Пересь Катерна (Герд)

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Пересь Катерна
Автор: Кузебай Герд
Поттэмын: 1924. Источник: Удмурт дунне : газет. — 2018. — № 82. — 16-тӥ бам
Пересь Катерна
Зэмос

Кин пересь Катернаез уг тоды? Кин со доры кенеш юаны уг ветлы?

Ваньзэ Катерна лӥятэ, кин со доры лыктэ, ваньзэ буйгатыса дораз ыстэ.

Пиез но солэн ачиз кадь ик. Миколай кадь визьмоез котырын нокин но ӧвӧл: ялам книга, газет лыдӟе, калыкез люкаса, соосын уйбыт-уйбыт вераське. Та туала улон-вылонъёс сярысь но туж уно калыкез индылэ…

Кудӥз сое коммунист но шуиллям, лэся…

Ар бӧрсьы ар кошке, нунал бӧрсьы нунал воштӥське.

Тӧдиос Можга гуртэ но матэ вуо ини шуса, вераськыны кутскизы…

Ӧжыт улса, вераськемзы зэмаса вуиз. Кышкано кадь тӧдиос вуизы но, соку ик, коммунисъёсыз утчаса, ветлыны кутскизы.

Миколай гуртэ кылиз. Йыркур муртъёс сое коммунист ке но шуо вал, со партие гожкемын ӧй вал на.


∗             ∗

Котькӧӵе муртлэн тушмонэз луэ. Тушмонтэк нокин но уг улы.

Огпол уин, пересь Катерна изьыку, укно улын туж зол йыгаськем куара кылӥськиз.

Ӝогак султыса, укно дураз мынса, Катерна пытӵалэн-маин сылӥсьёсыз адӟиз.

— Бырим ке, бырим уга ини! — шуса, ӧссэ усьтӥз но Миколаез чаляк пегӟыны косӥз.

Дыбыр но йыг корка салдатъёс пыризы но, кытын пиед шуса, кесяськыны кутскизы.

Ӟуч кылэз валамтэ амал кариськыса, Катерна чалмытскиз.

Утчаськыса, шыкысьёссэ бугыръяса, маиз вань ваньзэ октыса, салдатъёс Миколаез муржолысь шедьтӥзы. Собере сое, коммунист шуса, олокытчы нуса кошкизы.

Мар карны валатэк, Катерна корказ кылиз. Ӧжыт улса, ульчайын оломар туж кесяськемзы кылӥськиз. Собере йыг! гинэ пытӵалъёсын олокин ыбиз…

Катерна бызьса потӥз но Миколаез адӟиз: капка азе ик сое ыбса куштӥллям.


∗             ∗

Ӵуказяз ӝытазе Можга гуртэ маке мында тӧдьы салдатъёс вуизы. Соос пушкын ӝынӥыз сямен офицеръёс.

Пумитазы потса, Катерна 20 муртэ корказ кӧлыны пыртӥз.

Соку ик офицеръёс вина но юмшаны ныллёсыз вайны косӥзы. Катерна соослы уно вина ваиз. Ныллёсыз ӧз вайы — ӝоггес ваньзэс тэле пегӟыны косӥз.

Солэн сыӵе тӧдиосты утялтэмезлы бускеллёссы паймизы.

Уин кудӟем офицеръёс кин кытчы сюрем отчы изьны выдӥзы, умме усизы.

Уйшор дыръя султыса, Катерна чаг но спичка кутӥз но, лушкем педло потыса, коркаезлэсь ӧссэ тунгоназ. Собере корка котыраз куро люказ.

— Мынӥсьтым одӥгзэ быттӥды, тӥлесьтыд 20-зэ бытто.

«Мед ӝуалоды, мед быроды» шуса, тыл понӥз.

Гомак кенӝыса, коркаез соку ик тыл басьтӥз.


∗             ∗

Катернаез кутӥзы… Гуртлэн шораз телеграм юбо борды ошизы.

Кин уг тоды пересь, тямыстон арес, Катернаез? Кин уг тоды удмурт кышноез?..