Пӧдан чери кыйӧм
— Батьӧ! Батьӧ! Кылан, бать? Сізьтыад пӧ чериыд пӧдӧ нин! Талун Педьӧ Ӧльӧксан ветлӧма да вайӧма пестер тырыс пӧдан черитӧ. — Тадзи висьталіс батьыслы Васюк.
Недыр мысти пуксисны пажнайтны. Васюк кутіс нуӧдны батьсӧ пӧдан чери кыйны. Зэв ӧд сылы окота видзӧдлыны, кыдзи пӧдан черисӧ кыйӧны. Колян во на кывліс батьыслысь висьталӧмсӧ, кыдзи сійӧ сакыштлӧма Сізьтысьыс пӧдігас зэв ыджыд сирӧс, сы бӧрын сэсся Васьӧ пыр вӧзйысьӧ пӧдан черисӧ кыйны ветлыны.
Васюклӧн мамыс тшӧтш кутіс шуны: „Вай инӧ, Микулай, ветлӧй Васюкыскӧд, гашкӧ, мыйкӧ мында кӧ и сюрӧ да вӧлӧга вылад“.
— Аски асыв инӧ лоӧ ветлыны, — шуис Микулай.
Зэв дыр эз вермы Васюк унмовссьыны войнас, сідзи быттьӧ син водзас и бергалӧны зэв гырысь черияс да мӧвпавсьӧ, кыдзи кутас сакавны найӧс. Сёрӧн нин унмовссис да нӧшта вӧтӧн на аддзыліс — быттьӧ зэв уна чери батьыскӧд сакалӧмаӧсь.
— Васьӧ, Васюк, чеччы, черитӧ кыйны мунам! — вӧтӧн моз кыліс. Эз тай, майбыр, мукӧд лунъясӧ моз ковмы нёльысь-витысь чуксавны — пырысь-пыр звиркнитіс-чеччис да и кутіс пасьтасьны. Батьыс сэк кості вӧв доддяліс. Босьтісны кык сак, чер, зыр да пыридз. Пуксисны пу доддьӧ, шывкнитісны-мунісны. Карко войбыдтӧ шойччӧм бӧрти ӧдйӧ и рӧдтӧдіс, пу доддьыд шыбӧльысь шыбӧльӧ и ветлӧ, Васюк чорыда кутчысис да, оз пов усьӧмысь.
Воисны Сізьты вылӧ. Наысь водзджык локтӧмаӧсь нин морт нёль-вит да пыридзӧн йисӧ розьӧдӧны. Васюклӧн батьыс Карколы сетіс турун, босьтіс зыр да пыридз да шуис:
— Мунам инӧ, Васьӧ, видлам, шуда абу тэ.
Весалісны пызан пасьта кымын йисӧ, пыридзӧн розьӧдісны, йиторъяссӧ ставсӧ зырйӧн весалісны. Васюклӧн батьыс вайис 7–8 лыс лап да сутшкаліс розь гӧгӧрыс, сӧмын ӧти боксӧ восьса колис.
— Вай, тэ, Васюк, босьт сактӧ да татчӧ пуксьы, кыйӧд черисӧ. Пӧдан чериыд ӧд кольмӧм кодь, локтас розь дорад да йӧй моз, ӧдва-ӧдва вӧрӧ. Тэ сактӧ ньӧжйӧник ва пиас сюй дай сакышт. Оз бара пышйы! А ме мӧд юкмӧс вӧча. Шедны кӧ кутас, вой кежлас гоз-мӧд вор вӧчам, — велӧдіс Васюкӧс, кыдзи колӧ кузь пуа сакӧн сакасьны, дай муніс.
Васюк босьтіс сак, вайис ас улас турун, пуксис чери кыйӧдны. Синъяс розь дорысь оз и вешйыны, быдӧн лов шысӧ чинтіс, шочмӧдіс: — мед пӧ эськӧ оз жӧ повзьы чериыд, — мӧвпалӧ. Недыр мысти друг йи увсьыд быликтіс-кыптіс весьт кузя кымын сынпи, зэв ёна вомсӧ паськӧдлӧ.
Васьӧ зэв ӧдйӧ заводитіс сактӧ ваӧ сюйны, аслас киясыс быдӧн тіралӧны, думайтӧ: — пышъяс оз со-а?..
Кысь нин пышъяс кольмӧм чериыд: эз и вӧрзьӧдчыв, — Васюк сакыштіс дай лэптіс лым вылӧ.
Вель дыр пукаліс Васьӧ да ньӧжйӧникӧн сакаліс кольмӧм чериясӧс. Сӧмын тай ыджыдджык чериыс розь дорӧ эз волы, а поснидиктӧ вель уна лэпталіс. Сэсся дӧзмис, муніс батьыс дінӧ. Батьыс вӧчӧма кык вор дай юкмӧссьыд куим-ӧ-нёльысь пражитмӧн нин сюрӧма. Васюк ёна и ошйысис батьыслы чери сакалӧмӧн:
— Зэв тай кокни вӧлӧма, оз небось ков гожӧмын моз вугырад самыд, сӧмын сакав.
— Вай кыям ворйысь дай сэсся мӧдӧдчам гортӧ! — шуис батьыс Васюклы. — Неуна тай шедыштіс-а. Аски ӧд бара на позяс волыны, оз на кӧ паляв чериыд.
— Кыдзи нӧ сійӧс ворсьыс кыям? Кутшӧм ворйыс? — юасьӧ Васюк.
— Лок ветлам, — шуис батьыс.
Кыкнанныс босьтісны сак, мунісны ворйысь чери кыйны.
— Со, первой тупкам чери каян розьсӧ, мед оз пышйыны, — шуӧ Васьӧлы батьыс. — А сэсся ворсьыс, эм кӧ чериыд, сӧмын сакав сакнад.
Васюк видзӧдӧ, кыдзи вӧчӧма ворсӧ. Батьыс сылы висьтавлӧ:
— Первой йисӧ весалан лымсьыс, сэсся пыридзӧн кодъян розьсӧ весьт куим пасьта кымын. Сы бӧрти розь гӧгӧрыс, йиас вӧчан вор весьт кык судта кымын. Ворсяньыс туй писькӧдан розяс черияслы воръяс пырны. Со и ставыс. Пӧдан чериыд каяс пальӧдчыны воръяс, сэсся бӧр тупкан лэччан розьсӧ, да сӧмын сакав.
Тадзи висьтавліс чери кыйигмозыс батьыс Васюклы вор вӧчӧм йылысь.
Кык ворсьыд ая-пиа кыйисны черитӧ ыджыд пестер тыр. Чукӧртісны кӧлуйсӧ, пуксисны доддьӧ да Карко бӧр рӧдтӧдіс найӧс гортас.
This work is in the public domain in Russia according to article 6 of Law No. 231-FZ of the Russian Federation of December 18, 2006; the Implementation Act for Book IV of the Civil Code of the Russian Federation:
- its creator fought or worked for Soviet Union victory during the Great Patriotic War — so the 74-year protection term is applied;
- and the creator died before January 1, 1950 (more than 74 years ago), and has been not posthumously rehabilitated since that date;
- and this work was first published before January 1, 1950 (more than 74 years ago).
This work is in the public domain in the United States because it was published before January 1, 1929 (more than 95 years ago).
The author died in 1941, so this work is also in the public domain in other countries and areas where the copyright term is the author's life plus 82 years or less (if applicable), or the copyright term is 95 years or less since publication (if applicable).
Public domainPublic domainfalsefalse