Финляндия

by Суханова Агния Андреевна

Войвылын, Балтийскӧй море дорын, зэв гырысь кык куръя костын эм му, Финляндия нима.

Финляндияын шыльыдін этша, быдлаын гырысь из чойяс да джуджыд сёнъяс. Сён пыдӧсъясас шучкӧны визув юяс. Тыыс сэні лыдтӧм-тшӧттӧм. Тыясыс абу миян кодьӧсь: уна вожӧн вожавлӧны, мӧда-мӧдкӧд ӧтлаасялӧны. Ты шӧръясас уна діяс, из чойяс. Вывті визув юяс шучкыртӧны тыысь тыӧ. Унджык юыс усьӧ друг, джунйӧн, мельнича прудын моз. Сэтшӧм ва усянінъясыс шусьӧны водопадӧн. Медся ыджыд тыыс сэні Сайма нима. Медыджыд ва усяніныс (водопад) Иматра нима. Водопадсӧ видзӧдлыны быдласянь наросьнӧ волывлӧны. Ты пӧлӧнъясас быдмӧны зэв гырысь козъяс, пожӧмъяс; вуджрасьӧны найӧ синва кодь югыд ваас. Гожӧмын сэні овны лӧсьыд: шонді ёна дзирдалӧ, вывті оз сот. Вӧрсяньыс ыпйӧдлӧ пуяслӧн чӧскыд сир дук. Войдӧр джын муыс Финляндияын ва улын вӧлі: гӧгӧр ты, ю, шор, нюр. Ӧні сэн йӧзыс сюсьӧсь: нюръяссӧ важӧн нин бӧрӧздаясӧн косьтӧны. Воысь воӧ ва чинӧ, му содӧ. Важся нюръяс вылас ӧні быдмӧны мича расъяс, ӧзимъяс, турун.

Тыястӧ, нюръястӧ тай эськӧ вермисны да, изъясыскӧд сьӧкыдджык вермасьныс-а. Быдлаын дӧввидзӧны из гӧраяс. Изсӧ жугӧдлӧны, перъялӧны, сэсся вузавлӧны стрӧйба вылӧ. Сэтшӧм изйыс шусьӧ гранитӧн. Дзик быдлаын кок улад туплясьӧны гырысь изъяс.

Сэтшӧм мутӧ гӧрны оз позь, лоӧ кӧрт зырйӧн кодйыны. Посниджык изъяссӧ киӧн му вывсьыс шыблалӧны. Мунысӧ вынсьӧдӧны пӧимӧн: войдӧр пӧрӧдасны вӧрсӧ, сэсся сотасны. Муяс зэв лӧсьыдӧсь, пелька вӧчӧмаӧсь, сӧмын посньыдикӧсь. Быд мутор йӧр пытшкын. Тӧлыд сэн миянысь на кузь да кӧдзыд, гожӧмыс сӧмын весьт кузя овлӧ, да йӧзыс асланыс велӧдчӧмӧн да вежӧрнаныс вель уна нянь из вывсьыд босьтӧны.

Финъяс вывті зільӧсь, джынвыйӧ уджтӧ некор оз эновтны. Му налы зэв дона; ӧти кокан пасьта оз нин тыртӧг видзны. Зільджык фин бура уна пуктас быдтӧ из вылын. Гырысьджык изъяссӧ му вывсьыд оз вермы идравныс, катлас сы вылӧ пос кузя дозъясӧн мутӧ, киськалас ваӧн дай быдтас быдсяма пуктастӧ. Немтор бара налӧн оз шыбитчыссьы, оз вош, — быдторйысь бур босьтӧны.

Аслыссяма визув юяссьыныс, тыяссьыныс найӧ вӧчалӧмаӧсь бур, лӧсьыд туйяс мореӧ петны. Весиг водопадъяснысӧ доддялӧмаӧсь уджавны. На пӧлӧн сулалысь пабрикаясас машинаясыс ва выннас бергалӧны. Найӧ жӧ катлӧны васӧ каръясӧдзыс и.

Финъяс да комияс ӧти вужйысь петӧмаӧсь. Став финныс ӧні кык миллион гӧгӧр. Найӧ пелькиник тушааӧсь, зумыдӧсь, еджыд юрсиаӧсь, зільӧсь, зэв веськыдӧсь (честны). Сиктъяс ичӧтикӧсь, сӧмын кык-куим керка, мукӧдас ӧти керка. Финъяс вывті пелькӧсь. Медгӧль крестьяниныслысь дурк керка пытшкӧс он аддзыв некор. Найӧ велалӧмаӧсь нин пельклунас. Дуркасӧ оз вермыны овны. Тӧдӧны — пельк сайын дзоньвидзалун мортлӧн.

Семья костын зэв лӧсьыда олӧны. Кыв вылын зэв видзчысьысьӧсь, абу дӧзмысьӧсь.

Финъяс удж вылӧ зэв водзмӧстчысьӧсь (предприимчивость). Велӧдчӧм мортлы сетӧ ён вороп водзмӧстчыны. Сійӧ жӧ сетӧ вын вермасьны ывлаыскӧд (природа). Ёна велӧдчӧм йӧз (босьтам англичанаӧс, прансузъясӧс, шведъясӧс) бурджыка ассьыныс олӧмсӧ вермӧны лӧсьӧдны, шудаӧсьджык, унджык бур вӧчӧны мукӧдлы. Финляндияын ставыс велӧдчӧм йӧз. Ӧти велӧдчытӧм морт оз нин сюр сэтысь, весиг нывбабаяс пиысь. Школа уна: гырысь и, посни и. Быдӧнлы тырмӧ.

Финъяслӧн ас нянь оз тырмы, ньӧбӧны мукӧд муысь. Сы пыдди асьныс вузавлӧны мукӧдтор. Бур пӧскӧтинаяснад уна гырысь скӧт видзӧны, йӧв-выйӧн озырӧсь — вичмӧ вузавны. Чери тыясысь, юясысь уна кыйӧны. Уна гранит, вӧр вузалӧны. Эм уна пӧлӧс пабрика, завод.