دیوانی شێخ نووری/شیعر و ژیان
Jump to navigation
Jump to search
| ←بەهار و سروشت | دیوانی شێخ نووری (1970) by شیعر و ژیان |
چیڕۆکە شیعر→ |
فەریاد[edit]
| ئومێدی زەمانە ئەمەلێکە بەد و بێ سوود | مازیت هەموو هەر دەرد و فیراقی ئەلەم ئەفزوود |
| حاڵیشت وەکوو ڕاحەتی ڕابردوو غەم ئالوود | موستەقبەل و ئاخر نەفەست مەقبەری مەسدوود |
| لەم خلقەتە، مەقسوودی چییە حەزرەتی مەعبوود «فریاد ازین نوع وجود عدم آلود» | |
| بۆ سەیرێ، مووەقەت، لە نەبوو دێتە دەر ئینسان | کوا حشمەت و کوا سەڵتەنەت و تەختی سولەیمان |
| نەیدیوە کەسێ خۆشی لە دەس گەردووشی دەوران | گەهـ خوڕەم و خەندان و گەهێ ماتەم و گریان |
| بوونیش وەکوو ئیزهاری عەدەم، بۆ نەبوو نابوود «فریاد ازین نوع وجود عدم آلود» | |
| فریاد ئەمەیە تەرجومەیی حاڵی زمانە | هەر لەحزەیە دنیا، ئەلەم و ئاهـ و فیغانە |
| ڕۆیشتنی ئەم عالەمە، وەک سەیلی ڕەوانە | ئەبڕێتەوە هەر پێنج و دوو ڕۆژێکە زەمانە |
| بۆ مردن و کفن و دفنە، عالەمی مەوجوود «فریاد ازین نوع وجود عدم آلود» | |
| دنیا چییە ساتێ فەرەح و ساتێ مکەددەر | ماهییەتی مەعلوومە لەلای پیاوی منەوەر |
| عەجز و ئەلەم و گریە و ئەفغانە سەراسەر | گەهـ عوشرەت و شادیی و گەهێ مەرگی برادەر |
| لەم میحنەت و لەم ژین و نەمانە چییە مەقسوود «فریاد ازین نوع وجود عدم آلود» | |
| نووری بەسە، ببڕێتەوە ئەم چوون و چرایە | گەر هاتنە، گەر ڕۆیینە، گەر دەرد و بەڵایە |
| ببڕێتەوە لەم ئیشە مەدوو، ئیشی خودایە | گەر زیللەتە، گەر ڕفعەتە، گەر سەوقی قەزایە |
| هەرگیز مەڵێ ناشوکریە لای خالیقی مەسجوود «فریاد ازین نوع وجود عدم آلود» | |
کوا شیعرەکانم[edit]
| سەفەر کەوتە خەیاڵی هەمدەمی ئەیامی هیجرانم | بیناغەی سەربەسەر ڕووخا، هەموو ئامالی عیمرانم |
| لە ئوفقی ئاسمانی دیدە، گووم بوو میهری ڕووی بۆیە | سیەهـ بەختانە وەک شەو، تیرەگی ئەڕژێتە دامانم |
| لە گوڵزاری خەیاڵی ورد و خواشتا، دڵ وەکوو بلبل | خەریکی بەستنی هێلانەیە بوو، بۆ گوڵی جوانم |
| لە پڕ گەردوونی بێ ڕەحم و وەفا، بێ سووچ و بێ تاوان | دەسێکی نایە بینی بلبلی زاری غەزەلخوانم |
| زوبانی شیعری گرتم، شێوەیی ئادابی شێواندم | فەساحەت کەوتە ناڵین و بەلاغەت کەوتە گریانم |
گریەی خوسران[edit]
| بگری! ئەی شاعیری ناتەوان بگری | مرد لە ڕۆحی منا هەموو ئامال |
| «بیخودانه کفن بدوش ملال» | ئەگەڕێ سەرسەری پەری خەیاڵ |
| *** | |
| بگری! ئەی ڕۆحی غەمنیشان بگری | کە بەکوللی نەما لە شیعری منا |
| زەڕڕەیە لەفزی ڕێک و پڕ مەعنا | وەکوو ئەفسوردە ئاگری سەر سڕی |
| *** | |
| بگری! ئەی چیهرەی خەزان بگری | گریەی دڵ بەکوڵ بکا هەیەجان |
| بتەوێ گریە کەی بە وەقفی خەزان | گریەیەکی غەریب و بێ سامان |
| *** | |
| بگری ئەی ناڵە و فوغان بگری | گریەیەکی وەها بە جۆش و خرۆش |
| کە نەمێنێ نەعەقڵ و فەهم و نەهۆش | خەرقەیی ماتەمی و ناڵە بەدۆش |
| *** | |
| بگری! ئەی ئەبری بێ ئەمان بگری | تۆی چاوانی من بکەی تەمسیل |
| گریەی چاوی تۆ ئەکەم بە دەلیل | وەکوو تۆ خوێنی دڵ ئەکەم بە سەبیل |
| *** | |
| بگری! ئەی شیعری ناتەوان بگری | بگری! ئەی ڕۆحی غەمنیشان بگری |
| بگری! ئەی چیهرەی خەزان بگری | بگری! ئەی ناڵە و فوغان بگری |
| بگری! ئەی ئەبری بێ ئەمان بگری | |
هەڵکەنن خزمینە بۆم قەبرێ[edit]
| هەڵکەنن خزمینە بۆم قەبرێ لە دووری شارەوە | بمخەنە ناوی بەکۆڵێ زەحمەت و زینهارەوە |
| خۆشە تاریکی قەبر، بۆ ڕاحەتی قەلبی زەبوون | نامەوێ ڕووناکی دنیا، من بەدەم ئازارەوە |
| دەس لەمل بەردێکی ئەلحەد کەم لەلای من چاترە | لەو دەسی پڕ زێڕە بینێمە دەسی ئەغیارەوە |
| من لە دایکی خاکم و هەر باوەشی ئەو جێگەمە | خۆشە لایلایەی بەبێ دەنگی، بە ئیستیغفارەوە |
| ڕێ کەوێ بۆت ژینی دنیا خۆشە بێ زووخاوی دڵ | ناخورێ هەنگوینی شیرین قەت بە زەهری مارەوە |
| خۆشە مردن با نەبینم ئیشی لار و نالەبار | باری خۆم قورسە، نەناڵێنم بەدەس سەربارەوە |
هەموارە غەریبی کوچەیی شارێ بی[edit]
| هەموارە غەریبی کوچەیی شارێ بی | ماتەم زەدە، زوخاوی جگەر خوارێ بی |
| شەو تا بە سەحەر، بە دەردەوە ناڵەت بێ | چاتر لەوەیە کە یاری ئەغیارێ بی |
| *** | |
| برسی و ڕەش و ڕووت، بە عاجزی و غەمگینی | ڕابوێری بەبێ نەوایی و بێ تینی |
| لەو دەشتە لەبەر هەتاوی سوور، گوڵ چینی | مەعقوولترە، نەک ڕووی ڕەقیبێ بینی |
| *** | |
| پشتت لە مەرارەتا، لە ژێر بارا بێ | ڕۆحت لە ڕەزالەتا، لە ئازارا بێ |
| جێی نووستن و ڕاحەتت لەناو نارا بێ | نەک پادشەهیت، لە گفتی ئەغیارا بێ |
| *** | |
| ئاوارە و زار و دەربەدەر، ڕیسوا بی | بۆ قەترەیە ئاو، لە تینووا خنکاوی |
| بۆ لوقمەیە نانی جۆ و دۆ داماوی | زۆر خۆشە، نەڵێن لەبەر ڕەقیب هەستاوی |
| *** | |
| بەڕوو پووش و پەڵاش و زی بماڵی | بە شەو تا وەقتی سبحەینێ بناڵی |
| بنۆشی دەم بەدەم، زووخاو و تاڵی | نەوەک بێگانە بێ و ڕووکەیتە ماڵی |
1938/12/19
هەولێر
مەلی ئامال[edit]
| لە شاخساری ژیان هەڵفڕی مەلی ئامال | لە خۆیەوە نەفڕی، بەردی دەستی نافامێ |
| لە ئاشیانەیەکی گەرم و گوڕ لەسەر هێلکە | هەڵیفڕاند و تەرەی کرد و دایە شەققەی باڵ |
| فڕی، نیشتەوە، ڕووی کردە چۆڵ و هەردە و یاڵ | هەموو جیهانی لەلا بوو بە ڕاوکەری خوێنتاڵ |
| هێلانە واز و پەرێشان، زەبوون و بێ دەرەتان | کەژ و چیا ئەگەڕێ، ناتەوان و سەرگەردان |
| هێلانەکەی هەموو ڕووخا بە گەردەلوولی خەزان | مەجالی هێندە نەدا، هێلکەیەکی هەڵبێنێ |
| بەنووکی جوانی دەنووک، ئاوودانی بۆ بێنێ | بکەونە باڵەفڕێ و سەرچڵی لە خەم ڕەخسان |
| ئەوانە وا ئەبنە هۆی فڕینی ئامالی | یەکێکی بێ دەرەتان و زەبوون و بێدەسەڵات |
| جەزای ئەمانە حەواڵەی زەمیری ئێوە ئەکەم | کە حوکمی بۆ بدەن، ئەی خوێندەوارانی بەرزی وڵات |
1958/01/31
هاوزوبانم، زوبانی لاڵی منە[edit]
| هاوزوبانم، زوبانی لاڵی منە | بێ زوبانیی، زوبانی حاڵی منە |
| ئێستە پیری شەڕابی کۆنی خەیاڵ | خۆشەویستی شەوی ویساڵی منە |
| لە فەزای ئاسمانی ئەشعارا | فکری ورد، ڕۆژی بێ زەوالی منە |
| بیری ورد و مەعانیی تازە | لە سەمای شیعرما، هیلالی منە |
| ڕوو بە ڕووناکی تەفەکور ئەڕۆم | لەفزی ئەشعاری من، زیلالی منە |
| با حەرامیشی تێبگەن «نووری» | شیعرەکانم هەموو، حەڵاڵی منە |
ئیلهامێک لە «حسێن دانش»ەوە وەرگیراوە[edit]
| لە کاتێکا سەفینەی بیروباوەڕ غەرقی شۆڕش بوو | تەمی ئەفسانەی بووتخانە، دونیای عەقڵی پۆشیبوو |
| شەپۆلی تیژی دەریای فیتنە، گەرمەی هێز و جۆشی بوو | ژیانی ئادەمیزاد، تێکەڵاوی بیم و لەرزش بوو |
| گڕێکی ئاگری هەڵکرد و ناوی نا پەرستشگاهـ | بڵێسەی بوو بە نوور و مەشخەڵی ڕێی غافڵ و گومراهـ |
| *** | |
| لە پڕشنگی برووسکە مەشخەڵی ئاتەشکەدەی وەرگرت | بەجارێ ئاگری بەردایە پووشی وشکی نافامی |
| شەوی جەهل و نەزانینی بە پرتەو کردە نوورانی | بت و بووتخانە هاتە لەرزە و ڕووی کردە وێرانی |
| بەجارێ دای بە دەم باوە، بیناغەی پووچی بەدنامی | گڕی بەر دایە ژینی بووتکەدە، یەک بارە سووتانی |
| *** | |
| مەهـ و خورشید، ئەدا پڕشنگی ڕووناکی بە ئایینت | بەسەر ئافاقی «مادا» پرتەو ئەفشان، نووری ئیمانت |
| جیهانی سەربەسەر پڕ کرد لە ئەنواری خودا بینت | شیعاری باوەڕی گۆڕی، بە جارێ عیلم و عیرفانت |
| نەوا پەردازە بولبول، بۆ دەمی غونچەی گوڵستانت | درەخشانە وەکوو ڕۆژ لاپەڕەی مێژوویی تابانت |
| *** | |
| بە سێ شت دانرا، بنچینەیی ئایین و تەعلیمت | بە «فکر» و «قەول» و «کردارە»، هەموو ئەرکانی ئایینت |
| سەراپا بوو بەساحەی عەدل و داد، مەڵبەند و ئیقلیمت | هەموو ئاساری کۆنی فورس و ئێران، زادەیی دینت |
| سزاوارە لەسەر سەر دانرێ نووسراوی «ئاوێستا»کەت | کە ئەو بوو هۆی نەجات و موجیدی عومرانی دونیاکەت |
1935/08
شەو[edit]
| خۆت بپارێزە لە ئاهی دڵ بریندارانی شەو | نەک خودا ناکەردە گیرا بێ، دوعای ناڵانی شەو |
| یاوەر و یار و ئەنیسم، ئاهـ و ئەشکی حەسرەتە | ئافەرین ئەی بارەکەڵڵا، دیدەیی گریانی شەو |
| ئەشکی حەسرەت، لازمی جەمعی سیەهـ بەختانە هەر | شەونمی سوبحە، دەلیلی قەترەیی موژگانی شەو |
| هەرکە ڕووی تۆی دی، ئیرادەی بەیعەتی کرد ئافتاب | توڕەیی موشکینی تازەی کردەوە ئیمانی شەو |
| خەت ئەگەرچی هێرشی هێناوەتە سەر ڕوومەتت | حازرە ئەم ڕۆژە دەرچێ، بۆ شکستی شانی شەو |
| دڵ ئەبێتە قەترەیێ خوێن و لە دیدەم سەر ئەکا | هەرکە ڕابوورێ بەدڵما سوحبەتی جارانی شەو |
| مونتەهای ئەم زوڵمەتی هیجرانە، ڕۆژی وەسڵ ئەبێ | ئاخری نووری شەفەق ئەڕژێ لە هەر دامانی شەو |
| «نووری» لەم پێچ و خەمی زوڵفە نەجاتت زەحمەتە | لای سەختی تەبعان مەحاڵە، ڕوخسەتی میوانی شەو |
ژیانی ئادەمیزاد[edit]
| لەناو شەپۆلی خەما، سەرنگوون و بێ ئارام | بە کێوی سەختی ژیانا، بەپێ و چنگەڕنێ |
| خەریکی هەڵمەتی سەرکەوتنە بگاتە مەرام | لەپڕ نشێوی کڵۆڵیی، بواری لێ ئەتەنێ |
| بە داوی جەور و خەفەت، تاروپۆی لە ئێش و لە زام | |
| *** | |
| زەبوون و ڕێ هەڵە بووی دەشتی چۆڵ و هۆڵی بەڵا | شکستە باڵ و شپرزەی پەلاری دەستی قەدەر |
| نە دەستگیرێ لەلاوە دەسی بداتە پەلی | نە هاودەمێ خەفەتی خۆی لەلا بدا بە هەوا |
| بەلایەکا ئەیەوێ تێپەڕێ، نییە ڕەهبەر | |
| *** | |
| لەبەر دەمیشیەوە تاریکە سێبەرێکی وەها | هەتاکوو چاو بڕ ئەکا، توند و تاڵ و بیم ئاوەر |
| ئەدا بەلایەوە، ئەخنێتەوە بە ئیستیهزا | هەوڵ ئەدا کە بچێ بیگرێ، بەڵام سێبەر |
| چلۆن ئەگیرێ، بەهێزی شەلێکی بێ سەر و پا | |
| *** | |
| ئەمانە ئەم کەژ و ئەم سێبەر و شەپۆلە، یەکی | نموونەیە لە هیوایە و لە ڕێگەیایە بەبار |
| کە چاوی پێ ئەکەوێ، بۆی ئەچێ بە ئیستیعجال | بەڵام هیلاکییە، یەعنی ژیانی نەوعێ بەشەر |
| بە تەنگەوە نییە، ڕاهاتووە لەگەڵ ئیهمال هەتاکوو ئەو دەمە، ئەینێنە قەبری تیرە و تار | |