၏။
သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၃။ ။ ထို၌ ဓမ္မအရ နိဗ္ဗာန်, ဓမ္မပီတိအရ အရဟတ္တဖိုလ်ပီတိ, ဓမ္မ ပီတိရသအရ အရဟတ္တဖိုလ်ရှိသုခဝေဒနာကို ယူ၍ “ဓမ္မေ+ဥပ္ပန္နာ+ပီတိ ဓမ္မပီတိ၊ ဓမ္မပီတိ- ယာ+ရသော ဓမ္မရသော(နိဗ္ဗာန်တရား၌ဖြစ်သော အရဟတ္တဖိုလ်ပီတိ၏ သာယာဖွယ် သုခ ဝေဒနာအရသာ)”ဟု ပြု၏။
၁။ နိဒ္ဒရော နိပ္ပါပေါ။ ။ “ပိဝန္တောပိ နိဒ္ဒရော နိပ္ပါပေါ စ ဟောတိ(ဓမ္မ.ဋ္ဌ)၊ ပိဝိတွာပိ ကိလေသပရိဠာဟာဘာဝေန နိဒ္ဒရော၊ ပိဝန္တောပိ ပဟီနပါပတ္တာ နိပ္ပါပေါ ဟောတိ(သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁၃)”ဟူသော အဖွင့်များနှင့်အညီ စကို ပိတွာနှင့် တွဲပေးခဲ့သည်၊ “ပဝိဝေကရသံ-ကိုလည်း ကောင်း၊ ဥပသမဿ-၏၊ ရသံ စ-လည်းကောင်း၊ ပိတွာ-ကြောင့်၊ ဓမ္မပီတိရသံ-ကို၊ ပိဝံ (ပိဝန္တော)- သောက်သုံးသူသည်၊ နိဒ္ဒရော-သည်၊ နိပ္ပါပေါ-သည်၊ ဟောတိ”ဟု စကို ဒုတိယန္တပုဒ်များနှင့် တွဲ ၍လည်း ပေးကြ၏၊ “ဒရဏံ ဒရော၊ နတ္ထိ+ဒရော ယဿာတိ နိဒ္ဒရော၊ နတ္ထိ+ပါပံ ယဿာတိ နိပ္ပါပေါ”ဟု ပြု။