Порсь видзысьӧс гӧтралӧны

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Порсь видзысьӧс гӧтралӧны  (1919) 
by Тима Вень
Гижан кад: 1919, Йӧзӧдан во: 1919. Ӧшмӧс: Порсь видзысь. Гектограф (40 экз.), 1919.

Ворсысьяс:

ЗӦТЬ — шӧркоддьӧм олысь крестьянин.

КИОНЬ — сылӧн гӧтыр.

МИКИТ — налӧн пи (йӧй нисьӧ прӧсуж).

ЙИГӦ — орчча керкаса сусед.

ЗАКАР ПИЛЯ — тӧдса морт Зӧтьлӧн, мӧд вӧлӧсьтысь.

ӦКСИНЬ — сылӧн ныв.


Медводдза петкӧдчӧм

Ӧшинь ув Зӧтьлӧн. Йигӧ и Зӧть. Йигӧ таркӧдчӧ ӧшиньӧ.

ЗӦТЬ (ӧшиньӧ юрсӧ сюйӧ). Мый нӧ? Код нӧ сэні?

ЙИГӦ. Идрав нин кытчӧкӧ ассьыд порсьтӧ, став йӧрӧс менсьым гӧрӧма, домав ли мый ли.

ЗӦТЬ. Мый сэн нинӧм абусӧ сӧран? Миян порсьным Микит бӧрысь вӧтчис да. Век сы бӧрся вӧтлысьӧ, быттьӧ пон. Тонӧ тай со тыдалӧны чой йылын кыкнанныс, аддзан?

ЙИГӦ. Висьтала ме тэныд, быдсӧн, мися, йӧрнымӧс луалӧма, бус вор путкыльтӧма. Баба меным ёрччӧ-видчӧ. Бус шомӧс петкӧдӧма мӧсъяслы, а ворыс кымыня.

ЗӦТЬ. Эз жӧ вӧд миян порсьным.

ЙИГӦ. Тіян, тіян. Кодлӧн нӧ сэсся татчӧ локтас? Кодкӧлун вӧлі керкаӧ пырӧма, лабичысь шыд чугун, проклятӧйыд, быдсӧн ректӧма, сёйӧма.

ЗӦТЬ. Шыд сёйӧма? (Сералӧ.)

ЙИГӦ. Сёйӧма.

ЗӦТЬ. Радейтӧ сійӧ шыдтӧ.

ЙИГӦ. Вай кыдзкӧ-мыйкӧ, ен могысьӧн, вошты порсьтӧ: йӧрт кытчӧкӧ ли, домав ли. Олан ног эз кут порсь пондаыд лоны.

ЗӦТЬ. Жаль тай кыдзкӧ иган саяс видзныс. Миян ӧд тайӧ порсьыс абу прӧстӧй — немецкӧй пӧрӧдаысь ӧд. Тӧдлін, кыдзи быдтім, пыр вӧля вылын. Йӧртны оз позь, жаль. Ме уна порсь нин видзлі, да татшӧмыс эз на вӧвлы. Тайӧ ӧд быдтор гӧгӧрвоӧ, сэтшӧм тӧлка, дзик морт кодь. Бу-ур порсь. (Ошкӧ.)

ЙИГӦ. Тӧда эськӧ, бур да. Ёна сӧмын пакӧститчӧ. Колӧ домавны.

ЗӦТЬ. Кыдз нӧ домалан? Тӧдан вӧд, вӧля вылын быдмӧма: оз вермы иган саяд овны. Зэв вӧд прӧсуж. Мыйкӧ кӧ кӧсъяс висьтавны, локтас да бокад тувкнитас, сӧмын видзчысь. Сёйны корны кутас да руксӧ.

ЙИГӦ. Дерт, эськӧ, сідз да. Мый нӧ керан, дӧсадитчӧ да. Быдсӧн норасьӧны-шуасьӧны тэнад порсь вылӧ. Ӧтилысь ӧтитор пакӧститӧма, мӧдлысь — мӧдтор.

ЗӦТЬ. Дугды зыньгыныд. Локтӧ кӧ, сӧмын вӧтлы на.

ЙИГӦ. Вӧтлыв кӧть эн, бӧр пыр и локтас.

ЗӦТЬ. Ме тай нӧ тэныд висьтала, мися, миян порсьыс велӧдӧм порсь: домӧн видзны оз позь, быдтор гӧгӧрвоӧ. Кытчӧ мунан, сэтчӧ вӧтчӧ. Микитӧс вывті нин ёна радейтӧ: ӧти воськов оз воськовт сытӧг, тӧндзи вӧлі правленньӧӧ пырӧма, да веськыда пызан улас, сӧмын пӧ руксӧ.

ЙИГӦ. Игнав морӧс кытчӧкӧ, гидад ли, кытчӧ ли, дӧсадитчӧ.

ЗӦТЬ. Оз позь. Йӧртлам да, вӧзйысьӧ, оз ов. Тӧдан ӧд, вӧля вылын быдмӧма. Кыдз нӧ сійӧс иган сайын видзны. А бур порсь.

ЙИГӦ. Мый нӧ, рӧдмӧдны босьтін?

ЗӦТЬ. Рӧдмӧдны. Бур порсь. Немецкӧй пӧрӧда. Пиалас — уна лоӧ... Госыс ӧд аслас кутшӧм, ок! Волы, колӧ кӧ, гӧститӧда. Пӧлинӧ, волы рытнас пукавныд, гӧсьтъяс локтасны. Ме вӧд талун нимлун. Волы, кылан?

ЙИГӦ. Курыдыд эм?

ЗӦТЬ. Э-эм. Вина уна эм. Юыштам волы. Закар Пиля локтас, наросьнӧ кори. Кӧсъя пиӧс гӧтравны, сылысь нывсӧ вайны. Нылыскӧд и кори.

ЙИГӦ. Гӧтравны. Сідз, сідз, бур делӧ.

ЗӦТЬ. Колӧ. Кад нин. Мый пыр ӧтнас ноксьӧ. Век на ӧд сійӧ миян челядь руа, йӧй. Порсьяскӧд да понъяскӧд сӧмын ноксьӧ, удж вылӧ оз слӧймы. Гӧтрасяс да, гашкӧ, вежсяс. Невеста сюри бур, рам. Сӧмын неуна, буракӧ, абу тыр вежӧра. Но да немтор: менам пи ӧд сэтшӧм жӧ, йӧй нисьӧ прӧсуж. Мед ӧтлаасясны кык йӧй, бур гозъя лоӧны. Кык нинкӧм гоз быттьӧ. Ха, ха, ха... (Сералӧны.) Татысь некод и оз мун сы сайӧ. Мед оз кӧ мунны, сюрӧ мукӧдлаысь. Кузьыбысь кӧсъям вайны, Пилялысь нывсӧ. Сылӧн кӧкъямыс ныв. Талун кӧсйисны волыны лӧсьӧдчыны. Старука лунтыр на пӧжасьӧ. Волы, кылан?

ЙИГӦ. Вола. Вола...

ЗӦТЬ. Ме ӧд талун нимлун.

ЙИГӦ. Но, кузь нэм тэныд да бур шуд. Вола, вола. (Петӧ.)


Мӧд петкӧдчӧм

КИОНЬ (киас пызь куд. Пырӧ керкаӧ). Тайӧ нӧ кутшӧм олӧм мӧдӧдчис порсь вӧснаыд, пызьтӧ сёйӧма, — мешӧксӧ косявлӧма да.

ЗӦТЬ. Бара... Аттӧ... (Шпыннялӧ.)

КИОНЬ. Петі жытникӧ. Видзӧда — джодж пасьталаыс пызь... Быдсӧн няклялӧма... Добра, видзантор...

ЗӦТЬ. Пызьтӧ сійӧ радейтӧ.

КИОНЬ. Тэныд теш. Гӧсьтъясыдлы шаньга кӧсйи пӧжавны, мися кӧзяинӧй талун [нимлуна] и быдтор да. Тӧкаритан голя.

ЗӦТЬ (шпыннялӧ). Сёйӧма кӧ, мед, на здоровйӧ, тшӧгасджык. А тэ водзӧ кежлӧ эн коль сы под улӧ, идрав.

КИОНЬ. Идрав. Кысь нӧ быдтор верман идравны. Посводзсьыд тай нӧ кӧртӧда мешӧк быдӧн вӧлі косявлӧма да.

ЗӦТЬ. Сы вылӧ и порсь. Эн пукты сійӧ ки под улӧ. Сідз и колӧ.

КИОНЬ. Добра, видзантор, керкаӧ пырӧ.

ЗӦТЬ. Тӧдан, кыдзи быдмис. Он кӧ верд, ачыс сёянтӧ корсяс.

КИОНЬ. Йӧрт ли мый ли кытчӧкӧ: гидад ли, кытчӧ ли. Олан туй абу, быдтор горшалӧ.

ЗӦТЬ. Йӧртлім нин тай тӧндзи. Оз ов, — руксӧ-вӧзйысьӧ ывла вылӧ... (Кост.) Час энлы, регыд пиалас, — уна лоӧ, тӧргуйтны кутам порсьӧн.

КИОНЬ. Мый ещӧ он шу. Мыйӧн нӧ вердны кӧсъян? Няньыд уна? А? Турунтӧ вӧд оз сёй.

ЗӦТЬ. Вердны? Мыйӧн кутам вердны? Лэдзам тон, да корсясны аслыныс кынӧмпӧтсӧ.

КИОНЬ. Омӧля на норасьӧны да. Ӧти порсьнас олан туй абу, матӧ воим, а дас кыктӧ кӧ ваяс, кытчӧ воштысян? Асьтӧ сёясны. Видзӧдлы пиыд вылӧ, йӧз смек сӧмын, велӧдӧма да, вӧтлысьӧ, быттьӧ пон. Йӧй.

ЗӦТЬ. Мед сераласны, кодлы окота. Дарӧм порсь, морт дорысь прӧсужджык. Микит бӧрысь сӧмын вӧтлысьӧ.

КИОНЬ. Тьпу... Йӧз смек. Гӧтравны кӧсъян, а сійӧ порсь кындзи нинӧм оз тӧд, сыкӧд и ноксьӧ.

ЗӦТЬ. Мый нӧ, мед ноксяс, окота кӧ, прӧстӧ жӧ тай олӧ, кӧть нин мед порсьсӧ видзас. Мӧс видзӧм да порсь видзӧм бур удж. Мед...

КИОНЬ. Дугды нин порсьтӧ да питӧ ошкӧмсьыд. Мун пет пес поткӧдышт. Гӧсьтъясыд локтасны, а менам век на пӧжасьтӧм.

ЗӦТЬ. Мун, мун, ӧдйӧнджык — тэрмась. Зільджыка. Пиляыд регыд локтас... Нывсӧ тшӧтш кӧсйис вайны. Шань моньпу.

КИОНЬ. Мунас кӧ ещӧ миян Микит сайӧ.

ЗӦТЬ. Мунас, кыдзи оз мун. Микит да сійӧ дзик ӧткодьӧсь, бур гозъя лоӧны, кыкнанныс йӧйӧсь.

КИОНЬ. Мун, кытчӧ ыстісны.

ЗӦТЬ. Муна... (Петӧ.)


Коймӧд петкӧдчӧм

МИКИТ (ӧтнас, порсьӧс чуксалӧ). Поль, поль, поль... Лок, лок... То, то, локтӧ. Лок, сьӧлӧмшӧр, лок... Локтан?.. Лок, лок... Тырмас туплясьны сэні няйтас. Водӧма сэтчӧ, быттьӧ баруня, туплясьӧ. Пӧт, буракӧ... Быдтор ӧд сёйӧ, ӧктас бара туй вывсьыд, мый эм. Куйӧдтӧ весиг сёйӧ, кутшӧм нин эськӧ сійӧ чӧскыдтор да. Аслас пыр дулльыс петӧ. Кодлӧн уна челядь, — лӧсьыд: весалас сэтшӧм мичаа, нюлас-пелькӧдас. Бур порсь... Поль, поль, лок нин, лок... Тырмас нин сэні няйтас туплясьныд. Лӧсьыд тэныд сэні, небыд, оз ков вольпась.


Нёльӧд петкӧдчӧм

Микит Зӧтькӧд. Зӧть пырӧ.

ЗӦТЬ. Сідз, сідз, аддзӧмыд тай удж, порськӧд ноксян. Велӧдчы, пиӧ, порсьтӧ видзны, талысь рӧдсӧ паськӧдам, унаӧс ковмас видзны тэныд.

МИКИТ. Порсь видзӧмыд абу сьӧкыд удж, сӧмын ветлӧдлы на бӧрся.

ЗӦТЬ. Тэ сійӧ кужан. Видзӧд, кутшӧма велӧдӧмыд, пыр вӧтлысьӧ тэ бӧрся.

МИКИТ. Котралӧ ме бӧрся, быттьӧ пон.

ЗӦТЬ. Часлы, гӧтралам тэнӧ да, сэк куимӧн кутанныд котравны.

МИКИТ. Ме ог гӧтрась. (Бергӧдчӧ батьыслы мышкӧн.)

ЗӦТЬ. Мыйла он гӧтрась?

МИКИТ. Кыкӧннас лӧсьыдджык.

ЗӦТЬ. Вот йӧйыд.

МИКИТ. Ог, мися, гӧтрась.

ЗӦТЬ. Тэ ног тай и лоӧ, кыдз жӧ. Талун невестапуыд локтас. Тэ вӧсна дзик и кори.

МИКИТ. Ме сідзкӧ пышъя.

ЗӦТЬ. Мый нӧ тэ? Йӧймин али мый? Гӧтрасьны тэныд колӧ, йӧй. Тэкӧд тшӧтшъяясыд ставыс нин гӧтрасисны, ӧтнад колин.

МИКИТ. Мед, гӧтрасисны кӧ.

ЗӦТЬ. Ещӧ мыйкӧ он-ӧ шу. Гӧтрала Парась вылӧ, сымда и босьтан.

МИКИТ. Мый нӧ ме сыкӧд кута вӧчны?

ЗӦТЬ. Вот йӧйыд.

МИКИТ. Ме ог гӧтрась... Йӧзтӧ ме ог вай... Нӧйтны сійӧ менӧ кутас дай.

ЗӦТЬ. Сулалӧ тэнӧ нӧйтны, порсь видзысьӧс. Невестаыдлӧн батьыс озыр, козин уна сетас.

МИКИТ. Мый ме сійӧн кера?

ЗӦТЬ. Эмбурыд содӧ. Гӧтрасян да, быдтор ковмас: вольпась и эшкын.

МИКИТ. Оз ков мем. Ме паччӧр вылын узьла. Оз ков вольпасьыс.

ЗӦТЬ. Бабаыд, пиӧ, паччӧр вылад оз кай.

МИКИТ. Оз ков меным бабаыс, сытӧг лӧсьыда овсьӧ.

ЗӦТЬ. Быдтысьӧма жӧ пи.

МИКИТ. Тэныд ӧд лӧсьыд: тэ мамӧ вылӧ гӧтрасьӧмыд да. Меным йӧзлысь коралан. Мый меным йӧзсьыд?

ЗӦТЬ. Гӧтралам да, сійӧ тэныд аслад жӧ лоӧ, йӧй.

МИКИТ. Кыдз оз... Пышъяс дай.

ЗӦТЬ. Ланьт. Дугды сӧрныд. Ныв шань. Тэ весиг вӧтнад сэтшӧмсӧ эн аддзывлы. Локтас рытнас да, аддзан тон, кутшӧм сійӧ зарни.

МИКИТ. Мыйла нӧ эськӧ сійӧ сюйсьӧ?

ЗӦТЬ. Ме кори. Наросьнӧ нимлун ыдждӧдла, мед тіянлысь ки кутны. Батьыдлы позьӧ нин веритны, сійӧ оз нин тэнӧ пӧръяв, омӧльӧс оз думайт. Пӧра нин тэд гӧтрасьныд. Йӧйталан сэн, ветлӧдлан. Гӧтрасян кӧ, вежсян.

МИКИТ. Мый нӧ тэ, быттьӧ ме вылӧ уськӧдчин?

ЗӦТЬ. Йӧй. Шуд тэныд лӧсьӧда. Татшӧм бабанад сьылігтырйи овны кутан. Выль керка тэныд тшупа, гид порсьясыдлы вӧча. Быдтам на порсьтӧ! Яйыд мыйта лоӧ, госыд!..

МИКИТ. Вот сійӧ добра. Польӧ миянлы уна пи ваяс, ставсӧ видзны кута.

ЗӦТЬ. Сійӧ вӧд и эм. Гӧтрасян да, челядьыд кӧ оз ло, порсьпиян гӧгӧрыд. Тэ вӧд радейтан порсьястӧ, ме тӧда. Кытчӧ тэ, сэтчӧ жӧ и найӧ. Вӧлӧсьт кузяыд мунны кутан, а бӧрсяньыд порсьпиян вӧтчӧны. Абу ӧмӧй сійӧ олӧм, а?

МИКИТ. Ой, ой, сійӧ лӧсьыд!

ЗӦТЬ. А тэ ещӧ гӧтрасьны он кӧсйы. Кыкнад вӧд гажаджык порсьястӧ видзны.

МИКИТ. Бабаыд мешайтчыны сӧмын кутас.

ЗӦТЬ. А тэ сійӧс велӧд, сы вылӧ тэ и мужик. Быдсӧн томдырйиыд тэ кодь вӧліны. Ме ачым сэтшӧм вӧлі. А со нин мый ыджда пи молодеч быдті. Гӧтрала тэнӧ, дедӧн шуысьяс лоӧны, видзны кутам старукакӧд челядьтӧ. Челядьыд ӧд сійӧ енлӧн сетӧмтор.

МИКИТ. Дугды нин эськӧ да: челядьысь омӧльыд нинӧм абу. Найӧ менсьым став порсьтӧ повзьӧдласны.

ЗӦТЬ. Тэ найӧс эн пӧвадит: пельӧдыс да ньӧрйӧн.

МИКИТ. Оз ков меным некутшӧм челядь.

ЗӦТЬ. Оз кӧ ков, и мед. Сы пыдди порсьяс лоӧны.

МИКИТ. Порсьястӧ ме радейта, батьӧ.

ЗӦТЬ. Тӧда вӧд. Сы вӧсна и гӧтравнысӧ кӧсъя. Мед тэнад бур порсь овмӧс лоӧ, быттьӧ немечлӧн.

МИКИТ. Збыль, батьӧ?

ЗӦТЬ. Збыль дерт, сӧмын гӧтрась.

МИКИТ. Мун сэсь.

ЗӦТЬ. Тэ вывті эн ыждав. Тэ вӧсна талун пӧжасим, мыйта рӧскод вӧчим, вина да быдтор ньӧбим, а тэ ыдждалан.

МИКИТ. Ме торъя ог ыдждав. Абу окота мем гӧтрасьны. Зэв кӧ инӧ тэд колӧ, гӧтрася колӧкӧ. Тшӧктан кӧ мырдӧн, ме кӧть мӧскӧс вая.

ЗӦТЬ. Тэ пиӧ, Микит, вывті эн дур, лӧсьыда сёрнит. Талун жӧ и корасям.

МИКИТ. Дивӧ. Некор на эг гӧтрасьлы, и пырысь-пыр баба. Ха, ха, ха, ха.

ЗӦТЬ. Аслад лоӧ, кутлы кӧть окав.

МИКИТ. Ха, ха-ха-ха! Аслам! Войдӧр йӧзлӧн вӧлі, а гӧтрася да, аслам лоӧ. Ха, ха, ха, ха!

ЗӦТЬ. Лӧсьыд кажитчӧ? Часлы, регыд локтас, сёрнит сыкӧд. Зэв сійӧ варов, тшӧтш сераланныд.

МИКИТ. Сідзкӧ и окыштны позьӧ? Гы-гы-гы.

ЗӦТЬ. Позяс бара. Кӧть сёысь.

МИКИТ. Тэ вӧсна сӧмын, батьӧ, гӧтрася, тшӧктан да. Ас вӧляысь кӧ, эськӧ некор ог гӧтрась: пола ме нывъяссьыд зэв. Вӧлӧсьтӧ весиг петавны ог лысьт, пыр ӧбӧдитчӧны. Менам невестапуыс нӧ косясьӧ жӧ?

ЗӦТЬ. Дугды, йӧй. Тырмас сэсся тэкӧд больӧдчыны, гӧтралам дай пом. Батьыдлы пасибӧ кутан кайтны, мый гӧтраліс.

МИКИТ. Гы-гы-гы! Мед нӧ тэ ног.


Витӧд петкӧдчӧм

Найӧ жӧ, и Йигӧ пырӧ.

ЙИГӦ. Вай, зонмӧ, Зӧть, местит кытчӧкӧ ассьыд порсьтӧ, некутшӧм олӧм сы вӧсна эз кут лоны.

ЗӦТЬ. Мый тэд, Йигӧ, колӧ?

ЙИГӦ. Бара порсьыд туплясьӧма няйт пиын да веськыда керкаӧ пырӧма. Челядьяслысь нянь сёйӧма, ставнысӧ няйтсьӧдӧма, тасьтіяс жугӧдлӧма. Йӧрт тэ сійӧс кытчӧкӧ, ен могысьӧн.

МИКИТ. Вот, колӧкӧ, и порсь.

ЗӦТЬ. Микит, мун вай порсьтӧ гортад.

МИКИТ. Чукӧста, дай сійӧ и локтас.

ЙИГӦ (Микитлы). Лешак рожа кутшӧм. Мый нӧ он видзӧд сы бӧрся, керкаӧ пырӧ, челядьӧс повзьӧдлӧ.

ЗӦТЬ. Челядьтӧ сійӧ радейтӧ. Тӧдӧ, кысь мый сёяныд сюрӧджык. Прӧсуж морыд. Абу ӧд прӧстӧй рӧдысь, немечлысь ньӧбӧма. Пырас кытчӧ он думайт... А тэ вӧтлы сійӧс.

МИКИТ. Кӧн порсьыс, Йигӧ? Ме час сійӧс чукӧста. Поль, поль, поль. Мед гортӧ локтас.

ЙИГӦ. Мун нин ӧдйӧджык, мор. Челядьяс бӧрдан колины, порсьыд повзьӧдӧма да.

МИКИТ. Оз вӧд нинӧм кер сійӧ.

ЗӦТЬ. Радейтӧ, мися, челядьястӧ.

МИКИТ. Поль, поль, поль. Лок гортӧ, дитя, лок.

ЙИГӦ. Ок, эськӧ тэнӧ босьт да... грек да теш сӧмын.

МИКИТ. Поль, поль, поль. (Мунӧ.)


Квайтӧд петкӧдчӧм

ЗӦТЬ (ӧтнасӧн). Бур порсь, велӧдӧм. (Видзӧдӧ бокӧ.) Кодъяс нӧ эсійӧяс? Абу-ӧ нин гӧсьтъясӧй менам? Сідзи-й эм: Закар Пиля нылыскӧд. Слабог, локтӧны. Татчӧ, татчӧ, Пилип Закарӧвич.


Сизимӧд петкӧдчӧм

Зӧть, Пиля и Ӧксинь.

ПИЛЯ. Вот и ми. Шулі вӧд, мися, локтам. Эг вӧд пӧръяв. Олад-вылад! Нимлунлы кузь нэм да бур шуд!

ЗӦТЬ. Шойччӧй.

ПИЛЯ. Бура ылын эськӧ тіянӧдз да, кыссим тай со, локтім. Нылӧс тшӧтш вайӧді, моньпутӧ тіянлысь. Здоровайтчы, мый нӧ сулалан?

ӦКСИНЬ. Здоровйӧ!

ЗӦТЬ. Лок здорово, мича ныв.

ПИЛЯ. Чышкы нырувтӧ. (Зӧтьлы.) Тайӧ менам медыджыд нылӧй. Та бӧрын сизим на гортӧ коли. Тайӧ кӧ сьӧлӧм вылад оз во, мӧдӧс босьтӧй, колӧ кӧ, ставсӧ ӧтпырйӧн вайӧда, любӧйӧс бӧрйы.

ЗӦТЬ. Ставыс оз ков. Парасьыс шань, олас.

ПИЛЯ. Олас кӧ и ладнӧ. Карактерыс талӧн бур, лӧнь, рам, пыр узьӧ.

ЗӦТЬ. Узьӧ кӧ, этшаджык сёяс. Тайӧ ме аддзывлі али мӧдӧс мем петкӧдлін?

ПИЛЯ. Сійӧ ичӧтджыкыс вӧлі, Парась. Тайӧ мӧд, Ӧксинь, вайӧда. Кодсӧ окота босьт, меным абу жаль. Ковмас жӧ ӧд верӧс саяс сетавны-а. Тӧвар прӧстӧ куйлӧ, ньӧбасьысь абу, пӧраыс кольӧ да, доныс оз нин сійӧ ло. Тайӧ вӧд абу жӧ кулитана... Видзӧд прамӧйджыка.

ЗӦТЬ. Олас... Косньӧдджык тай эськӧ да, но да Микитлы шогмас. Сёйны ёнджыка кутас, справитчас. Мортыд вӧд скӧт кодь жӧ: сёйӧм помын и яйыд. Менам вот порсь эм, немечлысь ньӧби. Кутшӧма, зонмӧ, менам сійӧ тшӧгис вердӧмнад.

ПИЛЯ. Кылан, Ӧксинь? Сёйны ёнджыка колӧ.

ЗӦТЬ. Сійӧ сідз. Коді ёнджыка сёйӧ, сійӧ и морт.

ПИЛЯ. Ӧксинь менам шань, дзик ме кодь. Мукӧд чойясыс мамланьыс мунӧны, а тайӧ ме кодь, пиян абуӧсь, кӧть караул горзы.

ЗӦТЬ. Шуда тэ, Пиля, нывъясыд вылӧ!

ПИЛЯ. Да, зонмӧ, кӧин моз вурзав. Кӧкъямыс ныв — ставныс татшӧм кӧбыла.

ЗӦТЬ. Дасыд колі нин, Пиля.

ПИЛЯ. Тэ нин кӧть эн смекайтчы, енмыс менӧ сідз нин ёрӧма.

ЗӦТЬ. Мый нӧ, сійӧ абу омӧль. Верӧс сайӧ сеталан нывъястӧ, йӧз на понысь мыйта содӧ: зятьяс сэні, челядь быдсӧнлӧн душ вит-квайт — дзонь деревня тыр йӧз лоӧ. Да ӧд ставыс ӧти батьсянь, тэсянь. Уджалысьыд кымын лоӧ, уджавныд лэччан видз вылад да оз бара дыр тырмы турунтӧ пуктыны.

ПИЛЯ. Лӧсьыд тэныд лыддьыныд. А тэ вот заводитлы вердны найӧс, кӧкъямыстӧ.

ЗӦТЬ. Этша, мися, этша. Быдтысьны кӧ, быдтысьны, рӧд вӧд оз на быдсӧнлӧн паськав. Тэнад тайӧ ыджыд шуд, Пиля. Нывбаба вӧд сійӧ ен пӧтка, аслыс кынӧмпӧт корсяс, эн шогсьы. Кымын йӧзыд содӧ, сымын бур. Чинны кӧ кутас, омӧль делӧ. Мый сэсь?.. Тэнад кӧ кӧкъямыс пи, а менам сы мында нылыс оз ло, сэк вот и рӧдыд оз паськав. Баба помысь, зонмӧ, государство лоӧ и войска. Вот кутшӧм сійӧ, бабаыд.

ПИЛЯ. Кылан, Ӧксинь? А ме тіянӧс нинӧм туйӧ пукта... Сідзкӧ тай збыль на кӧкъямыс нылыд этша, унджык колӧ.

ЗӦТЬ. Дас кык, дас кык колӧ. Мед дюжина лоӧ. Гажаджык.

ПИЛЯ. Гажман, виччысь, керка тырнад кор тшыг кӧинъяс моз вурзыны пондасны. Кӧн нӧ жӧникыд? Мый нӧ сійӧ некӧн оз тыдав?!

ЗӦТЬ. Пыр локтас. Порськӧд кӧнкӧ ноксьӧ. Порсь ньӧби рӧд вылӧ: ӧтисянь деревня тыр лоӧ. Вот лыддьы: первой тайӧ ваяс дас кык порсьпи, сійӧ дас кыкыс ещӧ морт дас кыкӧн. Уна-ӧ сійӧ лоӧ, а?

ПИЛЯ. Видзӧд жӧ, кутшӧма ӧтисянь рӧдыс паськалӧ.


Кӧкъямысӧд петкӧдчӧм

Найӧ жӧ и Микит.

МИКИТ. Лешак, кутшӧма сьыліӧ кучкис. Батьӧ, ӧлӧд Йигӧсӧ, мыйла пыр косясьӧ.

ЗӦТЬ. Вот и жӧник локтіс.

МИКИТ. Косясьӧ, юрсиӧд някралӧ.

ЗӦТЬ. Эновт сійӧ. Видзӧдлы татчӧтӧ, кодъяс локтӧмаӧсь. Невестаыд тэнад, невестаыд, миян мича монь.

ПИЛЯ (Ӧксиньлы). Чышкы мися чужӧмтӧ. Ныр увтӧ весав да.

МИКИТ. Мый пӧръясян? Тайӧ абу Парась. Парасьсӧ ӧд ме тӧда.

ЗӦТЬ. Парась, мися.

МИКИТ. Парасьыс ичӧтыс, а тайӧ Ӧксинь. Став чойсӧ тӧда. Коркӧ праздник дырйи найӧ деревняас ветлі, нӧйтлісны ещӧ менӧ.

ЗӦТЬ. Пиля, эн ӧмӧй нӧ тайӧс Парасьӧн шу?

ПИЛЯ. Абу ӧмӧй тэд ӧткодь: Парась кӧть Ӧксинь. Ӧткодь нин тайӧ тӧварыд. Ме тай и шуа, уна, мися, менам нылыд, босьт любӧйӧс. Парасьыд, тӧдан кӧ, оз окотитчы мунныс, а тайӧ мунӧ. Оз кӧ тайӧ сьӧлӧм вылад во, мӧдӧс вая, ещӧ на вӧд сизим таысь ӧтдор.

ЗӦТЬ. Мися жӧ, чужӧмыс талӧн мӧд. Сідзкӧ, ме мӧдӧс аддзылі?

ПИЛЯ. Тэ ставсӧ, Зӧть, аддзылін. Абу ӧмӧй ӧткодь тэд? Он вӧд аслыд вылӧ босьт, пиыдлы. Сылы, гашкӧ, тайӧ медся и колӧ да, он вӧд тӧд. (Микитлы.) Колӧ оз тэныд Ӧксиньыд, висьтав веськыда.

МИКИТ. Оз ков.

ПИЛЯ. Оз ков? Мыйӧн нӧ, кыт омӧль?

МИКИТ. Оз, мися, ков.

ПИЛЯ. Тайӧ бурджык Парасьсьыд. Видзӧдлы прамӧйджыка.

МИКИТ. Меным абу окота гӧтрасьныд.

ПИЛЯ. Мый морла нӧ эськӧ ме татчӧ локті, Зӧть? Детинаыд тэнад оз кӧсйы гӧтрасьны, а тэ коран менӧ нывкӧд.

ЗӦТЬ. Абу сійӧс вайӧмыд да.

ПИЛЯ. Шуа тай, бӧр, мися, тайӧс нуа гортӧ, мӧдӧс вая. Оз кӧ тайӧ сьӧлӧм вылӧ во, мырдӧн оз ков, мӧд эм.

МИКИТ. Оз ков, некод меным оз ков.

ПИЛЯ. Кылан тэ, некод сылы оз ков.

ЗӦТЬ. Ме тэныд, йӧйтав сэн менам. Этша тэныд сьыліад сеталісны, ещӧ колӧ содтыны.

МИКИТ. Мый нӧ ме вылӧ уськӧдчинныд: гӧтрась да гӧтрась.

ЗӦТЬ. Ме тэд сета, ог гӧтрась. Тэ вӧсна мырсьӧны: чериняньяс пӧжалісны, вина ньӧбӧма мыйта, а тэ йӧй туйӧ олан. Мый тэ мем неважӧн шуин? Сӧмын нӧ тэ вӧсна, батьӧ, гӧтрася.

МИКИТ. Меным оз ков, а тэ мырдӧн тшӧктан да. Мед но либӧ тэ ног лоӧ, тшӧктан да...

ЗӦТЬ. Тайӧс али мӧдӧс?

ПИЛЯ. Ставныс ӧткодьӧсь: ӧти тӧвар.

МИКИТ. Тайӧ. Мед но тайӧ лоӧ. Мӧдыс оз ков... Ыдждалӧ кӧ и, оз ков.

ЗӦТЬ. Но, но-л талы: жӧник сӧгласен. Юав, Микит, невестаыдлысь, гашкӧ, сійӧ оз окотит тэ сайӧ да.

ПИЛЯ. Окотитӧ важӧн нин, окотитӧ. (Сылысь.) Окотитан вӧд?

ӦКСИНЬ. Мый огыс.

ЗӦТЬ. Окотитӧ кӧ, ен накӧд. Мӧдыс оз ков, тайӧ шань. Сьӧлӧм вылас, тыдалӧ, детиналы воис.

ПИЛЯ. Ме тай важӧн шуа, мися, тӧвар ӧти пӧлӧс. Ӧти кӧ оз туй, мӧд, мӧд кӧ оз, — коймӧд.

ЗӦТЬ. Воӧма, воӧма сьӧлӧм вылас.

ПИЛЯ. Вай китӧ.

ЗӦТЬ (сетӧ). Артмим. Микит, босьт невестатӧ, тэнад сійӧ.

МИКИТ. Гы-гы-гы! Менам. Йӧзлӧн вӧлі, а ӧні менам лои.

ЗӦТЬ. Тэнад, тэнад. Босьт аслыд. Вӧч сыкӧд, мый окотаыд, а ми Пилякӧд мунам вина юыштам делӧ пансьӧм бӧрын.

ПИЛЯ (аслыс). Лӧсьӧдчим, артмим. Ыджыдсьыс мыні, слабог.

ЗӦТЬ. Но, лок сэсся, сват, мунам старука дінӧ, гӧститыштам, мый эм. Жӧника-невестаа мед тані пукалыштасны.

ПИЛЯ. Ноксьӧ, кӧнкӧ, тэнад бабаыд?

ЗӦТЬ. Кыдз жӧ, черинянь да мый да пӧжалӧ. Петам мӧд керкаӧ.

ПИЛЯ. Лӧсьӧдчим слабог, лӧсьӧдчим.

ЗӦТЬ. Лӧсьӧдчим, сват, лӧсьӧдчим. (Мунӧны.)


Ӧкмысӧд петкӧдчӧм

Микит да Ӧксинь.

МИКИТ. Аттӧ, кыдз лои. (Дыр видзӧдӧ Ӧксинь вылӧ, оз лысьт сёрнитны.) Мый нӧ тэ ме вылӧ дувган? Эн аддзыв менӧ али мый? Ӧшӧдчисны ставныс ме вылӧ, «гӧтрась да гӧтрась». Мый нӧ ме бабанас кута керны? Ме мужик, сійӧ баба. Лӧсьыд батьӧлы мамӧкӧд: найӧ абу бокӧвӧйяс. А тэ вӧд йӧз, ме тэысь пола. (Бергӧдӧ чужӧмсӧ.)

ӦКСИНЬ. Ме ог курччав.

МИКИТ. Тэ менӧ нӧйтны он кут?

ӦКСИНЬ. Эн сетчы дай.

МИКИТ. Эн сетчы. Кутан менам сетчӧм вылӧ видзӧдны, кыдз он. Нӧйтан дай, сымда и босьтан.

ӦКСИНЬ. Он кӧ менӧ кут радейтны, нӧйта бара.

МИКИТ. Кыдз нӧ тэнӧ радейтныс? Ме ог куж.

ӦКСИНЬ. Велӧда, кор гӧтрасян.

МИКИТ. Вот дивӧыд. Ме сайӧ верӧс сайӧ окота лоӧма мунны. Мый нӧ сы помысь бурыс? Пышъя ме тэ дінысь.

ӦКСИНЬ. Толькӧ лысьтлы.

МИКИТ. Пышъя бара. Порсьӧс босьта и пышъя.

ӦКСИНЬ. Ме тэ бӧрся.

МИКИТ. Ме ылӧ, ылӧ пышъя.

ӦКСИНЬ. Ме тэнӧ кута да и нӧйта. Ок ёна и нӧйта.

МИКИТ. Мый нӧ тэ шуан, вайны тэнӧ али мый?

ӦКСИНЬ. Дерт жӧ, вайны.

МИКИТ. Миянын овны кутан?

ӦКСИНЬ. Кута бара.

МИКИТ. Меным он ков. Гортад ов.

ӦКСИНЬ. Тэкӧд мем окота овныс.

МИКИТ. Ме ог. Ме ӧтнам ола. Менам порсь эм. Порськӧд меным гажаджык тэкӧд дорысь. Пыр сійӧ вӧтлысьӧ ме бӧрся.

ӦКСИНЬ. Ме вӧтлысьны жӧ понда.

МИКИТ. Мый нӧ тэ, порсь али мый?

ӦКСИНЬ. Ме радейта жӧ порсьястӧ, ӧтлаын пондам ветлӧдлыны, кытчӧ тэ, сэтчӧ и ме.

МИКИТ. Вот кӧвъясис морыд.

ӦКСИНЬ. Кувтӧдз ог кольччы, ог торйӧдчы тэысь... Йӧйӧс аддзинныд? Жӧник пӧ, мун пӧ сы сайӧ верӧс сайӧ. Вот и локті. Выль платтьӧ пасьталі, чышъян. Тэ вӧсна ставсӧ. А тэ ыдждалан. Смотри бара менам. Босьта юрси кучикӧдыд, да аддзан сэки, кыдз невестаӧс кедзовтны.

МИКИТ. Лӧгасис. Мый вӧчан? Лоӧ, тыдалӧ, батьлысь кывзыны. Но, окота кӧ верӧс сайӧ мунны ме сайӧ, мун. Джагалан жӧ нин тай, буракӧ, а. Водзвыв висьтала: нӧйтны кӧ кутан, пышъя, кыдз гажыд.

ӦКСИНЬ. А ог кӧ кут нӧйтны, он пышйы?

МИКИТ. Ог.

ӦКСИНЬ. Жалита вӧд ме тэнӧ... Абу вӧд тэ меным йӧз. Бура кута тэнӧ видзны, радейтны, окавны.

МИКИТ. Окавны? Абу и яндзим тэныд?

ӦКСИНЬ. Ассьыд? Аслам ӧд тэ менам лоан. Ассьыд позьӧ.

МИКИТ. А йӧзӧс?

ӦКСИНЬ. Мукӧдсӧ позьӧ жӧ... сӧмын гусьӧникӧн, мед некод эз аддзыв.

МИКИТ. Сё дивӧ.

ӦКСИНЬ. Ассьыд пыр позьӧ, кӧть йӧз дырйи. Ӧні ме тэнад невеста, некод оз дивит, кӧть сывъяд ӧшӧдча.

МИКИТ. Йӧймин кӧ-а?

ӦКСИНЬ. Ӧшӧдча бара, сӧмын кыв шу.

МИКИТ. Сё дивӧ тай.

ӦКСИНЬ. Жӧниктӧ окавны бара абу яндзим.

МИКИТ. Дерт, сідз.

ӦКСИНЬ. Босьта тэнӧ рӧзбойникӧс и кутла.

МИКИТ. Заводитлы.

ӦКСИНЬ. Вот, колӧкӧ, вот. (Окалӧ.)

МИКИТ. Окаліс, збыльысь окаліс. Вай сэсся ме тэнӧ окала. (Кутлӧ, окалӧ Ӧксиньӧс.)


Дасӧд петкӧдчӧм

Найӧ жӧ; сэсся Зӧть, Пиля пырӧны.

ЗӦТЬ. Вот тэныд и йӧй. Микитыд тай, сват, миян дорысь прӧсужджык вӧлӧма.

ПИЛЯ. Молодеч, зятьпу менам.

ЗӦТЬ. Молодеч, пиӧй, молодеч. Сэсся гажӧдчыны позьӧ. Сад йӧрӧ мунамӧй, веж турун вылӧ. Вина юыштамӧй да черинянь сёйыштамӧй жӧник-невестаа здоровйӧ кузя.

ПИЛЯ. Вот сійӧ добра, чериняньыд да винаыд... Тэнад, сват, бабаыд зэв бура пӧжасьӧ.

ЗӦТЬ. Нинӧм шуны, сяммӧ. Талун тэ кузя, сват, торъя нин старайтчис.

ПИЛЯ. Чӧскыда пуӧм-пӧжалӧмтӧ ме радейта сёйны.

ЗӦТЬ. Радейтан кӧ и, мунам жӧ сад йӧрӧ веж турун вылӧ. Сэн кӧнкӧ быдтор нин лӧсьӧдӧма. Баба ноксьӧ важӧнкодь нин. Милости спросим, бур гӧсьтъяс, нянь-сов дінӧ.


Дас ӧтиӧд петкӧдчӧм

КИОНЬ (повзьӧма быттьӧ). Пропадитӧмтор, ад горш...

ЗӦТЬ. Мый нӧ сэні лоин?

КИОНЬ. Порсьыд став пӧжалӧмӧс сёйӧма.

ЗӦТЬ. Сёйӧма?!

КИОНЬ. Ад горш!.. Сёйӧма, ставсӧ сёйӧма. Нинӧм абу кольӧма. (Бӧрдӧ.)

ЙИГӦ. Вот колӧкӧ и порсь: сэтчӧ нин инмылӧма.

ПИЛЯ. Чериняньтӧ эськӧ сійӧ зэв радейтӧ да.

ЙИГӦ. Гӧститӧдінныд, нинӧм шуны.

КИОНЬ. Ӧнтай пызь сёйис, ӧні черинянь.

ЗӦТЬ. Уна сійӧ вермӧ сёйны, порсь порсь и эм, порсь и нимыс. Сэтшӧм рӧдысь, немечлысь ньӧби, немецкӧй порсь вӧд, абу прӧстӧй.

КИОНЬ. Добра лӧсьӧдісны, порсь. Вузав регыдджык сійӧс, Зӧть, ен могысьӧн. Мый миянлы сыысь? Сэтшӧм горшсьыд.

ЗӦТЬ. Мый? Вузала? Йӧйӧс али мый аддзин, Кионь? Вузав пӧ. Верді-верді, да вузав. Пызьӧн и, чериняньӧн и. Аслым донаджык сулалӧ. Лутшӧ начка, ог жӧ вузав. Асьным сёям.

ЙИГӦ. Важӧн пӧра сійӧс, Зӧть, начкыны. Быдсӧнӧс нин зэв ёна дӧсадитіс.

ЗӦТЬ. Эштіс порсьлӧн олӧмыс, начкам.

МИКИТ. Порсьпияныс нӧ рӧд паськӧдӧмысь? Кыдз сэсся, батьӧ?

ЗӦТЬ. Мун сэтысь порсьпияннад и ставнад. Гӧтрасигкежлад начка. Бур гӧсьтъяс, эн дивитӧй. Порсь ставсӧ бабалысь пуӧм-пӧжалӧмсӧ жӧритӧма, гӧститӧдны нинӧмӧн. Эн лӧгасьӧй, порсь дзоньнас мыжа.

ПИЛЯ. Ладнӧ, абу порсь сайын делӧным. Челядьнымлысь тай кыдзкӧ ки кутім. Чериняньтӧгыд овсяс нин.

ЗӦТЬ. Вот тайӧ кывсьыд ме тэнӧ, сват, радейта. Окыштчам, сват.

ПИЛЯ. Окыштчам. (Окасьӧны.)

ЙИГӦ. Вот колӧкӧ и порсь, гӧститӧдіс миянӧс.

МИКИТ (сёрнитіганыс видзӧдӧ ӧшиньӧд, сэсся друг горӧдӧ). Ой, ой, порсьӧй, начкыны кӧсйӧны тэнӧ. (Пессьӧ пызан сайын, сэсся пызан вомӧн чеччыштӧ, петӧ горзігтырйи.) Польӧй менам, польӧй, коньӧрӧй…


Пом

Public domain
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]

This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain (or as a file it should not be migrated to the Wikimedia Commons) that excludes pre-1929 works copyrighted at home.


Данная работа, впервые изданная до 1929 года, находится в общественном достоянии по законодательству США, и может быть опубликована здесь, в мультиязычной Викитеке. Но эта работа не может быть опубликована в национальной Викитеке, которая должна подчиняться законодательству России, т. к. работы этого автора (за исключением изданных до 7 ноября 1917 года) пока не вышли в общественное достояние в России. Этот автор умер в 1941 году и был посмертно реабилитирован в 1956 году, соответственно эта работа выйдет в России в общественное достояние в 2027 году.

The author died in 1941, so this work is also in the public domain in countries and areas (outside Russia) where the copyright term is the author's life plus 80 years or less.

PD-US-1923-abroad Public domain in the United States but not in its source countries //wikisource.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%81%D1%8C_%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B7%D1%8B%D1%81%D1%8C%D3%A7%D1%81_%D0%B3%D3%A7%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D3%A7%D0%BD%D1%8B