دیوانی بێخود/م
1
[edit]| لە کونجی خەڵوەتی غەمدا کە مەشغووڵی ڕیازاتم | شەو و ڕۆژ حەسری فیکری پەرچەم و ڕووی تۆیە ئەوقاتم |
| بڵێسەی دۆزەخی عەشقت منی ئاوارە کرد، وەرنێ | بە خۆڕایی نییە ئەی جەننەتی عیرفانی تۆ لاتم |
| ئەگەر بۆ خزمەتت کاغەز نەنووسم چاوەکەم، حەقمە | لەبەر بێ چاوییە، دوور بێ لە تۆ، گەر بێ موبالاتم |
| ئەگەر بێ باوەڕی بڕوانە ئاوێنەی دڵی خۆشت | کە قوربانی دڵی ئاوێنە و حوسنی تەماشاتم |
| لە دیوانی چەمەنزاری مەحەببەت هەر وەکوو قومری | بەڵاگەردانی سەروی میسرەعی مەوزوونی باڵاتم |
| لەبۆ میحرابی ئەبرۆی تۆیە گەر مەجبووری مزگەوتم | لە نەشئەی چاوی مەستی تۆیە مەفتوونی خەراباتم |
| ئەگەر فیلم لەبەر دەست ئەسپی تۆدا، فەرزە بەیدەق بم | وەگەر شاهم لە عەرسەی عیشقی تۆدا بێ ڕوخت ماتم |
| لە بەزمی حوسنی خۆتا تۆ خودا جارجارە یادم کە | کە من پەروانەکەی ڕوخساری شەمعی مەجلیساراتم |
| بە شێخ نووری بفەرموو چاوەکانت ماچ ئەکا بێخود | بە یادی خانەیی خەمماری ئەو مەستانە وا هاتم |
2
[edit]| دەسا ئەی «میرزا مەهدی»ی زەمان، ئەی «کاشی»ی نادر | کە بۆ نادیدە خەتتاتێکی چەشنی ئێوە داماوم |
| لە کێلی قەبرەکەی تەئریخی کۆچی کاکە «ئیبراهیم» | بنووسن: شێخ برایم ڕۆ بە خوێناوی گەشی چاوم |
3
[edit]| بِحَمْدِ الله دڵی دەریایە خادم | خەیاڵی گەوهەری یەکتایە خادم |
| لە دوڕجی نەزم و نەسری لەفزی ئەودا | مەعانی لوئلوئی لالایە خادم |
| لە عەرسەی شاترنجی ئیعتیقادا | لەسەر ئەسپی سەداقەت شایە خادم |
| لە لوجنەی ئینتیخابی حوسنی خوڵقا | وەکوو نائیب ڕەئیس ئەعزایە خادم |
| لە سایەی وەسفی باڵا نەونەمامان | کەلامی تا بڵێی باڵایە خادم |
| عەزیزان بۆ قوماشی یووسفی عیشق | خەریدارێکی بێ پەروایە خادم |
| لە دیوانی بەهەشتی قەت مەپرسن | کە یەک میسراعی سەد تووبایە خادم |
| لە خومخانەی دوکانا وەختی نووسین | سیاهی مەی قوتوو مینایە خادم |
| ئەگەر مەهدی لە عەسری نادرا بوو | بەڵێ لەم عەسرەشا میرزایە خادم |
| بە «خێ» خێی خەتتی مەشقی اِبن مُقلە | بە «ئەلف» ئەلفی هەزار ئیملایە خادم |
| نەوەک هەر دالی دالی دیققەتە و بەس | ٤٠یشی میمی سەد مەعنایە خادم |
| مەڵێ «کۆیی» نەژادە و بەس بفەرموو | کە خەڵقی جَنّتُ المَأويیە خادم |
| لەلای من بۆ تەواوی دڵنەخۆشان | مەقامی عەینی موستەشفایە خادم |
| بە نووری شەمسی دین گەر مونعەکیس بوو | لە سایەی شیعری مەولانایە خادم |
| چە مەولانا جلال الدّینی ڕۆمی | کە ڕۆژی مەحزە ئەو حیربایە خادم |
| لە عیلمی باخەوانی مەسنەویدا | ڕیازی مەعنەوی ئارایە خادم |
| لە زەهری ماری غەیبەت چۆن ئەترسێ | کە تریاکی حوزووری لایە خادم |
| خودا حەز کا لەگەڵ جیرانی پاکی | لە زومڕەی بەرزی اَهلُ اللهیە خادم |
| دەوامی بێ بە قەد عومری کوڕی خۆی | هەتا شیعری لە دنیا دایە خادم |
4
[edit]| دیدەکەم لەو ڕۆژەوە من ئاشناتم، ڕۆحەکەم | ئاشنایێکی بە گیان و دڵ فیداتم، ڕۆحەکەم |
| پەڕتەوی ڕووی تۆم کە دی لەو ساوە وەک روحُ البَيان | هەر خەریکی سەیری سوورەی والضُّحىتم، ڕۆحەکەم |
| تا لە چاوی مورشیدی تۆ بەیعەتم وەرگرتووە | ڕۆژ و شەو مەجزووبی حەوشی خانەقاتم ڕۆحەکەم |
| دڵ ئەگەر مەفتوونی دانەی خاڵەکەی سەرگۆنەتە | خۆم ئەسیری پەرچەمی داوی بەڵاتم ڕۆحەکەم |
| تۆ کە لۆرتی حوسنی ئەمڕۆ، فەرزە من بێ بەش نەکەی | موستەحەققی ڕووت و موحتاجی زەکاتم، ڕۆحەکەم |
| من بە قووتی وەسڵی ئێوارە و سبەینێی تۆ ئەژیم | تۆ خودا تۆش نەیبڕی مووچە و بەراتم، ڕۆحەکەم |
| شەو ئەزانی بۆ چی هەر دەور و خولی ڕووی تۆ ئەدەم!؟ | تا بزانی من کە پەروانەی چراتم، ڕۆحەکەم |
| بشمرم خاکم لەپاش سەد ساڵ ئەڵێ وەک سامی نووح | ئەی مەسیحا چاوەڕێی یەک مەرحەباتم ڕۆحەکەم |
| تووشی تیغی نازی تۆ بووم تازە توخوا لێم گەڕێ | با شەهادەت بێ بە ئەسبابی نەجاتم، ڕۆحەکەم |
| جائیزەی ئەم شیعرە نازدارانە بێخود عەرز ئەکا... | کافییە بەم نەوعە لوتفت بۆ خەڵاتم، ڕۆحەکەم |
5
[edit]| بە دەشتی پڕ جنوونی ئاخەوە مەجنوونی شەیدا خۆم | بە شاخی بێستوونی داخەوە فەرهادی ڕیسوا خۆم |
| لە بازاڕی دڵا سووتا هەموو سەرمایەیی خۆشیم | لە یانەی دەست و پێ بەسراوییا بێ سوود و سەودا خۆم |
| لە حەوتخوانی تەلیسمی سەخڵەتی و زیندانی ماتەمدا | گەهێ کاووسی بێ تاوان و گاهێ بیژەن ئاسا خۆم |
| منم هەر دوو دەسم لێ بوونە تیغی تیژی سەرهەنگان | بەدەس ئەسکەندەری گەردوونەوە بێچارە دارا خۆم |
| لەبەر بای پێچەوانەی غەم لە هیچ لا ناگرم ئۆقرە | لە عەردی وشکی دووری جاویدانا مەوجی دەریا خۆم |
| لە ساحەی پڕ لە تۆز و گێژەڵووکەی دڵ شکستیدا | بەدەم بای ئاهەوە هاوشانی دڕک و داڵی سارا خۆم |
| سەر و شانی دڵم پڕ بوو لە تاج و شیر و ڕوتبەی غەم | لە مشکۆی پایتەختی نامورادیدا شەهەنشا خۆم |
| گەهێ سەرگەشتەیی مەلحە و قەراج و نەینەوا و پیر مەم | گەهێ ئاوارەیی هەولێر و ڕێی کەرکووک و بەغدا خۆم |
| لە کەنعانی فیراق و جانگودازیدا وەکوو یەعقووب | لە میسری ئیشتیاق و عیشقبازیدا زوڵەیخا خۆم |
| هیلاکی بازەکەی ئەوجی عەبابەیلێی وەکوو بەغدا | پەشێوی شاهەکەی ئەحمەد بڕندەی وەک بوخارا خۆم |
| گەهێ دڵ چاکی تێغی زیهنی شێخ عبد الکریم، گاهێ... | جگەر چاو پڕ لە ئاوی ڕۆژی عیلمی کاکە بابا خۆم |
| هەڵەستم، دائەنیشم وێنەیانم هەر لەبەر چاوە | موریدێک و خەریکی ڕابیتەی دوو پیری دانا خۆم |
| بەهەشتی نیشتمانم بێ ئەوان لا ئاگری سوورە | لە شادی گیتییا دۆزەخنشینی شینی عوقبا خۆم |
| لە هیچ لا بێ بەها نابێ سەدەف پەروەردەیی ئیخلاس | لە بەحری بێ پەیی میهر و وەفادا دوڕڕی یەکتا خۆم |
| بە دەم دەننووکی چەرخی چنگ بە خوێنی دەردەوە بێخود | لە چۆڵی گەرمیانی بێنەواییدا حوبارا خۆم |
6
[edit]| بڵا فرمێسکی خوێنین بۆ نەڕێژێ بیلبیلەی چاوم | بە حەرفی ناڵە بۆ نەپژێ زمانی لاڵ و گیراوم |
| نەمامی عەیشەکەم نێژرا، خەفەت گۆپکە و چرۆی دەر کرد | سەراپا تەرزی غەم ئاڵایە گیانی هەڵکڕووزاوم |
| دەسا ئەی میرزا مەهدیی زەمان، ئەی کاشیی نادر | کە بۆ نادیدە خەتتاتێکی چەشنی ئێوە داماوم |
| لە کێلی قەبرەکەی تەئریخی کۆچی کاکە «ئیبراهیم» | بنووسن: «شێخ برایم ڕۆ» بە خوێناوی گەشی چاوم |
7
[edit]| وەک خاڵی گۆنە هێندە خەتابار و ڕووڕەشم | وەک پەرچەمی بە شانە نەکردوو، موشەووەشم |
| گەهـ سینەچاکی غەمزەیی خووبانی بێوەفام | گاهێ کەتانی پەڕتەوی ڕوخساری مەهوەشم |
| وا سارد و گەرمی زوهد و گوناهم کە تێئەگەم | مەحروومی ئاوی کەوسەر و مەحکوومی ئاتەشم |
| من چۆن نما ئەکەم کە وەکوو گیسکەکەی هەیاس | هاوشانی گورگی دێو و سەگی نەفسی سەرکەشم |
| ئەی ناخودایی بەحری کەرەم وەختی ڕەحمە پێم | کەشتی هەموو شکاوم و دەریا لە باوەشم |
| من سائیلی شەفاعەت و تۆ ساحیبی مەقام | لەو خوانی نیعمەتەت بدە سا لوقمەیێ بەشم |
| من دەردەداری دەردی مەعاسیم و تۆ تەبیب | دەردم دەوا کە تۆ بی خودا داوەشا لەشم |
| تا شاد نەبم بە مەرحەمەتی کیمیایی تۆ | بوونی بە زەڕ مەحاڵە مسی قەڵبی، پڕ غەشم |
| هەرچەند ئەکەم خەیاڵی نەسیمی شەفاعەتت | وەک غونچەیی کراوە سەراپا وەها گەشم |
| شایی تکایی تۆیە، منیش بۆیە وا بە شەوق | سازندەیێکی شایەر و عەبدێکی چاوەشم |
| بێخود بە کردەوە و قسە، خاکم بەسەر، وەهام | هەر وەک دەم و جنێوی بوتان نیشم و هەشم |
8
[edit]| موشکی خوتەنە پەرچەمی خۆشبوویی برایم | ڕەشکی سەمەنە ڕوومەتی مینوویی برایم |
| لەعلی یەمەنە لێوی سوخەنگوویی برایم | «دوڕڕی عەدەنە تەلعەتی نیکوویی برایم |
| سەروی چەمەنە قامەتی دلجوویی برایم» | |
| زاهید نە، منی عاشق ئەسیرم بە نیگاهی | مورشید وەرەگێڕێ لە ئیمان چاوی سیاهی |
| کاری من و مانی نییە قەت سوورەتی ماهی | «نەخشینە بە نووکی قەڵەمی سونعی ئیلاهی |
| دنیا ئەگرێ قووەتی بازوویی برایم» | |
| لەوساوە کە بیماری ئەوم دیوە بە دووربین | خەڵکینە مەپرسن لە منی خەستە و مسکین |
| هەرچەندە دڵم چاکە بە تیری «بلە نەخشین» | «فیکرم هەموو ڕەنگینە لە فەیزی دڵی خوونین |
| ئەی من بە فیدای خەنجەری ئەبروویی برایم» | |
| ئەو شۆخە کە چەفیەی لە سەر و گەردنی ئاڵان | ڕیشەی دڵی عوششاقی بە ڕیشووی ڕەشی پچڕان |
| کوڵمی کە بەدەر خست و جیهانی هەموو شێوان | «ئەستێرەیی ڕوخساری دڵی عالەمی سووتان |
| بورهانی مونەججیم بوو مەگەر ڕوویی برایم» | |
| وەک مورغی قەفەس بۆ چی نەکەم زار و نەفیرێ | حەیرانم ئەمیستاکە وەکوو بمخەنە بیرێ |
| نەم بیستووە قەت ڕاوکەر هەتا ئێستە بگیرێ | «بیستوومە بە دام و بە شکار ئاسک ئەگیرێ |
| ئینسان ئەگرێ دیدەیی ئاهوویی برایم» | |
| گەرچی منی دێوانە بە دڵ مات و حەزینم | لەم بادیە سەییادسیفەت گۆشەنشینم |
| بۆ گرتنی ئەو ئاسکە دایم لە کەمینم | «ئەو نیعمەتە پڕ لەززەتە ڕۆژێ کە ببینم |
| دەستی من لەسەر گەردەن و ئەبروویی برایم» | |
| ئەو ڕۆژە کە وا دای لە دڵم تیری موحەببەت | گرتی بە مەسەل ئایینە تەسویری موحەببەت |
| چونکە بووە دێوانە بە زەنجیری موحەببەت | «بەدبەختییە ئازادی لە زەنجیری موحەببەت |
| بەم ڕەنگەیە تای سیلسیلەیی موویی برایم» | |
| ئەو ڕۆژە کە ئەو ڕەهزەنە پشتی لە وەفا بوو | کاروانی دڵ و دین و ئیمان ڕووی لە فەنا بوو |
| قوربان وەکوو بێخود مەبە دوچاری بەڵا بوو | «زێوەر بە حەزەر بە ئەمە ئاشووبە بەڵا بوو |
| ئیمان ئەدزێ قووەتی بازوویی برایم» | |
9
[edit]| عومرێکە سیەهـ ڕۆژ و پەرێشانی کوەیتم | ئاشوفتە وەکوو توڕڕەیی خووبانی کوەیتم |
| عومرێکە کە ڕۆژم بە مەسەل وەک شەوەزەنگە | حەسرەتزەدەیی شامی غەریبانی کوەیتم |
| عومرێکە لە زیندانی جنوونا کە وەکوو شێت | پابەندی غەزاڵانی ئەسیرانی کوەیتم |
| عومرێکە لە کونجی قەفەزی فیرقەتی گوڵدا | وەک بولبولی دڵخەستە غەزەلخوانی کوەیتم |
| عومرێکە لەدووی مەحمەلی لەیلا وەکوو مەجنوون | خۆم لێرە و دڵ وێڵی بیابانی کوەیتم |
| عومرێکە لەبۆ کوشتنی دەججاڵی حەسوودان | هەر مونتەزیری عیسییی دەورانی کوەیتم |
| عومرێکە دەناڵم بە غەمی تۆوە لە کەرکووک | دایم وەکوو نەی سینە پڕئەفغانی کوەیتم |
| پێویستە وەکوو قومریی ئاوارە لە گوڵشەن | سەرگەشتە دڵی سەروی خەرامانی کوەیتم |
| پەروانەسیفەت موزتەریبم کوللی شەو، ئاخۆ... | کەی پەڕتەو ئەدا شەمعی شەبوستانی کوەیتم؟ |
| کەی بێ کە لە ئاسۆی عەرەبوستانەوە ڕۆژێ... | هەڵبێ گوڵی خورشیدی درەخشانی کوەیتم؟ |
| وا تێ مەگە دوورم لە تۆ ئەی ساحیبی خاتەم | هەر «هودهود»ەکەی بەزمی سولەیمانی کوەیتم |
| خەڵکینە لەبەر گەوهەری تاجی سەری کوردە | قوربانی موحیتی عەرەبوستانی کوەیتم |
| هەرچەندە لە زیندانی فیراقام وەکوو بیژەن | بیللا بە تەمای ڕۆستەمی دەستانی کوەیتم |
| عاجز مەبە بێخود کە ئیشەڵڵا وەکوو یەعقووب | نەزدیکە ویساڵی مەهی کەنعانی کوەیتم |
10
[edit]| ئەمجا لە عوود و ڕوود و نەی و مەی شەراب ئەدووم | یەعنی لە غەیری ساقی و موتریب خراپ ئەدووم |
| لەوساوە عاشقم بە برۆ و ڕوویی دڵبەران | دایم لە مانگی یەکشەوە و ئافتاب ئەدووم |
11
[edit]| بێخود لە ڕووی نیازەوە، ئەی نازەنین ئەڵێ: | جارجار بە چاوی لوتف بڕوانە سوورەتم |
| من بۆیە سەیری تۆ ئەکەم و ڕووم لە کەس نییە | تا تێ بگەی کە تۆی هەدەفی تیری حیرەتم |
12
[edit]| ئەیا ڕەفیقی شەفیقم، حەریمی ڕازی نیهانم | ئەدیبی فیکری حەقیقیم، نەدیمی ڕۆحی ڕەوانم |
| ئەگەر لە حاڵم ئەپرسی، بە سەنگی سورمەیی دووری | شکاوە شووشەیی وەسڵم، نەماوە نوتقی زمانم |
| کە ئەچمە حوجرە ئەڵێی دەشتی شارەزوورە بەبێ تۆ | وڵاخ ئەخاتە مەلە ئاوی زەڵمی ئەشکی ڕەوانم |
| بە شەو پەپوولەسیفەت خول ئەخۆم بە دەوری چرادا | کە ڕۆژ هەڵات ئیکە خورشیدپەرستی بورجی دوکانم |
| ئەوەندە مەحوی غەمم ئەی عەزیزی میسری بەلاغەت! | دەهانی یۆسفی سانی سیفەت، نەماوە نیشانم |
| وەری گەڵای تەرەبی باغی دڵ بە پایزی ئەندووهـ | درەنگە بێرەوە پیر بوو بەهاری عومری جوانم |
| بەجێ نەمێنی لە کەرکووک، نەبیتە باعیسی خوێنم | ئەگەر نەیەیتەوە «لەوسەر»، ئەبیتە قاتیلی جانم |
| وەکیل بە تۆ کە سەلامی منت گەیاند بە فەقێکان | لەپاش موسافەحە عەرزیان بکە کە بەندە فڵانم |
| بفەرموو بێخودی شیرین کەلام ئەڵێ بە هەمووتان... | ئەگەرچی خوسرەوی شیعرم، بەڵام غوڵامی ئەوانم |