دیوانا مەلایێ جزیری/هەلبەستەکا هەڤپشک د ناڤبەرا مەلایێ جزیرێ و فەقییێ تەیران دا

by مەلایێ جزیری

فەقی:
سەلاما من حەقیرێ	سەدەفەک دڤێ تێکن
ئیرۆکە ل جزیرێ	حەققە کو ل مەلێ کن
هەلاکێن ژ دەربا تیرێ	دەرمان هەیە کو لێکن؟
مەلا:
سەلامێن ملیاکەتان	د بێ حەدد و حسێبن
شوبهەتی ئاڤێن شەتان	ژ مەلا ل میم و حێ بن
هەلاکێن ژ زەحمەتان	دەرمان ژ لام و بێ بن
فەقی:
شەربەتا لام و بێیان	ئەز نادم ب حەیاتێ
مەعدەنا دال و ڕێیان	دبارینن نەباتێ
زاهر دکن مەعنێیان	ژ حوسنا بوت و لاتێ
مەلا:
ژ نەقشێ بوت و لاتان	مە سینە بوتخانەیە
تەعەییونا سفاتان	تەجەللا قەلبێ مەیە
د عید و شەڤ بەراتان	ژ وان ڕا مە سەجدەیە
فەقی:
سەجدەیا شوکرێ جارەک	مە فەرزە د وسالێ
نە پەردە، نە ستارەک	ل بەر وەجهێ هلالێ
«أَحسَنَ الله، تَبارَك»	ژ سوڕڕا وێ جەمالێ
مەلا:
جەمالا نوورین سافە	د وەجهێ تەجەللایێ
ب حەرفێن خوە کەششافە	زەمیر ددن مەعنایێ
حا میم عەین سین قافە	د ڕەمزا موعەممایێ
فەقی:
حێیێن د حەفت حامیمان	نوقتەیان لێ پەیدا کن
ئسمێ دو طاسین میمان	دو میمان ژێ جودا کن
باڤێنە جەم دو جیمان	عشقێ کو ژێ پەیدا کن
مەلا:
حەفت خومێ تەژی بادە	د مەیکەدەیا قدەمێ
ژ خوما کو من ئرادە	عشق ڕهتە جاما جەمێ
لەوحێ لێ نوون و صادە	لەو فەیزێ دا قەلەمێ
فەقی:
ساقی ژ خەمرا ئەزەلێ	نوورا قەلەم ژێ ئافراند
داڕێت لەوحا ئەووەلێ	ڕزق و نەسیب قەددراند
ئەو بوو موراد مەسئەلێ	نەقشێ مەجاز سەووراند
مەلا:
نەقشێ مەجاز تلسمە	مەزهەر ژ ڕەنگ مرئاتێ
سوورەت ل بال مە ئسمە	مەعنا ب تەجەللا تێ
حەرفێن د نوورین جسمە	کاف هایە د ئایاتێ
فەقی:
کاف هایە ئسمێ کوورە	توغرایە د تەنزیلێ
ب جسمی کووهێ توورە	ئجمالە د تەفسیلێ
جەمال ژ عەینی نوورە	کەوکەبە د قەندیلێ
مەلا:
کەوکەبە دێم بەششەرە	نوورەکە مونەززەهـ تێ
چ حوسنەک موسەووەرە	ئسمەکە ژ ئەللاهـ تێ
یەقین ب خوە مەزهەرە	چەرخەکە سەد خەرگەهـ تێ
فەقی:
خەرگەهـ ب من حجابە	ستار دکت جەمالێ
عەورێ ڕەش خوە نقابە	ل بەر وەجهێ هلالێ
پەروانە لەو د عەزابە	مەحجووبە ژ شەمالێ
مەلا:
شەمالا ژ عەینی نوورە	شەفەق کو لێ ستار تێ
پەروانە بێ دەستوورە	ل چەرخێ سەمادار تێ
حەیران سڕڕا غەفوورە	لەو جانفدایێ یار تێ
فەقی:
یارێ حەقیقی خالقە	چین جانفدا دا ڤێ کەڤین
ڕاست و دورست و سادقە	چ ڕەنگ ب شوونا ڕێ کەڤین
قەنج و لەتیف و لائقە	د باغێ ئرەم دا ڤێککەڤین
مەلا:
باغێ ژ نوو وەرەق لێ	یار دێ ل وی زوهوور بت
سپێدەیا شەفەق لێ	مەزهەر ژ عەینی نوور بت
پەرتەو ژ حوسنا حەق لێ	دا عەکس بێ قوسوور بت
فەقی:
عەکسێ ژ حەق دبینین	ل دۆر وەجهێ مەحبووبان
ل حالەکێ نامینین	ژ سڕا وان مەتلووبان
گەهـ دنالین گەهـ دخوینین	دوورین ژ وەسلا خووبان
مەلا:
فەریاد ژ دەستێ فەرقێ	د دوورین ژ سولتانان
تیرە ژ لەونێ بەرقێ	هەیبەتا وان خاقانان
ڕۆژە هاتییە شەرقێ	دنالین ژ کۆڤانان
فەقی:
کۆڤانێن مهرداران	بێ حەدد و بێ ئەژمارن
تیرێن د وان هەساران	سەد جاران سەد هەزارن
خەدەنگێن وان نووباران	نهین و خەف دبارن
مەلا:
نهینی دل دڕەشینن	تیرێن د سیاهـ گۆشان
دو میر ب غەزەب دکشینن	ل قەتلا مە بێ هۆشان
ژ قاف و واو و سینن	خەدەنگێن ئەسوەد پۆشان
فەقی:
دو نوون د سیەهـ ڕەنگن	وان سەر ل مە دکێشان
دەربێن د وان خەدەنگن	ل قەلبێ مە دەروێشان
عاشق ژ دەست ب هەنگن	ژ داغ و زەجر و ئێشان
مەلا:
داغێن مە پوڕ د کولن	خەبەر ژێ نایێ گۆتن
یەنگییان زەرب ل دلن	هناڤ ژ بەر دسۆتن
کەماندار ڕەش قاتلن	گەزمە ل دل ب جۆتن
فەقی:
گەزمەیێن عەین و صادان	ب ئشارەت ڕەمز و سڕن
کشاندن گۆشە بادان	مەحبووب د تیژ ئاوڕن
تیرێ د وان جەللادان	باتن د دل دفڕن
مەلا:
ئاوڕێن جۆتێ بەلەک	بەرقەکە ژ سەماواتێ
خورشیدە چەرخا فەلەک	هاتییە نێڤ مرئاتێ
ئنسانە ب سوورەت مەلەک	یان حوورییە د جەنناتێ؟
فەقی:
حووری کو تێک جەمابن	پەری هەم د وێ گاڤێ
هەموو ژ ڕەنگ چرابن	نێزیکی شەمس و تاڤێ
ژ شەرما خویا نابن	ژ حوسنا وێ گولباڤێ
مەلا:
وان شەرمە ژ دێمێ زەری	عەقرەبان دەرب ل دل دان
خورشید ماهـ و موشتەری	پێرۆ د موقابل دان
ئنسانە ب شەکلێ پەری	یان حوورە سفەت ولدان؟
فەقی:
پێرۆ یەقین کو خالن	د عقدا سورەییایێ
دو ڕۆژ و دو هلالن	ل دێمێ وێ لەیلایێ
بێ وەسف و بێ مسالن	د ڕەمزا شەکەرخایێ
مەلا:
ب ڕەمز و گوفت و سوڕان	نەباتێ ئەو دڕێژن
عشوەیێن لەعل و دوڕان	لوئلوء شەکەر ب هێژن
خەدەنگێن د ئاوڕان	عاشقان دبرێژن
فەقی:
عاشقێن لەب و لێڤان	شاباشە ژ خودێ ڕا
سەلوا و بهـ و سێڤان	بەلچم ژ زیڤ و زێڕا
حەرامن خەوێد شێڤان	ل کەسێ موحبەت ڤێڕا
مەلا:
کەسێ کو یەک دڤێتن	سوهتییە ب ئولفەتێ
شەڤان کوو وی خەو تێتن؟	ژ تیرا مەحەببەتێ
عاشق ل پەی وی تێتن	ژ جەزب و ژ فورقەتێ
فەقی:
فراق تێک حرقەتە	بەعیدە ژ خەیالێ
تووتاکە ب زەحمەتە	بولبول ژ بەر جەمالێ
گۆیین خەو قەت ناکەتە	کو دوورە ژ وسالێ
مەلا:
زەحمەت ب من وسالە	عاشق ژ بەر جەزبەیێ
لەو تێت ب دەرد و حالە	ژ بەرقا شەعشەعەیێ
دەما کو تێت شەمالە	نەزەر دا پەروانەیێ
فەقی:
پەروانە لەو دممرت	خوەش نینە ئەو ب ژینێ
زەعیفە خوە ناگرت	تیژە بەرقا ئەڤینێ
د پەردێ ناسەببرت	پەردە کەمالا دینێ
مەلا:
پەروانە لەو دسسوژی	ژ لەمعەیا جەزباتێ
فداکرن عومر وژی	د کەشفا سوببوحاتێ
کو دا ژ نووڤە ڤەژی	باقی بت د حەیاتێ
فەقی:
حەیات ب من هەر وەسلە	دو لات گەر ببن لاتەک
موراد ب خوە هەر ئەسلە	تێکدا ببنە سفاتەک
ژ هەڤ ئێک نینە فەسلە	واحد بمینت زاتەک
مەلا:
واحد زاتەک فەردە	تەجەللا د وان سفاتان
ل عەینی دل نەزەر دە	ل جوملەی تەعییناتان
تەوەههوم بوویە پەردە	ب ئسمێ بوتت ولاتان
فەقی:
لات سوورەتەک حەقە	ژ ئەسمائێن حەققانی
ل بال من موحەققەقە	د نێڤ کەشفا سوبحانی
لاهووتە هەر موتلەقە	د ناسووتا ئنسانی
مەلا:
ئنسان ب من ناسووتە	گەوهەر د نێڤ سەدەفێ
ژ عالەما جەبەرووتە	شەمسە هاتی شەرەفێ
تەنەززول ژ لاهووتە	مەحبووبە جام دکەفێ
فەقی:
کەفا کو کووز و تاس تێ	نازک و سپی زەندن
جاما کو مەیا خاس تێ	بنێرن تالب چەندن
ڤەخون ژ دەستێ ڕاستێ	ب مەدحان مەحبووب خوەندن
مەلا:
وەسفێن د مەحبووبان	ل داغێن کول حەیاتن
قووتە ژ بۆ قولووبان	گولاڤ قەند و نەباتن
ژ نەغمەیا مەدحا خووبان	عاشق ب جەزبە هاتن
فەقی:
عاشق ب وەسف و مەدحان	د فراقێ سەببری
نەسیم بێت ژ وان تەرحان	بولبول خوهێ بگری
خوون دێ دەربت ژ جەرحان	ب داغێن کول بممری
مەلا:
بولبولێن وێ گولشەنێ	ژ ئەزەل ئەو هەر دبێژن
حەتتا ئەبەد ژ مەعدەنێ	گەوهەران دا بڕێژن
حەرفەک ژ وەسفان تە نێ	عالەم تێک ناپەڕێژن
فەقی:
جەما کن تێک عالەمێ	هەمووان ب ئوستاد کن
حەرفەک ژ لەوحێ قدەمێ	بینن ب شەرح سەواد کن
نائێتە بەر قەلەمێ	بەحران ئەر ب مداد کن
مەلا:
نەسرین و گول تەبەقەک	سەحەر ژ باغێ گولان
ژ نەستەران وەرەقەک	بەسە مە ساحب دلان
عوروفخواهی سەبەقەک	چێترە ژ سەد سجلان
فەقی:
ئەحسەن ژ نەوسەبەقان	قەلەم ژ قەند و نەباتێ
ل سەحیفەیا وەرەقان	دڕێژت ئاڤا حەیاتێ
دەست ب دەست ژێ تەبەقان	مەلەک تێنە جەنناتێ
مەلا:
نەفەسا تە ژ عەنبەرە	زەباد و مسک دڕێژن
چ شاخێ نەی شەککەرە	نەبات و قەند دڕێژن
نوتقا تە خوە گەوهەرە	سەد بار گەوهەر دڕێژن
فەقی:
گولم د دەستێ خاران	ب ئسمێ موحەممەد ناڤم
بولبولم د گولزاران	ژ عشقێ لەو زەرباڤم
د ڕەمزا مهرداران	تو ڕۆژی ئەز هەتاڤم
مەلا:
دوورم ژ گولێن ب خوناڤ	لەو زەرێ شوبهەت بهم
سووسنا عرق ژ گولاڤ	د فورقەتێ دبژهم
ژ مهرداران تەڤاڤ	تو هەتاڤی ئەز سهم
فەقی:
بریندارێ عشقێمە	دوورم ژ سها بهان
دزانن مەدداحێ کێمە	د هەزار و یەک وسهان
سەناخوانێ مەلێ مە	ل هەموو عەرد و جهان
مەلا:
چەندی کو د گەڕڕهم	دکێشم سەبر و حیرێ
شوبهەتی چەنگ و ژەهم	هەلاکم ژ دەربا تیرێ
سەناخوانێ فەققەهم	ئیرۆکە د جزیرێ