ကပိလမစ္ဆဝတ္ထုဂါထာ
၂၄-တဏှာဝဂ်
၁-ကပိလမစ္ဆဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
သော ပဝတီ ဟုရာဟုရံ, ဖလမိစ္ဆံဝ ဝနသ္မိ ’ ဝါနရော။
ပမတ္တစာရိနော၊ မေ့လျော့ပေါ့ဆလျက် ကျင့်ကြံသွားလာနေထိုင်လေ့ရှိသော။ မနုဇဿ၊ သတ္တဝါ၏။ ဝါ၊ မှာ။၁ တဏှာ၊ တဏှာသည်။ မာလုဝါ ဝိယ၊ မာလောနွယ်ကဲ့သို့။ ဝါ၊ ခွေးတောက်နွယ်ကဲ့သို့။ ဝဍ္ဎတိ၊ တိုးပွား၏။ သော၊ တဏှာ့အလိုပါ, ထိုသတ္တဝါသည်။ ဟုရာဟုရံ၊ ထိုထိုဘဝ၌။ (ဘဝတိုင်းဘဝတိုင်း)။၂ ပ’ဝတိ၊ ပြေးလွှားနေရ၏။ (ကိံ ဝိယ၊ အဘယ်ကဲ့သို့နည်း။) ဖလံ၊ သစ်သီးကို။ ဣစ္ဆံ (ဣစ္ဆန္တော)၊ အလိုရှိသော။ ဝါနရော၊ မျောက်သည်။၁ ဝနသ္မိံ၊ တော၌။ ပ’ဝတိ ဣဝ၊ ပြေးလွှားနေရသကဲ့သို့တည်း။ (ပါ-၃၃၄)
၁။ မနုဇဿ။ ။ မနုဇဿာတိ သတ္တဿ(ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၅)။ မနုနော အပစ္စံ မနုဇော၊ [မနု+ဿ၊ ဿကို ဇပြု၊] မနုဿေ ဇာယတီတိ မနုဇော၊[မနုဿ+ဏ၊ ဿကို ဇပြု၊] မနော+ဥဿန္နံ ဧတဿာတိ မနုဇော၊ [မန+ဥဿ၊ ဿကို ဇပြု၊] မနတော ဇာယတိ, မနေန ဇာယတီတိ ဝါ မနုဇော၊ [မန+ဇန+ကွိ၊ န၏ အ-ကို ဥပြု၊-ဓမ္မဋီ။] မနတိ ဇာနာတိ သတ္တာနံ ဟိတာဟိတန္တိ မနု၊ [မန+ ဥ၊] မနုမှာ ဇာတော မနုဇော၊ [မနု+ဇန+ကွိ၊-ဓာန်-ဋီ-၂၂၇။]
၂။ ဟုရာဟုရံ။ ။ “ဘေဝ ဘဝေ”ဟူသော အဖွင့်ကိုရှု၍ ဝိစ္ဆာပုဒ်ဟုကြံ၊ ဟုရံသည် ဣတရအနက်ဟော သတ္တမျတ္ထနိပါတ်ပုဒ်တည်း၊ ဝိစ္ဆာဘိက္ခညေသု ဒွေ(မောဂ်-၁၊၅၄)သုတ်ဖြင့် “ဟုရံ ဟုရံ”ဟု ဒွိရုပ်ပြု၊ ရှေ့ပုဒ်၌ နိဂ္ဂဟိတ်ကိုချေ, ဒီဃပြု၍ ပြီးစေရာ၏။
တစ်နည်း။ ။ ရှေ့ပုဒ်ကို ပဉ္စမျန္တ, နောက်ပုဒ်ကို ဒုတိယန္တကြံ၍ “ဟုရာ-တစ်ဘဝမှ၊ ဟုရံ-တစ်ဘဝသို့”ဟုလည်းကောင်း, ဒွန်သမာသ်ကြံ၍ “ဟုရာဟုရံ-ထိုဘဝဤဝသို့”ဟုလည်း ကောင်း ပေးကြသေး၏၊ သတ္တမျတ္ထနိပါတ် “ဟုရံ”ဟုသာရှိခြင်း, အဋ္ဌကထာ၌ “ဘေဝ ဘဝေ”ဟု သတ္တမျန္တဝိစ္ဆာပုဒ်ဖြင့်ဖွင့်ခြင်း, ဥပမာနဘက်၌ “ဝနသ္မိံ”ဟု ရှိခြင်းတို့ကြောင့် ထိုသို့ပေးခြင်းကို စဉ်းစားသင့်၏။
၁။ ဝါနရော။ ။ နရော ဣဝ ဝါနရော၊ [ဝါ+နရ၊ ဝါသဒ္ဒါ ဣဝအနက်၊ ယုတ္တတ္ထဖြစ်သော ကြောင့် သမာသ်တည်း၊-ဓာန်-ဋီ-၆၁၆။] ဝါနံ ဂမနံ ဧတဿ အတ္ထီတိ ဝါနရော၊ [ဝါန+ရ၊-နီတိ သုတ္တ-၃၉၃။] ဝါတိ သမေတီတိ ဝါနရော၊ [ဝါဓာတ် (သမ-သဒိသအနက်)+ရ၊ နလာ၊-သူစိ။] ဝါ (သဒိသော)+နရော ဝါနရော(သူစိ ဝါသဒ္ဒါအဖွင့်)၊ ဝါ (ဝိကပ္ပိတော)+နရော ဝါနရော၊ ဝနေ+ဘဝံ ဝါနံ၊ ဝါနံ (ဝနေ ဘဝံ ဖလာဒိကံ) ရာတိ ဂဏှာတီတိ ဝါနရော၊ [ဝါန+ရာ+က၊-ကောတ္ထုဘ။]
သောကာ တဿ ပဝဍ္ဎုန္တိ, အဘိဝဋ္ဌံဝ ဗီရဏံ။
လောကေ၊ လောက၌။ ဇမ္မီ၊ ယုတ်ညံ့သော။ ဝါ၊ များသောအားဖြင့် ယုတ်ညံ့ သော သတ္တဝါတို့၌ ဖြစ်တတ်သော။၂ ဝိသတ္တိကာ၊ အာရုံအရပ်ရပ်, ငြိတွယ်တတ်သော။ ဧသာ တဏှာ၊ ဤတဏှာသည်။ ယံ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်ကို။ သဟတေ၊ လွှမ်းမိုး၏။ တဿ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်၏။ (အန္တော၊ စိတ်အတွင်း၌)။ သောကာ၊ ဝမ်းနည်းပူဆွေးခြင်းတို့သည်။ အဘိဝဋ္ဌံ၊ မိုးစိုစွတ်အပ်သော။ ဗီရဏံ ဣဝ၊ ဗြိတ်မြက်ကဲ့သို့။ ဝါ၊ မြက်မွှေးကဲ့သို့။ [ဝိသိဋ္ဌော+ ရဏော မူလံ ယဿာတိ ဗီရဏံ။ ထောမ။] ပဝဍ္ဎုန္တိ၊ တိုးပွားကုန်၏။ (ပါ-၃၃၅)
၂။ ဇမ္မီ။ ။ ဓမ္မ.ဋ္ဌအလို “ဇမေတိ အဘက္ခိတဗ္ဗံ အဒတီတိ ဇမ္မီ၊ [ဇမု+မ+ဤ၊-မောဂ်- ၇, ၁၃၆)”ဟု ပြု၊ ဓမ္မဋီ၌ကား “အဘက္ခိတဗ္ဗံ ဇမေတိ ခါဒတီတိ ဇမ္မော၊ (နိဟီနသတ္တော)၊ ယေဘုယျေန ဇမ္မေသု+ဇာတာတိ ဇမ္မီ၊[ဇမ္မ+ဏ+ဤ၊]”ဟု ပြု၏။
သောကာ တမှာ ပပတန္တိ, ဥဒဗိန္ဒုဝ ပေါက္ခရာ။
ယော စ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်ကား။၃ လောကေ၊ ၌။ ဇမ္မိံ၊ ယုတ်ညံ့သော။ ဒုရစ္စယံ၊ ခဲယဉ်းသဖြင့် လွန်မြောက်အပ်သော။ ဝါ၊ လွန်မြောက်နိုင်ခဲသော။ ဧတံ တဏှံ၊ ဤတဏှာကို။ သဟတေ၊ လွှမ်းမိုးနိုင်၏။ တမှာ၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်မှ။ သောကာ၊ ဝမ်းနည်းပူဆွေး ခြင်းတို့သည်။ ပေါက္ခရာ၊ ကြာဖက်မှ။ ဥဒဗိန္ဒု ဣဝ၊ ရေပေါက်ကဲ့သို့။ ပပတန္တိ၊ လျှောကျ ကုန်၏။ (ပါ-၃၃၆)
၃။ ယော စေတံ။ ။ “ယော+စေ+ဧတံ”ဟုဖြတ်၍ “ယော-သည်၊...ဧတံ တဏှံကို၊ စေ သဟတေ-အံ့”ဟုလည်း ပေးကြ၏၊ “ယော ပန”ဟု ဖွင့်သောကြောင့် “ယော+စ+ဧတံ”ဟု ဖြတ်ခြင်းသာ ကောင်း၏။
တဏှာယ မူလံ ခဏထ, ဥသီရတ္ထောဝ ဗီရဏံ၊
မာ ဝေါ နဠံဝ သောတောဝ, မာရော ဘဉ္ဇိ ပုနပ္ပုနံ။
တံ၊ ထိုအကြောင်းကြောင့်။ ဝေါ၊ သင်တို့ကို။ ဝဒါမိ၊ မိန့်တော်မူမည်။ ဝေါ၊ သင်တို့ အား။ ဘဒ္ဒံ၊ ကောင်းခြင်းမင်္ဂလာ, အဖြာဖြာသည်။ (ဟောတု၊ ဖြစ်ပါစေ။) ဧတ္ထ၊ ဤအရပ် ၌။ ယာဝန္တော၊ အကြင်မျှအတိုင်းအရှည်ရှိသော သင်တို့သည်။၁ သမာဂတာ၊ ညီညာဖျဖျ, ရောက်လာကြ၏။ (တာဝန္တော၊ ထိုမျှအတိုင်းအရှည်ရှိကုန်သော။ ဝေါ၊ သင်တို့သည်။) ဥသီရတ္ထော၊ ပန်းရင်းဖြင့် အလိုရှိသောပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဗီရဏံ၊ ဗြိတ်မြက်ကို။ ဝါ၊ မြက်မွှေး ကို။ (ခဏတိ) ဣဝ၊ တူးသကဲ့သို့။ (ဧဝံ၊ တူ။) တဏှာယ၊ တဏှာ၏။ မူလံ၊ အကြောင်း ရင်းဖြစ်သော အဝိဇ္ဇာစသော ကိလေသာတောရှုပ်ကို။၂ ခဏထ၊ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် ဖြင့် တူးဖြတ်လိုက်ကြလော။ သောတော၊ မြစ်ရေအလျဉ်သည်။ နဠံ၊ ကျူပင်ကို။ [နဠံဝ၌ ရဿပြုထားသော ဝါသဒ္ဒါကား အနက်မဲ့။] (ဘဉ္ဇတိ) ဣဝ၊ ချိုးဖျက်သကဲ့သို့။ (ဧဝံ၊ တူ။) မာရော၊ (ကိလေသ, မရဏ, ဒေဝပုတ္တဟူသော) မာရ်သည်။ ဝေါ၊ သင်တို့ကို။ ပုနပ္ပုနံ၊ အဖန်ဖန်အထပ်ထပ်။ မာ ဘဉ္ဇိ၊ မချိုးဖျက်ပါစေနှင့်။ (ပါ-၃၃၇)
၁။ ယာဝန္တေတ္ထ ။ ။ “ယာဝန္တော+ဧတ္ထ(ပေတ၊ဋ္ဌ၊၉၈၊ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၁၊၄၇၉၊ ဇာ ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၁၁)”ဟု ဖြတ်၍ “ယာဝန္တေတ္ထ သမာဂတာတိ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ယတ္တကာ သန္နိပတိတာ၊ တတ္တ- ကာ(ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၈)”အဖွင့်နှင့်အညီ ပေးခဲ့သည်၊ ပေတ၊ဋ္ဌ၊၉၈အလို နိယမဝါကျသီးခြား ထည့်၍ “ယာဝန္တော-တို့သည်၊ ဧတ္ထ-၌၊ သမာဂတာ-ကုန်၏၊ (သဗ္ဗေ-ကုန်သော၊ တေ ဝေါ-ထို သင်တို့သည်၊ မမ-ငါဘုရား၏၊ ဝစနံ-စကားတော်ကို၊ သုဏာထ-နားထောင်ကြလော)”ဟု ပေး။
တစ်နည်း။ ။ “ယာဝတာ+ဧတ္ထ”ဟု ဖြတ်၍ “တံ-ကြောင့်၊ ဝေါ-တို့အား၊ ဘဒ္ဒံ-ကောင်း သော စကားကို၊ ဝဒါမိ၊ ဧတ္ထ-၌၊ သမာဂတာ-ကုန်သော၊ ယာဝတာ-ကုန်သော၊ ဝေါ-တို့သည်. ..ခဏထ”ဟု ပေးကြသေး၏၊ အဖွင့်နှင့်မညီပါ။
၂။ တဏှာယ မူလံ။ ။ မူလသဒ္ဒါသည် ကာရဏအနက်တည်း၊ မူလံအရ အဝိဇ္ဇာစသော ကိလေသာကိုယူ(ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၉၆)၊ ဓမ္မဋီ၌ကား တဏှာယအရနှင့် မူလံအရ မကွဲပြားသော် လည်း အဘေဒဘေဒူပစာရအားဖြင့် “တဏှာယ မူလံ”ဟု ဆိုတော်မူသည်ဟု ဆို၏၊ တဏှာယ အရ အဝိဇ္ဇာကိုပါ ယူ၍ ဆဋ္ဌီဝိဘတ်ကို ဒုတိယာအနက်ကြံကာ “တဏှာယ-တဏှာအဝိဇ္ဇာဟူသော၊ မူလံ-ဝဋ်မြစ်ကို”ဟု ပေးစေ၏။
ကပိလမစ္ဆဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။