11
Габденнәсыр әфәнде, Самарага барып җитү белән "Гранд-отель" мөсафирханәсендә бер бүлмә алып, кымыз эчүне башлап та җибәрде.
Бераздан хадим Иванов та килеп җитте һәм, кымыз эчү белән бергә, Габденнәсырга хезмәт күрсәтү вазифасына кереште. Аның шымчылыгы хакында беркем дә бер нәрсә дә белми иде.
Габденнәсыр әфәнде ара-тирә Әхмәди бай дачасына кунакка барып йөрде. Анда булганда ул Казан хәлләре, Муса әфәнде турында сүз кузгатмаска тырыша иде.
Шулай, Әхмәди бай дачасында булган мәҗлесләрнең берсендә, хуҗа кеше Габденнәсыр әфәндегә:
– Минем сезгә бер соравым бар, – дип мөрәҗәгать итте. – Тик, зинһар, турысын әйтегез. Соравым шул: мөсафирә Зөләйха үтерелгән төндә Муса әфәнде сезнең номерыгызда булмагач, кайда булган соң ул?
– Муса әфәнде ул кичне мәрхүмә Зөләйха номерында иде,-дип, өзеп-кистереп җавап бирде Габденнәсыр әфәнде.
Әхмәди бай, Габденнәсыр әфәндедән мондый җавапны ишеткәч, тирән гаҗәпләнү белән:
– Муса әфәнде чит-ят хатын бүлмәсенә төн вакытында ничек барып керсен икән?-дип сорады.
Шуннан соң Габденнәсыр әфәнде, үзеннән дә ялганнар кушып, Зөләйханың нинди кыз икәнлеген, аның Муса әфәнде белән кайда, ничек танышуларын, араларында нинди мөнәсәбәтләр булуын тәфсилләп сөйләп бирде.
– Алай булгач, кызны үтерүче кем соң?-дип, тагын сорадыр Әхмәди бай.
– Бу соравыгызга туры җавап бирергә минем кодрәтем юк,-диде Габденнәсыр әфәнде.
Габденнәсыр әфәнденең сөйләгәннәре Әхмәди байны шактый борчуга салды. Ул төрлечә юрап карады, хәтта Муса әфәнде чынлап торып гаепле микән дигән шөбһәле уйларга да батты.
Көннәр шулай гадәтчә үтә торды. Әхмәди байга Казаннан – адвокат господин Андреев белән Нигъмәтулла әфәндедән хат-хәбәр әле һаман килгәне юк иде. Муса әфәнденең хәл-әхваленнән аңа бер нәрсәдә мәгълүм түгел иде... Тик бер килешендә Габденнәсыр әфәнде генә аңа:
– Муса әфәнде акылдан язган имеш,-дип әйтеп куйды.
– Аны син каян ишеттең?-дип сорады Әхмәди бай.
– Казанлы бер мөселман сөйләде, – диде Габденнәсыр әфәнде. (...) Май аеның аяз бер көнендә Әхмәди бай үзенең дачасында кунак булып килгән Габденнәсыр әфәнде белән икәүдән-икәү чәй эчеп утыра иде. Шул чәй табыны янындагы әңгәмә вакытында Габденнәсыр әфәнде, җаен туры китереп, үзенең төп максаты булган Хәдичә туташ хакында сүз кузгатты һәм Әхмәди байдан кызны үзенә кәләшлеккә бирүен сорады.
Әхмәди байга Габденнәсыр әфәнденең бу тәкъдиме артык көтелмәгән нәрсә булып тоелмады. Дөрес, аның кызы Муса әфәндегә ярәшелгән иде... Ләкин хәзер хәл үзгәрде: Муса әфәнде үтерүче булып чыкты, ул каторга хезмәтенә озатылачак. Габденнәсыр әфәндедән башка яхшы, күңелгә хуш килерлек бүтән кеше күренми. Шул рәвешчә фикер йөртеп, Әхмәди бай кызы Хәдичә туташны йөз мең сум көмеш акчасы белән Габденнәсыр әфәндегә кәләшлеккә бирергә күңеленнән разый булды һәм егетнең ният-теләгенә:
– Җәмәгатем белән киңәш-табыш итеп, безгә кабат килүегездә катгый карарымны әйтермен, – дип җавап бирде.
Габденнәсыр әфәнде, табигый, бик канәгать булып, инде йөз мең сум көмеш минем кесәдә булыр дип шатланып, мәҗлес тәмамлануга дачадан үзенең мөсафирханәдәге бүлмәсенә кайтып китте. Әхмәди бай исә, Габденнәсыр әфәнде киткәч, хатыны белән киңәш-табыш итеп, Хәдичә туташны йөз мең сум көмеш акчасы белән Габденнәсыр әфәндегә кәләшлеккә бирергә риза икәнлеген күңеленә беркетеп куйды.
Хәдичә туташка килсәк, аның уенда иртә дә, кич тә фәкать Муса әфәнде иде. "Бу кадәр озак ни өчен хаты килми икән?" – дип уфтана иде ул.
Менә шундый уйлар белән яшәгәндә ул әнисе авызыннан үзенең Габденнәсыр әфәндегә кәләшлеккә бирәчәкләрен ишетте. Аны хәсрәт биләп алды. Хәсрәт көннән-көн арта, тирәнәя бара иде. Ул төрле уйларга батты. Ләкин нәрсә генә уйласа да, ни кылсын? Ата-ана теләгенә каршы барсынмыни?!
Габденнәсыр әфәнде, киресенчә, Хәдичә туташны үзенә бирергә риза булулары турында Әхмәди байның катгый карарын ишетеп, иксез-чиксез шатлык хисе кичерде. Ни өчен шатланмасын ди! Ниһаять, морадына иреште – йөз мең сум көмеш акча белән гүзәл кыз ала! Тагы унбиш-егерме көннән Самара шәһәрендә аларның никах мәҗлесе булырга тиеш.
Тик менә, үч иткәндәй, кулында туй мәҗлесе ясарга җитәрлек акчасы гына юк. Нишләргә? Туй мәҗлесенә, мәһәргә, бүләкләр алырга шактый күп акча кирәк! Габденнәсыр әфәнде Казаннан-Габдуллиннан туй чыгымнары өчен акча сорап хат язды. Хатны шымчы хадим Ивановка биреп, Казанга Габдуллинга юллады. (...)
|
