گل شڪر/ڦ
۱۵۹ - ڦڙيءَ ڦڙيءَ تلاءُ.
هن پهاڪي مان ٻيو مطلب ڪو نه نڪري ٿو، مگر ايترو آهي، جو ٿورو ٿورو گڏ ڪبو وڃبو، ته سمي پاڻي گهڻو ٿي پوندو. جهڙوڪي پاين مان پيسا، پيسن مان رپيا، اهڙو هڪڙو مثل فارسيءَ ۾ پڻ آيو آهي:
اندک اندک همي شود بسيار؛
دانه دانه است غلّه در انبار. ٿورو ٿورو گهڻو ٿي پوي؛
انبارن ۾ ان داڻو داڻو آهي.
۱۶۰ - ڦرندي گهرندي نامردان دي، مردان دي هي هڪ.
گانڊن جي ڳالهه ڪڏهن قائم نه رهي، سدا ڦرندي گهرندي رهي. مردن جي ڳالهه ٿي سا ٿي، ڪڏهن ڪين ڦري، جهڙي پاهڻ تي ليڪ. اهڙو بيان نمبر ۲۶۴ واري پهاڪي ۾ پڻ هليو آهي.
۱۶۱ - ڦِٺ بجو ڪج، پر گيھ ذرو ڏج.
هي پهاڪو پڻ بي لڄي ماڻهوءَ جي شان ۾ آيو آهي جنهن کي آبروءَ کان پيٽ پيارو لڳي. اهڙن لاءِ هڪڙي سنڌيءَ پڻ چيو آهي، جو “مرد گهري مانَ کي، گانڊو گُهري نان کي”. اهڙو مضمون نمبر ۱۲۷ واري پهاڪي ۾ پڻ آيو آهي.
۱۶۲ - ڦَرَ کان اڳي ڄَرَ نه ڪڍجي.
ڄر کي “اور” پڻ چئجي. جڏهن ڪا بُبَن واري مادي ويامڻ لڳي، تڏهن پهريائين ڦر ڄڻي، پوءِ ڄر ڇڏي. پر مطلب هي آهي، جو بعضي ماڻهو ڪنهن ڪم حاصل ڪرڻ لاءِ اجائي تڪڙ ڪن. جهڙو هڪڙو طبيب ڪنهن بيمار جي دوا شروع ڪري، پر اُن جي ڇٽڻ کان اڳي انعام وٺي، ته ڄاڻ ڦر کان اڳي ڄر ڪڍيائين. يا هڪڙو دلال ٻن شاهوڪارن جي وچ ۾ سودي جي ڳالهه ٻولهه ڪري، پر سودي ٺاهڻ کان اڳي دلالي گُهري، ته ڄاڻ هن پهاڪي جو مهاڳو آهي. پر ويچار وارو ماڻهو اهڙي ڳالهه نه ڪري. اهڙي ڳالهه لاءِ نمبر ۴۴۴ وارو پهاڪو پڻ آيو آهي.
۱۶۳ - ڦورو نه ڦولهي، شال سنئين پوي صراف کي.
ڦورو؛ زالون سُٽُ ڪتي اوبي ڦورا ڪن تنهن جو نالو، صراف جيتوڙي ته روڪڙ جي واپاريءَ جو صفاتي نالو آهي، پر هت سُٽَ جي خريدار کي ٿو چوي. معنيٰ هي آهي، جو بعضي عورتون سٽ جا ڦورا بازار ۾ وڪڻن، هي پهاڪو اُنهن جي پاران چوي ٿو ته منهنجو سٽ چڱو آهي، يا بڇڙو، پر شال خريدار ان جي حال کي کولي نه ڏسي. مطلب هي آهي، جو ڌڻي شل هن انسان جي لڇڻن ڏي نه نهاري، پنهنجو رحم ڪري. جهڙو فارسيءَ واري چيو آهي:
من نگويم که طاعتم به پذير،
قلم عفو بر گناهم کش. نٿو چوان عبادت منهنجي قبول ڪر،
منهنجي پاپن تي معافي جو قلم وهاءِ.
۱۶۴ - ڦُلهِيرَ ۾ ٿو ڦوڪون ڏئي.
ٽانڊي کي ڦوڪ ڏجي، ته باه ٻري، جنهن مان ڪو ڪم ڪري وٺجي. پر جيڪڏهن ڦلھير يعني رک کي ڦوڪ ڏبي، ته منجهانس ڪم ته ڪو نه سرندو، پر اُلٽو اڏامي منهن ۾ پوندي. تنهن وانگي لوٺئي ماڻهوءَ کي سيکارڻ مان ڪي ڪين پرائڻو آهي. جهڙو فارسي مثل آهي:
هيچ صيقل * نکو نخواهد کرد،
آهني را که بد گهر باشد. ڪو ڪڙو موچارو ڪري نه سگهندو،
اُن لوه کي جو بڇڙي بنياد وارو هوندو.
* ترار ملڻ جو اواز.
۱۶۵ - ڦاڙهو جاتي کائي، تاتي اوجهه ڏئي.
اوجهه ڏئي يعني مري پيٽ ڦاڙائي. شڪار ڪندڙ ماڻهو ساوا گاهه يا شيون جهنگ يا ٻيلي ۾ رکي اچن، تنهن جي کائڻ تي ڦاڙها يا ٻيا مرون هرن. هو وجهه وٺي انهن کي ماري وٺن. مطلب هي آهي جو لالچ اُنھن جانورن کي اُتي آڻي ٿي مارائي. تنهن وانگي انسان کي پڻ طمع مارائيندڙ آهي. جيئن مڇيءَ کي ڳاهُ، ۽ پکيءَ کي چوڳو.