گل شڪر/ڌ
۲۵۳ - ڌاتوري ڌاري، جي ڪجي ڪار ڪماند جي؛ ته به اصل انهيءَ پار جو ڏينا ڏيکاري.
ڌاتورو هڪڙو بڇڙو وڻ آهي، جو جهنگ ۾ يا ٿوريءَ محنت سان باغن ۾ ٿئي؛ پر جيڪڏهن ڪو ان کي ڪمند جي پوک وانگي گُڏَ ڪري، ڀاڻُ ڏئي ۽ ڀرٿو پاڻي پياري، ته به منجهانس ڦر اُهي ساڳيا ڏينا ٿيندا؛ ڪماند جهڙي رس يا ڪڪ ڪڏهن به نه ٿيندو. تنهن وانگي لچ ماڻهوءَ سان گهڻي مهرباني يا تربيت ڪبي، ته به نيٺ منجهانس لچائي پيدا ٿيندي، ۽ چڱائي ڪا نه نڪرندي. جهڙو فارسيءَ واري چيو آهي:
ابر گر آب زندگي بارد،
هرگز از شاخ بيد بر نه خوري. جيڪڏهن ڪڪر پاڻيءَ جي بدران انبرت وسائي،
نيٽ جي ٽاريءَ مان ڪڏهن ڦر نه کائيندين.
۲۵۴ - ڌُڪو کڻجي ڀاءُ لڳ، شاهدي ڏجي الله لڳ.
جهيڙي جهٽي ۾ ڀاءُ بدران ڌڪو کڻي وڙهڻ هڪڙي ريت يا خوءِ آهي؛ پر جيڪڏهن شاهدي ڏيڻي پوي، پوءِ توڙي سڳي ڀاءُ يا مائٽ جي پاران هئي، ته به ڌڻيءَ ڏي ڏسي جيتري جي تيتري ڳالهائجي، يعني ڪوڙ ڳالهائڻ سڀ بڇڙو، پر تنهن ۾ به شاهدي ڪوڙي، جنهن مان غير واجبي ڦل نڪري، ڏيڻ ڏاڍي بڇڙي آهي. تنهن تي هڪڙي ڳالهه ياد آئي آهي:
هڪڙي اشراف سردار يورپيءَ کان ٻڌو اٿم، جو انگلنڊ ۾ هڪڙيءَ عورت تي خون جو مقدمو هليو، تنهن پنهنجي بچاءَ ۾ پنهنجي ڀيڻ جي شاهدي واري. اُها ڀيڻس اهڙي آبروءَ واري هئي، جو جيڪڏهن ڪوڙ به ڳالهائي ڀيڻ جي بچاءَ واري شاھدي ڏئي ها، ته جيڪر جائي هوءَ ڇٽي وڃي. پر هن اهڙي ضرور ۾ پڻ ڪورٽ ۾ ڪوڙ نه ڳالهايو؛ تنهنڪري قيدڻ جي بچاو جو رستو بند رهيو. اها ڳالهه ملڪہ معظمه دام اقبالها ٻڌي اُن سچيار عورت کي ساراهيو: هي پهاڪو اهڙا اشارو ٿو ڏئي.
۲۵۵ - ڌڻيءَ ريءَ ڌڻ سڃو، ڌڻ ريءَ سڃي واڙ.
ڌڻي يعني ڌنار، جنهن ڌڻ سان ڌنار نه هوندو، يا جنهن واڙ ۾ ڌڻ نه هوندو ته سڃا ليکبا يا نه؟ تنهن وانگي جنهن پرجا جي سنڀالڻ لاءِ راجا نه هوندو، يا جنهن ملڪ جي وسائڻ لاءِ پرجا نه هوندي ته سڃا ڄاڻبا. تنهن تي فارسيءَ واري پڻ هڪڙو پهاڪو چيو آهي:
رعيت بي سلطان رمہ است بي چوبان،
ملک بي رعيت همچو خانہ در گورستان. راجا بنا پرجا اهڙي، جهڙو ڌنار بنا ڌڻ،
پرجا بنا ملڪ اهڙو، جهڙو مقام ۾ گهر.
۲۵۶ - ڌن رک ڌوڙ ۾، ته چمڪاٽ ڏئي نور ۾.
ڌن يعني دولت، ڌوڙ ۾ يعني ڌرتيءَ يا کڏ ۾؛ جيڪڏهن ڪو شخص دولت ڌرتيءَ ۾ پوري رکي، ته به لڇڻن مان سنديس دولتمندي پڌي رهي. تنهن وانگي هڪڙو الله والو ڌڻيءَ جي عبادت لڪائي ڪري، يا ماڻهن کان پاڻ لڪائي وتي، ته به ڳجهو نه رهي. جهڙو رجب صاحب چيو آهي:
ڀڳت ڪري پاتال ۾ پر گهٽ هوءِ آڪاس؛
رجب تينون لوڪ ۾ ڇپي نه هر ڪو داس. ڌرتيءَ کان هيت ڀڄن ڪري، ته اُڀ ۾ پڌرو ٿئي،
ڌڻيءَ جو ٻانهو ٽنهين لوڪن ۾ ڳجهو نه رهي.