Пӧртамӧй олӧмӧ ВКП(б) Обкомлысь резолюциясӧ

by Аноним

Пӧртамӧй олӧмӧ ВКП(б) Обкомлысь резолюциясӧ  (1929)  Аноним

Гижан кад: 1929, Йӧзӧдан во: 1929. Ӧшмӧс: Ордым. 1929. №8-9.

Тайӧ номерас ми печатайтам ВКП(б) Обкомлысь резолюция коми художествоа литература йылысь. Мый медся ыджыдторйыс резолюцияас? Коми художествоа литература идеология боксяньыс омӧля на петкӧдлӧ сиктъясын классъяс костын косьсӧ, омӧля на мыччӧдлӧ социализм нога олӧмлысь петасъяссӧ. Коми художествоа литература оз на куж тырмымӧн чуксавны став коми уджалысь йӧзсӧ классӧвӧй косьяс пыр дорны выль олӧм.

Ӧні СССР тырӧма гырысь уджъясӧн. Ми пӧртам олӧмӧ овмӧс кыпӧдан вит вося план. Быттьӧ муысь быдмӧны выль фабрик-заводъяс, нюжалӧны кӧрт туйяслӧн кӧрт визьясыс. Оз кольччы и сикт. Крестьяна, гӧль да шӧркоддьӧма олысьяс, батракъяс, армияысь локтӧм йӧз быдлаын кутісны котыртчыны колхозъясӧ. Ыджыд шыӧн путкыльтчӧ дедъяслӧн оласногыс, варкалӧ важ олӧм сямыс. Грымӧдӧ локтӧ трактор. Косаӧс вежӧ ытшкан машина, пу вартанӧс — вартан машина. Сикт ӧдйӧ вежӧ ассьыс чужӧмбансӧ. Сӧмын кулакъяс, попъяс, озыръяс, подкулачникъяс овмӧс кыпӧдан уджын зільӧны вӧчны быдсяма омӧльторсӧ.

Унджык коми гижысьыс да КАПП-са шленъяс эз на бурасӧ гӧгӧрвоны могъяссӧ коми художествоа литературалысь. Уна гижӧдъясын весиг оз тӧдчы ыджыд стрӧитчан уджыс, сиктъяслӧн выль олӧмлань мунӧмыс. Коми художествоа кывйӧн уна гижысьяс мудеритчӧны кыдзкӧ бокиті кытшовтны ӧнія олан кадсӧ.

Гашкӧ, миян Коми муын оз мунны гырысь уджъяс? Гашкӧ, миян Коми му мича, югыд ді СССР-ын, кӧн абу классъяс: кулак ни, поп ни, гӧль ни, шӧркоддьӧма олысь ни? Гашкӧ, миян збыльысь став комиыс ӧткодь?

Коді коми гижысьяс пӧвстысь оз эскы Коми муын классъяс олӧм йылысь да классъяс костын косясьӧм йылысь, веськыда шуам, сійӧ омӧль гижысь, омӧль КАПП-са шлен. Позьӧ, да и колӧ чорыдджыка шуны: сэтшӧм гижысьыслы колӧ петны КАПП-ысь.

Коді политикаын да общество олӧмын водзті омӧля разбирайтчис, ӧні весиг сійӧ зэв бура аддзӧ классъяс костын тышкасьӧмсӧ Коми обласьтын. Оз позь дзебны фактъяссӧ. Визинса, айкатыласа, проньдорса кулакъяс да налы отсасьысьяс — подкулачникъяс асьнысӧ зэв бура петкӧдлісны. Сьӧд классӧвӧй вынъяс уджалісны вӧр лэдзан уджъяс торкӧм вылын. Татшӧм косьяс дырйи коми пролетариат нога гижысьяс оз вермыны бокын сулавны. Пролетариат нога гижысьлы колӧ активнӧя дорйыны выль петасъяссӧ, сиктса водзмӧстчысь йӧзӧс: батракъясӧс, гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьянаӧс.

ВКП(б) Обкомлӧн резолюцияас веськыда шуӧма: КАПП-ын эм попутчикъяс. Миян мог — оз ков найӧс шыбитны КАПП-ысь, а матысмӧдны пролетариат нога гижысьяс дінӧ, мед найӧ асланыс гижӧдъясын кутасны дорйыны гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьянаӧс, кодъяс зільӧны выль олӧмлань. Сэтшӧм жӧ мог сулалӧ и том гижысьяс водзын.

Обласьтувса сӧветъяс бӧръя съезд вылын видлалісны Коми обласьтын овмӧс кыпӧдан вит вося план. План серти индӧма паськыда нуӧдны Коми муын индустриализация. Лоӧны выль заводъяс, туйяс, велӧдчанінъяс. Ӧти во муніс нин. Ми аддзам асланым синъясӧн, кыдзи сійӧ планыс пӧртчӧ олӧмӧ. Кутісны нин вӧчны кӧрт туй, шоссе туй.

Кыдз нӧ коми гижысьяс шыӧдчисны та вылӧ?.. Зэв на омӧля та йылысь гижӧны. Миян ыджыд мог вит вося плансӧ петкӧдлыны коми художествоа литератураын. Мича, шыльыд художествоа литература пыр чуксавны став коми уджалысьясӧс нуӧдны ӧдйӧджык индустриализация.

Индустриализация нуӧдӧм, колхозъяс котыртӧм, вӧр овмӧс кыпӧдӧм коми художествоа литератураӧ омӧля на пырис. Эмӧсь ӧткымын гижӧдъяс, да и найӧ посниӧсь, унджыкыс кывбуръяс. Сиктса классӧвӧй косьсӧ сідзжӧ абу петкӧдӧма. Ӧткымын гижӧдъяслӧн эм нӧшта ӧти омӧльтор. Ни ӧти гижӧдын абу прамӧя петкӧдӧма пытшкӧсладорсӧ, гижысь абу сяммӧма, либӧ абу вермӧма пыдӧджык темаас пырны. Артмӧмаӧсь зэв кокньыд гижӧдъяс. Лыддьысьлысь вниманньӧсӧ оз сувтӧд гижӧд вылын.

Коми художествоа литература вермас революциялань лӧсьӧдны коми уджалысьяслысь мӧвпъяссӧ. КАПП-са шленъяс пӧвстын эм зэв бур гижысьяс, ыджыд опыта, бур формаяс тӧдысьяс. Коми гижысьяс вермасны ВКП(б) Обкомлысь резолюция олӧмӧ пӧртны.

Сӧмын ӧтитор гижысьяслы оз ков вунӧдны. Ёнджыка колӧ кутны йитӧд уджалысь йӧзкӧд. Воча кок мунны водзмӧстчысь коми уджалысьяскӧд. Колӧ пыдітіджык кватитны олӧмсӧ. Сьӧлӧмсянь петкӧдны выль олӧм кыпалӧмсӧ. Коми художествоа литератураын петкӧдны сиктса тӧдчытӧм мортӧс, коді талун важ нэмӧвӧйя уджсӧ шыбитӧма да зільӧ колхоз пыр бурмӧдны ӧлӧмсӧ. Петкӧдны, коді талун зільӧ кыпӧдны вӧр овмӧс. Мыччӧдлыны талунъя вӧр лэдзысьӧс, мый сійӧ мӧвпалӧ, кыдзи олӧ, тӧдӧ-ӧ, мый сійӧ социализм стрӧитысь. Петкӧдны коми рабочӧйӧс, кыдзи сійӧ видзӧдӧ завод вылӧ, государствоса овмӧс вылӧ. Татшӧм тӧдчытӧм йӧзлы, кодъяс вӧчӧны выль олӧм, вежӧны Коми мулысь чужӧмсӧ, тэчӧны социализм культура, — медводдза места коми художествоа литератураын. Тайӧ йӧзсяньыс КАПП-са став шленъясыслы колӧ бергӧдны вниманньӧсӧ, симпатияяссӧ.

Миян мог татшӧм йӧзсӧ вӧчны тӧдчанаӧн, мед найӧ йылысь кутас тӧдны быд коми уджалысь. Мед татшӧм художествоа литератураын типъяс серти кутас равняйтчыны быд уджалысь зон да ныв, пӧрысь да том. Кор ми тайӧ вӧчам, позяс шуны: КАПП ВКП(б) Обкомлысь, став партияыслысь сетӧм заданньӧсӧ пӧртіс олӧмӧ.

Дерт, оз ло тырмымӧн, кутам кӧ петкӧдлыны сӧмын бур (положительный) типъяс. Орччӧн, эм быдсяма сикас формаыс, колӧ петкӧдлыны омӧль типъясӧс. Колӧ мыччӧдлыны кулакӧс, коді дзугӧ колхозъяслысь котыртчӧмсӧ, оз лэдз гӧльяслы ӧтувтчыны, дзугӧ вӧр лэдзан уджъяс, висьтавлӧ попъяскӧд ӧтув контрреволюция нога баснияс. Мыччӧдлыны подкулачникъясӧс, коммунистъясӧс, кодъяс вуджисны озыръяс дор. Олӧм сетӧ зэв уна фактъяс. Темаяс асьныс корӧны петны гижӧдын.

Мед тайӧ могъяссӧ збыльысь олӧмӧ пӧртны, коми художествоа литературалы колӧ нӧшта ӧтитор: пролетариат нога критика. ВКП(б) Обкомса резолюцияын гижӧма: критика пуктӧма омӧля. Критика уджъяс вылӧ колӧ сибӧдны став уджалысьясӧс. Мед быд избач, учитель, колхозник, быд уджалысь вермисны шуны кыв. Сӧмын критика пыр коми гижысьяс вермасны лӧсьӧдны крепыд коми художествоа пролетариат нога литература.

Коми гижысьяслы оз ков мӧда-мӧд дінысь ылӧдчыны. Колӧ шыӧдчыны „Ордым“ пыр мӧда-мӧд гижӧдъяс вылӧ.

Резолюцияын сідзжӧ Обком шуӧма гижысьяслысь велӧдчан уджъяс йылысь. Коми литератураын талунъя тырмытӧмлуныслӧн вужъясыс, дерт, пырӧ и тайӧ вопросӧ. Быд гижысьлӧн мог кыпӧдны ассьыс культурасӧ, бурджыка тӧдмавны олӧмсӧ. Колӧ бура тӧдмасьны ставмувывса классикъясӧн. Бура тӧдны роч классикъясӧс, налысь гижӧд формасӧ, кыті позьӧ, сюйны коми гижӧдъясӧ. Оз ков сідзжӧ эновтчыны роч ӧнія гижысьясӧс лыддьысьӧмысь, медсясӧ пролетариат нога гижысьяслысь лыддьысьӧмысь. Миянлы колӧ велӧдчыны, кыдзи рочьяс лӧсьӧдӧны пролетариат нога художествоа литература, кутшӧм темаяс босьтӧны, кутшӧма да кыдзи петкӧдлӧны типъяссӧ.

Обком тшӧктӧ обласьтувса войтырӧс велӧдан юкӧдлы да Коми нига лэдзанінлы мӧдӧдлыны бурджык гижысьясӧс колхозъясӧ, выль заводъяс вӧчанінъясӧ да с. в. Тайӧ, дерт, ковмас вӧчны да и ӧдйӧджык.

„Ордым“ йылысь шуӧма торъя пунктын. „Ордымлӧн“ эм буринъяс, эмӧсь и тырмытӧминъяс. Гижӧдъяс вӧвлӧны быд боксянь слабӧсь, „Ордым“ кольччӧ олӧмсьыс. „Ордым“ омӧля петкӧдлӧ вӧр лэдзан уджъяс, колхозъяс котыртӧм. Колӧ тайӧ бырӧдны. Обком ошкис „Ордымӧс“ выль гижысьяслысь гижӧдъяссӧ лэдзӧмысь да и водзӧ тшӧктіс бур гижӧдъяс лэдзны.

Локтан тулысын Обком шуис чукӧртны КАПП-лысь коймӧд конференция. Обисполкомлы тшӧктӧма та вылӧ сетны сьӧм. Конференция кежлӧ гижысьяслы водзвыв колӧ лӧсьӧдчыны.