سوڵتان ئیبراهیم و نۆشافەرین/61

by خانای قوبادی

←60

سوڵتان ئیبراهیم و نۆشافەرین  (1765)  by خانای قوبادی 61. هێنانی جەهانسۆز بۆ حەمیدی مەلاح

62→

ئینە کارشەن ئەی دنیای غەدار	هەزار کەس بەدام کەردەن گرفتار
یەکێ مەکەرۆ بەغەم موبتەڵا	یەکێ مەوزۆ نەدام بەڵا
یەکێ شادمان جە وەسڵ یارەن	یەکی تا مەردەن هەر گرفتارەن
هەشت نۆرۆز بێ جە مابەین ویەرد	حەمید ئارەزووی جەماڵ یار کەرد
ئاما بە پای تەخت دەروون پڕ جەدەرد	مەکێشا پەی پەی هەناسان سەرد
واتش شازادە فیدای نامت بام	ئەلحەمدولیللا وێت یاوای بەکام
من حەسرەت نەدڵ چون شەوەن ڕۆزم	مەزانی عاشق بە جەهانسۆزم
جە وێت مەعلوومەن یەخەیڵێ وەتەن	حاڵم پەی حاڵش بەئاهیر سفتەن
شازادە واتش مەکێشە تەشویش	ئینشەڵا بە خەیر زوو میاوی پێش
مەزانوو تاسەی دیە مەستتەن	هیچ نمەواچوو حەق بە دەستتەن
ئینشەڵا بە خەیر من وە بێ درێغ	جە کاروبارت نمەبووم فاریغ
نامە نویسا مەزموون جەواهێر	تەمامی مەتڵەب تێدا کەرد زاهێر
بە ئەسکەندەرخان قەمەریە نشین	خان محەمەد بەردش بەو ماوا و زەمین
وات ئەی خان محەمەد دلێر ڕووی جەنگ	مەبۆ جەی کارە ناوەری درەنگ
بشی بە ماوای موڵک ئەسکەندەر	بابۆی جەهانسووز شیرین دوڵبەر
واچە دوختەرش چەنی تەدارەک	بەزوو بکیانۆ خەیلێ موبارەک
ئەگەر جەواب بە شمشێر تیز	بەرئاوەر لێشان شوور ڕەستاخیز
جەهانسووز بنیەر نەتۆی کەژاوە	مەردانە و چالاک باوەر بەراوە
یەک هەزار غوڵام ئەسلەحەی تەمام	سپەرد بەوەزیر نیکزادەی نیکنام
قەترە دا بە تاو شێر بێ ئەندێش	خورد و خاو تەمام حەرام کەرد جە وێش
وادی و بیاوان نشێو و فەراز	تەی کەرد مەردانە شێر سەرئەفراز
تا یاوا نەزدیک شار سکەندەر	نەوجا پیادە بین تەمامیی لەشکەر
نامە ئینشاء کەرد مەرد دڵاوەر	کیانا بەلای خان سکەندەر
جە نام مێهمان کەردش خەبەردار	خەلایق خێزا تەمام ئەهل شار
سکەندەر فەرما بشین وە پێشواز	بوزرگان لوان گشت بە دڵنەواز
بەقەدر و ئێعزاز ئاوەردن بەشار	بەردن بە ئەیوان نەقش زەڕنیگار
سکەندەر زانا مەرد گوزینەن	وەزیر پایتەخت شازادەی چینەن
مەجلیس تەرتیب کەرد بە قەدر و ئێعزاز	ئاوەرد بە مەجلیس سەروی سەرئەفراز
ئاوەرد نەرووی تەخت نیشتن هەم زانوو	ڕازان کەردشان جە کۆنە و جە نوو
بەعزێ گفتوگۆ جە مابەین ویەرد	جەو دما نامە دەردەم بەرئاوەرد
سەرانسەر وانا نامەی دڵاوەر	مەزموونش زانا خان ئەسکەندەر
مەزموونش ئێد بی ئەی شای نەوجوان	یەعنی ئەسکەندەر موقیم مەکان
ئەمن کە فەرزەند عادڵ شای چینم	ئیبراهیم سوڵتان شاهان گوزینم
شنەفتم بە گۆش زبیا نیگارێ	شۆخ نازەنین دیدە خومارێ
کناچەی وێتەن جەهانسووزنامەن	بەشێوە و جەماڵ بەدر تەمامەن
حەرف من ئێدەن مەعلووم بۆ جە تۆ	جەی ئەمرە مەبۆ هیچ عوزرت نەبۆ
کارسازی کەری بە ئەساسەوە	بەدانەی گەوهەر دیبای خاسەوە
نەتۆی کەژاوە مەسنەد شاهانە	بکیانە وەی جا وە بێ بەهانە
منەتکاری کەر جە دەست بەردارم	بەشەرتێ سستی نەکەی جە کارم
مەزموون نامە تەمام سەرانسەر	حاڵی بی بە گۆش خان ئەسکەندەر
وات بەخان محەمەد وەزیر پیروز	ئیدیعاش پەی کێن ماهـ جەهانسووز
شازادەی دلێر ئەمرش نەکارەن	پەی کناچەی من وێش تەڵەبکارەن
ئەگەر پەی وێشەن خدمەتگوزارم	خەیلێ مەمنوونم منەتبەردارم
خان محەمەد عەرز کەرد گوزارش تەمام	هەر نە جەزیرە تاوە سەرئەنجام
ئیسە وەزیرەن ساحێب بارەگان	خەیلێ موقەریب جە پای تەخت شان
شازادە پەرێ ئەو خواستگارەن	حەمید مەلاح مەرد ڕووی کارەن
سکەندەر کەنام حەمید کەفت وە گۆش	جە داغ دەردش جۆشیا بە جۆش
وات خان محەمەد شێر ڕووی نەبەرد	حەرفێ مەواچووم وەنەت نەبۆ سەرد
من جە ئەسڵ پاک نەسەب ئامادەم	نە جای بوزرگان هەم بوزرگ زادەم
پەی من قەبیحەن، نەدارۆ سەلاح	داماد من بۆ حەمید مەلاح
«ڕاستش شازادە ئەمرش موختارەن	ئیسە من خەیلێ بە نامم عارەن»
حەمید چ کارەن ئەولاد کێیەن	من وێم مەشنا سووم جە سۆزمانییەن
تۆ دڵگیر نەبی بشۆ وە ڕاوە	تەشریف خەیرت شۆ بەدماوە
عەرز کەرد شازادە شێر زەمانە	مەکەرۆم وە پەند خویش و بێگانە
خودا وەی کارە ڕاوەردار نییەن	شاهان کەی هام جنس سۆزمانی بییەن
وەزیر دا جەواب کەم بواچە بەس	بەدانای داوەر نمەشووم وەپەس
هەتا نەبەرووم ماهـ گوڵ شێوە	چەنی تەدارەک تەخت زەڕ پێوە
بەزۆر مەبەرووم خوێش سکەندەر	نەوجا حازر بۆ مدرا وەراوەر
واتشان ئەی خان بە وێت مەنازی	بەی تەور مەکەری زبان درازی
بە تۆ چ نیسبەت ئەی حەرف و ڕازە	ماوەری وە پێش پای بێ ئەندازە
خان محەمەد کە دیش عەزمش وجەزمەن	ئارەزووی نەبەرد وە جەزم و ڕەزمەن
دەست بەرد پەی ئەڵماس بوڕەندەی دووسەر	ڕو کەرد جە سالار وات ئەی بەدگەوهەر
دا نە ڕووی کەلەش مەودای مووشکاف	کەردش بە دوو نیم تابە کول ناف
واوەیلا خێزا خەلایەق بی جەم	گرتن دەورادەور وەزیر ئەعزەم
گردین پەی قەتڵش پا نیان وە پێش	خان محەمەد چون شێر نمەکەرد ئەندێش
خەیلێ کەس بە تیغ هندی پارە کەرد	بەعزێ ڕوو گورێز بەفێرار ئاوەرد
وەزیر کامڵ خان سکەندەر بی.	فەرزانەی تەمام ساحێب تەدبیر بی
وات ئەی سکەندەر جە کار بێ خەبەر	ئینە چ کارەن تۆ گرتەن نەوەر
ئەر باخەبەر بۆ شازادەی دلێر	جە پەری و جە دێو ماوەرۆ چون شێر
سپا ماوەرۆ بەوێنەی سەیلاب	موڵک و ئێقلیمت مەکەرۆ خەراب
نمازۆ هیچ کەس خوێش و بێگانە	مەکەرۆت وەپەند دەوروزەمانە
وات من چێش کەرووم نەی ڕووی تەنگەدا	نەی مەعرەکەی شوور غەوغای جەنگەدا
واتش ئێد خاسەن نەکەری تەشویش	بە عوزرخواهی پا بنیەی ئەو پێش
دەست کۆتا بکەر جە خوون ئەفشانی	جەودما بە لوتف شیرین زوبانی
بواچە پەنەدش بەندە فەرمانم	هەرچێ بفەرمای منەت وەگیانم
سکەندەر حەدیس وەزیر دانا	حەرفش مەسڵەحەت مەملەکەت زانا
غەوار جە مەخلووق گشت گرتن ئارام	وێش شی وە خدمەت وەزیر پڕ فام
واتش خان محەمەد ببەخشە گونام	من جە کاروێم خەیلێ ڕووسیام
سەوگەندم بەفەرق شازادەی عادڵ	هەرچی بواچی مەکەرووم حاسڵ
خان محەمەد کە دیش «ئیلتیجا» ئاوەرد	ڕەحمش ئەسەر کەرد جە خەتاش ویەرد
مەبۆسان پەی پەی گۆنای یەکدیگەر	بەرشی نەخاتر هەوای شوورشەر
جە دمای دوو ڕۆژ خان دڵفرۆز	کەفت نە تەدارەک ماهـ جەهانسۆز
تەدارەک سازا جە هەزار وێنە	لەعل و زبەرجەد دانەی خەزێنە
ئەساسەی تەمام پەرێ جەهانسووز	سپەردش بەدەست خان دڵ ئەفرووز
سوار بی لەشکر چەنی کەژاوە	وەبێ مدارا لوان بەڕاوە
نەزدیک بی وە شار شێر دڵاوەر	بەردشان پەی شار قاسێدان خەبەر
ساکە شنەفتش شازادەی دلێر	سوار بین دەردەم چەنی جەهانگیر
یەعنی ئەهل شار تەمام بە ئێعزاز	جە ڕووی بوزرگی کەردشان پێشواز
خان محەمەد کەدی شازادەی گوزین	ئاما وە پاین نە ڕووی خان زین
کەفت نە خاک و پای عالی جەنابش	بۆسا دەست و پاش تا وە ڕێکابش
کەژاوەی دوڵبەر کەردشان ڕاهی	تا کە داخڵ بی وە قەسر شاهی
لوا بە خدمەت شای نۆش ئافەرین	داخڵ بی نەتۆی قەسر بلوورین
وەقتێ نیگا کەرد شۆخ دڵئەفرۆز	دیا بە جەماڵ ماهـ جەهانسۆز
بە مێهرەبانی سەوڵ خاتر تەڕ	بەناز ئاوەردش نەڕووی تەخت زەڕ
خەیلێ تەوازوع بێ ئەندازە کەرد	وێنەی غونچەی گوڵ شێوە تازە کەرد
ڕازان مەکەردن بە ئاهەنگ چەنگ	مەنۆشان بادە و شەراب گوڵڕەنگ
«شازادە واتش حەمید مەلاح	حەرفێ مەوا چوو نەراگەی سەلاح»
ئێد خاسەن جەی وەقت بەتەخت فیرۆز	تۆ نیکاح کەری ماهـ جەهانسۆز
من عەزمم لوای وڵات چینەن	ئارەزووم وەخاک ئەو سەرزەمینەن
دیدە نەڕامەن والیدە و پێدەر	ئینە چەند ساڵەن نەزانام خەبەر
حەمید دا جەواب فیدای نامت بام	حەرام بۆ جە من وەسڵ دڵارام
تا نەشین بەچین بەخاترخواهی	تۆشاد بی وە خەیر مەسنەدە شاهی
من جە عەیش کام دوڵبەر بێزارم	غوڵام پای تەخت خدمەتگوزارم
هەر وەقت کە یاوای بەو جاگە و مەکان	جەودما بەتۆن ئەختیارمان
شازادە شنەفت گوفتاری شیرین	واتش ئەی حەمید هەزار ئافەرین
ئێدەن مەسڵەحەت گردین وە هەم ڕاهـ	بوازیم ڕۆخسەت جە خدمەت شاهـ
هەر چوار بەهەمڕاهـ شین وە بارەگا	ڕوخسەت خواستشان جە حوزوور شا
شا وات بەشەرتێ سال نەبۆ تەمام	قەدەم ڕەنجە کەی بیاوی بەلام
بەڵێ سەبرت بۆ بە ڕۆی موبارەک	بسازووم پەرێت بەعزێ تەدارەک
فەرما بە گەنجوور شای والا تەبار	ئاوەردن تەڵا دانە بەخەروار
جە گشت ئەنواعێ موهەیا کەردش	هەم ناقەی مەحمەل پەرێش ئاوەردش
واتش شازادە خودا بۆ یارت	عەزم لواتەن دروستەن کارت
شازادە شنەفت واتش بە یاران	نیان نەمەحمەل شیرین نازاران
دەستە بە دەستە قوشوون بی سوار	جە تۆز پاناڵ زەمین بی غوبار
تا بە دوو فەرسەخ یا کە زیاتەر	بەدرەقە کەردن شازادەی سەروەر
جەو دما سەدای جودایی کێشان	هیمەت خواهی کەرد جیا بی لێشان
یاوان بە دەریا بە تەعجیل و تاب	مدارا نەکەرد کەشتی وست نە ئاب
بە ئەندەک ڕۆیێ جە دەریا ویەرد	نەجایێ هامون خەیمە وە پا کەرد
فارێغ بی قوشوون جە هەر کەنارێ	هەرکەس پەرێ وێش کەردەن مەدارێ
کەرد وەعەسەسچی فەرهەنگ شەورۆ	جە چوار جانێب خەبەردار مەبۆ
بێدار بۆ دایم جە ئەفسوون و بەند	مەبادا ئەو ڕۆ باوەرۆ گەزەند
خان محەمەد چەنی یار دڵفرۆز	حەمید مەلاح چەنی جەهانسۆز
شین بەخەیمەی وێش بێ خۆف و ئەندێش	هەریەک نیشتەبێن بە مەعشووقەی وێش