Тарантул (аслыспӧлӧс ыджыд черань)

by Kodko

Тарантул (аслыспӧлӧс ыджыд черань)  (1926)  by Kodko

Гижан кад: 1926, Йӧзӧдан во: 1926. Ӧшмӧс: Школаын лыддянтор. Сыктывдінкар, 1926.

Пелысь пу улысь, аслас позсьыс, петіс кӧкъямыс кока, кӧкъямыс синма, зэв ыджыд, гӧна дзор черань. Видзӧдліс гӧгӧр кӧкъямыс синнас, абу-ӧ пӧ кодкӧ матігӧгӧрын — быдӧнысь ӧд лоӧ повны: мортысь, каньысь, ракаысь. Позъяс шы ни ру да, лӧсьыд вӧлі-а. Пу йылас сӧмын кайяс чипсӧны вӧлі, да посни гагъяс кышӧдчӧны, пышйӧны турун пытшті, повзьӧмаӧсь ыджыд чераньысь да.

Челядьыс чераньлӧн куимсё, ставыс ляскысьӧмаӧсь мамыслы мышку вылас.

— Кутчысьӧй пӧ ёнджыка! — шуис черань челядьлы: — мунамӧй эстчӧ, зі поз дорӧ, сёйыштны. Бӧрти локтігӧн оз ков вунӧдны кос коръяс ӧктыштны. Колӧ познымӧс тупкавны: со ӧд ар нин воӧ. Аддзанныд, коръясыс вижӧдӧмаӧсь нин. Пелысьыс ачыс нин гылалӧ. Кад воӧ, тыдалӧ, познымӧс лӧсьӧдны шоныдджыка. Эштам бара кузь тӧвбыдтӧ узьныд сэсся.

— Узьны?! Лун и вой? — юалісны челядьыс: — тӧвбыд узьны? Кор нӧ эськӧ сёйны кутам?

— Йӧюкъясӧй! Энӧ на ӧмӧй кывлӧ гагъяслысь оланногнысӧ. Став гагйыс му вылас тӧвнад сёйтӧг-ютӧг олӧны. Сӧмын малязіяс чӧскыд вомнаныс оз вермыны матӧг овны, — шуис мамыс, зі поз дорӧ матыстчигмоз.

Пелысь пуяс дорын вӧлі зі поз. Черань кутіс кыйӧдны да кутавны зі пиянӧс аслас челядьлы сёян вылӧ. Сэки самӧй локтісны ая-пиа — пелысь вотны.

— Видзӧдлы, батьӧ, кутшӧм нӧ тані розь муас? — шуис Васьӧ: — кодкӧ быдӧн мусӧ писькӧдӧма.

— Тайӧ бара, кӧнкӧ, тарантуллӧн поз, — висьталіс батьыс.

— Мый нӧ сійӧ тарантулыс лоӧ? — юаліс Васьӧ.

— Сійӧ лоӧ зэв ыджыд, чушкана черань. Сійӧ чушкӧмсьыс эськӧ мортыд оз кув да, сӧмын чушкӧминыс гӧрдӧдас, пыктылас, вель дыр висяс. Мукӧд чайтӧны куліг, зэв ёна полӧны сыысь, — висьталіс батьыс Васьӧлы.

— Зэв-ӧ нӧ, батьӧ, ыджыд сэтшӧм чераньыс?

— Вель ыджыд, кынӧмыс пев пом ыджда. Кокъяссӧ, нюжӧдан кӧ, тэнад чунь кузяӧсь лоӧны. Со тай, со чераньыд... видзӧдлы! — шуис батьыс.

Кыз черань, зі пиянӧс куталӧм бӧрын, вӧлі локтӧ аслас позйӧ. Садьтӧг повзис чераньыд, мыйӧн кык чудовищетӧ аддзис поз дорсьыд. Ӧдйӧнджыка кокъяссӧ сюркняліс, дай ляскысис му бердас. Чайтіс: «Ме пӧ муыс кодь жӧ руд да, оз пӧ, гашкӧ, аддзыны чудовищеясыд». Ӧти чудовищеыд ачыс ёнджыка черань дорсьыс повзис.

— Лэдз менӧ! — горӧдіс, батьсьыс нетшыштчигмоз, Васьӧ: — ме пола татшӧм пеж гагсьыд, со кутшӧм мисьтӧм.

— Чӧвлы, чӧвлы, оз ков повны! — шуис батьыс: — колӧ гӧгӧр видлавны, тайӧ ӧд шоча сюрлывлӧ. Тайӧ поводнӧй вой кань, луннад оз зэв пет позсьыд. Видзӧдлы, кыті нӧ мисьтӧм? Зэв нӧшта мича... Кутшӧм мича сера морӧсыс... Кокъясыс ёнӧсь... Видзӧдныс эськӧ ӧслӧп кодь да, зэв ачыс пельк да удал.

— Мыйкӧ тай нӧ вылас вӧрӧ? — юаліс Васьӧ.

— Сы мында сылӧн мышку вылас челядьыс, — висьталіс батьыс: — Колькъяс пытшсьыс петтӧдзыс новлӧдліс найӧс мешӧкын, кынӧм дорас. Мукӧд чераньыс кольк тыра мешӧкъяссӧ ӧшӧдӧны ув вылӧ. Колькйысь петӧм бӧрын ёнмытӧдзныс мамныс новлӧдлӧ челядьсӧ мышку вылас. Ӧні сэсся позьӧ тайӧс и вины. Та помысь бур босьтны некодлы жӧ-а. Регыд на и чушкас.

— Огӧ виӧ, батьӧ, — вашнитіс Васьӧ: — пияныс нӧ эськӧ кыдзи оласны мамтӧгыс?