دیوانی ئەحمەدی کۆر/پێنج خشتەکی

by ئەحمەد کۆری موکریانی

←پیتی ێ

دیوانی ئەحمەدی کۆر  (1856)  by ئەحمەد کۆری موکریانی پێنج خشتەکی

مەسنەوی→

1

شەو و ڕۆژ بێ قەرارم ئەز لە عیشقی ڕوویی نەوگوڵها	دەکەم تەی چۆڵ و بەحر و بەڕ، بە ناڵین شیبهی بولبولها
به قید زلف پا بستم، منم مجنون عاقلها	«ألا أيها الساقي أدر كأسا و ناولها»
کە عشق آسان نمود اول، ولی افتاد مشکلها
لە وێنەی تۆ لە ڕووی دنیا نەهات و هەم نمی آید	لەبۆ عوششاقی دڵ مەحزوون حبیبی چون تو کی آید
لە نەسلی ئادەم و حەووا، کی چون تو نور چنین زاید	«ز بوی نافەای کآخر صبا زان طرە بگشاید
ز تاب جعد مشکینش چە خون افتاد در دل ها»
کسی که عاشق تو شد ز دین و دل که دست شوید	نه در دنیا نه در عقبی بجز تو کس نمی جوید
بجز تخم محبت در دل او هیچ نمیروید	«به من سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید
که سالک بی خبر نبود ز راه و رسم منزلها»
لە داخ و حەسرەتی جانان زیاد بوو میحنەت و دردم	لە دەوری شەمعی ڕوخساری وەکوو پەروانەمە هەر دەم
دەڵێم بۆ نێرگسی دەستم لە عەقڵ و دین و دڵ بەردەم	«مرا در منزل جانان چه امن و عیش، چون هر دم
جرس فریاد می دارد که بر بندید محملها»
لەوێ ڕۆژێ کە تۆ خوڵقای هەموو عالەم بە تۆ ماییل	دەکەم ئەرجوو و تەمەننایێ لە دەرگای تۆ وەکوو سائیل
چ موشتاقم ببینم ڕووی تۆ بێ پەردە و حاییل	«شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل
کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها»
فیدایی قەددی نەو تەرزت، ڕوحی من ئەی شەهی نادر	کە تۆی خوڵقاند لە نووری خۆی، قەدیم و قەییووم و قادر
عەجەب نەقش و نیگارێکی لە ڕووی عالەم کە بووی زاهر	«همە کارم ز خودکامی بە بدنامی کشید آخر
نهان کی ماند آن رازی کزو سازند محفلها»
لە داخ و حەسرەتی جانان زەلیل و مات و گەردن کز	دڵم چون خانەیی زەنبوور و عەقرەب بوون لە سەریا چز
ئەلا ئەی ئەحمەدی کۆری زەلیل و خەستە وو عاجز	«حضوری گر همی خواهی از او غائب مشو حافظ
متی ما تلق من تهوی، دع الدنیا و أهملها»

2

دڵبەری ساحیب جەماڵ و ئەشرەفی عالی جەناب	تا بە کەی ڕووی خۆت دەپۆشی تۆ لە ژێر پەردە و حیجاب
ڕوو مەهی دوو پێنج و چار، جارێ وەلایخە تۆ نیقاب	زین سوال بی خطا غمگین مشو، رو بر متاب
زانکه رد سائلان از اغنیا دور از صواب
حەمدولیللا گەوهەری زاتی تۆ بوو دوڕڕی سەمین	نامی تۆی با نامی خۆی دانا لە لەوحی هەمنشین
مەئخەزی ئیسمەینی دانا، میم و حێ و دال و دین	نام خۆی دانا «حەمید» و نامی تۆی دانا «ئەمین»
تا بزانن هەر ئەتۆی ئەشرەفترینی مورسەلین
حەمدولیللا گەوهەری زاتی تۆ بوو دوڕڕی مەسوون	از وجودت گشته اصنام لات و عزا سرنگون
بس شر و بس فتنه هائی با تو کردند کافرون	نوری دینت گرتی مەشریق، مەغریب و دنیایی دوون
زوڵمەتی کوفر و زەڵاڵی ڕەفع کرد بوو ڕۆژی ڕوون
حەمدولیللا گەوهەری زاتی تۆ بوو دوڕڕی مونیر	هەم بە وەحی کردیە مورسەل، هەم بەشیر و هەم نەزیر
هەم شەفیع و هەم موشەففەع للعباد يوم العسير	ای خدا ما را نگهدار از الم های سعیر
إنّك رَبٌّ رَحيم، بر همه اشيا قدير
حەمدلیللا بووە نەسیبی میللەتێ خەیرولبەشەر	سەییدی دنیا وو دین،شَقَّ بِالإيماءِ قَمَر
عاریجی هەفت ئاسمانان، كَلَّمَ مَعَهُ الحَجَر	دار و بەرد چەندێکی هەن، پاک بوون لە بۆ تۆ سوجدەبەر
أَسأَلُ اللّهَ النَّجاةَ از ألم های سقر
دیتنی دیداری یار خۆشترە از هر چه بود	گەر بگا دەستم بە دامانت، ئەوە قازانج و سوود
گەر هەموو دنیام هەبێ، بێ ڕوئیەتی تۆ بێ وجوود	حەیفە بۆ مە سەرف کەین بۆ مەیلی دنیا عومری خود
چاکی بگرین با بە ئیخلاس ڕاهی جنات الخلود
هەر کەسێ عەقڵی هەبێ ناکاتە یار دنیایی دوون	ئەو دەکا زۆر مەکر و حیلە عاشقی زار و زەبوون
چەندە مە تالیب بەوی بین ئەو دەبێ هەر سالیبوون	چاک وەیە دەس هەڵگرین لەو پیری پڕ مەکر و فنوون
تا ببین واسڵ بە جەننەت، شاد بە هەر حور العيون
هەر کەسێ عەقڵی هەبێ ناکا بە دنیا ئیلتیفات	ئەو لە ئەووەڵ شکڵی بووکان خۆی بە مە نیشان دەدات
تۆ لەکن خۆت بووی بە زاوا، بووکە ئەو بیکر و بەنات	تۆ بە ئوممێدی ویساڵی، ئەو ئەتۆ مەحڕووم دەکات
یا خودا پێمان بدەی ئەتۆ ڕێگەی نەجات

3

ای رخت روشن تر از ماه‌ نمایان بر زجاج	داروی صد زرد رنگ کردند اطباء ز آن علاج
شاە و سوڵتان و گەدا بۆ بووسەیی پات ئیحتییاج	کەنزی عەتتاران لە بۆنی خاکی نەعلت گرتی باج
بۆت بە داغە دڵ چوو پەروانە لە پای شەمع و سیراج
مەعدەنی ئەڵماس و دوڕ، لەب مەنبەعی ئاوی حەیات	مەجمەعی شەرم و حەیا، مەزهەر «لكل المخفيات»
هەم بەشیر و هەم نەزیر، مزگێندەری ڕێگەی نەجات	باغی ڕوخسارت وەنەوشە و سووسەن و ڕەیحان، نەبات
بوون هەموو سوبح و مەسا، تا تا بە مەودای میشکی عاج
حەق بە نووری تۆی مونەووەر کرد و ڕۆشن ماهـ و خۆر	کردی خاریج عیشقی تۆ عاشق لە فیتنە و شەڕ و شۆر
خاکی نەعلەینی تۆ کوحلە بۆ بینایی چاوی کۆر	نیم سزاوار شیبهی سەگ از گردی خوانت ڕیزە خۆر
تامیعم بەر ئاستانت چینە کەم میسلی دەجاج
بەر لە کوللی مەخلووقاتێ نوورتی زاهیر کرد ئەحەد	خیلقەتی کرد هەر چی ماشا «من أزل حتي أبد»
بۆیە ئادەم بوو بە فەخرولئەنبیا تۆ بووی وەلەد	کرد «خەلیل» ساکین لە وادی «غير ذي زرع» سەمەد
بۆ بینایی بەیتی کەعبە سوجدەگای ئەهلی حەجاج
ئیبتیدای ئادەم لە تۆ بوو، تۆ لە ئادەم بوی زهوور	موعجیزەت «شق القمر» بوو عالەمی «ما في الصدور»
حوببی تۆ «رب أرنی» کوت بە «مووسا»ی کێوی توور	دوێ شەوێ تەشریفی تۆی حەق کرد تەڵەب چوویە حوزوور
نامی تۆی بەرفەرقی جوملە ئەنبیایان کردە تاج
ئەنبیا قەترێک لە نووری ڕووی تۆی کرد، ئیقتیباس	تۆی خەدیوی تاجی «لەولاک» هەم حەبیبی جین و ناس
هەر کەسێ زەڕڕێک لە شەوقی تۆی نەسیب بوو، حەق شوناس	حوببی تۆ «داوود» لە زەنب و سەهو و نیسیان کرد خەلاس
وەقتێ باسی کرد لەگەڵ ئوریایە دەعوایی نیعاج
شەهسەواری عەڕشی میعراج، سەییدی «خير الورى»	کردی زیارەت، وەختی نەعلت فەڕشی ڕووی «تحت الثرى»
نووری فەرقت عەڕشی داگرت، کوفر وەسەر ئیسلام گەڕا	جوبرەئیل موژدەی دەهێنا بۆت لەنێو غاری «حیڕا»
دینی تۆی کرد بەرحەق و از قاف هەتا قاف دای ڕەواج
ئەی مەکانت عەڕشی ئەعلا، قابەقەوسەین مەنزڵت	عالەمی ڕۆحانییان شەیدایی ڕوویی چون گوڵت
قودسییان داییم سەناخوان، کەڕڕوبین چون بولبولت	سەد چوو لەفزی «لي مع الله» ساکینی گەنجی دڵت
فەخرە بۆ حۆری جینان کەمتر کەنیزت بن زیواج
در زەج و کەج، تانج و سەج ڕۆژگارت بردە سەر	بووە مەکانت عەڕشی ئەعلا ڕوئیەتوڵڵا دەر نەزەر
ئایەتی «لا تقربوا مال الیتیم» وای دا خەبەر	یەعنی کەس حەددی نییە دەرجایی تۆ بگرێ مەقەر
وەی بەهای بووسەی نیعالت «ما في ملك اللة» خەراج
مەعدەنی ئەسرار و گەنج، دەروێش و شاهەنشا لەقەب	سەییدی دونیا و دین، پێغەمبەری عالی نەسەب
راهی فکر و خەرقەپۆشی، نوور و زوڵمەت ڕۆژ و شەب	عیلمی بێ ئوستاد لەبۆت بوو، هەم ئەتۆش بۆی بووی سەبەب
جەمعی ذی ڕوح خەڵق بووە از قەترەیی نوتفەی مەشاج
وەک، «قوڕەیش»ی قەومی مولحید بەهری قەتڵت سوێندخوار	بووە ڕەفیقت یاری سەددیق هەمنشینی کونجی غار
«ثاني أثنين أذهما في الغار» بۆی بوو ئاشکار	بەیزی قومری با نەسیجولعەنکەبووت ما بەرقەرار
چاوی بەدخواهان لە پێش وان بوو بە شیبهی لەیلی داج
یەد وەکوو «بەیزایی مووسا» موعجیزاتی ڕۆژگار	ڕووت میسالی حەوزی کەوسەر، کامبەخش و کامگار
سەوت ئەنفاسی مەسیحان، گیاندیهی سەد موردەوار	هەر لە ئەووەڵ تا بە ئاخر جوملە عوششاقی هەژار
حوببی تۆ بوو تیغی تیژ، نەشتەر لە قەلبی وان عیلاج
جوملەیی عاشق لە حەسڕەت ڕوویی تۆ فانی و فەنا	تۆ مەلاز و مەلجەئی بۆ عاسیان پشت و پەنا
موزنیبان ئومێدەوارن یا شەفیع «إشفع لنا»	یا ڕەسوولەڵڵا ئەمان وەقتی ئەجەل «منا دَنى»
تامیعم بۆ گۆی شەفاعەت ژێری چەوگانت هەراج
یا «عظیم الخلق» بە عیشقی ئەو قەدیمی بێ نەزیر	کەفتەکارم شیبهی سەگ بەر دەرگەهت عیسیان کەسیر
چونکە وا ڕۆژی ئەزەل بۆ عاسییان تۆی دەستگیر	گەر بە شەفقەت تۆ نەهێنی جارێکی عەبدان وەبیر
پاک دەبن عەرزی هەدەف بۆ زەنب و عیسیانان ئەماج
خۆش بە حاڵی ئەو کەسانەی ژێری نەعلت باختە سەر	کەوتە قەلبیان حوببی تۆ از کەون و ماکان بێ خەبەر
نوش دەکەن شەربەت لە حوببی تۆ پڕی خوێنی جگەر	گوش هوش از صوت تو پر کرد، نە اصوات دگر
خالی دل از صحبت جانان پر فسق و لجاج
شافیعی ڕۆژی جەزا، هەم سەییدی «ختم الرسل»	پێشی باڵات سەر و بید و عەرعەر و شمشاد خەجڵ
شەرمەساری خاکی نەعلت سونبول و ڕەیحان و گوڵ	هەر کەسێ تابیع نەبێ بۆ ئەمری تۆ با جان و دڵ
ئەکلی وان زەقووم دەبێ، شەربەت حەمیم، «ماء أجاج»
وای لەبەر ناری جەهەننەم ئەو جەحیمی پڕ شەرەر	عاسیانی هەوڵناک از ڕۆژی پڕ خۆف و خەتەر
شوکری میننەت حەق بە تۆی کوت ئەحمەدی خەیرولبەشەر	گەر نەبووبای تۆ شەفیعەلموزنیبین ئەی ناموەر
موزنیبات کەی دەبوون فاریغ لە خەوف و ئیختلاج
ڕۆژگارت چوو بە غەفڵەت عومری خۆم پووچ ڕابوارد	ڕۆژێکی ڕوونم نەدی، پێشبارێکی چاکەم نەنارد
دین و ئیمانم بە دەست نەفس و هەوای دونیا سپارد	ئەز لە من وا بوو تەویلە بۆیە بێباکم دەخوارد
نەمدەزانی عومر کورتە و بێ دەوام وەک ڕەنگی زاج
تۆ بە عیشقی زاتی پاکی خالیقی جینن و پەری	جارێکی بڕوانە لای من، تۆ حەبیبی ئەکبەری
هەم ئەمینی سیڕڕی حەق، هەم سینەکانی گەوهەری	پر امیدم گر چه کلبم گر بحالم بنگری
من ئەسیری نەفس و شەیتان و دڵم وەک ڕووی ساج
چەند ئەمن فکری عەبەس کەم لەم دنێ پووچ و غەدار	داییمە مەشغووڵ بە عیسیان ڕۆژ و شەو لەیل و نەهار
نابینم هیچ کەس وەکوو خۆم ڕووسیاهـ و شەرمەسار	نەفس و دونیا و هەوا و ئیبلیسی مەلعوون هەر چوار
تامیعن بۆ بردنی ئیمانی من چون گورگی ئاج
ئارێ ئەی ئینسان ئەگەر شێت نی لەسەر ئەرزی دەنی	کوا سولەیمان، کوا سکەندەر، کوانێ مەحموودی غەنی
این قدر پوچ و عبس لاف تکبر می‌زنی	عاقیبەت لەژێر ئەرزدا لاشەیەکی بۆگەنی
مەنزڵی تۆ ژێر زەمینە ناتدەنێ باج و خەراج
«ئەحمەدی کۆر» بەس تۆ عەبدی وی دنێ غەددار بە	خاکی پاکی ئاستانەی سەییدی موختار بە
ڕۆژ و شەو پڕ ناڵە و گریان و شین و زار بە	تا دەمێنی هەر لە سەر ئەو شەرت و ئەو ئیقرار بە
بەڵکە یار بتداتێ جورعێک شەربەتی کەوسەر میزاج

4

حەمدی بێ حەد بۆ خودایی خالیقی فەردی وەدوود	بابی مەی ئادەم لە مشتێ ئاو و گڵ هێنا وجوود
قودسیان هەر چەندی هەن هەر بۆ وییان سەر نا سجوود	ڕۆژێ از خانەی عەدەم تەن هاتە سەحرایی وجوود
ئاگری عیشق کاری کرد لێم و «دل و جان در ربود»
ها، ببینە چی بینا کرد ئەو بینایی کارساز	ئەو لە قەترێک ئاوی خوڵقاند چەند بوتی پڕ عەیش و ناز
سینە ساف و قەد چو عەڕعەڕ، مەم چو ڕوممان، دیدە باز	لێی وەتەرتیب خست دوو کار، عیشقی حەقیقی و مەجاز
تالیبی ئیسلامی کرد ئەو، گەبر و تەرسا و یەهوود
هەر کەسێ ئەی دڵ بە ڕوویی نەوجەوان عاشق نەبێ	ڕازی لای عیشق نەبێ با جان و دڵ سادق نەبێ
ئەو لە ڕێی عیشقی حەقیقی بێت و گەر فایق نەبێ	با سەبەب عیشقی حەقیقی ڕووبەڕووی سایق نەبێ
ڕاست حیمار وا لە ژێر بار کا و جۆی بێ سەرف و سوود
عاشقان ڕوژی ئەزەل دڵ نامرێ حەتتا ئەبەد	وەک شەهید و ئەنبیا قەت ناڕزن جیسم و جەسەد
گەر نەبێ تۆشەی لەعین و دین بەتاڵ و دێو و دەد	سەر نەباتە ڕێی مەجازی، پڕ خەیانەت کاری بەد
عاشقان هەر شین و ئاهـ و شاعیران تەبع ئازموود
هێندێ عاسی تەبع و مورتەد، هێند لە ڕێی عیشقی بەتاڵ	سەر بە سەودایی مەجازی دڵ بە دنیا ئیشتیغاڵ
وەک دەبینن تۆ زەلیل و دڵ بەجۆش و خەستە حاڵ	لێت دەبێتە پیری موتڵەق شیبهەتی ئیبلیسی لاڵ
موبتەدیش گومڕا دەکا، ڕێی حەق لەوێ بەند و سەدوود
خۆ لە من وا بوو هەوەڵ جار عیشق بە زانایی دەبێ	وەسیەتوو لێ بێ لەبەر زۆرزانی ڕیسوایی دەبێ
تا وەکوو شێت بی زیاتر عیشق ئەفزایی دەبێ	بۆیە عاشق شێت دەبێ تالیب بە شەیدایی دەبێ
حەز دەکەی عاشق بی، شێت بە، تۆ لە گشت ڕێی وجوود
چونکە عیشقی حەق نەبوو زەڕڕێک لە سینەی قەومی عاد	جیفەی دنیایان دەویست و پڕ تەمەع، مەغروور و شاد
جوملە موزنیب و گونەهکار سەر لە ڕێی عیشقی عیناد	عاقیبەت سەڕسەڕ لەبۆ وان هات و ژینی دان بە باد
با سەبەب بێ عیشقی بۆ، «قد أهلکت قوم ثمود»
وەقتێ ئادەم لە «سەرەندیب»ێ خەلاس بوو هاتەدەر	ئیتیفاقی بەست لەگەڵ عیشق، بوو بە باب «أم البشر»
بۆیە چل ساڵی گەڕا بەر سەتحی ئەرزی دەربەدەر	عاشقی نووری خودا بۆ شەوقی حەووای کەوتە سەر
لێی وەپاش کەوت «شیس» و«نووح «و» ساڵح «و» ئیدریس «و» هوود»
شێخی «سەنعانی» ئەگەر سەد جاری دی جەور و جەفا	زەحمەتی هەر چەند وەڕێ هات بۆی بووە زەوق و سەفا
عاشقی جانانەیەک بوو، ساحێبی شەرت و وەفا	دەرد و میحنەت هەر چی بوو ئاخر لەبۆ وی هات شفا
شادە هەر کەس لەحزەیێ با یاری کرد گفت و شنوود
گەر کەسێ پرسی چووزانێ «تۆ لە دنیات نین دوو چاو»	هەر کە ڕادەبری یەقین دۆزەخ لە جەرگم دێتە تاو
ئەو کەسەی مەعشووقی تۆ بێ چۆن دەبێ ئابڕوو تکاو؟	خەلق نازانێ کە زولفت یاری مەحبووب بۆتە داو
عیشقی حەق گەر یار نەبایە تێی دەگڕیا نار و دوود
وەقتێ «یۆنس» کەوتە بەتنی حووت لە ئاو بوو سەرنگوون	تاکوو چل ڕۆژی لەوێ زوڵمەت بوو لێی دنیایی ڕوون
هەر دوو دیدەی پڕ لە ئاو و تەن سەقیم و دڵ زەبوون	چونکە عاشق بوو، نوبووەت بۆ وی هات بێ چەند و چوون
مەدحی وی کرد خالیق و «اندر کلام خود ستود»
وەقتێ ئیبلیس داوتەڵەب بوو خەییری ئەییوبی شام	ماڵ و ئەتباع بەرتەرەف کرد پاک بە نیم لەحزە تەمام
پاشی هەنگێ قەلبی وی پڕ بوو لە ئێش و دەرد و زام	ئەو بە عیشقی حەق موتیع بوو یەعنی «ربي لاينام»
چونکە عاشق بوو خوداوەند لوتفی فەرموو زوود بە زوود
یەعنی ئەو خەللاقی عالەم ئەو خودایی لایەزال	گەر نەبوویا عاشقی نووری نەبیی نوور جەماڵ
زیاد لە عالەم بۆ چ لەبۆی مەوجوود دەبوو کەشف و ویسال	شەرع و تورق و عورف و حەق هەر چوار بە جارێ نانە پاڵ
پێ دە ڕێی میعراج و بورجی لامەکان جایی سعوود
یەکی وەک «تاها» نەبیی ئینس و جین خەیرولبەشەر	واسیتەی بوونی دوو کەون شای قابەقەوسەین ناموەر
جەننەت و دۆزەخ، سەما و ئەرز، لەشقی وینە سەربەسەر	بۆیە حەق فەرمووی لە شانی وی «وما زاغ البصر»
بۆ بە مەولای شەرق و غەرب و بەحر و بەڕ، چی هەن، چ بوود
یۆسفی ذي الحوسن جەبهەت، مەهوەش و شیرین نەزەر	جەبهەتی ماهی دەهـ و چار بوو، لە کەنعان هاتە دەر
با سەبەب عیشقی «زوڵەیخا» چوو لە «میسر»ی گەرت مەقەر	پادشاهی و نیکنامی و تاج و تەختی کەوتە سەر
بوو بە عیشقی حەق و لاییق چەند هەزار مەدح و دروود
یەکی وەک «یەعقووب» نەبی بوو، کامل و عاقڵ تەواو	عاشقی ڕووی «یۆسف»ێ بوو، دڵ بە حوببی وی سووتاو
تا برای لێ بوونە دوژمن خستیانە بیر و داو	ماڵ و ئەتباع هەر چی بوو پاکی لەبەر وی خست لە چاو
تاکوو چل ساڵی فیراق و زەیقەتی «با او نمود»
دیم لە قوڕئاندا کە «مووسا» بەر لەوەی کە بچێتە «توور»	عاشقی «وادیی ئەیمەن» بوو لەوێ دی نار و نوور
هەر کە، وی حوببی خودای کەوتە دڵ و جان و سودوور	پێی لە ڕێی کوفر و زەلالەت، بوغز و کینە گرت بە دوور
با وجود عشق در رحمت ز عالم بر گشود
«عیسا»ی «مەریەم» لەنێو قەومی «یەهوود»ی ناپەسەند	لێی عیناد بوون تا وەدەستیان کەوت و کردیان حەبس و بەند
چونکە عاشقی لامەکان بوو، چووە سەما تا وەقتی چەند	ئافەریدەی کرد کە دی عالەم دەبێ پێی سەربوڵەند
قاتڵی دەججاڵی مەلعوون دوشمنی ئەهلی سجوود
وەقتێ «ئیبڕاهیم» لە ناری مەنجەنیق گرتی قەرار	خالیقی لوتف و عەتای کرد، ئەو دەبوو زوو ڕەستگار
گوڵ لە دەوری سەوز بوو، هەم باغ و بووستان، لالەزار	گەر لەبەر عیشق نەبایە نەیدەبوو ئەسلەن چ چار
عیشقی حەق گەر یار نەبایە تێی دەگڕیا نار و دوود
وەک نەبی هەر گا یەکێک عاشق بە کرداری خۆ بێ	فەرزی عیشقە هەر کەسێ تالیب بە ڕووی یاری خۆ بێ
باک نەبێ نامووس و نەنگ مەشغووڵ بە ڕێی کاری خۆ بێ	ڕۆژ و شەو دەر جوستوجوو و دەعوەتی یاری خۆ بێ
تا بزانی سیڕڕی ئەرز و ئاسمان، چەرخی کەبوود
ئەی برادەر گۆش و هۆش دار بن لە ڕێی گوفتاری عیشق	هەر وەکوو «مەنسووری حەللاج» بن لە فکری کاری عیشق
سەر بە قوربانی کەسێ بێ نۆش بکا سەد ژاری عیشق	وەسیەتوو لێ بێ بە فەرزییەت گەلێ هۆشیاری عیشق
دڵبەرم کوشتمی، شکایەت کەم، لەبۆم بێنە شهوود
گەوهەری مەقسوود بە دەس هاتن لە دنیا زەحمەتە	گەر کەسێ دەستی کەوێ ئەڵڵا چ فەزل و نیعمەتە
بۆچی هەوەڵ تا بە ئاخر هەر جەفا و میحنەتە	هەر کەسێ عاشق بە جەننەت بێ جەزای وی ڕەحمەتە
عاشقی عیشقی مەجاز سووتا بە نار لەحم و جلوود
عاشق ئەو نین شێت و خوودار، سەگەرم بن یەک سەعات	ڕەئس و قەلبی سارد و سڕ، مەشغووڵ بە دنیای بێ سەبات
کەی دەبێ دڵ خۆش بە ڕووی مەعشووق بکەی عەیش و نیشات	تا نەبی ڕیسوای عالەم بێ وجوودی ڕووی بیسات
خۆزگە بەو کەس ڕازی بوو بەو مەعمەلە و سەودا و عقوود
ئەهلی غار هەر چەندی بوون مەردانی پڕ عەقڵ و کەماڵ	زەوقی دنیا دان بە عوقبا فەوت کردن ڕای بەتاڵ
دەست شوستو بوون لە هەر شت غەیری عیشقی لایەزال	چوونە غارێ بوونە نائیم بێ غەم و فکر و خەیاڵ
بوون لە جامی عیشق سەرمەست، «گوی نیک نامی ربود»
عاشقی عیشقی مەجازی لەحزەیێکە ئەلئەمان	غەیری بەدنامی و ڕیسوا نین لەڕووی دەور و زەمان
هەر کەسێ پشتی بەوی بەست ئاخری کێشای غەمان	هەر کەسێ عاشق بە ڕووی یار بێ غەم و دەردی نەمان
عیشقی مەحبووبان نییە لاییق بە هەر ڕەدد و جەهوود
عاشقی عیشقی حەقیقی جان و دڵ سافی دەوێ	یاری ساحیب شەرت و ئینساف کامڵ ئەعرافی دەوێ
زێڕی دەستەو شاری خالیس قاڵی زۆر سافی دەوێ	هەر دوو وەک یەک سووختەدڵ، ساحێب ئینسافی دەوێ
نەک بەکین «ئەسفەندیار» و «ڕۆستەم»ی ساحێب عەموود
نووح هەر چەندی کە عاقڵ بوو و زیلفەهمی عولووم	با زەلیلی ڕایدەبوارد با میللەتی ئەشڕاڕ و شووم
لە هەزار کەس یەک نەبوو چاک ئەهلی مەجهوول و زەلووم	عاقیبەت تۆفان لەبۆ وان هات غەرق بوون و عەدووم
عیشق بوو نووحی نەجات دا، کەشتی بردە کێوی جوود
«هوود» نەبیی قەومی عاد بوو میللەتی ئەشراری ناس	لووت لەگەڵ ئەهلی «سەدووم»ی بەد نژاد و بەد ئەساس
«ساڵح» و «یەحیا» و «زەکەریا» «یوشەع» و «جەرجیس»ی خاس	«ئەلیەس» و «زولکیفل» و «ئیدریس» عاشقی ڕێی حەق شناس
بوون بە عیشقی حەق موخەللەد «في الجنان» مەنزڵ وروود
«ئەحمەدی کۆر»یش سەگێکە پەیرەوی ئەسحابی تۆ	هەر لە تفڵی شێتی کردووە حوببی ڕێی ئەسحابی تۆ
شەرت و ئینساف قەت نییە ڕۆژی ئەبەد کیلابی تۆ	بچیتە نێو ناشاد بێ پێیان دوشمنی قوللابی تۆ
یا ڕەسوولەڵڵا دەخیلەک تۆ نەجاتمان دەی بە زوود

5

یاری ڕەندان دەر حەقی من کارێکی ڕەندانی کرد	چاوی مەستی ئەو بە باز، پڕ سورمەیی سوبحانی کرد
نیم نیگایێکی بە دوو چاوی وەکوو قەترانی کرد	خۆزیا بەو کەس کە گوفتاری بە یاری جانی کرد
سەد هەزاران میسلی من هەر داخ لە دڵ ئەفغانی کرد
حوببی یار وا کەوتە دڵ من خورد و خاب لێم بوو حەرام	ڕۆژ و شەو هەر دوو خەرابە و چۆڵ و سەحرایە گەڕام
هەر وەکوو «سەنعان» کە بۆ تەرسایێ بوو ڕیسوایی عام	شێت و شەیدا بووم کە ماڵ و عەقڵ و هۆشی لێ ڕفام
خانەی ئابادی منی سەد جار ڕماند، وێرانی کرد
شێخی «سەنعان»ی کە مەردێک بوو بە دین بۆ قیبح و زشت	بۆ خەنازیران شوان بوو، ئەو بە نامی نیک سرشت
ساعەتێ ئەو دڵبەری خۆی دی، ئیمانی دا کەنشت	سەد مرید و مەسجید و سەد مەعبەد و خەڵوەی بەهشت
عەقڵ و هۆش تەسلیم بە دەست ئەو دڵبەری نەسرانی کرد
ئەز فەقیرێک دوور لە تۆ کەوتوومە چاهی بیژەنێ	داییمە دڵ بۆت دەسووتێ وەک گڕی دارە بەنێ
وا بەحەسڕەت تاقە بووسێ کەم لە تەختی گەردەنێ	تیرێکی وات دا لە جەرگم شەهسەواری قۆشەنێ
هەر وەکوو «یەعقووب» لە داخی «یۆسف»ی کەنعانی کرد
کەی دەبێ شاد بین بە نووری ئەو جەماڵی ئەنوەرین	کەی دەبێتە هاونشین یەک دەم بە لەفزی شەککەرین
کەی دەبین لاولاو سیفەت، پێچ پێچ لە باڵای عەڕعەڕین	دوێ شەوێ خۆش بوو خودا، یار دەستی بۆ کردمە سەرین
ڕۆح لە جیسمی من فڕین و حیکمەتی لوقمانی کرد
خەڵکی مەشغووڵن بە عیلم و تەسبیحات و قیل و قاڵ	قەلبی من مەشغووڵ بە تۆ ئەی نازەنینی نەو نیهال
پاک خودایە چەند بە خووبی کردی ئەو حوسن و جەماڵ	ساعەتێ تۆم دی بە چاوان دین و مەزهەب بوون بەتاڵ
هەر وەکوو تەرسا لە عەقڵ و دینی شێخ سەنعانی کرد
تا قیامەت وەسفی باڵای نەو نیهالت هەر دەڵێم	ڕۆژ و شەو وەقت و سەعات دەر جوستوجووی مەتڵەبێم
شێت و شەیدای ڕوویی تۆم مەحبووس لە چاهی غەبغەبێم	دڵ بە داغ و تووڕەیی زوڵف و دوو گێسووی شەبێم
مایەیی «يحيي العظام» بوو، بۆچ لە من پەنهانی کرد
شاهی جەمعی ئەنبیا، تۆی شافیعی ڕۆژی جەزا	من گونەهکار و زەلیلم ئوممەتی تۆم ئەزقەزا
ئوممەتی عاسی و فەقیریشت وەکوو من هاکەزا	ئینتزاری لوتفن و پابۆسی ژێر نەعلت ڕەزا
زیارەتی خاکی بەری پێت دەفعی هەر عیسیانی کرد
«ئەحمەدی کۆر»ی زەلیل و عاجز و دڵ پڕ کەسەر	وا لە دەرگات کەوتووە، بەڵکوو بهێتە بەر نەزەر
جوملەیی شێخ و وەلی و پاک دینان سەربەسەر	موقتەبیس از نووری تۆ بوون و لەبۆ تۆ خاکی دەر
شوعلەیی ئەنواری تۆیە عالەمی نوورانی کرد

6

خۆش بە حاڵی عاشقانت، دڵ لەسەر زەوق و کوئووس	پاک نەبوو هەتک و مەلامەت، قەت نەترسای مِن حُدوث
دەست هەڵگر بێ لەبۆ لات و هوبەل، عوززا و یەغووس	ئەسڵی عیشق وا دەبێ، نەک دڵ بە حیلە و چاپلووس
هەر دەمەی بۆ یەک خەبەر هەر لەحزە بۆ یەک دەست بووس
سەر بە قوربانی کەسێ بێ تا لە دنیا زیندە بێ	یارێکی گرتی بە جان تا مەرگ، بە دڵ بۆی بەندە بێ
نەک هەموو ڕۆژێ لەنوێ بۆ دڵبەرێ لەبخەندە بێ	تەن یەک و دڵ سەدهەزار فکر و خەیاڵ پەرگەندە بێ
هەر کەسێکی دیت بە چاوم نیم مەقامات هەم جلووس
بمرێ عاشق چاکە، نەک، در ڕاهی عیشقی ناتەواو	پەڕڕەکاهـ و دانەیی خەشخاشی دنیای بێتە چاو
ڕۆژ و شەو بۆ دڵبەری خۆی زگ بسووتێ دڵ بە تاو	عەقڵ وا کەم، عیشق وا تیژ، مەخلووقاتیش وا بە داو
یا خودا بەو عاشقان دەی سەبری ئەییووبی ئومووس
تۆ لە دنیا نەتدی وا عیشق چی لەگەڵ مەجنوون کرد	یێکی وەک سەنعانی چۆن ڕیسوا لە دنیای دوون کرد
یێکی وەک فەرهادی هاوڕێی کێوەکەی بێستوون کرد	وامیقی خوێنخۆری هاوڕێی کێو و هەم هاموون کرد
میش وەکوو وان زەهرنۆشم، خاکی پێی جانانە بووس
هەر لەوێ ڕۆژێ کە من خوڵقام لەسەر ڕوویی زەمین	دەربەدەر، سەرگەشتە بووم دەر راهی جانان دڵ غەمین
شیبهی قەقنەس دڵ بە جۆش و زاری و دیدە نەمین	قەت نەبووم تووشی تەبیبێک میسلی لوقمانی ئەمین
بێ بکا دەرمانی دەردی بێ دەوای من بالخصوص
مەخلووقاتی ئەز دەبینم عاشقان از بیش و کم	هەر کەسێ بۆخۆی بە ڕەنگێ دای لە خۆفی عیشق دەم
چی حەقیقی، چی مەجازی نیش و نۆش و زەهر و سەم	من لە پێشینان وەهام بیست قەلبی عاشق پڕ لە غەم
قەت ئەمن نابم ڕەحەت بێ ڕوویی یارم از جلوس
یەک نیشانەی عاشقی وایە دەبێ دێوانە بێ	بۆ جەماڵی یاری خۆی از ماسوا بێگانە بێ
زاهیر و باتین تەعللوق بەستی هیچ ئەشیا نەبێ	عاشقی شوعلەی چرا، تەن سوختە وەک پەروانە بێ
بەڵکە لایق بێ بە جانان، خاکی پای و نەعل بووس
یەک نیشانەی مەعشووقی وایە دەبێ یەکڕەنگ بێ	هەر وەکوو تۆ بۆی دەسووتێی، ویش لەبۆت ئەم ڕەنگ بێ
با غەم و دەردت شەریک، با شادیت هاودەنگ بێ	وەقتی عەیشت شاد ببێ، وەقتی غەمت دڵتەنگ بێ
لایقی مەعشووق و عاشق بن هەتا يوم العبوس
یەک لە نیشانی دە دەروێش ئەوهەیە قانیع ببێ	گوێ بە قەولی کەس نەکا و بۆ قەولی خۆی سامیع ببێ
ئەو لە شەڕڕ و شۆر بەری و از فیتنەتان مانیع ببێ	تالیبی ڕوویی جوانان و مەهی ساتیع ببێ
نێوی مەکتووب بێ لە سەففی عاشقان خاصَ الخُصوص
یەک لە نیشانەی دە زاهید ئەوهەیە ئەی ذوالكمال	بێ وجوود بێ خۆی لەکن هیچ لاف نەدا از وجد و حال
نەک بە عیلمی شەیتەنەت ماییل لەبۆ جەنگ و جیدال	شات في جلد ذئب نەک غەنەم جەلد، زیئب مەئال
همچو خنزیر مضر، کلب عقور، شر در رئووس
هەر کەسێ عیشقی وەدەس کەوت با نەیکا هەرزان فرۆش	نیک و بەد هەرچی وەڕێی بێ دەر ڕەهی جانان خەمۆش
زاهیرەن زەهری هەلاهیل، بێ ترس بیکا بە نۆش	وا دەگەڵ نەفسی بە دوژمن، سەر بەتاڵ و جەنگ و جۆش
وەک علي المرتضى گرتی دەری قەلعەی قەمووس
ڕۆح و جانی من فیدایی نەقش و لەوحی سینە بێ	سینەیی بێزار و غەیبەت دوور لە بوغز و کینە بێ
زاهیرەن کافر، بە باتین گەنجی دەر گەنجینە بێ	نەک لەبۆ زەرق و ڕییا پوشیدە با پەشمینە بێ
یا بە دەم تالیب، بە دڵ چون پیلەتەن یا ئەشکەپووس
هەر لە هەوەڵ تا بە ئاخر چەندە هاتن پاڵەوان	ساحێبی تیپ و سوپا بوون، جوملە با گورزی گران
تابیعی جەنگ و جەدەل، شەڕ بوو لەسەر مڵکی جیهان	چی لەگەڵ نەفسی بە دوشمن، شەڕ دەگەڵ ئەعدای نیهان
خاکی پای نین ڕوستەم و گەرشاسب و گودەرز و تووس
چی بەڕاست مەردی ڕەهە، با جیفەیی دنیا چکار	گەر بەزاهیر مەیل بکا بۆ سەرفی مسکین و هەژار
باتینی خوێن بێ، جگەر خۆر بێ دەروون پڕ دەرد و ژار	جا دەبێ ئەو جار بڵێ من عاشقم بۆ ڕوویی یار
هەر چی حوببی وی نەبێتن دەر حەقیقەت ئەو مەیووس
چەند هەزار تەقوا و تاعەت چەند هەزار عیلم و عەمەل	چەند هەزار چەنگ و چەغانە، چەند هەزار بەیت و غەزەل
چەند هەزاران ویرد و زیکر و چەند هەزار میسل و مەسەل	هیچ نییە دەر ڕاهی عیشقی دڵ نەبێ ئیخلاس دەگەڵ
ماسیوای ئیخلاس لەکن یار نایەنێتن یەک فلووس
شەرت و ئیقرار بێ هەتا ماوم لەسەر مڵکی جیهان	تەرکی تاعەت پاک بکەم من خۆ بەزاهیر نەک عەیان
ئەکل و نەوم و شورب زۆر کەمتر بکەم با ڕۆح و جان	گەر بەبێ شەرعی نەبێ ڕۆژوو و نەمازان کەم حەرام
تا ببم کافر لەکن دەم واعیزی دڵ چاپلووس
مەردومی باتین بین و لائوبالی، دڵ لە خەڵق	ئەو دەکا پەنهان بە زاهیر خۆی بە کیسوەی جام و دەڵق
ڕووسیاهـ و شەرمەساری پێشی چاوی عامی خەڵق	مەقسەدی سیدقە مەقامی ئەو لە خزمەت باری حەق
مەرتەبەی «حق الیقین» هەر بۆوی خاسە «بالخصوص»
یاری غار هەر چەندی بوون پیرایەیی عەقڵ و شعوور	دەس لە دنیا شوستە و عاشق بە ئەلتافی غەفوور
چونکە موخلیس بوون لە عیشقی وان بە دڵ چوونە حزوور	بوون لە جامی عیشق مەستی بادەیی کەیف و سروور
زەوقی دنیا دان بە عوقبا یاری غار بوون و ئەنووس
گەر لەبۆ ئیمانە تاعەت غەیری کوفرم نین چکار	گەر لەبۆ جەنناتە تاعەت، نامەوێ جوز قەعری نار
باعیسی تاعات و تەقوا خاکی ژێر دوو نەعلی یار	ڕووسیا و بەدنامی دنیام نامەوێ نامووس و عار
تۆبە لەم زوهدی ڕیای پڕ عوجب و پڕ کبیر و نحووس
دافیعی عیللەت لەبۆ عاشق نییە جوز وەسڵی یار	عاشقان غەیری خودا قەت چیدی ناکەن ئیختیار
ڕۆژ و شەو بۆ ڕوئیەتی جانانەیی خۆی ئینتیزار	غەیری وی با نار و جەننەت کوفر و ئیمان نین چ کار
نایەوێ چی نەفعی وی بێ، جوز زەرەر، شەڕڕی نفووس
مەجلیسی زۆر جاهیلان قەت نابێ بێ جەنگ و برین	لانکی منداڵان و تفلان نابێ بێ شین و گرین
قەولی جاهیل چون حیماران نەڕڕەیە یاخۆ زەڕین	هەمنشینی یاری بەدخوو، ناقیسی دنیا و دین
ڕووسیا و بەدنامی دنیا از قرین بد جلوس
بشنو از من یک حدیث از حق رب العالمین	يا عبادي أن عرشي في فؤاد المؤمنين
«نحن أقرب من حبل الوريد» ئایەی موبین	فاعبدوني، لا اله الا انا حق المبين
دەیکوت عاشق لي مع الله، ما گشادیم، نه عبوس
ئەی دڵی سەرگەشتە و حەیران، زەعیف و نابەکار	قەولی جانان نابی حاڵی، تا لە چاو خوێن نێتە خوار
شادە ئەو کەس خوێنی دڵ کردۆتە قووت در ئینتزار	خۆزیا گورگین سەگێک کەوتبامە بەر دەرگاهی یار
با هەزاران زەجر و زەرب و جار جارە پایبووس
یا خودا هەر کەس لە ڕێی عیشقی سەری خۆی بردە پاش	خواردنی خوێنی جگەر، خاری موغیلانی فەڕاش
عومری خدر و کاری شومر و سامیری بۆی بێ مەعاش	سەعیی ئەفلاتوون، ئەرەستوو، هەمچوو لوقمان عیلمی باش
کاری نەنگ و جامە سەوز و ڕشتە تیلی جالینووس
کرد لەگەڵ مووسایی عیمران وەعدە خەللاقی غەفوور	وادیی ئەیمەن وەرە تا بێیە ڕووی وەجد و سروور
یێکی وەک ئەحمەد لە عەڕشی نەقشی لەعلەین کرد زهوور	ئەو دەگەڵ خوا کردی سوحبەت، غەرق بوو در نار و توور
نە تەڵەب کرد ڕوئیەتوڵڵا، نە بە وادی کرد جلووس
چونکە نەیبوو سەبر، کردی عەرزی ڕەببی عەیب پۆش	رب أرني کوت وەلاکین لن تراني هاتە گۆش
تووری شەق کرد، لەوحی بۆ هات، با خدر کرد سەعی و کۆش	سوحبەتی بۆ پێک نەهات ئەو، چونکە نەیکرد سەبر نۆش
ئیعتیقادم نین بەجوز عیشق و تەوەککول ڕای خلووس
بەعزێ مەخلووقێ دەبینم دێنە ڕووی وەجد و نەزەر	هێندێکی بەیت و غەزەل، ئەشعاری پێشینیان لەبەر
دێن لەنێو عالەم دەخوێنن ئیعتیقادیان بێتە سەر	نین غەمی بەدنامی خۆیان، ڕۆژگار خۆش بچنە سەر
دڵ فریب، عالەم خەلەل، بامەکر و حیلە و چاپلووس
زاهیرەن سۆفی، بە باتین کەودەن و عاسی و کەلەک	حية في جلد حوت، مار در پوست سمک
بۆ تەماعی گەشتی حەوت ئەرزان دەکەن تا نۆ فەلەک	دەر حەقیقەت نین لەبۆ وان هیچ ئەبوابی دەرەک
شکل آدم، دل چو دجال، ضال و گمراه و مەیووس
عالمی عیلمی ڕسووم، دەر حاڵی عوششاقان بەخیل	زاهیدی زوهدی ڕیا، گومڕاهـ دەبێتن بێ دەلیل
عابیدی غەڕڕە بە تاعەت، مونکیری قەولی جەلیل	هەر کەسێ ڕایکرد لە خۆی، ئاخر دەبێ نادیم، زەلیل
همچو خنزیر مضر، کلب عقور، شر در رئوس
ئیبنی ڕاوەندی و بەلعەم، عالمی عیلمی ڕوسووم	ڕاسخ و ماهیر لە مەکر و کەیدی ئیبلیسی زەلووم
زیج و ئوستوڕلاب و ڕیع و زومرەی ئەعدادی نجووم	سەهل بوون بۆ وان، لەکن وان کەس نەبوو ئەهلی عولووم
چونکە ئینکار بوون، نەبوون واقیف بە ئەسراری قودووس
ئەهلی عیلمی بێ عەمەل، دەم واعیزی دوور از حەقن	تالیبی حیرس و حەرام، شیبهی نوسوور و عەقعەقن
هەمنشینی زاڵمان، باجەبر و زوڵم و ئەحمەقن	چونکە عاشق نین بە مەولا، وا نەقیز و دڵڕەقن
چی بە یار عاشق نەبێ، ئەو موفلیس و قائظ نموس
چونکە دنیا ئاخرە، عالەم گەڕا سەر فیعلی بەد	عیلمی عالم بۆ تەماعە، نەک لەبۆ وەجدی ئەحەد
صوفیان در جستجوی بغض و ریا و کبر و حسد	لێک ئەمین نین قەت، چ جار خوشک و برا، باب و وەلەد
ئاکیلی لاشەی بەفاڵ و زیئبی ئێسقانی کڕووس
عاشقی، بەنگ و شەراب و ڕەقس و قەووالی نییە	تەبعی گۆشت و حەملی ئەسقال، مل بە ئەغلالی نییە
دانش و عیلمی عەزازیل ڕەسمی نەققالی نییە	ئەو بە نەزدی خاسی مەولا فیعلی دەججالی نییە
حاکمان تابیع بە زوڵم و جەور، شەبیهی فەیلەقووس
عاشقی، بەیت و غەزەل، لاف و گەزاف و گەف نییە	پرچ و پۆست، کەشکۆڵ و مەششاک، چەنگ و نای و دەف نییە
خەرقەیی پەشمینە پۆش و هەم عەسا دەر کەف نییە	مەست و مەغرووری و تەعنە، های و هووی و سەف نییە
لێو موعەییەن بێ وەها نابێ لەبۆ کەس ڕێی خلووس
ڕێگەیی عیشق قەت تەواو نابێ بە سەد سەعی و شیتاب	نە بە ماڵ و نە بە تاعەت، نە بە عیرفان، نە سەواب
نە بە عیلم و نە بە فکر و ڕەمز و ئەعدادی حیساب	عیلمی قال نین، دەفتەری دەرس ئەو دەگەڵ حەرفی کیتاب
فەزڵی حەق دەرسە بە کارە نەک بە فیعل و مەنگەنووس
ڕێگەی عەشق زۆر گرانە، خۆ لەلای ئەهلی نەزەر	یەک ئەوە قەت سەر نەپێچی از قضا و از قدر
جان و دڵ تەسلیم بکا بۆ یاری بێ خۆف و خەتەر	خۆی بکا تەفویز بە یار از ماسوا بێ بێ خەبەر
نەک بە دڵ شیبهی نەسوور و عەقعەق و دوم چون خرووس
ڕێگەیی عیشق ڕاستی و تەسلیمە اندر راه دۆست	نە بە عقڵ و زۆر زانین، نە بە پرچ، کەشکۆڵ و پۆست
چاک و بەد هەرچی وەڕێی بێ، ئەو لە ڕێ چالاک و چوست	بەو کەسەم خۆزگە کە جانی سەرف کا دەر راهی دۆست
نەک لە ڕێی یار نائومێد و هەم لە عیشقی سادەلووس
ئەحمەدی کۆر سەر لە سەنگ دە، تۆ کوتت من عاشقم	ڕاست لە ڕێی عیشقی دەچم، دەر راهی جانان سادقم
خودنوما هەستی ببینی، وا بزانن لایقم	با وجوودی، کەمترین مەخلووق و بەندەی خالیقم
سەد هەزار عیلمم هەبێ، نابم بە خاکی پای خرووس

7

صل يا رب على الدر المصون احمد الهادي، جلا نور العيون
ئەی دڵا تا کەی لەبۆ زەوقی ویساڵ	هەر دەناڵی دائیمە بولبول میسال
بۆچی تۆ نەتبیست لە یاری ذي الكمال	هەر کە خۆت ون کرد لە دنیای بەدفیعال
موژدە بێ لێت، تێر دەبینی ڕووی بەخاڵ
صل يا رب علي البدر الدجي معدن الاحسان و كهف الرجي
ئاستانەی دڵبەری شیرین کەلام	جەننەتولفیردەوس و هەم داروسسەلام
ڕوویی تۆ ڕەوشەنگەری لەیلی زولام	گەر بڵێی هەی هەی بێ چاوە بێرە لام
پاک دەبن فانی غەمی چەندین ساڵ
صل يا رب علي البدر المنير شافع العصيان و الذنب الكبير
جانی جانان ڕوح و جانم بێ فیدات	ئەی حەبیبی زوبدە جوملەی کائینات
ڕۆژی مەحشەر وەقتی عەرزەی عارەسات	عاسیان مەتڵەب لە تۆن ڕێگەی نەجات
کەلبی خۆت هەی هەی کە لە وەقت و مەجاڵ
صل يا رب على جد الحسن شافع الناس في وقت المحن
من فیدای ئەو ڕۆژ بم ئەی ناموەر	موعجیزەی لێت کرد تەڵەب قەومی کوفەر
حەق لەبەر خاتری تۆ ئەی خەیرولبەشەر	یەک لە موعجیزاتی کرد شق القمر
تا ببن تاهیر لە وەهمی بەد خەیاڵ
صل يا رب على النور المبين في القيامة، شافع للمذنبين
خۆشەچینی جەبهەتی تۆ شەمس و ماهـ	تۆی یەقین بۆ دین و دنیا پادشاهـ
شافیعی عیسیان باری زولخەتا	کەی دەبێ ساکیت ببێ قەلبان لە ئاهـ
تا ببن سەرگەردی تۆ بەدر و هیلال
صل يا رب علي بدر الظهور حبة برق و نور في الصدور
ئەی شەهی عالی جەنابی خۆر جەبین	شادیی بەندەی زەلیل و دڵ حەزین
تۆی سەبەب خوڵقاوە ئەفلاک و زەمین	یار بە عیشقی قادری فەردی مەتین
تۆ بە لوتفت شاد بکە قەلبی مەلال
صل يا رب علي ختم النبي صاحب فضل كثير المنقبِ
ئەی حەبیبی پادشاهی لا يموت	ساحیبی سیڕڕ و سیفاتی لا يفوت
لەو دەمەی حوببت لە قەلبم بوو سبووت	ڕۆژ و شەو خوێنی دڵی خۆم بوو بە قووت
ڕوح فیدات، سووتام بە شەمعی بێ زەواڵ
صل يا رب علي نور الهدي وجهة كالبدر في الليل الدجي
هەر کەسێ عاشق بە کرداری تۆ بێ	مونتەزیر بۆ دینی ڕوخساری تۆ بێ
دڵ بە داخی کەنزی ئەسراری تۆ بێ	سەر بە دامی تەوقی پەڕگاری تۆ بێ
نایەوێ دنیایی دوون و مڵک و ماڵ
صل يا رب علي شمس الأنام دافع الغم و رافع السقام
قیسسەیی میعراجی تۆ شاهی ئەمین	خالیقی فەرمووی دە قورئانی موبین
یەعنی سبحان الذی أسری یەقین	پێت کرا ئینعام شەفاعەت تاجی دین
ئەی بە باڵا سەر و شمشادی نیهال
صل يا رب علي بدر الشرف لوءلوء مكنون في بطن الصدف
کەی دەبێت ئەی پادشاهی لەمیەزەل	تێر ببینم ڕووت بەبێ نەقس و خەلەل
تا ببم تاهیر لە عەیب و هەم عیلەل	ڕوویی تۆ ماهی مونیری بێ بەدەل
کرد بە یەک شەو نۆ فەلەک ژێری نیعال
صل يا رب على جد الحسين مجتبي المختار إمام الحرمين
پێشی زاهیر بوونی خەلق و ئینس و جان	نووری تۆ خوڵقا لە عالەم بوو عەیان
ئەی شەفیعی موزنیبانی ئەم جیهان	ڕەحمێ کە دەر حەق منی شێت و نەزان
چونکە تۆی مەقبووڵ لە پێشی زولجەلال
صل يا رب على بدر الكمال صاحب حسن و نور في الجمال
وەک لە نووری خەڵق بووی سەر تا بە سەر	کوللی مەخلووقات لەبۆت بوون سوجدەبەر
حەق لە شانت فەرمووی ما زاغ البصر	سەنگ و وشتر کرد دەگەڵ تۆ چەند خەبەر
کردییان ئیقرار بە توو سووسمار و غەزاڵ
صل يا رب على البدر الكبير سيد الكونين، بشير و هم نذير
ئەی دەگەڵ خالیق بە گوفتار و خیتاب	حەق لە زومرەی خەڵق تۆی کرد ئینتیخاب
غەرقی بەحری لوتفی بێ حەدد و حیساب	پەیڕەوی ڕێی تۆ زهی حسن المئاب
تۆی بە کەنزی سڕڕی خۆی کرد ئیشتیغاڵ
صل يا رب علي كنز العطا شافع العصيان و الذنب الخطا
دڵ موتیعی ئەمری خەللاقی عەلیم	بر کنار از مال و گنج و زر و سیم
غەرقی ئەنعامی خوداوەندی کەریم	حوببی تۆ يحيي العظام و هي رميم
چاوی دڵ حەیرانی نووری لایەزال
صل يا رب علي نور القلوب شافع العصيان في يوم الكروب
شێست و سێ ساڵ بوو حەیاتی ئەو ئەمیر	ساحێبی قورئان و ئایاتی مونیر
ڕۆژ و شەو از خەشیەتی شاهی کەبیر	خواردنی هەر تەمر بوو خوبزی شەعیر
دائیما با نفس در جنگ و جدال
صل يا رب علي شمس الشرف وجهة نور و بدر في الصدف
ئەحمەدی کۆر تا بمێنی، ئاهـ و زار	بیکە، ڕۆژ و شەو لە بەردەرگاهی یار
خالیقی فەرمووی لەبۆ عەبدی هەژار	يا عبادي إنني رب غفار
وان گونەهکار ما كرم رسم خصال

8

حەمدی بێ حەد بۆ خودایی ساحێبی فەزل و کەرەم	وی لە نووری سافی خۆی خوڵقاند شەهی عالی عەلەم
ئوممەتی کرد پاشی جوملەی ئۆممەتان خير الأمم	ڕۆژێ هێنانیە وجوود از ملک ما کان و عدم
دڵ لە داخی دڵبەران بووە مەجمەعی دەرد و ئەلەم
ئاگری هەر حەوت دۆزەخ، از یمین و از شمال	تێم گەڕا سووتا بە حوببت جان و قەلبم بووە زوخاڵ
ضاق وقت العمر منی تاڵ بوو لێم عەیش و مەجاڵ	چونکە دنیا و دینم هەر دوو من بە یەک ڕەنگ کرد خەیاڵ
بوومە جێی غەیبەت لەکن هیند و عەرەب، ڕۆم و عەجەم
من لە دەستی هیجری جانان لیتنی کنت تراب	یار هەزاری وەک منی کرد خوێن جگەر دڵ چون کەباب
پڕ لەهیبی ئاگر و پڕ سۆز و تابش، هەم بە تاب	هەرچی دەر دنیا و دنیاش گەر هی من بێ بێ حیساب
ڕووسیاهم گەر بۆ بۆسەی ژێری پای تۆ پڕ نەدەم
تا لە دنیادا ببم بەندەم لە ئەو خاکی دەرت	مونتەزیر بۆ ڕوئیەتی ڕوخساری ماهی ئەنوەرت
ڕۆژی قوربان میسلی قۆچ خۆ بکەم بە قوربانی سەرت	داخۆ لێم زیز نابی گەر دەست دەم لە باڵای عەڕعەڕت
تا ببم پێی شاد وەکوو مەغرووق نەجاتم بێ لە یەم
تا بە سەر چوو عومری زۆری بێ خەبەر دەر جاهـ و ناز	کێ نەجاتی بوو لە دەست ئەو جادووکاری حیلەساز؟
بۆچی هێندە چاو دەگێڕم من لە دووی عیشقی مەجاز	دەوڵەتی قاییم، ئیمانی کامیل و عومری دراز
دوو تورونجم بێ لە سینەی دڵبەری زیب و سەنەم
چاک لە عومری مەهڕووان بووم عەقڵ و عومر ڕەنج بەباد	همچو یارم نوجوان این مادر گیتی نزاد
جانی من وەڵڵاهـ و بیللا نیم لە ڕێی عیشقی عیناد	ڕووسیا و بەدناو لەکن ئەهلی ئەحیببا و وەداد
بێ خەتا و سووچ و گوناهـ هەر دەمکوژێ قالوا نعم
داخۆ ناکات قەت چ فکرێکی بڵێ قەتڵە و وەباڵ	یاری دڵ ماییل بە شەڕ، فیرقەت، جودایی و ئینفیساڵ
من شەهیدی تۆم بەبێ تەکفین و دەفن و ئیفتیساڵ	بێت و ڕۆژێ سەر لە عیشقی تۆ ببێ خاڵی و بەتاڵ
ڕۆژی مەحشەر کەی دەبێ حازر لەکن دانای حەکەم
عاشقە ئەو کەس لە نیک و بەد نەکا فکری جەزا	زۆر بناڵێ، زۆر بکێشێ مەینەت و دەرد و بەڵا
ڕوح و جانی سەرفی ڕێی یار کا بە تەسلیم و ڕەزا	خۆی بکا قوربان لەبۆ یار وەک علی المرتضی
نەک دڵی یار بعد از آن چرکین بێ چون زەنبی غەنەم
دڵبەرم بۆ دەردی بێ دەرمان تەبیبی حازیقە	نیک و بەد هەرچی هەبێ بۆ مەدحی گویا و ناتیقە
چاوی مەخلووقات بۆ دین و ڕوئیەتی نالاییقە	یا سزاواری نییە دەوڵەت بە دالی خالیقە
گەر تۆ نەبوای بۆچ عەزازیل فێر دەبوو ئیسمی عەزەم
أحرق قلبی بنار العشق وصل لا یصیب	ما لکون ای انیس لیس للجرحی طبیب
لیت أمی لم یلدنی نەک لەبۆ تەعنەی ڕەقیب	سەدهەزار ساڵ گەر بکەم فەریاد لەکن یار و حەبیب
سەوتی من ناچێ لە سەمع و ئوزنی ئوتروش و ئەسەم
ئاخ لەبۆ یارێکی جانی ساحێبی شەرت و وەفا	کامەران دەر عەیش و شادی بێ، لەسەر زەوق و سەفا
نەک هەمیشە تابیعی جەنگ و جەدەل، جەور و جەفا	هەرچی حەق پێی دا بە عاقیبەت گەیشتە قد عفا
موژدە بێ حاڵی وی، از شش جهت بۆ هات ڕەقەم
تا لە دنیایە بمێنێ تالیبی ڕێگەی نەجات	شادمانی عەیش و عوشرەت، دڵ لەسەر زەوق و نیشات
لێت بە دوور بێ ئافەتی دەورانی دوون تا ڕووی مەمات	حەیف لەبۆ تۆ، نی لەسەر حاڵێکی هیچ وەخت و سەعات
ڕوویی تۆ مەهتابی ئەنوار بەخش فِی لَیل ظُلَم
من لە ئەو عاشقانی پێشینەی زەمان پرسیم خەبەر	کوت لەوێ ڕۆژێ کە خوڵقان ئەرز و ئاسمان، بەحر و بەر
موددەیی دەیجور شەوێک بوو هاتە ڕووی وەجد و نەزەر	چونکە من داییم لە کن دەیجوورە لەیلی ڕۆخ قەمەر
جارێک هەڵبگرە نیقابی تۆ لە ماهی چاردەهەم
ئاخ لە دەستی نەفسی شووم و ڕێوی مەککار و دەغەڵ	عومر کۆتا، عەقڵ ناقیس، دڵ لەسەر توولی ئەمەل
دەر تەغافول بۆچ گوزەشت، عومرم لە ڕێی سووئی عەمەل	ڕەنگە خەلق لێم بگرێ عیبرەت بمکەنە زەربولمەسەل
موژدە بێ بۆ حاڵی وی از شەش جیهەت بۆی هات ڕەقەم
خۆزییا شەشسەدهەزار ئەفعی دەم و دوم پڕ لە ژار	سەدهەزار عەقرەب بە عەزمی لەدغەتی قەلبی هەژار
یەک کەڕەت جونبش بکەن، پاکی بە خەشم و کین و قار	دڵ بگەزتن، بەس نەبوو خەلاس دەبوو لەو تاب و نار
نەک هەمیشە دڵ دەماوەند، سەر بە هەوری تار و تەم
گەر حەقیقەت حەق بدا یارێکی دڵدارم دەوێ	ویش وەکوو من سوختەجان، دڵ کوورەیی نارم دەوێ
داییمە پڕ خۆف و دەهەشت، دڵ بۆ جەببارم دەوێ	زاهیری ناقووس پەرست و ئەهلی زوننارم دەوێ
باتینی عالم بە تحت الأرض، تا لەوح و قەڵەم
عاشق ئەر عەقڵی هەبێ یاری ئەزەل دەگرێ بە دڵ	دەستی شل ناکا لە داوێن، چاو دەکا پڕ خاک و گڵ
خۆی لە ڕێی ویدا دەکا بێشەرم و عار، ڕیسوا و خەجڵ	جا دەبێ واسل بە باغی جەننەت و گوڵزار و گوڵ
نەک بە دەم یار و بە دڵ خوار، وەک گوریسی پێچ و خەم
تا لە دنیادا هەبێ هەر کەس لە هی ئەولادی نووح	کەس نییە دەر کا لە دەستی زەخمی تیرت جان و ڕووح
ناڵینم شیبهی جەرەس دێ گێژ و وێژ شام و سەبووح	گەر لە دەستت بم نەجات، ئەوجار دەکەم تۆبەی نەسووح
صادقم در این سخن جانا به دیدارت قسم
عاشقیان کوت ئەی زەلیلی زەخم تەن سەر ڕووی بیسات	تا بە یەکجاری نەچێ وشتر لە ڕێی سم الخیاط
لێت موعەییەن بێ، لەبۆت نابێ گوشاد دەرکی نەجات	یار ئەگەر ساڵێک بکا جارێک بە عاشق ئیلتیفات
خاک بە سەر من ڕوح و جانم چۆن لە دەست وی دەردەبەم؟
بارەکەڵڵا چەند لەتیف و تورک و ڕەند و دڵبەری	زێڕی دەستەوشاری، خاسی خەزنەیی ئەسکەندەری
نەی چو باڵایی بڵندت، تەرزی توولی عەرعەری	تۆ بە من بۆسێک کەرەم کە، لەو دوو لێوی شەککەری
جەنگ مەکە، لێم زیز مەبە، سا پات بنێ سەر چاوەکەم
ڕۆژێ حەق فەرمووی ألست تا وەڕووی ڕۆژی حیساب	کەس نەبوو بۆ تۆ نەبێتە کۆی زوخاڵ و دڵ کەباب
سووت لە جەننەت هەرچی بوون لەو ئەهلی عوششاق شێخ و شاب	ئەرقەم و ئەژدەر و ئیلان، تەن سیاهـ میسلی غوڕاب
بەست سەف لەو سەدعی لەیین و نەرم و ئەدەم
دڵبەرا بەشقی خودا تۆ بۆچی ناوێستی لە حەق	لە نەخۆشانت دەکەی قەتعی دەوای سەددی ڕەمەق
ئەهلی ئیحسان و عەتا ناڵێن بە کەس نی موستەحەق	گەر تۆ بێی مەنعم بکەی، جەرگم بکەی دوو نیم و شەق
جا بزانن نەفعێک دەدا پێت حەسرەت و ئاهـ و نەدەم؟
بۆسەیەک لەو ڕوویی جانان شیبهەتی ئایینە ساف	موژدە بێ بۆ عاشقان گەر بێ بەهای قاف تا بە قاف
خاکی سەنگ و کەعبەیی سینەت دەکا عالەم تەواف	تۆ دیسان بۆچیت دەکار خست ئەو کەمەندی وەک تەناف
تا بخنکێنی بەوان عاشق بە سەد جەور و ستەم
«عەین» عاشق بووم بە ڕووی ڕوخساری ئەنوەر میسلی ماهـ	«ئەلف» ئاگا نین لە قەلبم، سووت بەبێ سووچ و گوناهـ
«شین» شەو و ڕۆژی بەغەفڵەت ڕامبوارد عومری تەباهـ	«قاف» قەلبم میسلی جەرگم تێی گەڕا دوودی سیاهـ
نەمدەکرد سەیری جەماڵت نەوگوڵی باغی ئیرەم
ئەحمەدی کۆر خۆت عەبەس گومڕا دەکەی، ڕیسوای عام	سەدهەزاران میسلی تۆ هاتوون و چوون لەو ڕێ و مەقام
کەس دڵی وەک تۆ نەسووتا قەت بە سەودای عیشقی خام	جارێکی هۆشیار وەبە فکرێ بکە بێ عەقڵ و فام
ناسزایی شیبهی تۆ کەی بووی شیفای داء و سەقەم

9

پێغەمبەر لە جێ هەستا مەلەک لە پێشی وەستان	بوڕاق و بەیداغ لەوێ لە کنی حازر بوون عەیان
هاتە سەفی مەحشەرێ بە تەرتیب و بە ئەرکان	ئایەتی، «لا تقنطوا» دەگەڵ سوورەی «الرحمان»
دەیخوێند بە دەنگی بڵیند دەیدا لە داد و فوغان
ئوممەتم گونەهکاران، غەرق بوون لە عیسیان	خودا ڕۆژی ئەزەلێ بە مەیدا عەهد و پەیمان
ئوممەتی من ببەخشێ، قەتعەن نەبێ چ نوقسان	ئەمنیش حەق پێغەمبەرم، دەیفەرموو حەیی سوبحان
ئەی حەبیبم محەممەد دڵت نەبێ پەریشان
لیوای ئەحمەدی بە دەس بگرە، بڕۆ بە ئاسان	لەسەر پردی سیڕاتێ دەگەڵ هەموو ئوممەتان
«محەممەد» ساکین دەبوو، دڵی خۆش بوو لە غەمان	وەپێش ئوممەتێ دەکەوت بە دڵێکی شادمان
لە سیڕاتی دەچنە دەر ژن و پیاو لەگەڵ ئینسان
بەحرێکی گەورە لەوێ پێی دەڵێن «هند الحیوان»	مەلەی دەکەن هەموو کەس، هەموویان دەبن جەوان
مەلاییک دێن ئەو دەمی موژدەی دەبەن بۆ حۆریان	ئەو حۆری دە نازەنین دێن لە تەڵەبی میوان
هەموو دەفتەریان هەیە، فڵانی کوڕی فڵان
ماشەڵڵا زۆر عەجاییب شادن لە باغی گوڵان	داخڵی بەهەشت دەبن دڵ بە زیکر و لێو خەندان
ئەو بەهەشتی دە ڕەنگین، ئەو بەهەشتی خۆش و جوان	جێگەی شادیی دڵانە، پڕە لە حوور و غیلمان
دەکەن حەمەد و سەنایی خالیقی حەیی مەننان
داییم لە کەیف و خۆشی و سەیر و سەفایی جەننەت	خواردنیان لێ کەم نابێ، زۆرە تەعام و نیعمەت
ئەنواعی میوەجاتیان بۆ دێتە پێش بێ میننەت	بۆ هەمووی گۆشتی تەیران دێتە پێشێ بێ موددەت
دەکەن سەیر و سەفایە دڵیان نابینێ میحنەت
چوار جۆگەی تێدا جاری حەوزی کەوسەری مەشهوور	بەحری «تَحتِهِ الأنهار»ی شیرین «شراباً طهور»
لاکین بە میسلی پادشا ساحێبی قەسر و قسوور	غەرقی ئەنعامی کەڕەم سوحبەت دەکەن لە حزوور
تاریکایی نابینن چونکە ڕووناکن لە نوور
نەخۆشی و مردن نابێ، بەدەنیان ساغ وەک بلوور	جار جارە دەنگیان بۆ دێ، نیدایی حەیی غەفوور
ئەسسەلام یا عەبدینە موژدە لەنگۆ بێ و سروور	قەت هیچ کەس لێو ناستێنێ ئەو بەهەشتی کەسک و سوور
بەو موژدە دڵخۆش دەبن، دڵیان پڕ دەبێ لە نوور
بەهەشتم دە ڕەنگینە خۆش بکەن تەماشایە	بۆنگۆ دەکەم زیافەت لە بن داری تۆبایە
تەخت و سەندەڵی و کورسی شۆقیان وەکوو چرایە	پاکی ڕیز دەکرێ لەوێ، حۆری دەکەن سەمایە
هەموو مەخلووق کۆ دەبن دەکەن حەمد و سەنایە
چی لە سیڕات کەوتە خوار ئەو ئوممەتی گونەهکار	«و قنا عذاب النار» خالیق هەر بە تۆم هاوار
هێندێک موعەللەق دەڕۆن تا هەزار ساڵ بێ ئەژمار	بۆ عەزابی جەهەننەم زۆر ئەسیر و گرفتار
وەکوو گۆشتی قەسسابی لە قوللاب دەدرێ ئەوجار
گۆشتی نەرمی جەندەکی پاک دەخوا دووپشک و مار	ئێسکی ڕەقی دەمێنێ کار و پیشەی ئاهـ و زار
مردنی زۆر پێ خۆشە ئەمما نامرێ ناچار	بە زبان تێی دەخوڕێ، نرکەی وەک هەوری بەهار
گۆشتی ئەعزای وی دیسان دروست دەکرێ بە پەرگار
ئەوجار دەڵێ تۆبەمە ئەو عەبدی بەدبەختی شووم	هەناوم پاک سووتاوە، زوو ئاوێ بێنە لەبووم
خێرا ئاوی بۆ دێنن ئەو لە زەریح و زەقووم	وەک دەیخوا پاک دەسووتێ نێوزگ و جەرگ و حەلقووم
----------
بەحسی عەزابی زۆرە نایەتە بەحس و بەیان	ئومێدن هەر خودایە، هەم ڕەحیم و هەم ڕەحمان
«ئەحمەدی کۆر»ی فەقیر زۆر عاجزە و ناتەوان	----------
پەنا و ڕەحمەتن ئەتۆی یا حەننان و یا مەننان

10

تا قیامەت داد لە دەستی تووتییی شەککەرشکەن	نەی قەد و سینە سەدەف، شەککەر لەبی، نوورین بەدەن
حۆری ڕەنگ، سیما پەری، شادی دەهی قەلبی حەزەن	گەردنی شیبهی مینا و لەب وەکوو لەعلی یەمەن
هەرزەگۆیێ، توندخوویێ، کینەجوویێ، تەعنەزەن
ئاگرم بەر بوو لە دڵ، سووتام لەبۆت سەر تا قەدەم	بوومە ماکان از وجوود کەوتم، لە مەیدانی عەدەم
دەمعی من دەممی عیوونە دێن هەمیشە دەم بە دەم	ئەز لە داغ و دەردی دڵ دەم دەم لە عیشقی دەم دەدەم
وەرنە وەڵڵا ما رأيت صورة الوجه الحسن
ما رأیت صورتِ یار من بعید أو قریب	قەت نەبوو جارێک شەکەر لەفزێکی خۆش بۆ من نەسیب
تا بەوی ساکین ببێ ئەو قەلبی مەحزوون و غەریب	عند أقوال الخلاقین نین عیووب و بوالعجیب
شیبهەتی من ذی العیونان نایەوێ مڵکی خوتەن
داد لە دەستی قاتڵی بێ ڕەحم و ئینساف، حاڵ نەزان	یارسوو، یەرننەن، گویز لەرننەن ئاختیقان
سووت لە حوببی وی فوئاد و دڵ هەتاکوو ڕوح و جان	ئافەتە بۆ عەقڵ و دینان، ڕوئیەتی ڕووی نەوجەوان
سی و دوو دوڕڕی دە مەکنوون، دەرجی ناو دوڕجی دەهەن
لەب میسال عەننابی تەڕ، زاریش مودەووەر میسلی میم	وەجهی چون ماهی شەش و هەشت، موشک بۆ، عەنبەر شەمیم
شەککەرین لەفزی دە یاران، حەی دەکەن عەزمی ڕەمیم	تازە توولن، نەو ڕەسن، ئامالی جنات النعیم
پاک لە عیسیان، ڕەهبەری دین، دڵبەری گوڵ پیرەهەن
کەی دەبێ یا ڕەب دەمێ شاد بین بە دینی نەونەمام	میسلی لەیلی من بکا مەجنوون و بێ عەقڵ و نەفام
هەروەکوو حازیق تەبیب دەرمانی داء و جەرح و زام	بۆن تیفاح و نەرم و ناسک، غونچە لەب، شیرین کەلام
تخت جبهت از بلور، گردن ذهب، سیمین ذقن
دڵ نەجاتی کەی دەبێ از پێچی توغرای زولفی یار	باری کرد سەبرم لە سینە، خەو لە چاو، لە دڵم قەرار
قەترەیی خوێنی دوو چاوی نابینام سەف بەست قەتار	دای لە جەرگم سەدهەزار تیری سەقا و دەریا بە ژار
سهم در مشت، کین به دل، بر باد ده صد جان و تن
شەربەتی لەعلی لەبانت میسلی کاسەی پڕ مودام	عاشقت گەر قەترەیێ نۆش کا دەبێ مەست خاس و عام
سینە چون تەختی سەدەف، میر و شەهان لێی گرت مەقام	بێ مەشەققەت بۆی وەدەس کەوت خەڵق و من بێ بەهرە مام
بێ شک و ڕەیب و گومان هەر من غوڵامت بێ سەمەن
دای بە با عومری تەمامم دڵبەری نادان بە حاڵ	در حیجابی عیسمەتی شەرم و حەیا نوورین جەماڵ
پێم نەمان سەبر و قەرار وەک حوببی تۆم کەوتە خەیاڵ	من هەمە ئەرجوو، تەماعم بۆ خودایی لایەزاڵ
دوور لە زەخمی چاوی بەد بێ نەونیهالی نێو چەمەن
تەعجوبم لەو کرد خوداوەند تۆی دەخوڵقاند سەر بە جەنگ	مووی موژانت سەهمی ئەڵماس، شیبهی پەیکان و خەدەنگ
ئەو کەسەی لێی بێ بەکین دنیای وەسیعی لێ بوو تەنگ	لەشکری هیند و حەبەش سەف بەست لە تەختی شۆخ و شەنگ
وان دەکوت تاڵان دەکەین کشمیر و لاهوور و دەکەن
ئەحمەدی کۆری غەمینە، عاشقی شاهی مەدینە	کوێرە دائیم بێ بەسیرەت، هەر دڵێک عیشقی وی نینە
پڕ جەفا و دەرد و میحنەت دەم بە دەم مات و حەزینە	ئەی دڵە ئوممێدەوار بە، چون شەفیعولموزنبینە
یا ڕەسوولەڵڵا شەفاعەت کە لەبۆن یوم المحن

11

حەمدی بێ حەد بۆ خودایە خالقی یەزدانی تاک	بابی مەی ئادەم دەخوڵقاند ئەو لە مشتێ ئاو و خاک
پاشی ئەو زاهیر دەبوو از جەنبی ئەو حەووایی پاک	تاکوو موونس ببن و هەمدەم ئەو لە ڕووی دنیا بە چاک
باعیسی وانیش بوو هەر دەمزانی پاکی ئەحمەدی
تۆ لە قودسێ بووی بە ئیمام پێشەوایی ئەنبیا	یەک سەعات دەتکرد تەرەققی از زەمین تا حەوت سەما
حۆری خۆیان کرد موزەییەن بۆ وجوودت مستەفا	لێت موبارەک شاهی «لەولاک» حۆرییانی باسەفا
داییمە زیکری سیفاتی تۆ دەکەن، تۆ ئەحمەدی
ئەی وجوودت داری سەرو، وەی دوو ئەبرۆت چون هیلال	زولفی چین چینت تەلەسمن بۆ دڵی ساحیب کەماڵ
هەر کەسی بۆیان نەبرژێ دڵ کەباب و خەستەحاڵ	ڕۆژ و شەو جەرگی هەموو کون کون نەبێ غەربال میساڵ
ڕۆژی حەشرێ کەی دەیێتە ژێر لیوایی ئەحمەدی
ئەحمەدی مورسەل هەمیشە بەر وجوودت ئافەرین	ئیسمی تۆی دانا خوداوەند) رحمة للعالمین)
هادی قوم ضلال و هم شفیع المذنبین	فەخری عالەم هەر ئەتۆی ئەی پێشەوایی موئمنین
با خودا پڕ کەی لە ڕەحمەت قەبری پاکی ئەحمەدی
لەززەت و خۆشی ئەوە هەر کەس کە بتبینێ بە خاب	ئەی برۆکەت ماهی یەکشەو، وەی دوو چاوت چون شەهاب
قابەقەوسەینت مەقامە ئەی شەهی عالی جەناب	ئەی دڵا مەحرووقی وی بە، داییمە قەت ڕوو متاب
بەڵکە واسڵ بی بە جەننەت تۆ لە سایەی ئەحمەدی
گەر موتیعی ئەمری تۆ بین داییمە، زەوقی دەبین	أین نار، أین نفسی، أین شیطان لعین
نەفس و شەیتان هیچ نییە بۆ عاشقانی ڕێی دین	ساکینی جنات عدن فادخلوها خالدین
بۆچ نییە عاشق هەموو کەس بەر جەماڵی ئەحمەدی؟
یا ڕەسوولەڵڵا دەخیل از ضیقت ڕۆژی قیام	من سەگی برسیم لە دەرگات تۆ بە ڕەحمەت بێرە لام
کن ترحم از برای این حقیر ناتمام	کن ترحم یا رسول الله برای خاص و عام
بەڵکە مەسروور بین بە لەززەت تا لە سایەی ئەحمەدی
هەر کەس عاشق بێ لە کاری خۆی تەواو حەیران دەبێ	دڵ بە ئێش و ناڵەکێش و چاوەڕێی جانان دەبێ
ڕەنگ زەرد و داخ لە دڵ، هەر شێت و سەرگەردان دەبێ	چاوەنۆڕی لوتفی یارە، داخۆ کەی عەیان دەبێ
تا بکا واسڵ دڵی خۆی ئەو بە نووری ئەحمەدی
هەر دڵێ نووری هەبێ از نووری تۆ ئەی پاکدین	ئەو دەسووتێ ئەندەروونی هەر وەکوو کوورەی بەتین
تۆش بکە مەیلێ بە مەی ئەی سەییدی صدر الأمین	تا نەبینە سەیدی داوی دێوی موڕتەدد و لەعین
ئەحمەدی کۆر خۆت بکە مەحفووز بە زیکری ئەحمەدی
ئەحمەدی کۆر بەس خەیاڵ کە وەسڵی یار، بەس ناڵەناڵ	خۆت بە حەق تۆفیق بدە، دەست هەڵگرە از مڵک و ماڵ
چەندی پێت مەقدوور دەبێ سەعی بکە بهری ویساڵ	بەڵکوو یار ڕەحمی هەبێ ئیزهار بکا حوسن و جەماڵ
ئەی خودایا با ببینم جارێکیش من ئەحمەدی

12

دڵبەری بێن ماوەری، وەرد ئەحمەرێ، ڕوو گوڵشەنێ	ساق ستوونێ، باز عیوونێ، تیر بە خوێن، کێل گەردنێ
حۆری جەنناتی عەدەن، سیمین تەنێ، پاک دامەنێ	لێو وەکوو یاقووتی کان، سی و دوو ددان دوڕ مەعدەنێ
بەوری بێ سامان و ڕەنگین پەنجە و شێر ئەفکەنێ
ڕوو گوڵێ، خاڵ فولفولێ، دڵ غافڵێ، مەست بێ خەبەر	نەو خەتێ، نەی قامەتێ، نوور جەبهەتێ، گۆنا قەمەر
ئافەتی پیر و جەوانان، تیرزەنی جان و جگەر	چونکە من بەندەی زەلیلم، شەوقی سەودای تۆم لە سەر
پێم بکە ڕەحمێ، فیدات بێ جان دەگەڵ مڵکی تەنێ
سەرخۆش و سەرداری ڕەندان، نەوجوان و نازەنین	ماهی تابان، سووڕەت و ڕوح ئافتاب و نوور جەبین
عەقڵی سووتاند، دینی فەوتاند، ئافەتی دونیا و دین	عەقڵ و دین پاک چوو لە دەس من، بوومە ڕسوایی زەمین
بۆچی وا بێ ڕەحمی جەللاد، دین بەتاڵ و ڕەهزەنێ؟
حۆریی بەلقیس ڕەنگ، سەرداری ڕەندان، باش باش	موبتەلای دیداری تۆم، دوورن لە من عەیش و مەعاش
خواردنم خوێنی جگەر، دەرد و غەمە، میحنەت خەراش	گەر تۆ ئوستادی تەمات نەججاڕییە، ئەی دڵتراش
ژێری تەشوێت جەرگی من سۆراخ بکە با ئەشکەنێ
دڵبەرا ئینساف نییە هێندە لەبۆ تۆ غەم بخۆم	ئەز لە داغ و حەسرەتی تۆ قەد چو چەوگان، سەر چو گۆم
چ بکەم ئەز حەق نامکوژێ، زۆر عاجزم لە ژیانی خۆم	بای سەبا بۆنێکی خۆش گەر بێ و لە جانان بێنێ بۆم
نامەوێ ما تشتهی الأنفس بە حوکمیش بمدەنێ
عاجزم، زارم، زەلیلم، دڵ بریندارم بە ئێش	نامەوێ هیچ کەس، فیدات بێ قەوم و خزم، فرزەند و خوێش
خۆزیام بەو دەردەداری سی و دوو ساڵ دەردکێش	بەس نییە ئومێد هەیە مەرگ یا شفایەک بێتە پێش
نەک وەکوو من نائومێد، دڵ حەبسی چای بێ ڕەوزەنێ
خانەیی بێ ڕەوزەن و بێ دەر لە من زیندان میسال	مەنجەنیق ناری خەلیل، پڕ نەوت و ڕەوغەن توند و تاڵ
وای بەتین کرد کافری بێ ڕەحم و ئینساف، دین بەتاڵ	پێی دەسووتێ قەلبی مەحزوون، قەقنەس ئاسا، خەستەحاڵ
کوورەیی پڕیشک و پەنگر، ئاوری دارەبەنێ
هەر لەوێ ڕۆژێ کە فامم کرد، عیشق لێم بوو دوچار	هەر دەبوو بۆ خۆم بزانم قەت لە من سووک نابێ بار
هەر گرانتر ڕۆژ و شەو، قنیات و قووتم ژەهری مار	خەڵق گوڵ و ڕیحانی چاندن، من غەم و دەرد کشتەکار
هاتە حاسڵ یەک بە سەد، هەڵبڕد زەکاتی خەرمەنێ
ڕۆژێ سەد شوکرێ دەکەم خالیق لەگەڵ من کرد کەرەم	با سەبەب لەفزی دەخۆش ئەز بووم لە زیندان موحتەرەم
وەرنە سەد کەس میسلی من مەتروود، زەلیل بوون و عەدەم	غەرقی گێژاوی هەلاکەت بووم لە دەستی باری غەم
ئاخ نەچێژام شەربەتی شیرین لە غونچەی دەهەنێ
یار دەڵێ حەددی چییە بێ چاوی بێ عەین و نەزەر	ئەو چ جێی لێیە لەبۆ من بێنە عەبد و خاکی دەر
کەی لەبۆ من ئەو بووە سەڵت و موجەڕڕەد، دەربەدەر	پێی بڵێن کۆتا بکا لەو لەفز و گوفتار و خەبەر
وەرنە من پەنجەم دەکەم ڕەنگین بە خوێناو و خەنێ
کەس نییە ئەمڕۆ وەبیر بێنێ خەیاڵی شەفقەتێ	بچتە کن جانانەیی من، عەرز بکاتن وێ خەتێ
پێی بڵێ هیجرانی بۆت سووتا لە داخ و حەسرەتێ	خالیقی بۆ عاسییان نارد ئایەتی لا تقنتێ
بەڵکە ویش بۆمان بنێرێ موژدەیی لا تحزنێ
پرسیارم کرد لە ئەهلی مەعریفەت عاقڵ تەواو	داخۆ من سووچم چ بوو، یارم لە قەتڵم بوو بە داو
ناگەهان بۆ من دەهات شیرین سەدایەک از نەکاو	چونکە سەبرت گرت لە دنیا، ئەحمەدی بێ هەر دوو چاو
حوببی یار دەتباتە ڕەوزەی باغی جەننەت چیمەنێ
ئافتابە سووڕەت و ڕوو ماهی تابان، نوور جەبین	عەقڵی سووتاند، عومری تاڵان کرد زەواڵی ڕاهی دین
دین و دنیام پاک لە دەس چوو، بوومە ڕسوایی زەمین	سەرخۆش و سەرداری ڕەندان، نەوجوان و نازەنین
لەززەتی قەنداوە ماچی لەعلی لەب، ڕوو ئەحسەنێ
قەددی تو سەر و سنەوبەر، عەڕ عەڕ و نەی، نەونەمام	هەر کە من دیم، شیبهی مەجنوون چووم لە نەجدم گرت مەقام
سەر بە سەودا، دڵ بە حەسرەت، شێت لە ڕووی ئەرزی گەڕام	بۆچ لە زارت کەم دەبێ ئەی دڵبەری شیرین کەلام
وەک ئیمانداران بڵێی جارێک لە سینەم سەر وەنێ
دەس لەناو دەس، دەم لەناو دەم، دڵ لە غەم خاڵی و فەراغ	گوێم لە ڕازی زاری جانان، عەتری زولفان در دەماغ
من دەسووتێم شیبهی پەروانە لە پای شەمع و چراغ	داخودا من کەی دەبم فاریغ لە ئێش و دەرد و داغ
بێخ و ڕیشەی داخ و هیجرانم لە بندا هەڵقەنێ
پادشاهان پادشاهی تەرک کرد، بوونە گەدا	خاک بەسەر من، ڕۆژی وا خۆش حەق لەکوێ بۆ من دەدا
ئەو کەسەی من بۆی سووتاوم کەی دەدا بۆ دڵ دەوا	کافری بێ ڕحم ئەگەر بۆم بێتە سەر ڕێگەی هودا
شاهی ئیقلیم گیری وەک من نین لە ڕوبعی مەسکەنێ
هێندێ خۆم پاراست نەبووم لەو داخ و دەردە ڕەستگار	کەوتە زنجیر دەست و پێی من، پێوە بووم، دڵبەند و زار
من کوتم زنجیری دەپسێنم شەوێک هەڵدێم بەغار	دڵ کوتی خاکت بەسەر بێ مڵکی وین ئیسلام، کوفار
بۆ کوێ هەڵدێی نابێ ڕزگار کەوتیە بەحری گێژەنێ
ناکەم ئەز بۆ خۆم هەڵێم ڕاکەم لە دەس تیری موژان	نەشتەری جەرگ و دڵان ئەو قاتڵی عاشق کوژان
خوێن بەخوڕ دێ جۆ بەجۆ، سەر کرد لە دامانم ڕژان	جەرحی دڵ ڕۆژ و شەوێ وا داییمە پڕ جۆش و ژان
تیغی تۆ چی وێی کەوێ دەبڕێ زرێ و جەوشەنێ
دڵبەری سەرخۆش و مەست از حاڵی عاشق بێ خەبەر	سووت بە داخ و حەسرەتی قەلب و بەدەن، جان و جگەر
هێندی من ناڵیم لە دەرگات، هیچ و پووچ و بێ سەمەر	بەس نەبوو فەرهاد ئەگەر عاشق بوو، چاوی بوون لەسەر
ئەز بەبێ چاوی چلۆن تەی کەم مەکانی ئەرمەنێ
خاس و عام لۆمەت دەکەن خەڵق ئەی زەریفی نوور بەدەن	بێ گوناهـ و بێ خەتا کردووتە قەستی جان و تەن
عەیب نییە بۆ عاشقان مەدحی جوانان هەر دەکەن	لایقی مەدداحی تۆ نیم، نەونیهالی نێو چەمەن
بمکە سەرگەرد و فیدای خاڵت لە شیبهی سووسەنێ
عەیب نییە بۆ من ڕەفیقان گەر فیدای کەم ڕوح و جان	چون سەری کرد خوێن لە چاوم هەر وەکوو سەیلی ڕەوان
دەردی پەنهانم بە مەعلوومی ئەوا خۆی کرد عەیان	خۆشە بە زبان و کەچی نایێتە تەقریر و بەیان
بوومە سەنعان من لەبۆت حاشا لە ماڵ و مەسکەنێ
تۆ خودا دڵگیر مەبە لێم تا فیدات کەم ڕوح و جان	ئاوی خوێنم دێ لە چاوان هەر وەکوو سەیلی ڕەوان
وەک عەرەب سەد جار دَخِیلَک هەر دەڵێم من ئەلئەمان	بەو قسەش باوەڕ کە ناکەی، با زەریف بۆت کەم بەیان
بووم بە سەنعان من لەبۆت، حاشا لە دین و مەوتەنێ
حوببی یار شیرە، دڵم قازانە، عیشقی حەق هەوێن	نۆشی جانی عاشقان بێ، وان غەم و دەرد هەر دەوێن
حەسرەت و ئەندۆهی یارم تاعەتی ڕۆژ و شەوێن	حەمدولیللا با ڕیاحین تۆش لەبۆ مەی غەمڕەوێن
وەرنە بۆ من قەت تەواو نابێ غەم و دەردی دنێ
هیندییانت ساکینی تەختی جیهان ئاباد بوو	شایە هەر کەس زوو لە قەید و بەندی وان ئازاد بوو
هەر کەسێ گرتیان هەتا مردن مەلوول، ناشاد بوو	«عیشق بێستوونی لە بن کەند، ناو لەبۆ فەرهاد بوو»
وەرنە ئەو حەددی چ بوو بێستوون بە تیشە هەڵکەنێ
ئیشتیاق و ئارەزووی من دیتنی ڕوویی تووە	شا کەمەندی تاری حوڵقوم تاری گێسوویی تووە
هەر کەسێ ماییل بە شەخسێکە و نەزەر سوویی تووە	قەلب و ڕوحی من فیدایی قەددی دڵجوویی تووە
قەددی تۆم ئاڵا و عەلەم، بەیداغی سەدری قۆشەنێ
ئەحمەدی کۆری بێ چاو تۆ خۆت دەخوازی وەسڵی یار	گەر شەو و ڕۆژێ بکەی ئەفغان و زاری و جان نیسار
یار لە سەد مەعشووقەیی قەلبی وەکوو تۆ سەد هەزار	داییما هەر دوور دەبێ، نایێتە سەر قەول و قەرار
ناهومێد بە، نابێ قەت دەستت حەماییل گەردەنێ
ئەحمەدی کۆر بەس لە عیشقی خاڵی مەحبووبان بناڵ	عومری فانی خۆت لە سەودای ڕوویی وان دا بەر زەواڵ
نائومێد بە قەت لە جانان ناگەیە باغی ویساڵ	مفت و خۆڕایی حیماری ژێری باری مانگ و ساڵ
کوێری وەک تۆ هەرزەگۆ، بۆسێک دەخوازی ناتدەنێ
ئەحمەدی کۆر تا بمێنی تۆ لە دنیای پڕ خەتەر	بگری بۆ خۆت داییمە، داوێن بە خوێن و چاوی تەڕ
سەر لە ڕێی دڵبەر مەپێچە گەر قەبووڵتە خاکی دەر	ڕۆژی جەنگی شاسواران کرد حەماییل شا سپەر
تۆش دوو دەستی یار حەمایل بێ لە دەوری گەردنێ

13

ئەی ماهی دوو هەفتە ڕوخی، سیمین بەدەنی تۆ	سەرچەشمەیی کەوسەر، چەهی زەمزەم زەقەنی تۆ
من مەیخۆر و مەستی لەبی لەعلی یەمەنی تۆ	هەر چەند سیەهـ چەردە و کوتاهـ تەنی تۆ
سەردەستەیی عوششاقیی و شیرین سوخەنی تۆ
ئەی شۆخ بە قامەت تۆ نیهالی چەمەنانی	سەروی سەهی، قەد عەڕعەڕی، شای سیم تەنانی
غارەتگەری عەقڵ، ئافەتی دین، قەلبیی و جانی	دەرمان و دەوایی دڵی ئەهلی مەرەزانی
گەر تەعمی بکەن شەربەتی غونچەی دەهەنی تۆ
خەڵقان بە خودا یاری مە سەرپشکی گوڵانە	سەرداری هەموو میللەتی سەر ڕوویی جیهانە
عەیشی دڵ و لەززاتی بەدەن، ڕاحەتی جانە	هر چند جدا از منی بێ شک تۆ بزانە
از روز ازل تا به ابد جان منی تو
لەیلایی عەرەب، شیرینی ئەرمەن، شەهی دڵدار	بەڵقیسن و گوڵەندام و زوڵەیخایی بە ڕەفتار
گیسوی چو مشکین تو مانند سیه مار	داییم لەبۆ عوششاقی دە مەحزوونی دڵ ئازار
با غمزه و ناز، پنجه‌ی شیران فکن تو
لەو ڕۆژە کە خیلقەت بووە دەشت و دەر و دنیا	نە لەیلی، نە شیرین، نە عوزرا و نە زولەیخا
کەس نەبووە بە مانەندی تۆ مەحبووب و بێ هەمتا	مەجنوون و فەرهاد، یۆسف و وامیق بۆ تۆ شەیدا
چون شمه‌ای در غنچه‌ی گل پیرهن تو
ئەی شیرینی خووبانی دوو عالەم بە تەمامی	سەردەستەیی جوانانی لە دنیای نیکوونامی
عاشق بە تەمای تۆی قەبووڵ کەی بە غوڵامی	یەک تاری لە زولفی تۆ بەسە عارف و عامی
چی لەحزەیێ دی شوعلە وەجهی حەسەنی تۆ
ئەی شۆخی شەکەر لەب، ئەتۆ مەحبووبی لە عالەم	شاهان، چ سکەندەر، چ فەرەیدوون و چ حاتەم
پابووسە لەبۆت، زوبدەیی نەسلی بەنی ئادەم	ساحێبی سیەهـ مار و ئیلان، ئەژدەر و ئەرقەم
ئاهووی خوتەنێ، مامزی سەحرای وەتەنی تۆ
سەد ناوی خودا لەو قەدی وەک سەروی ڕەوانت	لەو لەفز و کەلامی شەکەرین، نوتقی دەهانت
لەو تاقی دوو ئەبرۆیی وەکی قەوس و کەمانت	سەد جار بەجارێک سەری من فیدیەیی جانت
چونکە لە جیهان سەرو قەد و یاسەمەنی تۆ
تا وەقتێ دەبێ چاوی مە از خاکی لەحەد پڕ	قالب دەبێ ساکن، لە بینایی حەجەر و قوڕ
خاڵی نییە دڵ لەحزەیێ از ئاگری تیژ گڕ	بەو ساحیبی وەک قەوسی پڕ از تیری جگەربڕ
بەو چاوی دەوەک جادووگەری پڕ فیتەنی تۆ
یا ڕەببی بە زات و سیفەتی بێ خەلەل و عەیب	دانەندەیی سیڕڕ و عەلەن و مەخفی و هەم غەیب
بێ فەریە و بێ مەریە و لاشەککی و لاڕەیب	وەی نادری نەو توحفە و نەو جەوهەری دەر جەیب
دوور بی لە غەم و دەرد و هجوومی میحەنی تۆ
ئەی ئەحمەدی کۆر سەد کە لە کن خۆت بە زبانی	حەددت نییە مادیح بی لەبۆ دڵبەری جانی
عالەم هەموو موشتاقە بە ڕوخساری جوانی	گەر تامیعی مەحڕەم بی بە ئەسراری نیهانی
از نیک و بد هیچ احدی دم نزنی تو