دیوانی شێخ ڕەزای تاڵەبانی/پیتی ە
1
[edit]| دەنگی بەزم و سازە ئەمڕۆ تێم گەیێنن چی بووە | وا توجاڕ و نەوکەر و ئاغا دەماغایان گرتووە |
| کاتیبانی دائیرە و مەئموورەکانی زی شەرەف | زۆر بەکەیفخۆشی ئەبینم خەڵقە چیتان بیستووە |
| بێ عەبا شان داچەقاو ملحیزەکانی مەملەکەت | وا دەڕۆن و دێن نازانم چییان لێ ون بووە |
| چوونە کن خواجە مووشێ و و خۆی و ئەتباعی بەکەیف | حەزرەتی مەبعووسی ئەکرەم دەستی یەکیان گرتووە |
| فایقی تاپۆ، حەمەد بەگ با مودیری تانجەڕۆ | مەزبەتەی نامووسی خۆیان بۆ حوکوومەت ناردووە |
| حاکمی سوڵح، غەفوور ئاغا، جەنابی بابلێ | فرسەتە هاوار ئەکەن وا پاسی حیزی دەرچووە |
| ناگەهان جاڕچی نیدای کرد ئەی ئەهالیی موعتەبەر | بێنەوە وا مۆدەیەکی تازەتر پەیدا بووە |
2
[edit]| شاری کۆیە کە لەبالەب بوتی غونچە لەبە | گەر فەلەک لێی بگەڕێ مەنبەعی عەیش و تەرەبە |
| دڵبەرانی بە مەسەل هەر وەکوو ئەشعاری منن | کامی لێ ئەگری ئەبێژی ئەمەیان مونتەخەبە |
| غارەتی عەقڵی منی کردووە زیبا سەنەمێ | عاریزی ڕەشکی قەمەر قامەتی نەخڵی ڕوتەبە |
| نەوزەر ئاسا، فەرەیدوون سیفەت و سەلم ڕەوش | شێر مانەند و سیاوەش وەش و خوسرەو لەقەبە |
| عاریز و غەبغەب و ڕوخسار و زەنەخدان و لەبی | نازک و توحفە و زیبا و بەدیع و عەجەبە |
| دڵبەر و زەڕکەمەر و جیلوەگەر و عیشوەفرۆش | سەروی سیمین بەدەن و شاهید و شیرین لەقەبە |
| زاڵم و دڵشکەن و دۆستکوژ و خەسمنەواز | عیسەوی دین و موغ ئایین و فەڕەنگی مەزەبە |
| سێوی داناوە لە ژێر لێو کە ئەمەم گۆی زەقەنە | زیوی خڕ کردووە وەک گۆ کە ئەمیشم غەبەبە |
| لالەڕوو، شێفتەموو، خالیبە بۆ عەربەدە جۆ | رووی وەکو ماهی فەلەک زولفی وەکو زووزەنەبە |
| خواستی لێی ماچێ ڕەزا کافرە نەیدا و وتی | ئەی خودا لەم کوڕە شێخزادەیە چەند بێ ئەدەبە |
3
[edit]| ماینە کوێت جاران دەتوت ڕەوتی ڕەوتی ئاهووە | ئێستە هەستانی لەسەر ئاخوڕ بە یاهوو یاهووە |
| قەت لە یەک قسناغ کەمی جۆ نادەمێ هێشتا لەڕە | ساڵ دوانگزەی مانگ سواری نابم و هەر ماندووە |
| عومقی چاڵی مەقعەدی بێ شک مەسافەی قەسر ئەبێ | درزی دەروازەی کوزی لۆچ لۆچ بەسەر یەکدا چووە |
| گەر بەئاوزەنگی پەراسووی ئەم سەر ئەو سەر هەڵدڕم | هێندە نابزوێ بزانم ماوە یاخۆ مردووە |
| خاوەنی پێشووشی نازانێ کە تەئریخ و سەنەی | چەندە ئەمما من لە پیرانی قەدیمم بیستووە |
| وەختێ نادر شا هوجوومی کردە سەر ئیقلیمی ڕۆم | تازە گۆیا ئەو لە کوز دایکی خورووجی کردووە |
4
[edit]| مامەکەم قەحبەژنە دەوڵەتی شەددادی هەیە | تالعی ڕەهبەر و بەختێکی خودادادی هەیە |
| دوو سێ دێی داوەتێ سوڵتان بەئیتعامی تەعام | هەر یەکێکی بەقەدەر خەزنەیێ ئیرادی هەیە |
| چ فرووش و چ زورووف و چ زەیاع و چ عەقار | لە هەموو جینسە مەتاعێ سەد و هەشتادی هەیە |
| ئەم هەموو گەنج و خەزێنەی هەیە هێشتاکو تەرەس | نە هەوای جوود و نە مەیلی کەرەم و دادی هەیە |
| ڕ ەسمی ئابائی کیرامی بووە ئاساری سەخا | نە لە ئابائی حەیا وو نە لە ئەجدادی هەیە |
| گەر سەر و ڕیشی پیاوانەیە باوەڕ مەکە پێی | باتینی جوولەکەوو زاهیری زوههادی هەیە |
| خۆی بەهەر سوورەت ئومێدی کەرەمم پێی هەیە لێک | ڕقی زۆرم لە ڕەشیدی کوڕی گەووای هەیە |
| ڕ ەنگی کەر، دەنگی بەقەر، هەیئەتی سەگ، خوویی چەقەڵ | چاوی کوێر، مەخزەنی کێر، مەقعەدی پڕ بادی هەیە |
| زیکر و ئەورادی لەسەر کێر و زەکەر مونحەسیرە | سەیری ئەو حیزە قوڕمساغە چ ئەورادی هەیە |
| تف لە کوز داکی لەلای خۆی کوڕی هێناوەتە دەر | گوو بەڕیش بابی لە کن خۆی ئەمیش ئەولادی هەیە |
| ئەمە گشت باوکی سەرمەشقی لەبۆ داداوە | سەربەخۆ سالیکی ڕەهڕەو نییە ئوستادی هەیە |
| لە گرووهی حەرەما کارەکەر و دایک و خوشک | فاتم و عاسم و ئامان و پەریزادی هەیە |
| شەو و ڕۆژ چەپڵە بە کوز لێ دەدەن و هەڵدەپەڕن | فەرجیان تاب و تەبی کوورەیی حەددادی هەیە |
| بێ حەیان جوملە خوسووسەن ژنە سووزانییەکەی | ڕەووشی دێڵە سەگ و قەحبەیی بەغدادی هەیە |
| من لە کەرکووکەوە دێنێتە کن ئەم قەحبە ژنە | لەگەڵم خەسمە فەلەک نییەتی بێ دادی هەیە |
| کوونی وو حیز بووە مانەندی ڕەشید تەبعی ڕەزا | هێند لەبەر جەوری فەلەک خاتری ناشادی هەیە |
5
[edit]| شوکری لە داخت ئەمە ساڵێکە وە یا دووە | کێرم نەخۆشە، حاڵی پەرێشانە، کەوتووە |
| جارێ بپرسە موخلیسەکەت چۆنە، چۆن نییە؟ | مەحسووبە کۆنەکەت، عەجەبا ماوە، مردووە؟ |
| کوشتەی فیراقی تۆیە، عیلاجی ئەگەر نەکەی | ئۆباڵی بەو ملەت کە دەڵێی نێرکە کاردووە |
| عەمدەن ئەڵێم نەخۆشە، موراعاتی تۆ دەکەم | وەرنە دەمێکە ڕۆحی بەجەننەت سپاردووە |
| گەر من درۆ ئەکەم ئەوە دایکت بپرسە لێی | یایە بەدەستی خۆی کفن و دفنی کردووە |
| شانە و خەنە و حەممامی حەرام کردووە لە خۆی | پاش ڕەحمەتی، حەرامە لە من، سوێندی خواردووە |
| ئێستەش کراسی چڵکنە، ناولنگی کوڵکنە | وەک دێوەڵووکە تووکی بەری بستێ هاتووە |
| یایە ئەگەر سەگرمە بەژێر کوڕکەیا بچێ | هەر وا دەزانێ لاقە مەلێکی پیا چووە |
| یایە کە مەعبەری دوبری و دیهلیزی کوزی | یاتاغی ئەشقیایە، گوزەرگاهی ئۆردووە |
| شیعرێ کە تۆ بەچاکی دەزانی شیاکەیە | نەزمێ کە تۆ بەیانی دەفەرمووی گەن و گووە |
| هەر وەک تسێ کە جەوهەری خۆی دەربخا بە با | نامووسی خۆت بەشیعری سەفیهانە بردووە |
| بەم شیعرە بێ فەڕانە نابییە شێخ ڕەزا | زەحمەت مەکێشە ئائینە کاری ئەرەستووە |
6
[edit]| ئەو بە هەیئەت کەڵەشێرە کە بە هەڵمەت شێرە | کەرەمت کردووە بیستوومە دەسا بینێرە |
| دوو مریشکیشی لەگەڵدا کە فریشکی نەکەوێ | خرتی چەند ساڵەیە ئەڵبەتە بەمریشکان فێرە |
| بارەکەڵڵا حەسەن ئاغای کوڕی مەحموود ئاغا | کەفی فەییازە، دڵی واسیعە، چاوی تێرە |
| نە وەکو شاری سولەیمانییە، کۆیە بە کەرەم | نە وەکو تاووق و کەرکووکە نە وەک هەولێرە |
| ئەو هەموو شیعرە کە ناردم کەڵەشێرێکی نەنارد | جەددی ئەعلایە، نەقیب زادەیە، خۆی بێ خێرە |
| دۆستان ئەم کەڵەشێرە وەکو تەعریفی ئەکەن | بۆ ڕەزا لازمە ئەم نێرەکەیە، ئەو نێرە |
| هەدیەیێ گەر لە تەرەف دۆستەوە بێ شوکری دەکەم | پێی ڕەزامەندم ئەگەرچی تەرەفێکی کوێرە |
| قافیەی تەنگە نەزیرەی مەکە شاعیر زینهار | ئەوی لەم قافیە بۆت ماوەتەوە هەر کێرە |
7
[edit]| شیرین وەکوو خوسرەو پسەری هورمزە جافە | چاو مامزە، لێو قرمزە، ئیمانسزە، جافە |
| چاوی ڕەشی فەتتانی وەکو شب ڕەوی عەییار | دین و دڵ و ئیمانی دزیوم، دزە، جافە |
| بورهانە لەسەر قودرەتی حەق ئایەتی حوسنی | بۆ دەعوەیی ئیسباتی خودا موعجیزە جافە |
| ئاشووبی جەهان، فیتنەیی ئافاقە نیگاهی | یەک نەفسە، جەهانێ لە دەسی عاجزە، جافە |
| بۆ کەشمەکەش و عەربەدە موژگانی سیاهی | وەک لەشکری تەیموور و سپای جنگزە، جافە |
| تەنیا نە ڕەزا بۆی بووەتە بەندەیی فەرمان | فەرمانی لەسەر شاهـ و گەدا نافیزە، جافە |
8
[edit]خەبەر چوو بۆ میرە سوورە
قوربان شێخ ساڵح مەغدوورە
خۆشی خۆشیی پێ کەوت، وتی:
«ئاگرە سوورە لە خۆم دوورە»
کەسی فەقیری بێ چارە
گەر عەیبی هەبێ دیارە
دەوڵەمەندی ساحێب پارە
سەد عەیبی هەبێ مەستوورە
ئاگر ئەگەر لە ماڵی چێ
دەڵێن ئاگر نییە، نوورە
نەنوورەیلێ، نەموورەیلێ
شاپڵیتەیلێ، دەرقوونەیلێ
قسەی جوولەکەی مەشهوورە
9
[edit]| ماڵی مودیری کە خەڵکی هەولێرە | هەروەکو موویی خایە بێ خێرە |
| سوورەت و سیرەتی لە پیاو ناچێ | ئەو قوڕمساغە مێیە یا نێرە؟ |
| من بەمەخفی کە چووم و تێی فکریم | بەزمی غەوغایە، مەقعەدی کێرە |
| دیم حوسێن کردی قەسدی قەتڵی فەتاح | وەکو یوونس کە دەس بەشمشێرە |
| حەرەمی موحتەرەمی لەعلی خان | خەرمەنی عیسمەتی گەرای کێرە |
| ڕاوی ڕێوی هەموو لە بۆ کەوڵە | گورگ لە بۆ بەرخە دێتە ناو بێرە |
| بەحری ئاودانی مەزرەعەیی فەرجی | جووتە گون جۆگەیە، کێریش ئاودێرە |
| وتم، ئەی بێ حەیا تۆ ناترسی؟ | لە خودای ڕۆژ و مانگ و ئەستێرە |
| وتی، یا شێخ ئەمان، مەکە مەنعی | ئەهلی قوونیان بەقوونی ئەو فێرە |
| نییە باکم گەر ئەو خەبیسە بڵێ | ئەوە ئەشعاری «لامیع»ە کوێرە |
10
[edit]سمایلی مەلالا خالید کە لە سەفەر هاتەوە شیخ ڕەزا ئەمەی فەرموو
| هاتەوە ئاشووبی دەوران، مەردی مەیدان هاتەوە | شێر یەزدان، لەندەهووری ئیبنی سەعدان هاتەوە |
| بۆ قڕانی لەشکری ئەعدا لە ناکاو میسلی بەرق | ئاسەفی ساحێبقران، لەعلی بەدەخشان هاتەوە |
| هەوری میحنەت، باڕەشی غەم، سەیلی ماتەم بوو تەمام | بەرقی تابان، میهری ڕەخشان، ڕەعدی غوڕڕان هاتەوە |
| پاڵەوانی پایی تەختی سەفدەری شێرزاد خان | تاج بەخشی کیشوەری مەغریب ئەڵب خان هاتەوە |
| سەعدی سەفدەر، مالیکی ئەژدەر، هوزەبری پڕ هونەر | بیژەن و گیو، تووس و نەوزەر، پووری دەستان هاتەوە |
| حەمد و لیللاهـ باز لە بۆ قەتڵی سەری توورانیان | ڕۆستەمی مازەندەران، سامی نەریمان هاتەوە |
| ژێردەستی ئەسعەد ئاغا بووین وەکو مووری زەعیف | بۆ خەلاسیمان سمایل وەک سولەیمان هاتەوە |
| دۆستان لەب تەشنە بوون ناگاه لە فەیزی لوتفی حەق | جۆیی نیل، دەریایی قولزوم، بەحری عوممان هاتەوە |
| پێی ئەکا ئەتک و سیاسەت هەرکەسێ خۆی حەز بکا | قاتڵی ڕۆحی حەمە و جەللادی وەسمان هاتەوە |
| «لامیع»ی شاعیر بەهەر مەجلیس بچێ، خەڵکی دەڵێن | بولبولی دەستان سەرا، مورغی غەزەلخوان هاتەوە |
11
[edit]| تحت توقیفە آلندی قوی آلنسون کرتە | خلق ایچون چاهی قزان چاهە دوشر البتە |
| حبسە القا نە دیمک، بصرەیە سورمک لازم | بصرەدن بومبەیە مِنْ بومبە إلی کلکتە |
| ناسە عبرەت اولیور إتملیدر وقعەنویس | ترسن ترجمەیی حالنی ثبتِ غزتە |
| ئاه چ خۆشە بە چەقۆ گوێی لە بنا خشت ببڕن | ڕیشی قوت کەن بە مەقەس بیکەنە مەیموونە قوتە |
| بە دەف و دائیرەو و زەمزەمەوە دووی بکەون | لێ بدەن چەپڵە بڵێن بێنەوە کوڕگەل ئەمەتە |
12
[edit]| هەزار ئەفسوون و جادووی پێوە ئاویزانە ئەم ڕیشە | عیلاجی گەر ببێ یا گووزە یا گوێزانە ئەم ڕیشە |
| بە تەحریکی تەڵێکی سەد هەزار نەفسی بەکوشتن دا | ڕەئیسی حیلەکاران شای قوماربازانە ئەم ڕیشە |
| بە بای سەڕسەڕ لە شوێن خۆی ناجمێ ڕیشی ئەمەند سەختە | بە بێ حیکمەت نییە گەر جار بەجار لەرزانە ئەم ڕیشە |
| بەزاهیر سافە وەک زیوی سپی، ئەمما لە باتیندا | ڕەش و پیس مولووەس وەک بنی قازانە ئەم ڕیشە |
| بە مەکری ئەمڕەتێنێ حەزبکا هەر لێرە تا موکری | پەناهم دەی خودایا خاوەنی زۆرزانە ئەم ڕیشە |
| کە سەیرم کرد دەزانم شێخ لە من مەسروورە یاعاجز | حەمەی وەستا فەتاح بۆ حاڵی من میزانە ئەم ڕیشە |
| هەزار هەوسار و دەسبەند و گوریسی لێ دروست ئەکرێ | بەسەد باتمان خوری گەر بیکڕی هەرزانە ئەم ڕیشە |
13
[edit]| ڕەببی قەت تووشمان نەهێنی عیللەتی قائیممەقام | ئێمە تابی حەرب و زەربی کێری پاشامان نییە |
| هەرکەسێ بیگێ دەڵێ ئەی ئافەرین سەد ئافەرین | دوژمنی ساداتە قەت باکی لە دان و مان نییە |
| دوو هەزار کێری پیا ڕۆیی نەخارا مەقعەدی | ئێمە میرم مەترەقی وەک سەنگی خارامان نییە |
| بیکوژن کێرخۆرە نامووس و حەیای کوردانی برد | قەت لە کوردانا دەڵێی پیاوێکی ئازامان نییە |
14
[edit]| حیزێک کە ئەگەر قسە ببەستێ بە ڕەزاوە | بێ شک بە حەڵاڵی لە کوزی دایکی نەزاوە |
| بێ حیکمەت و بێ قیمەت و بێ جێ نییە شیعری | عومری لە هەوەڵ تا ئاخری تێدا ڕزاوە |
| شوکری گەن و گووخۆری سولەیمانییە ئەموت | هەر چەندە کە ئەمدی وەکو لۆتی دەگەڕاوە |
15
[edit]| سوپەری ئەهلی سنە بۆ شەڕی بێگانە تنە | خۆ بەخۆ شەڕ دەکەن و ئەسلەحەیان هەر بەتنە |
| ڕقی هەڵسا سنەیی دێ لە سولەیمانی ئەدا | ئافەرین ئەهلی سنە ئەم ڕقەتان هەر لە کنە |
| ئەهلی ئێمە کە چووە شاری سنە، حوکمە، ئەکا | بە دوو شاهی و قەرەپووڵێ ژنی کامیان مەزنە |
16
[edit]| هەر لە ناکاو زرمەیێ هات، کێی کورە؟ شێخ هۆمەرە | شێخی چی مردووت مرێ، بۆچت نەگوت جاشەکەرە |
| دەردی لوقمەی گرت لە ناکاو شێخە توهمەت کارەکە | ئەو قیافەت حیزەکەی هەیئەت وەکوو کەمتیارەکە |
| قۆخ وەهای لێ کرد، لە جێی قۆخ کاشکی پۆخی خواردبا | شێخەکەی، دەم چەوتەکەی، لچ گێڕەکەی، لێوخوارەکە |
| کوردە بێ نامووسەکەی، گۆرانە قوڕمساغەکەی | حیزەکەی، بێ دینەکەی، کەربابەکەی بێ عارەکە |
17
[edit]| هەر واقەواقی دڵمە بەدەستی فیراقەوە | وەک ڕێوییێ کە هەردوو گونی بێ بەفاقەوە |
| ئیمان لە تەوقی سەرمەوە وەک واشە دەرپەڕی | سمتی کە دەرپەڕاند و سەری نا بەتاقەوە |
| موتریب لە عەشقی یاری عیراقی بەحەسرەتم | بۆم هەستە وردە وردە لە پەردەی عیراقەوە |
18
[edit]| گەر بڵێم بەغدا لە جەننەت خۆشترە هێشتا کەمە | چونکە سوکنای غەوس و کەرخی و ئیمامی ئەعزەمە |
| ئەی برادەر شاری بەغدا، بێ حەسادەت، بێ هەمە | زۆر ئەمین بە لەم حیسابە پێت بڵێم کورتە و کەمە |
| لەم وڵاتە هیچ وڵاتێ هەر وەکوو بەغدا نییە | حاکمی عەدل و عەدالەت زۆر ئەمین و بێ غەمە |
19
[edit]| لێرە گایان ژنەکەی مەستی ئەفەندیی بەسرە | ئێستە بۆ بەسرە دەچێ بەعدە خەرابولبەسرە |
| هێندە گەووادە گەر ئەولادی لە پێش چاوی بگێی | ڕیشی ڕادەگرێ کە ها کێر و گونی پێ بسڕە |
| عەینی بەغدایە بە خۆی، چونکە لەبەر ئاوی مەنی | مەقعەدی بەحرە، گونی قاییغە، کێری جسرە |
20
[edit]| قەومەکان بەو زاتە وا حوکمی لەسەر بەحر و بەڕە | بەرخە نێرێ گەر نەنێرێ هەرکەسێ خاوەن مەڕە |
| دێم بە گژیا ئەیدڕم، گەر فیلمەسەل شێری نەڕە | |
| با نەقەومێت وا نەزانن ئەم هەموو شوور و شەڕە | گشت لەسەر بەرخێ شەل و کاوڕێ لەڕ و بزنێ گەڕە |