Шагыйрь вә һатиф (Тукай)

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Tatar Book Publishers This material is uploaded by Republic of Tatarstan State Unitary Enterprise «Tatar Book Publishers» in the framework of cooperation with Wikimedia Russia («Wikimedia RU» non-profit partnership) and Wikimedia Community of Tatar language User Group. Public Domain texts once printed by Tatarstan Publishers is being uploaded by the publisher's staff or third parties on the order of the publisher, or other participating volunteers.

English | русский | татарча | +/−

This work is in the public domain in Russia according to article 1281 of Book IV of the Civil Code of the Russian Federation No. 230-FZ of December 18, 2006, articles 5 and 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006 (the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation).

Usually:[1]

  1. The author of the work didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War, and died before January 1, 1954 (more than 70 years ago), and the work was published first before that date.
  2. The author of the work fought or worked for Soviet Union victory during the Great Patriotic War, and died before January 1, 1950 (more than 74 years ago), and the work was published first before that date.
  3. This work was originally published anonymously or under a pseudonym before January 1, 1943 and the name of the author did not become known during 50 years after publication.
  4. This work was originally published anonymously or under a pseudonym between January 1, 1943 and January 1, 1954 (more than 70 years ago), and the name of the author did not become known during 70 years after publication.

[1] If the author of this work was subjected to repression and rehabilitated posthumously, countdown of copyright protection began not from the death date, but from the rehabilitation date. If the work was first published posthumously, the copyright term is counted from the date of that first publication, unless the author was later rehabilitated, in which case it runs again from that later rehabilitation date.

Public domainPublic domainfalsefalse

Шагыйрь вә һатиф
Автор: Габдулла Тукай

Шагыйрь вә һатиф


                                              Һатиф:
Нәдер, шагыйрь, кәчәр һәр анлари налишле әзманең?–
Дулу сәбгы сәмавәт һәп синең атәшле әхзанең.
Зәминә сыгъмады дәрдең ки, итдең күкләрә әгъля;
Нәдер бу бидәва хәсрәт, нәдәндер бәйлә истигъля?

                                              Шагыйрь:
Заманың инкыйлабатына бән һәр дәмдә калканым;
Бәхак бән нар сачар әтрафә бер атәшле вулканым.
Чәкәм дине мөбиннең бән тәдәннисенә аһ-ваһлар,
Идәм бән башка милләтең тәрәкъкыйсенә ваһ-ваһлар.

                                              Һатиф:
Насыл итсен тәдәнни дин, – бу дин илә җиһан мәмлү;
Бу ислам хак дорыр, – әлбәттә, хаклык бигөман ягълү.

                                              Шагыйрь:
Морадымдыр димәкдән «дин» – бу динең җөмлә әрбабы;
Капалдыкча әһали – капланыр диннең дә һәр бабы.
Гыйбарәт итделәр динне тәшәйех: башны бөкмәкдән
Вә көффарә тәнәззелдән, тәзәллел яшьне түкмәкдән.

                                              Һатиф:
Сәңа лязимме агъламак, – у динне башчылар баксын;
Тарикы мөстәкыйм шәмгын аңа юлбашчылар яксын.

                                              Шагыйрь:
Әвәт шөйлә, әвәт шөйлә! Фәкать чук ачыер җаным;
Җәхиме дөньяда булдырды инсафымла вөҗданым.

                                              Һатиф:
Йитәр, шагыйрь, бу фөрьядыңла инҗетмә мәлаикне:
Ки һәркем билмәли кәнди нәдер шәэненә ляикъне.


Хәзерге әдәби телдә


ШАГЫЙРЬ ҺӘМ ҺАТИФ

                                              Һатиф:
Ник, шагыйрь, һәр сулышыңны ыңгырашып аласың син?
Җиде кат күкләргә кадәр утлы аһыңны атасың син.
Җиргә сыймадымыни хәсрәтең – күкләргә үк ашты;
Нидән бу дәвасыз кайгы, нидән бу күкләргә ашу?

                                              Шагыйрь:
Заманның үзгәрешләренә мин һаман да калканмын;
Чын-чыннан мин тирә-якка утлар чәчәр бер вулканмын.
Түбәнлеккә төшүенә туры диннең аһ-ваһ итәм,
Башка милләтнең алга китүенә мин ах-ух итәм.

                                              Һатиф:

Ничек инде түбәнәйсен – бу дин белән дөнья тулы;
Ислам бит хак дин, ә хаклык, һичшиксез, гел өстен булыр.

                                              Шагыйрь:
«Дин» дигәндә, шул юлдагыларның барын күздә тотам;
Алар бетсә, диннең барлык ишекләре ябылып бетә.
Динне бит гыйбарәт диделәр ишаннар: баш бөгүдән,
Кяферләр алдында кимсенеп, хурланып яшь түгүдән.

                                              Һатиф:
Сиңа җылау тиешме, – ул динне муллалар кайгыртсын;
Туры юл күрсәтүче шәмен юлбашчылар кабызсын.

                                              Шагыйрь:
Әйе, шулай, әйе, шулай! Әмма җаным бик тә ачына;
Инсафым һәм вөҗданым дөньяны тәмуг ясый миңа.

                                              Һатиф:
Җитәр, шагыйрь, аһ-зар белән фәрештәләрне рәнҗетмә:
Үзенә нәрсә лаек икәнен һәркем үзе белә.


1906