Тыртам школа челядьӧн
Сар власьт дырйи велӧдчылісны озыръяс, господа да поп-дяк став, мед ыджыдавны велӧдчытӧм йӧз вылын да кокньыда овны. Сардырся школаяс велӧдлісны, лӧсьӧдлісны крестьяна челядьысь зэв полысь, кывзысь слуга-казакъясӧс сарлы, озырлы да вичколы. Власьт вичкокӧд зэв лӧсявлісны, ӧтвылысь крестьянаӧс павкӧдлісны велӧдчӧмысь, сюявлісны юраныс — крестьяналы пӧ нинӧм велӧдчӧмысь. Ӧнӧдз на сэтшӧм пежторйыс кольӧма крестьяна юрӧ.
Ӧні со Сӧвет власьт 7-ӧд во нин мырсьӧ уджалысь йӧзӧс да крестьянаӧс велӧдӧм понда. Сылӧн медыджыд шогыс — крестьяналӧн пемыдлуныс, велӧдчытӧмлуныс.
Войнаяснад да революциянад дзикӧдз нинӧмӧ волім. Школаясным со тупкысявліс. Озыръяс пикӧ кӧсйылісны воштыны Сӧвет власьтӧс. Шуӧны вӧлі: немтор пӧ пемыд йӧз помысь оз артмы. Лоӧ пӧ власьттӧ бӧр сетны озыръяслы. Миян шуд вылӧ, вӧліны и велӧдчӧм йӧзыс уджалыся-крестьянаа дор сулалысьясыс: Ленин ёртным, Каменев, Зиновьев, уна на и мукӧд — дзоньнас Коммунист партияыс.
Со ӧні асланым син водзын лунысь лунӧ олӧм кыптӧ, ёнмӧ. Дерт эськӧ, и ӧні на ми гӧльӧсь да, регыдӧн тай он озырмы. Видзӧдламӧй кӧ бӧрвыланым, озырлуныд ставыс вӧлӧма велӧдчӧм помын.
Совет власьт шуӧ крестьянинлы: велӧд став челядьтӧ, велӧдчы ачыд, сэки вӧлись кутан бура овны — няньыд уна лоӧ, скӧтыд бур, чӧскыда кутан сёйны-юны, бура кӧмасьны-пасьтасьны. Керка пытшкыд гажмас, сартас пыддиыд электричество ӧзъяс, уджтӧ машина кокньӧдас. Да, школа ӧдзӧсъяс эськӧ паськыда воссисны гӧль йӧзыслы да, сӧмын тай асланым пемыдлуннаным огӧ кужӧ пырныс-а — пыксям, ропкам.
Ӧні босьтам гӧгӧрвотӧм коми бать-мамӧс. Велӧдчӧмтӧ пыдди оз пуктыны. Эмӧсь мамъяс — асланыс челядьлы уна лёк вӧчӧны, медъёна нывъяслы: нывъяслы пӧ печкыныд оз на ков велӧдчӧм. Оз ков ӧнія кадӧ тадзи сёрнитны. Аддзанныд асьныд: олӧмыд вежсьӧ лунысь лунӧ, миянлы олӧмыс бӧрся колӧ вӧтчыны.
Велӧдчытӧм нывбабаӧс быдӧн омӧльтӧны: йӧзыд, мужикыд, аслад челядьыд и. Быдтысьныд оз куж. Велӧдчӧм нывбабалӧн олӧмыс дзик мӧдногса: сійӧс быдлаын морт пыдди пуктӧны, кужӧ асьсӧ видзны, дорйыны. Синмыс сылӧн восьса: быд закон, декрет вермӧ ачыс лыддьыны, некод оз вермы ылӧдны.
Сэсся ӧні унджыксӧ комиӧн гижӧны, сӧмын грамота колӧ. Велӧдчӧмӧн нывбаба вермас ёна ассьыс олӧмсӧ кокньӧдны, бурмӧдны. И сӧмын велӧдчӧмӧн.
Вайӧ жӧ, нывбабаяс, став челядьнымӧс ысталамӧй школаӧ, асьным накӧд тшӧтш кутам велӧдчыны. Мед гӧльӧсь кӧ, мед паськӧмным дӧмасӧсь. Коркӧ и ми озырмам, и паськӧм вежсяс.
Коми нывбабаяс, юасьлӧй школаяссьыныд, кымын челядь велӧдчӧ, кымын на пытшкысь нывпосни? Кымын оз велӧдчы, мый понда? Та йылысь, нывбаба чукӧр, сёрнитыштлӧй, мӧвпыштлӧй! Школаястӧ ёнджыка радейтӧй, тӧждысьӧй, пырджык сэтчӧ волывлӧй! Колӧ став школасӧ тыртны челядьӧн. Школа эм, велӧдысь эм, мыйта мунӧ сэтчӧ рӧскод, а челядь гортын котралӧны. Сідзи оз позь овны.
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
- its creator didn't fight or work for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 70-year protection term is applied;
- and the creator died before January 1, 1954 (more than 70 years ago), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
- and this work was first published before January 1, 1954 (more than 70 years ago).
This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929 (more than 95 years ago).
The author died in 1925, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 98 years or less (if applicable), or the copyright term is 99 years or less since publication (if applicable).
Public domainPublic domainfalsefalse