چل حیکایەت/حیکایەتا بیست و پێنجێ

by مەلا مەحموودی بایەزیدی

←حیکایەتا بیست و چارێ

چل حیکایەت  (1860)  by مەلا مەحموودی بایەزیدی حیکایەتا بیست و پێنجێ

حیکایەتا بیست و شەشێ→

ئەکراد مەعلوومە کو پەز و کەریان دبەنە شام و عەرەبستانێ و ستەمبولێ، نەقل دکەن، کو جارەکێ ژ تایفا بەروکان، مرۆڤەک ناڤی سیسو پەز دبەتە ستەنبولێ ژبۆی فرۆتنێ و کولاڤێ شڤانان لسەر ملێ سیسو، ل دەورا ستەنبولێ کەرێ خوە دەچەرینە، ڕۆژەکێ سولتان مراد دگەل لالەیێ خوە، هەردوو تبديل اللباس ل سوورەتا دەروێشان دگەڕن و ل ئەترافێد ستەنبولێ سەیروگەشت دکەن و تێن راستی سیسو، تێن کو پەزێ خوە دچەرینە، سولتان مراد ژی د عومرێ خوەدا ئەکراد و شڤان بڤی قیافەیی ئەسلەن نەدیتیە، ئیجارێ سولتان مراد وەکو سیسو بڤی تەرزێ غەریبە دبینتن، قەوی تەعەججوب دکەتن و دبێژە لالەیی، کو لالە ئەڤە چ تەرزە مرۆڤە، کو ناشوبهە مرۆڤێد ستەنبولێ، سەروچاڤ ب پرچ و نەمەد پووشە، لالە دبێژتن، کو ئەڤە ژ مرۆڤێد ئەنادۆلێ و ئەکرادانن، پەز ئینانە فرۆتنێ، ئیجارێ سولتان مراد دبێژە لالەیی، کو ئەم دەمەکی بچنە نک ڤی مرۆڤێ عجب المنظر کانێ کو چ تەرز مرۆڤە، ئێدی خوندکار و لالە هەردوو ب وی لیباسێ دەروێشیێ دچنە نک شڤانی و سلاڤ ددەن، شڤان سلاڤ ڤە دگریتن و سەرسەران و سەرچاوان بابا دەروێش دبێژیتن، ئیجارێ خوندکار و لالە ڕووتنن، ئەو شڤان قەلونەکی قوتک هەیە، تژی دکەتن و تینیتن و ددەتە دەروێشان و ئیکراما وان دکەتن و عەجیب خەبەران دگەل وان ددەتن و دبێژە وان نان و شیر هەیە، ئەز دێ ژ بۆی وەبینم بخۆن، پاشی سولتان مراد دبێژیتن کو ئەم تێرین، هەوجەی خوەرنێ نینە، شڤان ئیبرام و ئیلحاحێ دکەتن، کو نابی ئەلبەتتە هوون دێ تشتەکی لنک من بخۆن، بێ خوەرن نابیتن، عەرەب دبێژن کو «من زار حيا و لم يذق شيئا كمن زاره ميتا» ئەز ب خوەشی ناڤێ مرنێ قەبول ناکەم و بێ خوەرن وە بەرنادەم، سولتان مراد ژ ڤان خەبەرێد شڤانی حەز دکە و دبێژە کو بلانێ بتن ئەم ئیکراما تە قەبول دکەن، شیرو نانی بینە، ئیجارێ شڤان ژ پشتا خوە همبانێ ڤە دکەتن و کودەکی بدەرتینە و دچە چەند پەزان ددوشتن و تینتن و نانی داتنیتن، خوندکار و لالە ژ وی شیری هندەکێ دخۆن، پاشی ئیجارێ شڤان ژی ژ دەروێشان پرس و پرسیار دکەتن، کو هوون ژ خەلقێ ستەنبولێ نە و ژ کونە، سولتان مراد دبێژیتن، کو بەلێ ئەم ژ ڤی باژێرینە، ئیجارێ سولتان مراد دبێژیتە شڤانی، کو خودێ دحەبینی، ئەگەر تۆ تێی باژێڕی وەرە ببە میوانێ من، ئیجارێ شڤان ژ سولتان مرادی پرسێ دکەتن، تۆ ناڤێ تە چیە؟ ئەز دێ تە ل کو ببینم، خوندکار جەواب ددەتن، کو ناڤێ من بابا مرادە، لاکین مالم نێزوکی سەرا خوندکاری دبیتن، تۆ وەرە وێدەرێ، ئەلبەتە من دەبینی، ئیجارێ ئەو هەردوو دەروێش خاتر ژ شڤانی دخوەزن و دچنە ستەنبولێ سەرایێ هەمایونی، لاکین خونکار مەخسوس مرۆڤەکی تەنبیهـ دکەتن کو ل بابێ هەمایونی بوەستە و چاڤەرێ بکە، کو شڤانەکێ بڤی قیافەی و بکولاڤ دێ بێتە ڤی تەرەفی، وەکو تۆ وی شڤانی دبینی، ببێژە کو مرۆڤێ بابا مرادم، ئەوی شڤانی ببە ئۆدەیەکێ مەخسوسە، بلانێ رونیتن و جەوابێ ژ بۆی من بینە، پاشی دوو سێ رۆژان شڤان ڕادبتن دوو سێ پەزێد قەلەو هلدگریتن و داژووتن، تێتە نێڤا ستەنبولێ، پرس و پرسیاران دکەتن، سەرا بابا مراد ل کی تەرەفییە، خەلق ژی بسەر ڤی شڤانی دکەنن و مەسخەرە دکەن، حەتا کو تێتە نێزوکی سەرایێ، ئەو مرۆڤێ کو خوندکاری مەئمور کریە، ئەو راست شڤانی تێتن و ژێ پرسیار دکەتن کو تو پرسا کێ دکەی، شڤان دبێژیتن، بابا مراد هەیە دەروێشە دگەل من بوویە براک، ئەز ل وی دپرسم و ئەڤ پەزان ژی من ژبۆی براکێ خوە هەدییە ئینایە، ئیجارێ ئەو مرۆڤێ مەئمور دبێژە شڤانی، کو بەلێ ئەز ئەڤە مرۆڤێ بابا مرادم، وەرە ئەز تە ببەمە مەنزلێ، پەزان ددەتە مرۆڤەکی دنی، ئەو مەئمور شڤانی ب وێ قیافەتا مەهیب ب کولاڤ و دارێد خوە ژی د کولاڤی را کریە، وەسانێ دبەتە ئۆدەیەکێ مەزن و موجەللا، شڤان چاروغێد خوە بدەرتینە و روتنیتن، ئیجارێ ئەو مرۆڤێ مەئمور جەوابێ ژ بۆی خونکاری دبەتن، کو بەلێ لسەر ئەمرێ حەزرەتا وە شڤان هاتیە و من بریە ئۆدەیێ، چ ئەمر دکەن، ئیجارێ سولتان مراد دیسانێ خوە تبديل اللباس دکەتن، دگەل لالەیی د جلێد دەورێشان، هەردوو تێنە ئۆدەیێ نک شڤانی، سەلاموعەلەیک خوەش و بش دکەن، لاکین دیسانێ شڤان پادشاهیا سولتان مرادی قەت فەهم ناکەتن، سولتان مراد ئەمر دکەتن، قاوەیێ تینن د فنجاناندا ددەنە وان، ئیجارێ شڤان دبێژە کو قارداشۆ، ئەڤە شیرێدوە ژ چ ڕەش و تالە و ئەڤە کودکێد وە ژ بۆی چ وەسانێ بچووکن، دەڤێ من د شەوتە، ئەز دڤێدا شیری ناخوەم، بلانێ کودەکا من تژی کەن ئەز دێ نانی هوور بکەم و بخوەم، ئیجارێ خوندکار دکەنتن و ئەمر دکەتن مەسینەکێ قاوێ چێدکن و تینن، ئیجارێ سیسوێ شڤان قاوێ تژی کودەکی دکەتن و نانی هوور دکەتن و بکەفچکان دخوەتن و دبێژە خوندکاری، وەللاهی قەرداشۆ شیرێ وە نەخوەشە، تالە، ئیجارێ سیسو ل بالگی و دەمندەرێد ئۆدەیێ مەیز دکەتن، کو قوماشێد زەڕ لەونە، گومان دکەتن، کو ئەڤنە چیتن، دیسانێ دبێژە سولتان مرادی، کو قەرداشۆ، تە ئەڤ چیتێد سپەهی ژ کو کڕینە، هندەکی ژ ڤان چیتان ژ بۆی زاڕۆکێد مە ژی بکڕن، ئەز دێ پەزی بفرۆشم و پاران بدەم، سولتان مراد دبێژە کو قەوی قەنج دبیتن، پاشی میقدارەکێ سیسو ل ئۆدەیێ و یالدوزی و ئەساس و تەدارەکا دیوانێ دفکری و دبێژە سولتان مراد، کو قەرداشۆ، ئەڤ خانیە نە تە دایە چێکرن، یانێ ژ بابێ ژ بۆی تە میرات مایە، ئیجارێ سولتان مراد دبێژە، کو نە ئەڤەنە ژ بۆی من میرات ماینە، ئیجارێ سیسو سەرێ خوە دهەژینە، دبێژە کو من زانی کو ئەڤنە شولا دەروێشان نینن، خولاسە، قەدەرەکێ سیسو دمینە، ئیجارێ دەستورێ دخوەزە، کو ئزنا من بدە، ب دەستورا وەئەز بچم پەزێد من مشەممەر بن، ئیجارێ خوندکار ئەمر دکەتن، بلانێ مرۆڤەک ژ تەرەفێ مڕانێ بچتە سەر پەزێد وە بفروشیتن، ئەز ئێدی تە بەرنادەم، مرۆڤەک دچتە سەرپەزێ سیسوی و خوندکار ئەمر دکەتن شڤانی دبەنە حەممامێ و تینن لباسێد فاخیرە دکەنە بەر و ئیجارێ هێژ مەعلوومی سیسو دبیتن، کو ئەڤ بابا مرادە خوندکارە، وەکو ئیجارێ خوندکاری دبینتن، دچیتە پیان، کو سولتانێ من، ئەڤی بەنی قسووری کریە، ببەخشینە، ئێدی سولتان مراد ئیکرام و ئیعزازا سیسو دکەتن و پەزێد وی دفرۆشن، و زاڤ ئیحسانێ دکەتن و گوندەکی ژ گوندێد بازیدێ با برات ئیحسانی سیسوی دکەتن، ئەلئان ژ وێ سیلسیلەیێ مرۆڤ هەین بووینە شێخێد تایفا بەروکان، ل گوندێ گر بەرانان ساکن دبن.