ياد جانان/16
صدر جلسه حاضرین جلسہ تعریف این کمترین کہ شنیدہ آید از مبالغہ خالی نیست چراکہ من آنم کہ من میدانم۔
تصم کشیم عالیان خوب منظرست
و ازخبث باطنم سر فحلت نہادہ پیش
طاؤس راکہ نقش نگاری کہت خلق
تحسین کنند اوخجل ازاپارشت خویس۔
بیشتر ازین کہ چند کلمات عرض بکنم میخواہم ک از طرف انجمن مہارین کابہ بہ نہایت خلوص دل شکریہ آن صاحب ادابکنم۔ دعا میخواہم کہ خداون جل و علیٰ اسلام را فتح نصرت دہد و ہندوستان رایزودی آزادگی کُلی عطا فرماید۔ آمین
حضرات! بندہ سرگروہ وفد مہاجرین ست کہ از ظرف مہاجرین کابل برائ فراہمی چندہ اعانت مہاجرین ہندی مقیم افغانستان بہندوستان آمدہ بود۔ الحال و فد غرم رفتن واپسی بوطن خویش اعنی افغانستان میدارد و ازدوماہ حیران پریشان میباشم و لیکن ایں حکومت اجازت عبورکردن سرحد بما نمی دہد۔ وہم بندہ را از صبہ سرحد اخراج کردہ است بہ سبب اینکہ ماتدن مان در صوبہ مذکور باعث بدامنی درعوام الناس کہ صوبہ بالاخواہڈ شُد۔
حضرات- چقدر تکلیف بمار سیدہ ست وچہ فسم ظلم ایں ست کہ بیان کردن او لازم نمیدانم و ہم شکایت ایں حکومت پسند نمی کنم چو اکہ الفاظ شکایت مناسب اور کا دستیاب نمی شود نادش اینقدر شہرہ آفاق است کہ گند نامش نعوذ باللہ مردار بآفتاب مرداد پین بے انصافی کہ در دست ہم نا علاج .............
لہذا فقط خواب خودراکہ دیدہ ام بشما گذارش کردن میخواہم۔ و چونکہ خواب سعید است استدعا می کنم کہ مرحمت فرمودہ برائے منت بصبر و سکون اورا گوش گذار خوانہد فرمود،
بلبلا مژدہعہ بہار بیار،
خبر بد ببوم شوم گذار۔
خواب مبارک
شبی این فکرمی کردم کہ بحکومت برطانیہ قطع تعلقات کردہ ہندوستان راخیرباد گفتہ افغانستان را وطن خویش ساختیم سبب اینکہ افغانستان اسلامی سلطنت و خلاف اعداء اسلام۔
امروز کہ وفدانگیزی در کابل انتظار صلحنامہ افغانستان می کشد و حکومت ہند علیٰ الاعلان بغایت تسلی بار بار اظہار می نماید کہ افغانستان با و صلحنامہ ضرور خواہد کرد پرس اگر این صحیح است و صلحنامہ مابین افغانستان و حکومت برطانیہ می شود خدایا، ہال ما مہاجرین چہ طور می سود۔ آی دران وقت ما مہاجرین از افغانستان ہم ہجرت بملک میکنم چراکہ براے مہاجرین حکومت برطانیہ و حکومت افغانستان ہردویکان می شودپس بکی خواہم رفت۔ بایں خیال بودم کہ خوابم برد و دیدم کہ حامیت خوب آرامہ ذمرش بگستردو و بدو طرفش کو ہست بلند پراز عساکر و الات حرب مہیا ساختہ وبد و طرفش میدانی است وسیع از مخلوص منتظرنشستہ واز ہر دوکوہ اشخاص در لباس فاخرہ آمدن وجائیکہ آراستہ بود و در گفتگو ئی بایکدیگر مشغول گشتند گاہی صلح گاہی، جدل ہمیکروند معلومات کہ نمایندگان برطانیہ و افغانستان می باشند، آخرالامر بر چیزی ہمہ متفق شدند و اظہار مسرت می کروند کہ ناگاہ جوانی درآنجا رسید و ہمگی باستقبال او دویدندو من ہم نزدیک رفتم دیدم کہ اوبادشاہ ما شہریار غازی امیر افغانستان مد ظلہ تعالیٰ بُود امیر صاحب دریافت کرد کہ معاملہ بچہ منزل رسیدہ است یکی ٰ- اونان کہ غالبا نمایندہ افغانستان بود دست بستہ عرض گذاشت کہ تخت رفت اعلحضرت برقرارد دُشمنانت خوارباد بسیار زحمت کشیدیم ولیاقتی کہ در علم سیاسی دارم دفنون عجیب و غریب کہ دانم ہمہ مصروف کردیم آخر الامر بعد محنت و خیرو مشقت کثیر و اعلحضرت فتح عظیم برکف حاصل کردم و چونکہ پروردہ اعلحضرت ہستم کاریکہ بما سپردہ بود بفضل باریتعالی بہ نہایت فہم و فراست و حسب بہتری دین و ملت و سگ ناموس افغانستان طی کردم۔
امیر صاحب- آفرین! آفرین!! برہمت شُما میدانم کہ شماخیرخواہ دین و ملت ہستید و جزائ این خدمت خدائی عز و جل بشما خواہد داد حالابگوئید چہ طورطی شدہ نمایندہ افغانستان - فدایت شوم حکومت برطانیہ ہمسایہ افغانستان ست و از زمان قدیم تعلق دوستی اتحاد بہ افغانستان دارد و ایں حال ہم آن دوستی را مدنظر داشتہ ہرچہ از میخواہم او میدہد۔
امیر صاحب متحیر فرمودہ! چہ میخواہید؟ و چہ مید ہد نمایندہ افغانستان۔ قربان شوم لکھ کہائی روپیہ ضرت انگریزی فی الفور مید ہد و باقی زیادہ انجام میکند کہ ور عرصہ عنقریب تمامی صوبجات سرحد و خیرہ متعلقہ آن بطور تحفہ و نذرانہ اعلحضرت خواہد داد امیر صاحب بہ حقارت ، انجام برطانیہ! درین اثنا کہ من نزدیک بودم بے اختیار فریاد کہ دم کہ ای بادشاہ غازی ما بہ متعلق انجام کارکنان برطانیہ از جہاں و از من سپرس امیر صاحب بمن اشارہ دست مبارک کردہ فرمود کہ معلوم است! معلوم است!! ماخوب می شناسم پیران پارسارا۔ این ہمہ فریب است اگر درست ہم باشد، صوبجات مذکور را بتصرف خود۔
سنڌي ترجمو
صدر صاحب ۽ معزز حاضرين هن ڪمترين جي واکاڻ جا اوهان ٻُڌي آهي اُها واڌاري کان خالي نه آهي، ڇو ته مُنھنجي خبر ته مونکي ئي آهي.
(سعديرح)
ڏسڻ ۾ ته مون چڱو ئي نظر اچان ٿو، مگر اندروني حالت ڪري ڏاڍو شرمندو آهيان. مور پکيءَ جي ظاهري نقش نگار ڪري ماڻهو تعريف ڪندا، مگر هو پنھنجي بدشڪل پير ڪري شرمندو رهي ٿو.
تقرير کان اڳ ۾ آءٌ انجمن مھاجرين ڪابل جي طرفان اوهانجو خلوص دل سان شڪريه ادا ڪريان ٿو ۽ دعا ٿو گُهران ته الله تعالى اسلام کي فتح نصرت ڏئي ۽ هندستان کي ستت آزادي عطا فرمائي آمين.
حضرات! هي بنده وفد مھاجرين جو سرگروه آهي جو ڪابل جي مھاجرن پاران افغانستان جي رهاڪو مھاجرن جي امداد لاءِ چندي گڏ ڪرڻ لاءِ آيو آهي. هن وقت اسان جي وفد جو ارادو آهي ته هو پنھنجي وطن افغانستان ڏانھن موٽي وڃي مگر ٻن مھينن کان حيران پريشان آهيون ۽ هي حڪومت اسان کي سرحد پار ٿيڻ جي اجازت نٿي ڏئي ۽ مون کي ته سرحد ئي مان خاص هن جرم ۾ نيڪالي ڏني وئي آهي ته منھنجي رهڻ ڪري انهيءَ صوبه جي عام ماڻهن۾ بدامني جي پکڙجڻ جو امڪان آهي.
حضرات اسان کي ڪيڏي نه تڪليف پھتي آهي ۽ ڪيتريقدر ناحق ٿيو آهي جو ان جو بيان ڪرڻ لازم نٿو ڄاڻان. شڪايت هن ڪري نٿو ڪريان جو اهڙا لفظ ڪونه ملن ٿا جنھن سان شڪايت ڪئي وڃي. هن ڪري مان فقط هڪ خواب جو بيان ڪرڻ گهران ٿو جو ڏٺو اٿم جنھن حالت ۾ هي نيڪ سپنو آهي، تنھن حالت ۾ اوهان کي التجا ڪريان ٿو ته مھرباني فرمائي ٻه ٽي منٽ ماٺ ڪري ان کي ٻُڌڻ فرمائيندا.
بلبلا مژدہعہ بہار بیار،
خبر بد ببوم شوم گذار۔