دیوانی مەولەوی/ش

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
دیوانی مەولەوی  (1866)  by مەولەوی تاوەگۆزی
پیتی ش

شێخی دەوڵەمەند بەهرەی سەرمەدی[edit]

شێخی دەوڵەمەند بەهرەی سەرمەدی یاگەی حەقیقەت جیلوەی ئەحمەدی
جە شەو هەوارگەی فەنا ویەردە پای هەردەی بەقا یاتاغگە کەردە
موتتەسیف بە وەسف شەئنی و سیفاتی موشەڕڕەف بە فەیز تەجەللای زاتی
خەلیفەی سەدای أَدْنِ شنەفتە بەڵەد نە سارای ئەتوار هەفتە
واسیتەی ڕاگەی بەین عیلم و عەین ساحیب جەناحەین یەعنی ذیالنّورَین
پیری پاک جە گەرد خاکی ناسووتی مەنزڵگەی سەر بەرز سەر مەلەکووتی
دڵ وە نەوای بەزم جەبەرووت ئاوا سێراوی سەراو لاهووتی ماوا
جِسْماً لَدَیْنا، رُوْحا لَدَیْهِ دائیرەی تەمام مِنْهُ إِلَیْهِ
بێتەلوین نە سای تەمکیندا مەکین رَوَّحَ اللّهُ رُوحَهُ، آمین
نامەی ڕۆح ئەفزای شیرینت یاوا دڵ وە مەردومەک دوو دیدەش ساوا
تۆی دەروون وە نوور سەفا دا پەرداخ بۆی ئاشناییم دا نە ڕووی دەماخ
دەرگای حوقەی لاڵ دانەت شکاوان جە ڕووی لوتفەوە ئینەت فەرماوان:
«یا کاغەز بڕیان، یا مەڵا مەردەن یا خۆ عارتەن دۆس وە یاد کەردەن
غەمگین مەنیشە غەم بدەر وە باد فەڵەک نمازۆ کەس وە خاتر شاد»
ئەوەڵ من کێنان، وجوودم جەکۆن واچوون دۆسەنان شەرت قەبووڵی تۆن
ئەر وە بێگانە، وەر خوێشم زانی تۆ حەساوەنی وە هەر چیم وانی
دووەم چون کەسێ گەدایی کێش بۆ یادی تەوازوع خەسڵەتی وێش بۆ
ئەر بارۆ نە دڵ تەوازوع کەردەن هەر عادەتی وێش وە جا ئاوەردەن
بەڵام هەر کەسێ شێخی میسالەن عادەت ئیستیغنا و شێوەش جەلالەن
ئەر جار جارێ نام چون منێ بەرۆ خَرقُ العادَةێ زاهێر مەکەرۆ
ئەر ڕازیت وە یاد خەستەی دڵگیری یا شێخ تۆ دایم نەقشی زەمیری
چ حاجەتەن دەس پەی قەڵەم بەروون یادم نمەشی چەنیت یاد کەروون
پەی کەسێ خاسەن نامەی جە حوب کەیل تازە بسانۆ وُضو جە جۆی مەیل
خۆ من هەر جە زوو وە مەیلت مەستم هەر جانفیداکەی ڕۆکەی ئەلەستم
سێیەم، خەمگینیم جە دەس خەجڵەتەن خەجڵەتم جە دەس سەختی غەفڵەتەن
یاران وێنەی ساف مەی وەکامەوە ویەردەن، چون دورد هەر من مامەوە
گیای پەژموردەی تەژنەکەی بێشۆم چەمەڕای وارای هەوری لوتفی تۆم
تۆ دەس وە ڕەشحەی ڕەحمت پەیاپەی من وەی پڕخاوی حەیفەن یە تاکەی
تەنیای حەقیقی نەردێ بشانۆ من و تۆ جە دەس من و تۆ سانۆ
تۆ بێتۆ لوتفت پەی من زیاد بۆ من بێمن ڕۆحم وە خزمەت شاد بۆ

شەماڵ ئەڕجووم هەن هەی وە فیدات بام[edit]

شەماڵ ئەڕجووم هەن هەی وە فیدات بام وە سەرگەردی باڵ شانای هەوات بام
جەستە خەستەی خار خەم خەڵاتەنان بەیدا پێوی گێڵ دوور وڵاتەنان
شاخ و داخ و زاخ چۆڵ و هۆڵ و کاو سەر بەرد و سەر هەرد سارا و سەر سەراو
تەی کەر وە پڕتاو مدرانت نەبۆ چون دووی هەناسەم شەوان تا بە ڕۆ
سەر بەر کەر نە سەر کۆی ئاتەشگاوە بدیە وە مەسکەن خانەگا و پاوە
زار زار و خاس خاس وە زار بناڵە جا گێر نە سەر ئەوج قوللەی قەزاڵە
تا جە هەر کۆ بۆ تەمان موان جەم نەو جەمدا زاری مەکاران وە چەم
سا ماچان یاران ئینە چێش بییەن قەزاڵە ناڵاش چون جاران نییەن
یەکسان دڵ بەی ڕەنگ پەرێشان جەستەن هەرکۆ هەن نەشئەی مەعدوومیی خەستەن
ئانا جە گرۆی جەرگەی هامسەران «خەیاڵ»ی گرۆی دانەی دڵبەران
چ خێرەن نامەرد مەر نمەزانی؟ وەلای وێتەوە تۆی دۆسی گیانی!
مەعدوومیی خەمکێش خەمزەدەی خەمبار زەردی دەردی سەخت دووری باڵای یار
یەن دەردی بێحەد جەلاش جەم بەستەن تەسدیع جە گەردەن ئەزرائیل وستەن
عەلاوە ئەو بار وێش وەنەش بارەن خوسووس جە یاگێش جاکەش دیارەن
بەو دەردانی سەخت گرد کارییەوە هەر ئێد مواچۆن وە زارییەوە:
دڵ سفتەی بریان زوخاڵییە وێم خەم وە خەم خەیاڵ خەیاڵییە وێم
مەتەرسوون بمروون جە داخی یاران هەر بتلوون وە دەرد چون دەردەداران

شەماڵ، دارانەن[edit]

شەماڵ، دارانەن ... زەردی ڕەنگ نە ڕووی وەڵگی دارانەن
تەمەن، گەردەلوول، بادەن، بارانەن بێزیای وارگەی سەر کۆسارانەن
هەوای سیاماڵ وێنەی جارانەن پەی سەمتی زەهاو زەردە و یارانەن
هەو هەو و بەو بەو تەڵمیتبارانەن گەرمی بەزمی نەزم سەر هەوارانەن
نەززارەی ڕای ڕاز شەکەر وارانەن فەسڵی سەیری سەید میرشکارانەن
چ خێرەن نامەرد مەر جە خاوەنی بێخۆف جە لوای ڕای زەهاوەنی
شۆ وە لای ئەو شۆخ جەمین پەڕەی گوڵ دەوای دەردی سەخت پەی دەرمانی دڵ
مدیۆ وە فیرقەی زەلیلانی خێڵ دیار نییەن مەعدووم لۆنگی خەم وە پێڵ
مەپەرسۆ حاڵم، ئێدش دەر جواو واچە ئەو فەقیر سفتەی دڵ کەواو
ئانا دەور مدۆ وە شاهۆ کۆوە وە سزای دووریی دیداری تۆوە
هەریەک چەنی یەک وادەشا کەردەن وادەشان ڕاسەن تا وە ڕۆی مەردەن
ئەو تا سایەی بەرد، ئەو تا بۆ وە گەرد ئەو تەم و ئەو خەم، ئەو سەردی، ئەو دەرد
خۆلاسەی کەلام نووری دیدەی دڵ شیفای ئێش و نێش زامان پێ حاسڵ
سەوزەی حەیاتم ڕستەی وەفای تۆن ئەر وەفات نەبۆ زیندەگیم جە کۆن؟

شەماڵی داخان[edit]

شەماڵی داخان ... شەماڵ، یا کۆگەرد، گرد یاگە داخان
شانە شانای تای توڕەی وەر زاخان مڵەمای باڵای نەوتووڵی باخان
هانام تۆ خودا، پەنام ئاوردەن ها، نام خودام سا پەوکە بەردەن
جە وێ بەرگی گشت، کشت هەوادەرنی هەوای زامەت کەر، زام دەواکەرنی
بدیە وە مدرای سەیلی ئەسری چەم فیدای باڵات بام هەی شەماڵ تۆ هەم
ئەر نیمەشەو بۆ، وەر نیمەشەو بۆ نیمەخەو، پڕخەو نە نیمە خەو بۆ
وێت دەر وە نەرمی نە تۆی یەمانی نەو توڕەی مانی ئاوی حەیوانی
سا ئەوسا نە خاو چون بێدار مەبۆ جە ئەو سات ئەو سات ئاشکار مەبۆ
مدیۆ، مدیەی چێش، شەماڵ چێش مدیۆ مەپەرسۆ چێشەن های شەماڵ جەنۆ؟
بدیە وە سەختیی سزای ئێش و نێش هەنی واچوون چێش، شەماڵ واچی چێش
ئەر هەر مواچی، واچە: چێش واچوون واچوون ئێد واچە: وە سەرگەردت بوون
ڕام گنا ناکام وە ناکام دارێ چەنی؟ چەنی خار، چەنی خار؟ خارێ
ئیبتیدا مەعرووز پەی نەزەر، وە خەو ئەر وینۆ گەردێ دەردی سەختی ئەو
ئەر سەد جارێ بۆ نەو نەمام، نەو دەشت فەرقێ نمەبۆ پەی لوای بەهەشت
تەمام دەوایی جە دەستت پێتەن هەنی نەوەشی بە دەستی وێتەن

شەرارەی کوورەی دەروونی پڕ جۆش[edit]

شەرارەی کوورەی دەروونی پڕ جۆش دیگی چەمەی چەم ئاوەرد وە خرۆش
سەر کەردەن هووناو نە ڕووی ڕوخسارم کەردەن وە شەتاو جەستەی خەمبارم
وەلوەلەی لوولەی پێشەی ئازای چاک یاوا وە سەرین نۆ پەردەی ئەفلاک
پەرێم مەگرەوان ئینس و جینن و حوور ناڵە مەکاران جە دەرگای غەفوور
مەلاڵان یەکیەک پەرێ ڕزگاریم پەرێ ساڕێشی زامانی کاریم
تۆ نە تۆی حیجاب ئیستیغنا مەدهۆش نە حەجلەی خاوگای ڕاحەتی خامۆش
نەیاوان هێمان وە لات فەریادم نەزانات وە دەرد داد و بێدادم
سا گۆش دەر ساتێ وەی زیر و بەمدا بویەر وە باڵین ئەهلی ماتەمدا
تا لێت مەعلووم بۆ سەختیی هیجرانت بزانی وە دەرد خەستەی زامانت
بەڵکم ڕەحمی خەیر باوەری وە دڵ ساتێ پەی دەروون تەسکین بۆ حاسڵ
چینە زیاتەر، شای نەو نەمامان بێئینسافییەن جەفای بێسامان

شی ئەو سەفا و سەیر دیدەنی یاران[edit]

شی ئەو سەفا و سەیر دیدەنی یاران لوا ئەو دووری و ئەو وەسڵی یاران
ئێد نە ئەو دەورەن هەر ماما و مەویەرد ئەمجار وە ڕاسی چەپگەرد شانا نەرد
وەختی تەماشای سەوزەی شەتاوان سەیری شکۆفەی پای لارە کاوان
مەدارە نەو بەزم شکۆفان جەم جەم هەنی شکۆفە دیدەنی وە چەم
مەوجی دەجلەی چەم توغیان کەردەوە گێجی هوونی دڵ جۆش ئاوەردەوە
ئەو سارای بەغداش ئاوەردەن وە تەنگ ئێد کەردەن سارای کەربەلا ڕەنگ ڕەنگ
ئەو جە ئەندازەی کەشتی بەرشییەن ئێد بۆی هوون مدۆ، ڕای گوزەر نییەن
ئەر نامە نامان قاسید نەیاوان بینایی دیدەم مەگێرە تاوان
ڕاویار ماتەم، گرد دەروون تەنگەن قافڵەم تا قام قیامەت لەنگەن

شیفای ئێش و نێش ئەی زامانی سەخت[edit]

شیفای ئێش و نێش ئەی زامانی سەخت زیای دیدە و دڵ مەعدوومیی بەدبەخت
دەستەی وەنەوشەی پەلدێزت یاوا بۆش بۆی وەفای لەیل نە دەماخ ساوا
گەردی دەردی ڕێش دەروون بەردەوە عەشقەکەی قەدیم تازە کەردەوە
سەودای وەنەوشەی پەلدێزی باخان هەوای گوڵاڵان سەر کاوان زاخان
پەی کەسێ خاسەن ئەوەڵ دەردش بۆ ئیبتیدای خێزیای دوودی سەردش بۆ
کەرۆ مەشقی عەشق وێنەی مناڵان گا سەیری کاوان، گا بۆی گوڵاڵان
نەک چون من سەرعی ساداری مەردە لافاوی دەردان دڵ وێران کەردە
کوورەی عەشقی دڵ هەر یەند جۆش وەردەن گوڵاڵەم چون وێم فەرامۆش کەردەن

شادی گەردی خەم چۆن نەدۆ وە باد[edit]

شادی گەردی خەم چۆن نەدۆ وە باد خەم چۆن وە یاگەی شادی نەبۆ شاد
ئازیز، وە کەرەم من تەڵەب کەردەن من دەردی دووری تەوانام بەردەن
دڵ چۆن وەش نەبۆ، گیان چۆن نەتاوۆ لەیل ئینتیزار بۆ، مەجنوون نەیاوۆ
بێئەمری فەرمان ئازیز تا وەکەی های دەروێش، نەیچی، مەیچی، دەف، مەی، نەی
بەڵ باڵی بەیداخ تاقەت ئەو پا بۆ بۆی تەئسیری بەزم بەدرەقەی ڕا بۆ
دەف ئاسا بەو سۆز ناڵە و سەداوە ڕوو ئەو یاران بوو، پشت ئەو دماوە
دەس گێروو نە سەر سەدای نەی پەی پەی تا وە ئینتیهای ئەو سەر سەدای نەی
چون پیاڵەی ساف دەروون جە مەی کەیل بنمانوو خاس خاس عەکسی چیهرەی لەیل

شوورای عاشوران دیسان بەزمش بەست[edit]

شوورای عاشووران دیسان بەزمش بەست موحەڕڕەم ئاما «مەحرەم» شی نە دەست
ئەو خەریک نە چۆڵ شاری عەدەمدا من نە کەربەلای سارای ماتەمدا
ئەو یەزیدی مەرگ وە ئەسیر بەردە من زادەی زیاد خەم یەقیر کەردە
بازاڕەن، وادەی مامەڵەن، ساقی هەی بگرە فانی، وەی بدەر باقی
ڕۆ، حوسەینئاسا فەردا کە ڕۆ بۆ داخۆم سەر جە کۆ، لاشەم جە کۆ بۆ

شەریکی ناڵەی شەوان بێداریم[edit]

شەریکی ناڵەی شەوان بێداریم مەڵهەمەکەی ئێش زامانی کاریم
مەحرەمی حەرەم کەعبەی مەقسوودم ڕەهنومای تەریق یاگەی سجوودم
بە مەرگت دایم خدێم زارییەن ڕەفێقم ناڵەی شەو بێدارییەن
خەریکم نە گێج بەحری موشکڵدا هەر دەردەن مەیۆ مشۆ وە دڵدا

شنەفتم دووربا لەیل زوکامشەن[edit]

شنەفتم دووربا لەیل زوکامشەن دیشواری باڵای نەونەمامشەن
هەنارەکەی دڵ پڕ جە دانەی ئێش پیشیایی کوورەی ناری عەشقی وێش
بە مەودای موژگان سوراخش کەرۆ وە گەرمی نیشان دەماخش دەرۆ

شنەفتم گیانم باڵا تووڵی نەی[edit]

شنەفتم گیانم باڵا تووڵی نەی ئیرادەت کەردەن چەنی خەستەت بەی
مەگەر پای تەدبیر بەدبەختی ڕێش بۆ گیان هەوای سوحبەت جەستەکەم پێش بۆ
وەرنە شێتە وێم، دڵ وەشیی دڵەن گیان جە تەن بەرشی ئاماش موشکڵەن