عەقیدەی مەرزیە/مبحث العلم
Jump to navigation
Jump to search
| ←مبحث الحیاة | عەقیدەی مەرزیە (1860) by مبحث العلم |
مبحث الارادة و العقيدة→ |
| دووەمین سیفەت عیلم و شعوورە | لە سەبقی جەهل و تەفەکور دوورە |
| پاکە، دەزانێ، هەر کەس عاقیلە | لە قەلب و دەماغ قووەی عاقیلە |
| واجب، مومتەنیع، مومکین، ئاشکار | پەنهان و کوللی و جوزئی بە یەکبار |
| زەڕڕەیێ بوێ لە هەر زەماندا | لە زەمینەدا و لە ئاسماندا |
| هەموو لە لای ئەو تەواو زاهیرە | لە عیلمی ئەودا هەمووی حازیرە |
| «لا تکن حربا، لکن کن سلما | بکل شیء أحاط علما» |
| گوێ ڕادێر لەوە من وتم زەریف | لابە ئەسویلە و ئەجویبەی نەحیف |
| وەکوو ئەمە: عیلم حەقیقییەیە | یا ئیزافییە و نیسەبییەیە |
| وەک ئەمە، تۆ بێ گوێ بدێر لە من، | سوورەی عیلمی لازیمەی عیلمن |
| سا ئەمجار ئەگەر ئەو سوورەتانە | قائیمن بە زات یەکتای یەگانە |
| لازم تێ، ئەگەر بۆ حەقی عازم، | ئەم مەحزوورە وا کە دەبێ لازم، |
| بینا لە تەقدیر زیادەی مەبادا | «وقيامها بذات الهادى» |
| کە شەیئی واحید فاعیل بێ و قابیل | «لشيء واحد أيها القائل» |
| بۆچ؟ تەمایۆز هەس، لە شەک ئەو دەردە، | «حسب ذاالوجود» بۆ ئەو سوورە |
| ئەرچی وجوودیان «في الخارج» نەوێ | بۆچ؟ ئەمیچ تەمیز خاریجی خاریجی تەوێ |
| وەگەر بە خۆیان قیام حاسڵە | قەولە بە موثول، ئەویچ باتڵە |
| وەر بە ئەمرێکن قایم سیوای زات | «كالالة» بۆ عیلم حەق بە مەعلوومات |
| لە عیلەمەدا حەق موحتاج بوو بە غەیر | «سبحان الله عما فيه ضير» |
| جواو دریاگە کە قیامی شەی | بە شەیئێ تر وێ یا بە نەفسی خۆی |
| فەرعی وجوودی «في الخارج»یە | سووەر خۆ وجوود خاریجی نییە |
| ئەر بڵێی لەمە ئەوا لازم بۆ | ئیتتیسافی حەق بە عیلم لە دەس چوو |
| «استغفرالله» ئەوا ها ڕووی دا | نەفیی عیلمی حەق بە هەموو ئەشیا |
| دەڵێین قیامێ کەوا مەنفییە | ئەو قیامەسە کە خاریجییە |
| نەک ئەو قیامی ئیتتیسافییە | کە وا ئەعەممە و لەودا کافیە |
| «ثبوت الوصف في الجمله ولو | ذهنا و علما» زەریفی بشنەو |
| قیامێ نییە بڵێی زەحمەتە | بۆچ؟ مەعنای قیام لەگرە ئەمەتە |
| یانی حاسڵن لە ئیدراکیدا | نەک حاسڵ لە نەفس زاتی پاکیدا |
| عەلاوەی ئەمە ئەر گوێ بکەی لێی | ئەو مەعنا کە حەق موتتەسیف بێ پێی |
| مەعنایێکە وا مەشهوورە و موعلەن | کە تەعبیر دەدرێ لێی بە «دانستن» |
| «والاتصاف بالمعني المظهر | و ان يستلزم لتلك الصور» |
| لاکین ئیتتیساف خودا بەو مانا | کافییە لە بوون ئەودا بە دانا |
| «بلا افتقار لأن يتصف | بتلك الصور ايضاو فأنصف» |
| ئەر بڵێن سوورەت زیهنی بێ مەقال | مەئخووزە لە ئەمر عەینی یا میسال |
| پەس لازم دەبێ عالەم قەدیم بێ | یا «في الأزل» حەق عیلمی عەدیم بێ |
| بەم کائیناتی «لايزالي»یە | شەئنی ئیلاهی لەمە عالییە |
| قيل في الجواب: كان كافيا | في علم الحق بتلك الأشيا |
| عیلمی حزووریی سافی پاکی خۆی | بە زات و سیفات شەرەفناکی خۆی |
| بۆچ؟ هەرچی دەوێ لەم مومکیناتە | زیلال و عکووس زات و سیفاتە |
| پەس ئەوا بۆ تۆ زەریف بوو بەیان | زات و سیفاتی میسالی ئەشیان |
| ئەر بڵێی لا لای هەر کەس حاڵییە | ئەم کائیناتی ئیستیقبالییە |
| غەیرە مونتەهین خاریجن لە عەد | «لا تنتهی فی الوجود للحد» |
| پەس هەرگاه خالیق جەمیعی ئەشیان | عالم بێ پێیان بەر لە وجوودیان |
| لەم تەحریری تۆ لازم تێتەوە | سوورەتی عیلمی نەبڕێتەوە |
| خۆ مەشهووریچە «برهان التطبيق» | بۆ لاتەناهی موبتیلە تەحقیق |
| ئەوە حەق عالم بە جەمیع نییە | ئەمە تەناقوز نەوێ بەس چییە؟ |
| جواو دریاگە: عیلمی ئیلاهی | بە ئومووراتی ناموتەناهی |
| بە تەفسیل نییە بەڵ بە ئیجمالە؛ | تەناقوز لێرە وا بێ مەجالە |
| بۆچی؟ مەعلوومە جەریانی دەلیل | لە فەرزی عیلمە بە وەجهی تەفسیل |
| «قيل: مردود هذا الجواب | و ما يأتيكم هو الصواب |
| و هو إنما يلزم ذلك | أي لاتناهي الصور هنالك |
| لو كانت تلك الأشياء التي | لاتتناهي تخالفت |
| تخالفا قد يستلزم ذاك | لتخالف الصور هناك |
| اما، بلاشك، لو تماثلا | بعض من ذهي الأشياء فلا |
| بەس بی بەحسی ئەم مونتەقەداتە | نەوبەی بەحسی ڕەئس موعتەقەداتە |