Хăта пахчи
| Хăта пахчи (1912) by |
| Хайланă дата: 1912, Пичетленĕ çул: 1912. Çăлкуç: Вула Чăвашла |
… Хата пÿрчĕ – шурă çăка пÿрт.
Аслă урам варринче,
Йывăç пахчи ăшĕнче,
Ларать хĕвеле хирĕç,
Кăнтăрланалла пăхса çутăлса
Хĕвел хĕрте пăхнипе.
Пÿрт пуçĕнчи пахчана
Хĕвел çути ÿкнипе
Чие йывăççисем ăшĕнче
Тĕрлĕрен темĕн чухлĕ вĕт кайăк
Çинçе илемлĕ сассисемпе
Ханĕсем çитнĕ таранччен
Çав тери кĕвĕллĕ
Чисти мусыккан сасси пек,
Хăйсене пултаракана мухтаса,
Пахча хуçине тав туса,
Иртен-çÿрене илĕртсе,
Шăрантараççĕ илемлĕ юррисемпе,
Пахча хуçине савăнтарса,
Манăн чуна та илĕртсе.
Кайăк сассине илтнипе
Манăн чун та тÿсеймерĕ
Унта тухса курмасăр.
Тухрăм пÿртрен савăнса
Пахча енчи алăкран.
Унта тухсан курăнать
Йĕри-тавра пысăк пахча.
Пахчинче темпулĕ –
Чĕлхепе те каласа пĕтерес çук,
Курса та çитес çук,
Ăнласа та илес çук,
Хут çине çырма та пĕлес çук —
Тĕслĕрен курăксем те йывăçсем.
Алăкран тухсанах,
Хуп-хура сукмак хĕррипе
Сайрарах та унта-кунта лараççĕ
Темĕн чухлĕ вĕллесем
Сарă та хĕп-хĕрлĕ,
Пурте хăмаран çапса тунăскер.
Вăл вĕллесем хушшинче
Хуртли те пур,
Пушши те пур.
Пăртак малалла утсассăн.
Алăкран вун пилĕк хăлаç пулмалла,
Ултă кĕтеслĕ пуранă,
Çине хăма витсе сăрланă,
Умне çенĕхлĕ пуранă,
Пысăк та илемлĕ,
Кăнтăрлапа хĕвелтухăç хушшине,
Пăхса ларать чăрăш мунча.
Çавă мунча çуммипе,
Пĕр аршăн сарлакăш,
Мунчан сылтăм айккинчен
Шăнкăртатса юхать
Тăп-тăрă сулхăн шыв.
Шывăн сулахай енчи айккипе
Чăштах ÿссе витĕннĕ
Палам та хурлăхан йывăççи,
Сайра-хутра çĕмĕртпе чие те пур.
Çав йывăçсен çийĕнче,
Пăхсан куç вăйне илес пек.
Хуп-хура та хĕп-хĕрлĕ
Шап-шурă та сип-симĕс
Йывăççисене таяйса,
Çакăнса тăраççĕ çимĕçĕсем.
Çав шывăн сылтăм енчи хĕррине
Хуп-хура та тап-такăр
Сарлака мар пĕчĕк çул
Пырать пулă кÿлли хĕррине:
Утрăм эпĕ те
Çав ансăр çулпа майĕпе,
Пулă кÿлли хĕрнелле.
Кÿлли хай çап-çаврака та чашăк пек
Тăрăрах та сулхăнрах,
Сыпса тăрать шывпалан.
Кÿллинче хумханаççĕ пулăсем,
Хĕп-хĕрлĕ çунатне çапса-выляса.
Çав кÿлĕ хĕррипе
Çынтан та çÿлĕрех,
Шутласа та кăларас çук.
Кантăр пек,
Шăтса ÿснĕ шур хумăш.
Çав кÿлĕ хĕрринче
Йĕри-тавра çеремлĕх.
Шыв хĕрĕнчи çеремрен
Шăтса ÿснĕ курăксем,
Шыв çинелле витĕнсе.
Кÿлĕ хĕрне пĕр хăлаç хăварса,
Çавăрăнать кÿлĕ тавра
Паçăрхи хура сукмаках.
Çав сукмак хĕррине
Шыв енче хумăшлăх,
Тепĕр енче йывăçлăх.
Йывăççи çав тери чăтлăх,
Çĕлен те шуса тухас çук –
Кĕрлесе кăна ларайрать.
Кÿлĕ хĕрринчен пăрăнсан,
Кил карти еннелле
Халĕ çамрăкрах,
Шутласа та кăларас çук,
Чăштах улма йывăççи.
Улмисем те пулнă çав
Хĕп-хĕрлĕ те шап-шурă,
Тытмасăрах çиес пек,
Чăмламасăрах анас пек.
1912
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain (or as a file it should not be migrated to the Wikimedia Commons) that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Данная работа, впервые изданная до 1929 года, находится в общественном достоянии по законодательству США, и может быть опубликована здесь, в мультиязычной Викитеке. Но эта работа не может быть опубликована в национальной Викитеке, которая должна подчиняться законодательству России, т. к. работы этого автора (за исключением изданных до 7 ноября 1917 года) пока не вышли в общественное достояние в России. Этот автор умер в 1960 году, соответственно эта работа выйдет в России в общественное достояние в 2031 году.
The author died in 1960, so this work is also in the public domain in countries and areas (outside Russia) where the copyright term is the author's life plus 60 years or less. |