شەهیدان

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
شەهیدان  (1962) 
by ئەسیری
گوێ لە من کە بۆت بڵێم ئەی کوردی مەرد وەقعەیی دڵسۆز، تا بتکاتە بەرد
تۆ گەلت مەزڵووم و سەرگەردان بووە نیشتمانت سەر بەسەر وێران بووە
ساوە وو لاوت، لە زانین بەش بڕاو پیر و قەیرەت غەم خۆر و مەزڵووم بوو
نیشتمان وێران و میللەت دەربەدەر هیچ نەما بوو، بۆ پیاوت خێر و فەڕ
شێخ سەعیدی گەورە شێخی پالۆ بوو ئاگەداری سەرشێواوی و حاڵی بوو
مەردی زۆر زانا وو گەورە هیممەتی بەحری مەند بوو عیلم و فەزڵ و هەیبەتی
شەست مەلای وای پێگەیاند وەک سیبەوەیهـ پیری ناسراو بوو لە گورجی تاکو تەیهـ
سەد هەزارانی مریدانی هەبوو بۆ ئەمانە پێ خۆر و، نانی هەبوو
غیرەتی میللەت لە دڵیا هاتە جۆش عەشرەت و خزم و کەسی کەوتە خرۆش
ناوی خوای هێنا وو دەستی کردە شەڕ شاری کوردانی وەدەست خست، بەرەبەر
لەشکری تورکان لەشەڕ هەشتا هەزار سەر سنووری دەورەدا، بۆ چل هەزار
شەڕ هەتا سێ مانگ و دە ڕۆژ بوو تەواو کوردەکان لای پردی پالۆ، بوون بڵاو
هێندە عەشرەت غایەنی کرد، بۆیە وا مەحوو بەرباد و پەرێشان بوون ئەوا
شێخ کە زانی ئیشەکەی کەڵکی نەما لەشکری دەوری کە جێمابێ کەمە
خۆی بەشەرتێکی وەها تەسلیم کرد هیچ کەسێ مەسئوول نەبێ گەوران و ورد
بۆ دیاربەکر بردییان و کوشتیان دار و سێپا دانرا، خنکانیان
ئەو شەهیدی گەورەیە ساڵی لە شەست تێپەڕی بوو کەوتە گوڵزاری بەهەشت
بێ قەرار و قەول و، بێ شەرتن هەموو تورکەکان سەردارەکانیان گرت هەموو
شێخ عەبدولقادری غەوسی دووەم باسی کوژرانی ئەویشت بۆ بکەم
عارفی بیللاهێ بوو مەردێکی تەقی پیری فانی زاهیر و باتن نەقی
جێنشینی شێخ عوبەیدوڵڵاهـ بوو خۆشەویست و ڕۆڵەیی دڵخواهـ بوو
غەوسی بەغدا پشتییەو باپیرییە الحسن ابن البطوش جددییە
نوتفەیی پاکی ڕەئیسولئەنبییا ڕوتبەیی خۆشی ڕەئیسولئەولییا
بردیانە ژێری سێ پا بەستیان لەعنەتوڵڵاهی لەوانەی کوشتیان
شێخ زادە نور موحەممەد ڕۆڵەشی هەروەها کوژران بەسێ پا بوو بەشی
مەشهەدی ئەو ڕۆژە هەر وەک کەربەلا خوا بەتورکانا ببارێنێ بەڵا
عیلم و فەننی بوو ئەرەستۆیی جیهان عەزم و ئازایی وەکو شێری ژیان
باوک و کوڕ هەردوو بەیەکجا کوشترا تف لە تورکان بێ، لە تەئریخ نووسرا
میر ئەڵا خالید بەگیش سەردار بوو پێش ئەوی بوو، ڕەهبەری بێدار بوو
ئەو سەرۆکی عەشرەتی جەبران بوو ئەو مەداری ئیفتیخار و شان بوو
پێگەیشتووی مەکتەبی عەشرەت بوو ئەو پڕ دڵی بۆ گەل غەم و میحنەت بوو ئەو
ژن برایی شێخ سەعیدی گەورە بوو بۆ بڵندیی گەل لە کەشف و دەورە بوو
چوو بووە ئەرزڕۆم لە کاتی گرتیان مەرحەمەتیان لانەبوو زوو کوشتیان
هەر کە ئەویان کوشت و، کورد پشتی شکا تێپەڕی ئەوجارە ئاشتبوون و تکا
بێ وەفان دەستیان شکێ چۆن کوشتیان لەو شەڕی ڕووس و یۆنان چیی کرد بۆ وان
ناردراوی گەورەیی بەتلیسییان ڕۆحی کورد یووسف ضیا بەگ، نەوجوان
ئیددیعای حەقق و بەشی کوردی ئەکرد هێندە هەوڵی دا، هەتا لەم ڕێیە مرد
دەچووە کۆمەڵگاهی گەورەی تورکەکان مەسئەلەی کوردی ئەدایە چاویان
گرتیان و کوشتیانیش بێ ئەمان ڕۆژی وا دێ ئەژنەوی تورکان نەمان
سەرگەلەی کوردان بوو دقتۆر فوئاد بۆ پەرێشانیی گەلی ئەیکردە داد
ئەو نەخۆشانی بەبێ مز چاک ئەکرد ڕۆح و ماڵی سەرفی ڕێگەی گەل ئەکرد
ناوی دەرچوو بوو لەنێو کوردوستان داخ داری کردەوەی بوون تورکەکان
وەعز و ئیرشادی ئەکرد بۆ میللەتی بۆ وەتەن بۆ ئاخ و داخ و حەسرەتی
ڕۆژی ڕەش ئەویانیش هەڵواسی لە شار دیاربەکر ماتەمگە بوو، گریان و زار
شێخ عەبدوڵڵاه، شێخی مەلەکان غەمخۆری بوون ئەهلی ئەرز و ئاسمان
عالیم و عاقڵ بوو، داناو و زەکی بۆ گەل و دینیشی حازر بوو چەکی
گەورەیی تەکیە و خەلیفان و مورید ئەو بوزورگەشیان بەسێپا کرد شەهید
شێخ شەریفی نامداری شەهسوار ڕۆژ و شەو بۆدین و گەل ئەیکرد هەوار
خاوەنی گەنج و خەزینە و ماڵ بوو خۆی بەنووستنی سەر حەسیر خۆشحاڵ بوو
دۆشەگ و قاڵی بوو دانشتگەی میوان خزمەتی یەک بوو لە دەرهەق شاهـ و شوان
بەرگی بەرخۆی کۆنەو و پێناوی بوو بەخششی زۆر بوو لە دنیا ناوی بوو
خزمەتی زۆرە لە دەرهەق میللەتی چوونە سەر سێپا بوو ئاخر میحنەتی
ئەی شەهیدی موحتەرەم، ئەی نامدار تاکو ڕۆژی حەشرە ناوت پایەدار
باسی مەقسودانی بابا بەگ بکەین زامی جەرگی میللەتی پڕ خوێ بکەین
ڕوکنی کوردستانی ژوور و بوو ئەوی دەردی گەل نەیهێشتبوو خۆراک و خەوی
هێندە تێکۆشی، هەتا لەم ڕێیە چوو دوا نەفەسدانی لەسەر سێدارە بوو
یاوەرێکی میر ئاڵا بوو، نەوجوان لای نەبوو عەلی ڕەزا بەگ ماڵ و گیان
گەهـ وتەی بۆ کاری، بۆ جووڵانی گەل دەینووسی گاهێ بەچاپ و، گەهـ بەپەل
گەهـ لە مەیدانی شەڕا جەنگی ئەکرد دوژمنی ترسان لەسەر سێدارە مرد
لاوی نەو جاهی نەوەی قۆچ زادە بوو خانەدان و دیتەو و بەگزادە بوو
داخەکەم ساڵح بەگی هانیش چوو زۆر فیداکار و حەمییەت مەند بوو
ڕەهبەر و سەرکردەو و شەڕ کردە بوو پیاوی تەدبیر و وتە و گۆ بردە بوو
ئەو دواڕۆژی دەزانی وەک سەطیح ئاخری گوم بوو لەبەر چاو وەک مەسیح
خەڵکی هانی مستەفا بەگ شێروەش هیچ نەمابوو ئەو بەتەنگی گیان و لەش
کار بەدەست و گەورەیی کوردان بوو سایەدار و موئمینی یەزدان بوو
دین و میللەت بوو دەماودەم گفتوگۆی تا وەکو خنکا لەسەر سێپایە خۆی
لاوی گەل، خیزانی زادە بەتلیسی بەگ، کەمال فەوزی بەبێ ترس ئەینووسی
خاوەنی چاپ و غەزاتەی کورد بوو شاعیر و نووسەر بەڕاستی مەرد بوو
هێندە نووسی تاکو ڕۆژێ گرتیان دەست و پایان بەست، بەسێپا کوشتیان
چوتی زادە بوو کەمالەددین بەگ پیاوێ دیاری بوو لە خەرپووت وەک مەلیک
حەق پەرست بوو و حەقیقەت بین بوو هۆش و بیر و کاری بوو، تێبین بوو
دەردی میللەت ئاخری کاری لێکرد ڕێی لەسەر سێدارە بۆ فیردەوس برد
حاجی ئەخنی بەگ دیاربەکری بوو ئەو بێ مز ئەوقاتی فەقیری گەل بوو ئەو
غەدر ئەکا دیتی لە کوردان مەحکەمە ڕۆڵە کوژراوش بێ، کوردی موجریمە
هێندە تیکۆشی، نیفاقی لانەبرد ئاخری تێچوو لەسەر سێدارە مرد
بۆ شەهیدان بێجگە جەننەت جێ نییە یەک لەوان خالید بەگی حەسەنانییە
عەشقی میللەت ئیختیاری سەند بوو خۆی فیدای نیشتمانی پاکی کرد بوو
هیممەتی وەک ئەلبرووزی کێوی قاف دەنگی ئازایی چوو بوو قاف تا بەقاف
عەشرەتی هەستان و خستە کارەوە بۆ گەلی دوایی بووە سێدارەوە
حاجی مووسازادە عیززەت بەگ ئەویش دەستی کردە وەعز و ئیرشاد و بەئیش
گەرچی دەیزانی دوایی تێ ئەچێ خان و مان و ماڵ و موڵکی تێک ئەچێ
غیرەتی نەیهێشت لە جێی خۆی دانیشێ لای نەبوو ترسی کە دوژمن بیکوژێ
دانرا بۆ کوشتنی دار و پەتی بابژی میللەت لەسەر سێپا وتی
یەک لە گەورەی پالۆ عەبدوڵڵاهـ بەگ پیاوەتیی دەنگی چوو بوو تاکو فەلەک
کوردێ ئازاری بدیتایە لە تورک دەچووە لای پاسی بکا وەک شوان لە گورگ
سایەیێ بوو بۆ پەرێشانانی گەل نان بدە بۆ کەفتە وو پیران و شەل
سەبر و ئارامی نەما بوو، کەوتە شەڕ تا لەبەر سێپا وتی؛ بۆ گەل بێ سەر
شاعیر و میللی و گەلی خەڵکی سعرد ئومروئولقەیس دوای ئەوی هێشووی ئەکرد
ناوی مەلا عەبدولڕەحمانی زەکی هەر لە کارا بوو قەڵەمدان و چەکی
ڕۆژ و شەو دەینووسی وو هەوڵی ئەدا بۆ کەسی خۆی کرد لەسەر سێپا فیدا
طاش کەسانلی شێخ ئیبراهیمی چاک بۆ بڵندیی دینی کەوتە ژێری خاک
دیتی تورکان هەوڵ ئەدەن دین لابەرن شەرع و قورئانش لە ناوا هەڵگرن
سەبر و ئارامی نەما خۆی دایە کوشت زوو لە سەر سێدارە ڕۆیی بۆ بەهەشت
شێخ ئیبراهیم ئەفەندیی شێخی جان دای لە ڕێگەی دین و میللەت ماڵ و گیان
دین کە هەڵگیرا وتی سەر بۆ چییە ماڵ و منداڵ و ژیانمان بۆ چییە
جاڕی ڕادابوو بەسەر تورکا جیهاد تا لەسەر سێپا بەجەننەت بوو بوو شاد
یەک لە سەرکردەی شەهیدانی وەتەن ئەلحەسەن زولکیفل بوو، پۆشیی کەفەن
تێگەیی ئەمڕۆ دەمی مللییەتە چوونە ژێر باری کەسی دی میحنەتە
دەستی دایە پێنجتیر و کەوتە کار ڕانەوەستا تاکو خنکانیان بەدار
شێخ بەهائەددین برایی شێخ سەعید ئەو بوزرگەش بوو ئەلەم ڕێیە شەهید
دیتی تورکان زوڵمیان زۆرە لە کورد چەن هەزار کەسیان پەرێشان کرد و مرد
ئەمری کردە قەومی کوردان بۆ جیهاد هەر چییەکمانش بەسەر دێ باد باد
ڕانەوەستا تا لە شەڕدا پێوە بوو گرتیان ڕۆحی لە سێپا لێوە بوو
والیی دارە هانی بوو فەقێ حەسەن جەرگی میللەت بۆ ئەوی بۆتە سەرەن
بەخشش و ئەنعامی تورکانی نەویست سەر بڵندی و گەورەیی کوردانی ویست
کەوتە ڕیزی نامدارانی وڵات جەننەتی بوو بۆ مزی سێپا خەڵات
یووسف ئاغا ئەهلی غیرەت بوو ئەویش با فیدای گەل بێ وتی ماڵ و سەریش
هاتە مەیدان پڕ لە چەک وەک شێری نەڕ دوژمنی دەشکان دەماودەم بەڕ بەڕ
ڕۆژێ کەوتە دەستی دوژمن بێ خەبەر بەستیانە دار و سێپا پەت لەسەر
بۆت بڵێم مەمی هەڵۆیە چۆن نەما کەوتە بەر سونگی لەش و گیانی نەما
مەردی مەیدان سەرجەلەی شێران بوو بۆ شێواویی گەل دڵی وێران بوو
هەر بەخەنجەر ڕانییە سەر دوژمنی دەوریان دا کوشتیان قەومی دەنی
بۆ فەقێ ئەحمەد ئەوا سینەم سووتا جەرگ و ناوم وا لە داخی لەت لەتە
خاوەنی تەدبیر و هۆش و بیر بوو بۆ شکانی دوژمنی شێر گیر بوو
هیچ لە مەیدانی شەڕا کۆڵی نەدا تاکو کوژرا هەوڵی دا مۆڵەی نەدا
شێخ زیائەددین ئەفەندیی پالەوی مورشید و سەرداری کوردان بوو ئەوی
دیتی باوەڕیان بەقورئانا نەما تورکەکان مەیلیان لەگەڵ دینا نەما
هەرچی ماڵی بوو لە شەڕدا خەرجی کرد ڕووحشی دانا لەسەر سێدارە مرد
بۆ ڕەئیسی عەشرەتی زەرگانە غەم چەن حەمییەت مەند بوو ئاغا کەرەم
عەشرەتی هەڵسان و خۆشی کەوتە پێش هیچ نەترسا دەربەدەر بێ خزم و خوێش
وا شەڕی کرد عەشرەتی دوایی بڕا خۆی لە مەیدانا بەگوللە لێ درا
قەهرەمانی گەل محەممەد ناو خەتۆ بۆت بڵێم گوێ بگرە کردەی ئەو ئەتۆ
شێری غوڕەم مەردی جەنگ و مەعرەکە بتدیایە وات دەدی غەرقی چەکە
دەستەیێ پیاوی لەگەڵ بوو کەوتە شەڕ تا شەهیدیان کرد بەگوللە بێ مەفەڕ
نەوجوانی شۆخ و شیرین شێخ عەلی ئەو برازای شێخ پالۆیی وەلی
لاوی نەوجا بوو لە دڵیا عەشقی بوو عەشقی میللەت ڕۆژ و شەو سەرمەشقی بوو
خۆی نەگرت تاکو بەگژ تورکانە چوو تا لە مەیدانا شەهیدی گوللە بوو
شێخی نەقشی، شێخ شەمسەددینی پاک ڕووحی ڕۆیی بۆ بەهەشت، جیسمی لە خاک
هەر کە دیتی تورکەکان دینیان نەهێشت سەبر و ئارامی نەماو و دانەنیشت
ئەو لەبەر دینی جیهادی تورکی کرد بەستیانە دارەوە ئیمانی برد
یەک لە مامۆستای قوتابیی مەکتەبان ناوی ئەحمەد فەخری بەگ بوو نەوجوان
مورشیدی لاوانی کوردانی شیمال جەننەتی بۆ خۆی بەخوێنی کرد حەلال
بۆ نەجاتی گەل چووە نێو مەعرەکە کوشتیان ڕۆژێ لە مەیدان ئەو بەگە
موفتیی لیجە مەلا عەبدولحەمید ڕۆڵەشی وەک خۆی مەلا، ناوی سەعید
باوک و کوڕ، بۆ دین و گەل هەوڵیان ئەدا ئەمری لادینی درا گوێیان نەدا
چون حەمییەت مەند بوون تورکیان نەویست هەر چەنێ ترسانران هیچیان نەبیست
هەردوویان هاوردە دیاربەکری خەراب بێ خەتا هەڵواسران دڵ بوو کەباب
شێخ جەلالەددین ئەفەندی، شێخی جان بۆت بڵێم ئەو سەروەرە چۆن بوو نیهان
دیتی تورکان بەرە بەرە قانوون ئەکەن بۆ نەمانی دین، چەند و چوون ئەکەن
بیریان وایە زووانی کورد نەبێ بێجگە تورکی هیچ گفتوگۆ نەبێ
ئەو لەبەر دین و گەلی بوو کەوتە جەنگ تا لەسەر سێدارە ڕووحی کەوتە تەنگ
شێخ ئەیووبی چیای ڕەش گەورە بوو هەر چییێکم وت لەمەوپێش لەو هەبوو
عیلم و فەنن و دین و دنیاشی هەبوو هیچ لە شەڕ کۆڵی نەدا تا پێوە بوو
قەدری ئەفەندی لە مەعدەن والی بوو جەننەتی بوو بوو، لە دنیاش ناوی بوو
سەر گەلەی کوردان ناوی زولفیقار چۆن شەهیدیان کرد بەسێپاو و بەدار
سەر قوماندانانی لیجە حەققی بەگ ڕووحیان برد بۆ بەهشت جەمعی مەلەک
چۆن سەرۆکێ بوو مەمەد شوکری گەلی ڕووح و ماڵی دا لە ڕێی دین و گەلی
جان فیدا قادر بەگی سینانییە جێی لە فیردەوسە لە دنیایا نییە
لیجەیین کەهیەن حەسەن ئەحمەد بزان بۆ بڵندیی کورد، دایان ماڵ و گیان
گەورەیی لیجەن حەسەن ئاغا عەزیز خەرجیان کرد بۆ وەتەن گیانی عەزیز
شێخ ئیسماعیل شێخی نەقشی بوو بۆ فەقیران نان و خوان و بەخشی بوو
خۆی و برای عەبدوللەتیفی نامدار پیاوەتیی لای خاس و عام بوو ئاشکار
دیتیان نامێنێ تەکیە و خانەقا واعیز و مورشید، مەلا، کاری شەقە
ئەمریان دایە مورید و سۆفییان شەڕ بکەن بۆ دەفعی دوژمن گشتییان
تۆپ و بۆمبا وو تفەنگ نەیهێشت مورید خۆشیان دوایی بەسێپا بوون شەهید
سەرجەلەی خێڵی گڕاوی لە زکی ناو خۆی و خزمانی لە شەڕدا کەوتنە ناو
کۆشش و ڕەنجی ئەدا بۆ میللەتی داکو ڕزگار بێ نەمێنێ ئەزیەتی
خۆی و خزمانی لە گێژەنگەی شەڕا هەر بەسونگیی دوژمنی دوایان بڕا
حاجی خالید بەگ، چ زاتێ بوو بزان مێشکی پڕ هۆش بوو، دڵ ئاوەدان
ڕۆڵەشی مەلا محەممەد بوو، ئەمین غەمخۆری کورد بوون، نەفەس کێش و حەزین
کۆمەڵی کوردیان ئەبەست گوفتیان ئەدا هەردوو کوژران، کردەوە دادی نەدا
شێخ قاسم، شێخی مەلەکان بوو شادی قەسری جەننەتی عەدنان بوو
ڕاستی وو حەققی دەویست، شەرعی دەویست پیسی وو لادینی وو فەحشی نەویست
ئەمری دایە کوردەکان چەک پڕ بکەن ڕۆژ و شەو هیچ ڕانەوەستن شەڕ بکەن
هەر شەڕی کرد تاکو ڕۆژێ بەسترا بۆ ژیانی دین و میللەت کوشترا
شێخ مووسا زادە وریا شێخ عەلی هەوڵی دا قایم بێ دینی، تەمبەڵی
دیتی گەل کاری پەرێشان و کزە دوژمنی تاڵان کەر و، خائین، دزە
ڕاحەتو خۆراکی هەڵگیرا هەتا کەوتە شەڕ کوژرا بەدەس قەومی چەتە
بەحری بەگ، جبرانی یوزباشی بوو، ئەو پیاوی کارا بوو، مەڵێ ناشی بوو، ئەو
کوردەکان زانییان پەناهێکیان نەما دین و نامووسیان ئەدەن ئینجا بەبا
وەک پڵنگی بێشە هەڵمەتیان برد ڕانەوەستا تاکو لێیان دا وو مرد
قەهرەمان بوو تاهیر ئاغای نامدار لەشکری کوردانی کرد، پیادە و سوار
کەوتە سەر دوژمن، بەڕوویان هەڵگژا گوللە وو بۆمباو و دانەی بۆ ڕژا
ڕای نەکرد تا کەوتە دەستی دوژمنی کوشتیان، ئاوارە بوو ماڵ و ژنی
وا نەبوو خوێنخوارەکان هەر پیاو کوژن چەن کەسانێکیانش هەڵواسی لە ژن
یەک لەوان دۆتەی نەوەی زەرکان بوو ناوی شوهرەت، خانمی زەرکان بوو
گەرچی ژنبوو، غیرەتی پیاوی هەبوو کردەوەی چاکی ئەکرد، ناوی هەبوو
گرتیان و بێ خەتا خنکانیان هیچ نەیانگوت حورمەیە، فەوتانیان
خانمی دی ناوی بێزار دەملی بوو شۆخ و شیرین و قەشەنگ و خەمملی بوو
تێگەیی نامووسی کوردان لا ئەچێ شەرم و سەرپۆشی حەیا وا لا ئەچێ
وازی هێنا بوو لە ڕووحی، کەوتە کار کەوتە دووی دوژمن، بەشەڕ کردن بەغار
هەر کە لە شکریان شکا، ئەو کەوتە دەس دا لەسەر سێدارە بۆ دوایی نەفەس
خانمی دی ناوی کوردی جەبری بوو ڕۆژی تەنگانە و موسیبەت سەبری بوو
دیتی کوردان خاو و خێزانیان برا مورشید و گەورە سەرۆکیان سەر بڕا
دەستی کردە خزمەتی لەشکر بەچێشت زاد و ئازووخەی لە ماڵی خۆی نەهێشت
غیرەتی هێنا بەسەر لاوان و پیر تا ملی بوو بەپەتی سێدارە گیر
خانمی دیش ناوی ئەو کۆتاییە پێگەیشتووی خێڵی مەقسوودانییە
دیتی کوژرا عەشرەت و خزم و کەسی پڕ دڵی غەم بوو، سەری پەنجەی گەزی
زانی چارەی سەر نەماوە، بێجگە جەنگ دەست و پێی هەڵکرد لە مەیدانا قەشەنگ
هێندە جووڵا تاکو تووشی بوو ئەجەل کەوتە سێپا، جەننەتی بۆ بوو بەدەل
باسی کوژرانی شەهیدان بوو تەواو بۆت بڵێم سەرکردەکانی بوون بڵاو
گەورەیی گشتیانە شێخ عەبدولڕەحیم ئەو برایی شێخی پالۆی جێی نەعیم
ئیمڕۆ بۆ تۆڵەی شەهیدی ئەعزەمی وا لە کارایە چەک و نامە و دەمی
شێخ تاهیرش برایانە بزان گورج و ئازایی وەکو شێری ژیان
زۆر زەبەر دەستە حەمۆ فاروویی شێر دوژمنی دەشکان هەمیشە سەر بەژێر
گەر بزانی چۆنە یاد و کردەوەی بۆ موەففەق بوونی کوردان ڕێ ئەبەی
خۆ سەلیم بەگ شوهرەتی زۆری هەیە ناسراوە کردەوەی جۆری هەیە
ئەم برای خالید بەگی جەبرانییە جێی نەفەوتاوە، مەڵێ وەک ئەو نییە
حوسێنی سپکان لە شەڕدا وەک هەڵۆ بێتە تەدبیر و وتەش پیاوی بەخۆ
گەورە زۆر ماون، نەما ناویان لەبیر وا لە مەیدانی شەڕن، نابن ئەسیر
دووشەوی پێچوو، ئەم هەڵبەستەم کە وت عیللەت و دەردم هەبوو، جوانم نەوت
ئەی ئەسیری خوێندەواری کورد ئەمەی زوو ڕەوان کا بۆ شەهیدان فاتیحەی

This work is first published in Iraq and is now in the public domain because its copyright protection has expired by virtue of the Law No. 3 of 1971 on Copyright, amended 2004 by Order No. 83, Amendment to the Copyright Law. The work meets one of the following criteria:

  • It is an anonymous work or pseudonymous work and 50 years have passed since the year of its publication
  • It is a work where the copyright holder is a legal entity or a work of applied art and 50 years have passed since the year of its publication
  • It is a photographic or cinematic work that is not compositive (artistic in nature) first published before 1 January 1999
  • It is work published in Iraq before 1 January 1954, and the author died before 1 January 1979
  • It is another kind of work, and 50 years have passed since the year of death of the author (or last-surviving author)
  • It is one of "collections of official documents, such as texts of international laws, regulations and agreements, judicial judgements and various official documents."
  • It is the work of a body corporate, public or private, published by January 1st, 1980 (Article 20, 1971 law).

Public domainPublic domainfalsefalse